Book 1.indb

1
B Ö L Ü M
GÖĞÜS
HASTALIKLARININ
ÖNEMİ
Prof. Dr. Ülkü Bayındır
Hekimlik, insan sağlığının korunması ve iyileştirilmesi gibi evrendeki en önemli hedefe yönelmiş,
bilim ve sanatın birlikte uygulandığı bir meslektir.
Bu mesleğin içeriğini oluşturan koruyucu hekimlik, tanı koydurucu ve tedavi edici hekimlik alanları birbirini tamamlayan bir bütündür. Çeşitli
organlarla ilgili hastalıklar da bu bütünün parçaları arasındadır. Bunların hiçbiri diğerinden daha
az veya çok önemli değildir. Ancak insanoğlunun
karşılaştığı sağlık sorunları, bunların sıklığı, iş
gücü ve yaşam kalitesi kaybındaki önemleri, değişen hayat tarzının getirdiği yeni sorunlar ve hastalıklar, gelişen teknolojinin olumlu-olumsuz katkıları, hepsi bir arada incelendiğinde, bir pratisyen
Göğüs Hastalıklarının Önemi
1
Göğüs Hastalıklarının
Önemi
hekimin karşılaşacağı klinik problemler arasında
bazı alanlar öne çıkmaktadır. İşte “göğüs hastalıkları” bunlardan birisidir.
Konuyu daha iyi anlayabilmek için T.C. Sağlık
Bakanlığının “Ulusal Hastalık Yükü ve Maliyet–
Etkinlik Projesi” kapsamındaki 2000 yılı raporunu
inceleyelim:
İlk 10 ölüm nedeni arasında, trafik kazaları
hariç tutulursa, 3. sıradaki Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH), 5. sıradaki alt solunum
yolu enfeksiyonları, 7. sıradaki trakea, bronş ve
akciğer kanseri, göğüs hastalıkları alanında bulunmaktadır. Ayrıca kardiyolojiden üç, nörolojiden
bir, çocuktan bir ve endokrinoloji grubundan bir
Tablo 1. Türkiye Ulusal Düzeyde Ölüme Neden Olan İlk 20 Hastalığın %Dağılımı (UHY-ME Çalışması,2000,
Türkiye).
Ölüm Nedenleri
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
İskemik Kalp Hastalığı
Serebrovasküler Hastalıklar
Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı
Perinatal Nedenler
Alt Solunum Yolu Enfeksiyonları
Hipertansif Kalp Hastalıkları
Trakea, Bronş ve Akciğer Kanseri
Diabetes Mellitus
Trafik Kazaları
İnflamatuar Kalp Hastalıkları
Konjenital Anomaliler
İshalle Seyreden Hastalıklar
Mide Kanseri
Nefrit ve Nefrozlar
Lösemiler
Romatizmal Kalp Hastalıkları
Meme Kanseri
Peptik Ülser
Lenfoma ve Multiple Myeloma
Düşmeler
Toplam Ölümler (%)
21,7
15,0
5,8
5,8
4,2
3,0
2,7
2,2
2,0
1,9
1,6
1,5
1,3
1,1
1,0
0,9
0,9
0,9
0,9
0,9
3
1
SOLUNUM HASTALIKLARININ ÖNEMİ
4
Tablo 2. Dünyada önde gelen 10 ölüm nedeninin 2002-2030 yılları arasında ölüm nedeni sıralamasındaki
yerlerinin değişimi.
Hastalık
İskemik kalp hastalığı
Serebrovasküler hastalık
Alt solunum yolu enfeksiyonları
HIV/AIDS
KOAH
Perinatal durumlar
Diyare ile ilişkili hastalıklar
Tüberküloz
Trakea, bronş, akciğer kanserleri
Trafik kazaları
2002 sırası
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
hastalık bu tabloda yer almaktadır. Yukarıdaki veriler, 2000’li yıllarda ülkemizde ölüme neden olan
en önemli sağlık sorunları arasında bazı göğüs
hastalıklarının ne derecede ciddi yer tuttuğunu
tartışmasız göstermektedir.
Yukarıdaki tabloda yer alan 3 hastalık dışındaki göğüs hastalıklarına genel olarak bir göz atacak
olursak, ilk 10 ölüm nedeni arasına girmeseler bile
ciddiyetleri giderek artan çeşitli sağlık sorunlarıyla
karşı karşıya olduğumuzu görmekteyiz.
Astım’a baktığımızda, çok uluslu iki büyük çalışma ülkeler arasında farklılıklar gösterse de, son
40 yıl içinde tüm ülkelerde astım prevalansı ve
alerjinin arttığını bildirmektedir. Modern yaşam
biçiminin benimsenmesi ve şehirleşmenin artmasıyla bu prevalansın giderek daha da artacağı düşünülmektedir.
Akciğer tromboembolizmi, hastanede yatan
hastalarda en önemli mortalite nedenlerindendir.
Tedavi maliyetini, mortalite ve morbiditeyi azaltmak için “korunma” ön plana çıkmıştır. Hastanede yatmakta olan 40 yaşın üzerindeki tüm medikal
ve cerrahi hastaların venöz tromboembolizmin
profilaksisi açısından değerlendirilmesi önerilmektedir.
Solunum sistemi, atmosferle direkt ilişkili olması nedeniyle mesleksel ve çevresel hava kirleticilerine açıktır. Mesleksel akciğer hastalıkları, çalışma yaşamından kaynaklanan sağlık sorunlarının
başında gelmektedir. Meslek astımı, pnömokonyoz, asbestoz gibi mesleki akciğer hastalıklarının
ülkemizdeki yüklerinin azaltılması ve koruma politikalarının hazırlanması yakın zamanlarda ciddiyetle ele alınmaktadır.
Son yıllarda göğüs hastalıklarında yoğun bakım, uykuda solunum bozuklukları, pulmoner
rehabilitasyon ve solunum hastalıklarında evde
bakım konuları büyük önem kazanmıştır.
Dünya verilerine baktığımızda, Dünya Sağlık
Teşkilatının 2004 de yayınladığı “Dünya Sağlık
2030 sırası
1
2
5
3
4
9
16
23
6
8
Raporu”nda 2002 yılına ait ilk 10 ölüm nedeni ve
2030 yılına ait tahminler bildirilmiştir:
2002 yılındaki duruma dünya çapında bakıldığında, ülkemizdeki durumu gösteren tablo 1’deki
üç göğüs hastalığının, sıralamaları değişmekle birlikte burada da yer aldığını, bunlara bir de tüberkülozun eklendiğini görmekteyiz.
Dünya Sağlık Örgütünün 2030 yılına ait ilk 10
ölüm nedeni tahminleri de yukarıdaki tabloda yer
almaktadır. Burada KOAH ve kanserler, sıraları
yükselerek, alt solunum yolu enfeksiyonları ise sırası düşerek yine ilk 10 ölüm nedeni arasına girmektedir. Dünya sağlık örgütünün 2030 yılına ait
tahminleriyle bizim 2000 yılında ülkemiz için saptadığımız değerler büyük benzerlik içindedir. Bu
da göstermektedir ki bugünün tıp öğrencilerinin
ve genç hekimlerin şimdiki yaklaşımlarını sürdürmeleri ve gelecek yıllarda da göğüs hastalıkları konusunda bilgili olmaları gerekecektir.
Konuyu, nostaljik bir yaklaşımla bitirelim; Çok
eskiden beri, hekim imajının ayrılmaz bir aksesuarı olan “doktorun boynuna asılı steteskop” belki
de göğüs hastalıkları konusunda bilgili olmanın
önemini vurgulamaktadır.
Kaynaklar
1. Gemicioğlu B, Dursun B, Mungan D, ve ark. Astım,
(Türkiye’de temel akciğer sağlığı sorunları ve çözüm
önerileri, Türk Toraks Derneği Beyaz Kitap) 2010;1926
2. Arseven O, Öngen G, Müsellim B, ve ark.Pulmoner
Tromboembolizm (Türkiye’de temel akciğer sağlığı
sorunları ve çözüm önerileri, Türk Toraks Derneği Beyaz Kitap) 2010;11-18
3. T.C. Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzısıhha Merkezi
Başkanlığı Hıfzısıhha Mektebi Müdürlüğü ve Başkent
Üniversitesi “Ulusal Hastalık Yükü ve Maliyet Etkililik
Projesi Hastalık Yükü Final Rapor”, Aralık 2004.
4. World Health Organization. World Health Report
2004; Changing History. Geneva, World Health Organization,2004.