EKONOMĠ BÜLTENĠ 134 28 Aralık 2012 Ġthalat Kıpırdadı, DıĢ Ticaret Açığındaki DüĢüĢ YavaĢladı TÜİK tarafından açıklanan dış ticaret verilerine göre; 2012 yılı Kasım ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre ihracat %24.8 artışla 13.83 milyar dolara yükselirken, ithalat ise %12.5 artarak 20.98 milyar dolar olmuştur. Aynı dönemde dış ticaret açığı %5.45 azalarak 7.16 milyar dolara gerilemiştir. İhracatın ithalatı karşılama oranı ise aylık bazda %65.9 düzeyinde gerçekleşerek, geçtiğimiz ay oluşan son üç yılın en yüksek değerinden aşağı dönmüştür. DIġ TĠCARET AÇIĞI-DOLAR (12A HO)* ĠHRACAT-ĠTHALAT BÜYÜMESĠ* 110 Dış Ticaret Açığı (mia dolar) Dolar/TL 100 1.90 90 1.80 80 50 İthalat Büyümesi (%) 50.00 40 İhracat Büyümesi (%) 40.00 30 30.00 20 20.00 10 10.00 0 0.00 Kaynak: TÜİK , TCMB Kas 12 Ağu 12 May 12 Kas 11 Şub 12 Ağu 11 May 11 Kas 10 Şub 11 Ağu 10 May 10 Kas 09 1.40 Şub 10 30 Kas 12 Ağu 12 May 12 Kas 11 Şub 12 Ağu 11 May 11 -10.00 -20 -20.00 -30 -30.00 -40 Kaynak: TÜİK *12 aylık hareketli ortalama Kas 10 -10 Şub 11 1.50 40 Ağu 10 50 May 10 1.60 Kas 09 60 Şub 10 1.70 70 -40.00 *yıllıklandırılmış Son 12 aylık kümülatif dış ticaret verileri incelendiğinde; ihracatın yıllık bazda %13.56 artarak 152.46 milyar TL’ye, ithalatın ise %1.44 azalarak 237.34 milyar TL’ye gerilediği göze çarpmaktadır. İthalat ve ihracat serilerinin büyüme trendi incelendiğinde; ithalatın yıllık artış hızı Ekim 2011’den bu yana düşüş göstermiş ve 2.5 yıl aradan sonra negatif büyümeye geçmiştir. İhracat artış hızında ise dikkat çekici bir değişim görülmemektedir. Böylece, 12 aylık kümülatif dış ticaret açığı ise 84.88 milyar TL olup, bir önceki yıla göre %20 gerilemiştir. Şubat 2012’den bu yana aylık bazda %2’nin üzerinde azalan kümülatif dış ticaret açığının Kasım ayında sadece %0.5 azalması, dış ticaret açığındaki azalmanın hız kaybettiğini açıkça göstermektedir. 12 aylık kümülatif ihracatın ithalatı karşılama oranı ise %64.24 olarak gerçekleşmiştir. (Son on yıllık ortalama oran ise %64.75 düzeyindedir.) 2012’de AB pazarındaki kayıp, 2008 krizini aratmadı… AB Ülkelerinin Toplam Ġhracat Ġçindeki Payı (%) 60 50 * 40 30 20 10 * 2012 yılına ait veriler Ocak-Kasım değerlerini yansıtmaktadır. Kaynak: TÜİK 2012 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 0 Kasım ayı dış ticaret verileri incelendiğinde; Avrupa Birliği’nin ihracattaki payının %42.1 olduğu görülmektedir. Bu oran geçtiğimiz yılın aynı ayında %44.6 olarak gerçekleşmişti. 2.5 puanlık bir kayıp söz konusudur. 2012 yılının ilk 11 aylık kısmında ise bir önceki yıla göre %46.7’den %38.8’e yaklaşık 8 puanlık önemli bir gerileme yaşanmıştır. 2005 yılından bu yana gerçekleşen trend incelendiğinde ise, Türkiye’nin en büyük ihracat pazarında yapısal bir değişim yaşandığı net bir biçimde görülmektedir. 2005 yılında AB ülkelerinin toplam ihracattan aldığı pay %56.3 iken, bu oran 2008 krizi sonrasında %48’e (-8 puan) sert bir şekilde düşmüş, 2011 yılında %46.2’ye, ardından 2012 yılında ise yine sert bir biçimde %38.8’lere (-8 puan) kadar gerilemiştir. Bunda, giderek derinleşen AB borç krizinin yanı sıra, TL’nin euro karşısında değer Okan Üniversitesi Finansal Riskleri Araştırma ve Uygulama Merkezi Tuzla Kampusü, Tuzla / İstanbul Tel: 0 216 677 1630/1996 - 2444 www.okfram.okan.edu.tr, [email protected] twitter.com/okfram facebook.com/okfram kazanması da etkili olmuştur. AB pazarı, toplam ihracattaki önemli ölçüdeki pay kaybına rağmen Türkiye’nin en büyük ihracat pazarı olmaya devam etmektedir. Bu, bakımdan AB borç krizi ve resesyonu Türkiye ekonomisi üzerinde risk unsuru olmaya devam edecektir. Buna karşın, ihracat pazarlarının çeşitlendirilmesine yönelik atılan adımlar, bu zorlu sürecin görece daha rahat atlatılmasını sağlamıştır. Özellikle son dönemde, körfez ülkelerine yapılan altın ihracatının dengeleyici bir unsur oluşturduğu gözlenmektedir. Dünya ticareti, ABD ve GeliĢmekte olan Asya ülkeleri ile toparlandı. WTO (Dünya Ticaret Örgütü) verilerine göre; dünya ticaret hacmi, Eylül ayında Ağustos ayına göre %0.8, ABD 50 bir önceki yılın aynı ayına göre ise %1.9 artmıştır. Japonya AB Bölgesi Aynı dönemde, dünya ithalat ve ihracat hacminin 40 Dünya gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler itibariyle zıt Gelişmekte Olan Asya 30 yönlerde hareket ettiği gözlenmektedir. Küresel 20 ithalat hacminin yıllık bazda gelişmiş ülkelerde %0.8 10 düştüğü, gelişmekte olan ülkelerde ise %5.4 0 yükseldiği gözlenmiştir. İhracat hacmi ise gelişmiş -10 ülkelerde %1.5 azalırken, gelişmekte olan ülkelerde -20 %5 artmaktadır. Gelişmiş ülkeler grubunda, Japonya’nın ithalatı %8.9 artarken, AB Bölgesinde -30 ise %5.4 azalmaktadır. Yine gelişmiş ülkeler -40 grubunda Japonya’nın ihracatı %9.1 azalırken, -50 ABD’nin ihracatı %4.6 artmaktadır. Burada, Kaynak: WTO, CPM World Trade Monitor Japonya’nın Avrupa’daki talep kaybını iç talebi destekleyerek kapattığı anlaşılmaktadır. (Japonya, 4 ayda 3 kez varlık alım programını genişletti.) Diğer yandan, AB Bölgesi’nde ise iç talepteki daralmanın devam etmesiyle ithalat düşüşünün hız kazandığı ve ihracatın da negatife geçtiği görülmektedir. ABD’de ise görece ılımlı bir seyir izlenmektedir. 2012m08 2012m05 2012m02 2011m11 2011m08 2011m05 2011m02 2010m11 2010m08 2010m05 2010m02 2009m11 2009m08 2009m05 2009m02 2008m11 2008m08 KÜRESEL ĠHRACAT BÜYÜMESĠ YILLIK (%) Kasım ayında, ithalattaki gerileme eğiliminin yerini hafif toparlanmaya bırakmasıyla dış ticaret açığındaki yavaşlama hız kesmiştir. Ancak, son 12 aylık kümülatif verilere göre, ithalatta negatif büyüme eğilimi sürmektedir. Bu bakımdan, aylık bazda gözlenen bu ithalat artışının trend kazanıp kazanmaması dış ticaret açığının yönünü belirlemede önem taşımaktadır. OKFRAM olarak, orta vadede iç ve dış talep dengelenmesinin hafifleyerek devam etmesini beklemekteyiz. Yılsonunda ise kümülatif olarak ihracatın ithalatı karşılama oranının %65, dış ticaret açığının ise 80 milyar dolar seviyesinde oluşmasını beklemekteyiz. Okan Üniversitesi Finansal Riskleri Araştırma ve Uygulama Merkezi Tuzla Kampusü, Tuzla / İstanbul Tel: 0 216 677 1630/1996 - 2444 www.okfram.okan.edu.tr, [email protected] twitter.com/okfram facebook.com/okfram