Dış Ticaret Politikası-Giriş

Dış Ticaret Politikası-Giriş
Dr. Dilek Seymen
Dr. Aslı Seda Bilman
İçerik
2
 1.Dış Ticaret Politikası-Giriş: Tanım, Genel Ekonomi
Politikası içindeki Yeri, Teori-Politika Farkı, Devlet
Müdahalesinin Gerekliliği; İkinci En iyi Teorisi
 2. Dış Ticaret Politikasının Ekonomi Politiği:
 a. Serbest Ticaret Görüşü
 b. Serbest Ticaret Karşıtı Görüşler: Müdahaleciliğin Tarihine Bakış
 c. Gelişmekte Olan Ülkelerde Müdahaleciğin Gerekçeleri
 d.Uygulamada Dış Ticaret Politikası: İthal İkamesine Yönelik
Sanayileşme/ İhracata Yönelik Sanayileşme
 3. Korumacılığın Teorik Gerekçeleri Dış Ticaret
Politikasının Amaçları
 4. Dış Ticaret Politikasının Araçları
 5. Uluslararası Müzakere Süreci: Dünya Ticaret
Örgütü (WTO)
 6. Uluslararası Ticaret Anlaşmaları
Uluslararasi İktisat
International Economics
3
Uluslararasi Ticaret Politikası
Theory of International trade
policy
Uluslararası Ticaret Teorisi
International trade theory
Pür, Reel,
Soyut Dış
Ticaret Teorisi
Moneter Dış
Ticaret Teorisi
Ödemeler
Bilançosu
Pozitif
Normatif
Döviz
Piyasası
Milli gelirdış ticaret
Dış Ticaret
Politikasi
Araçlari ve
Etkileri
Uluslararası
Ekonomik
Kuruluşlar ve
Etkileri
Uluslararası
Ekonomik
Bütünleşme
4
Ticaret teorisi-Ticaret politikası
Pozitif İktisat-Normatif iktisat
Ülkeler neden dış ticaret yapıyor?
 Ticaretin nedenleri
 Ticaretin etkileri
 Dünya ticaretinin işleyişi
Ülke dış ticaret yapmalı mı ve ticaret politikası ne
olmalı?
 Dış ticaret yoluyla hükümet müdahaleleri
 Ticaret politikası araçlarının ekonomik etkileri
5
Dış Ticaret Politikası
 Genel Ekonomi Politikası
 Dış Ticaret Politikası
 Klasik
teorinin varsayımları- varsayımların gerçekleri
yansıtması gerekir
 Ekonominin temel verilerindeki değişmelerin göz
önüne alınarak, statik varsayımların değiştirilme
zorunluluğu…
 İktisadi hayatın şartları yani gerçekler değişken.
 Bireysel maliyetlerle toplumsal maliyetlerin örtüşmemesi gibi
 Dışsal ekonomilerin varlığı gibi..
 Tam rekabetin gerçekleşmemesi gibi…
Dış Ticaret Politikası
6
 Tanım: Ekonominin Karar organları tarafından belirlenmiş
olan amaçlara ulaşmak üzere, alınan önlemler ve seçilen
araçların tümü…
 Politika iktisadi hayata müdahale etmektir.
 1.Her müdahalenin bir amacı olması gerekir
 2.Bu amaca ulaşmak için kullanılacak araçlar seçilir.
 Amaç-araç tutarlılığı-pozitif iktisat teorisi (normatif ekonomi
pozitif ekonomiye dayanmak zorundadır)
 İktisat politikasının teorisi-uygulamada iktisat politikası-iktisatçı-politikacı-amacı
kim belirler? Amaca ulaştıracak yöntemi kim belirler? Yöntem tercihini kim
yapar?
7
Dışa Açık Ekonomide Temel Amaçlar:
 Ekonomik Amaçlar:
 İç Denge: Ekonomik Büyüme, İstihdam Artışı, Fiyat İstikrarı..
 Dış Denge: Ödemeler Bilançosu Dengesi, Cari İşlemler Dengesi..
 Meta-Ekonomik Amaçlar (genel sağlık, genel ahlak, ulusal savunma,
güvenlik,çevre gibi)
 Sosyo-Ekonomik Amaçlar (gelir dağılımını etkilemek gibi)
Dışa Açık Ekonomide Temel Araçlar;
 Para ve Maliye Politikaları
 Döviz Kuru Politikası
 Dış Ticaret Politikaları:

Tarifeler

Tarife Dışı Önlemler
8
İkinci En İyi Teorisi
İkinci En İyi, iktisat politikasının, birinci en iyiyi
gerçekleştirmek mümkün değilse, ondan sonra
gelen en iyiye yani ikinci en iyiye razı olunur,
şeklinde özetlenebilecek kuralıdır.
Bütün sektörlerde, bütün mal ve faktör
piyasalarında tam rekabetin gerçekleşmesi,
«birinci en iyi» dir(pareto optimumu).
 J. Viner, J. Meade, R. Lipsey,K. Lancester, H.
Johnson…(1950’lerde bu konu üzerinde çalışmışlardır)
G.
9
Ekonomide Optimum Şartı
MRS XY
MU x Y


MUY X
MRTXY
MCx Y


MCY X
MRS XY  MRTXY
PX

PY
Neden birinci en iyi gerçekleşemez?
İkinci en iyiler dünyası;
10
 Eksik rekabet piyasaları, tekellerin varlığı, tekelleri ortaya çıkaran
bütün koşullar…
 Üretimde ölçeğe göre artan getirinin varlığı,
 Emek birimlerinin homojen olmaması, ücret farklılaşmaları,
 Dışsal artı ve eksi ölçek ekonomileri,
 vb.
11
 X malı tekel şartlarında üretilirse;
MRS XY  MRTXY
MC X PX

MCY
PY
PX  MCX
PY  MCY
PX

PY
Nasıl müdahale edilmeli?
Gümrük Vergisi?
Sübvansiyon?
Dolaylı Vergi?
12
İlke olarak, ekonomi Pareto Optimumundan
uzaklaştığında;
Uzaklaşma
iç
piyasa
şartlarından
kaynaklanmışsa iç müdahale araçlarıyla
(vergi ve sübvansiyon gibi),
Uzaklaşma dış piyasadan kaynaklanmışsa dış
politika araçlarıyla (tarife ve kota gibi)
müdahale edilmelidir.
13
Karşı Argüman
Serbest ticaret taraftarı iktisatçılar, iç piyasa
başarısızlıklarının “birinci en iyi” politika ile
düzeltilebileceğini ifade ederler: doğrudan
sorunun kaynağına yönelik bir politika.
Eğer sorun yüksek işsizlik oranı ise emek
maliyeti veya emek yoğun malların üretimi,
hükümet tarafından sübvanse edilebilir.
Bu politika, tarifeden kaynaklanan ekonomik
etkinlik kayıplarını da önler.
14
Karşı Argüman (devam)
Gerçek dünyada piyasa başarısızlığının ne
zaman ve ne ölçüde var olduğu belirsizdir.
Piyasa başarısızlıklarına yönelik hükümet
politikalarının, politik açıdan güçlü gruplarca
manipüle edilebilmesi mümkündür.
Üretici ve tüketicilerin davranışlarını saptırdığı
için, ticaret politikası istenmeyen sonuçlar da
doğurabilir.
15
Referans Listesi
 Acar, Sadık, (2004), Uluslararası Reel Ticaret: Teori, Politika, Dokuz Eylül
Üniversitesi Yayınları, İzmir.
 Krugman, Paul, Maurice Obstfeld ve Marc Melitz, (2012), International
Economics: Theory and Policy , 9/E, Pearson.
 Seymen, Dilek, (2002), “Dış Ticarette Yeni Korumacı Eğilimler ve Türk Dış
Ticareti Açısından Değerlendirilmesi”, (Dan. Prof. Dr. Sadık Acar), Dokuz Eylül
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 4, Yıl: Ekim-Aralık
2002.
 Hoekman, Bernard ve Michel Kostecki, (1995), The Political Economy of the
World Trading System, From GATT to WTO, Oxford University Press.
 Dünya Ticaret Örgütü’nün Resmi İnternet Sitesi: www.wto.org