Akran rehberliği süreci

AKRAN REHBERLİĞİ ÖZET RAPOR
SUSTAIN projesi bağlamında akran rehberliği
Akran rehberliği SUSTAIN projesi bağlamında, farklı eğitim ve kültür şartları için önerilen
ders planlarının adapte edilme sürecini kolaylaştırma amacında olan test-uygulama sürecinin
bir parçası olarak planlanmıştır. Aynı zamanda ders planlarının uygulanabilirliği konusunda
bunları uygulayan öğretmenlerden değerli fikirler edinilmesini sağlaması ve iyi uygulamalar
seçkisine katkıda bulunması da beklenmektedir (ref. SUSTAIN projesi uygulaması, verilebilirin
tanımı 18).
Bunun da ötesinde akran rehberliği online ağ iletişimini tanıtıcı bir yol ve öğretmenler
arasında işbirlikçi bir kültür ve meslektaş dayanışması yaratmak için bir teşvik olarak
düşünülmüştür.
Proje uygulamasının düzenlendiği sırada akran rehberliği aslen farklı ülkelerdeki meslektaşlar
arasında bir iletişim kurulumu olarak düşünülmüştür. Kültürler arası meselelerin düşünülmesi
veya ortak ülkelerdeki müfredatlar veya eğitimsel uygulamalar arasındaki farkların birer
sonucu olarak ortaya çıkabilecek olan pratik meselelerin çözümlenmesini sağlayacağından
Avrupa bağlamında SUSTAIN ders planlarının daha geniş çaplı uygulanmalarına katkıda
bulunacak bir süreç olarak öngörülmüştür.
Projenin uygulanması sırasında ise, akran rehberliğinin aynı ülke içindeki öğretmenler
arasında da işbirliği kurulması için faydalı bir araç olduğu daha iyi anlaşılmıştır. Bu
öğretmenler farklı bağlamlarda çalışmakta ve bu deneyim paylaşımı profesyonel
performanslarının ilerlemesini desteklerken aynı zamanda da eğitim kalitesinin artmasına
katkıda bulunmaktadır. Dahası, akran rehberliği yerel uzmanlar ile uygulamacı öğretmenler
arasındaki işbirliğinin de son derece önemli bir parçası olmuştur.
Bununla birlikte mevcut özet raporun amacı SUSTAIN projesi çerçevesinde uygulanmakta
olan uluslararası akran rehberliğinin genel hatlarıyla bir taslağını çizmektir.
Akran rehberliği süreci
Akran rehberliği eş zamanlı ve eş zamansız yöntemler (video konferans veya canlı
toplantılar) aracılığıyla (Kullanıcı Yorumları için var olan SUSTAIN Veri tabanı Aracı veya eposta yoluyla) uygulanmıştır.
Akran rehberliği seanslarının bazıları, önerilen ders planlarının bir takım yönlerini
netleştirmek, öğretmenlerin dikkatlerini yoğunlaştırmaya yarayan, dersin yazarıyla
aktivitelerin detaylarını tartışmak, veya olası uyarlamalarla ilgili yorum yapmak amacıyla
aktivitelerin öğrencilerle uygulanmasından önce gerçekleştirilmiştir.
Diğer akran rehberleri seansları, uygulama sürecinin adımları, aktivitelerin öğrenciler
üzerindeki etkileri, öğrenci profilleri ve ihtiyaçlarına uygun hale getirmek adına ders planı
üzerinde yapılan uyarlamalar hakkında konuşmak, aktivitelerin önemli yönlerinin
vurgulanması, uygulama sırasında kullanılan ek malzemeleri önermek ve bazı durumlarda da
ders planının daha iyi hale getirilmesi adına öneriler getirmek amacıyla uygulama
sonrasında gerçekleştirilmektedir.
518321-LLP-2011-TR-COMENIUS-CMP
1
Akran rehberliği yöntemleri
Video konferans
Video konferanslar, online iletişim kurulmasına yarayan Skype veya diğer programlar
aracılığıyla gerçekleştirilmiştir. Bazı durumlarda video konferanslar filme de kaydedilmiştir. Bu
kayıtlara http://conf.dogakoleji.com adresinden ulaşılabilir. İki taraf (yazar ve uygulamacı)
arasında doğrudan iletişime imkan veren video konferans eğitim ve kültür bağlamlarının da
anlaşılmasına yardımcı olur. Video konferans katılımcıları büyük çoğunlukla yalnızca ders
planının yazarı ile öğretmen-uygulamacıdan ibaret değildir, proje uzman(lar)ı veya iletişimde
çevirmen veya yönetici olarak bulunan yabancı dil öğretmeni de görüşmelere
katılmaktadırlar.
Bu tür akran rehberliğinin zorlukları şöyledir:
- Yabancı dil yeterliliğinin veya çevirmen(ler) bulundurmanın zorunluluğu;
- Her iki taraf için de en uygun vaktin bulunması için yapılacak olan bir ön iletişimi
gerektiren zaman koordinasyonu;
- Konuşma sırasında bazı önemli sorular unutulabileceğinden video konferans için temel
bir senaryonun önceden planlanıp taslak olarak yazılması gerekliliği;
- Düşük Internet hızı, bilgisayar ayarları vs. sebeplerden zaman zaman ortaya çıkabilen
teknik güçlükler
Canlı toplantılar
Akran rehberliğinin uygulanmasını sağlayan uluslararası canlı toplantılar 2013 yılının Mart
ayında (Romanya) Targoviste’de düzenlenen 4. Proje toplantısında, 2013’ün Haziran ayında
(Türkiye) İstanbul’daki ITTC’de ve 2013 Kasım ayında (Türkiye) İstanbul SUSTAIN Bienali’nde
gerçekleştirilmiştir.
Targoviste’deki 4. Proje toplantısında Valahia Üniversitesi’nden Romanyalı ev sahipleri
SUSTAIN projesinde aktif olarak yer alan yerel öğretmenleri toplantının oturumlarından birine
katılarak proje uzmanlarıyla test-uygulaması deneyimlerini paylaşmaları için davet etmiştir.
Öğretmenler uyguladıkları belli başlı test-uygulamaları hakkındaki fikirlerini bildirirken
uluslararası uzmanlarla ders planlarının yeni aktiviteleri ve uyarlamaları ve ardından
gelebilecek olası aktiviteler konusunda önerilerini paylaşmışlardır.
Istanbul ITTC’de özel bir geri bildirim seansı ve tartışması düzenlenmiştir. Ders öncesi
aktivitelerin bir parçası olarak tüm ITTC katılımcıları SUSTAIN online veri tabanından 3 ders
planını inceleyerek yorumlarını paylaşmıştır. ITTC katılımcılarından bazıları ders planlarının
yazarları ve/veya test-uygulamacıları olarak proje uygulamasına dahildirler. Bu kişiler belli
ders planları hakkında güçlü ve zayıf noktalar ile ilgili detaylar da dahil fikirlerini paylaşma,
veya uyguladıkları değişiklikler veya uyarlamalar üzerine detaylı bilgi verme imkanına sahip
olmuştur. Proje uzmanları da bu seansa katılmış ve tüm proje ülkelerinden katılımcı
öğretmenlere tavsiyelerini bildirme şansını yakalamıştır.
Aynı zamanda Kasım 2013’te sürdürülebilir kalkınma konularında çocuklar ve öğrenciler ile
olan çalışmalarının sonuçlarını sunan öğretmenlerin katıldığı Türkiye’deki SUSTAIN Bienali’nde
gerçekleştirilen uygulama ve ders gözleminde de canlı akran rehberliği rol oynamıştır.
Bu tür akran rehberliğinin zorlukları şöyledir:
- Uygulaması hatırı sayılır bir finansman gerektiren böylesi toplantıların sınırlı sayılarda
yapılıyor olması;
- Katılımcıların yabancı dil yeterliliğine sahip olma zorunluluğu.
518321-LLP-2011-TR-COMENIUS-CMP
2
SUSTAIN Veri tabanı Kullanıcı Yorumları Aracı
SUSTAIN ders planı veri tabanına entegre edilmiş olan Kullanıcı Yorumları Aracı
uygulamacıların belli başlı ders planları hakkındaki fikirlerini toplamak açısından son derece
faydalı olmuştur. Çoğu kez postalanan yorumlar, detaylı bir geri bildirim veya mesleki bir
öneri getirmekten ziyade kısa ve yazarı cesaretlendirme amacında olmuştur. Her ne kadar bu
yorumlar yaratıcı öğretmenlere önemli bir destek veriyor ve öz güven inşa ediyor olsa da, bu
mesajların tümünü akran rehberliği olarak değerlendirmiyoruz.
Öğretmenlerin uygulama sırasındaki deneyimlerini paylaştıkları, dersi öğrencilerinin yaş
grubuna veya okul veya ülke bağlamına göre nasıl değiştirdikleri veya uyarladıklarını
anlattıkları, dersin öğrencileri üzerindeki etkilerini, öğrencilerin tepki ve geri bildirimlerini
paylaştıkları yorumlar ile ders planının orijinal konseptini zenginleştirici nitelikteki fikirlerini
beyan eden uzmanlar ve öğretmenler tarafından postalanan yorumlar akran rehberliği olarak
kabul edilmektedir.
Veri tabanı Kullanıcı Yorumları Aracı bir araç olarak ders planı yazarı ile uygulamacı
öğretmenler arasında dolaylı iletişim kurulmasını sağlarken, proje sonlandıktan sonra da
devam edebilecek olan SUSTAIN ders planı veri tabanının kullanımını tanıtmıştır.
E-posta göndermek yolu ile de yazar ve uygulamacı arasında benzer bir iletişim kurulabilecek
olsa da, bu aracın kullanımı öğretmenler-uygulamacılar bakımından, ders planının
uygulanması ne kadar kolay veya zor olabilir, hangi durumlar için kullanışlı olabilir
konularında bulgular sunduğu, farklı öğrenci grupları vs. gibi bağlamlarda zenginleştirici veya
basitleştirici ipuçları sağladığı için çok daha geniş bir kapsamda faydalı olmuştur.
Benzer şekilde söz konusu aracın kullanımı uygulamacılara kendi dillerinde yorum bırakma
imkanı da sağlamaktadır. Her ne kadar bu yorumun hemen anlaşılması adına zorluklar
doğuruyor olsa da, hali hazırda bulunan online çeviri aplikasyonlarının kullanılması ile, daha
518321-LLP-2011-TR-COMENIUS-CMP
3
resmi ve uzun süreli iletişimler kurmaları için gerekli yabancı dil bilgisine sahip olmayan
öğretmenler adına da geri bildirim bırakabilme olanağını getirmiştir.
Bu tür akran rehberliğinin zorlukları şöyledir:
- Verimliliği büyük ölçüde SUSTAIN ders planı veri tabanının düzenli ziyaret
edebilmesine bağlıdır;
- Uygulamacıların tümü fikirlerini paylaşmamakta dolayısıyla bazı ders planlarına hiç
yorum yapılmadığı için bir takım yetersizlikler dolayısıyla tercih edilmedikleri izlenimi
yaratılmakta;
- Yerel dillerde yorumlar bir online çeviri aracının kullanım şartını gerektirmekte.
E-posta yoluyla iletişim
SUSTAIN platformunun kayıtlı kullanıcılarının e-posta adres bilgileri diğer kayıtlı kullanıcılara
açıktır ve bu kullanıcılar arasında istenildiğinde ve yeri geldiğinde direkt yazışma imkanı
sağlar. Proje uygulamasına dahil öğretmenler, başka bir ülkedeki belli bir meslektaşları ile
iletişime geçmek istediklerinde proje uzmanlarından yardım talep edebilirler. E-posta
iletişimini kullanmak çok daha hızlı ve verimli olacak ve ayrıca yazışmalar mahremiyet
kazanacaktır.
Bu tür akran rehberliğinin zorlukları şöyledir:
- İletişime geçenlerin yalnızca sözlü değil yazılı olarak da yabancı dil yeterliliği
gerekliliği;
- Öğretmenler arasındaki e-posta iletişimini takip etmenin imkansızlığı.
Akran rehberliğinin etkisi
İstatistiklere göre olarak proje katılımcıları tarafından akran rehberliği için en sık kullanılan
kanal, avantajları yukarıda açıklanan SUSTAIN Veri Tabanı Kullanıcı Yorumları Aracı olmuştur.
Bazı akran rehberliği seansları iki farklı kanaldan yürütülmüştür (Örn. SUSTAIN Veri tabanı
Kullanıcı Yorumları Aracı ve canlı toplantılar veya diğer kanallar aracılığıyla).
SUSTAIN Platformu
Videokonferans
Canlı Toplantılar
Diğer (e-posta iletişimi, vs.)
Farklı akran rehberliği kanallarının kullanım sıklıklarının grafik temsili
518321-LLP-2011-TR-COMENIUS-CMP
4
En sürdürülebilir etkiye sahip kanal, tek bir ders planının sınırlarını aşan bilgilerin geniş
çaplı paylaşımı için bir zemin ve farklı ülkelerden meslektaşlar arasında uzun ömürlü
işbirliğinin kurulması için bir platform sağlayan canlı iletişim olmuştur.
Videokonferans canlı iletişimin düşük maliyetli bir alternatifi olup, popülerleşmesine yardımcı
olacak iyi niteliklere sahiptir. Yüz yüze toplantı hazırlıksız bir şekilde gerçekleşebilecek ve yine
de başarılı olabilecekken, videokonferans uzun vadeli bir hazırlık ve önceden kurulmuş
temaslar gerektirir.
Yabancı dil yetersizliği ve zaman alan hazırlıklar dolayısıyla oluşan zorluklar ve engellere
rağmen içinde bulunduğumuz zamanda teknoloji büyük ölçüde her yerde var olduğundan
videokonferans önemli bir potansiyele sahiptir. Videokonferans aynı zamanda kolaylaştırmaya
ve/veya çevirmenin sürece dahil olmasına olanak sağlar. Başarılı videokonferans seansı
uygulamaları sırasında edinilen deneyimlerin katılımcıların güvenlerini sağlamlaştırmakta ve
gelecekte de bu tür bir akran rehberliği yöntemini kullanmaları konusunda onları
cesaretlendirmekte olduğundan bahsetmekte yarar vardır.
Akran rehberliğinin faydaları
Çoğunlukla test-uygulama sürecini desteklemek ve kolaylaştırmak amacındaki aktiviteler
olarak öngörülmüş olan akran rehberliğinin SUSTAIN proje uygulayıcıları üzerinde çok daha
karmaşık bir etkisi vardır. Öğretmenler çoğu ders planının son derece iyi açıklandığını ve
öneren kişinin ek açıklamalarına gerek olmadan anlaşılıp uygulanabilecek yeterlikte
detaylandırıldığını raporlamıştır. Diğer yandan pek çok öğretmen uygulama sonrasında
çalışmalarının sonuçlarını iletmek, aktivitelerin öğrenciler üzerindeki etkilerini, öğrencilerin
profil ve ihtiyaçlarına göre uyarladıkları ders planlarını paylaşmak konusunda heves
duymuştur. Sonuç olarak akran rehberliği seanslarının ders planlarının yazarları kadar
uygulamacıları üzerinde de son derece olumlu etkileri olmuştur.
Akran rehberliğinin uygulamacı öğretmenlere olan faydaları:
- Önerilen aktiviteler ile ilgili bazı yönleri açıklığa kavuşturmakta onlara yardımcı olmuştur;
- Bazı değişiklikler ve düzenlemeleri koordine etmelerine (veya paylaşmalarına) olanak
sağlamıştır;
- Veri tabanı Kullanıcı Yorumları Aracı aracılığıyla yürütülen akran rehberliği diğer
öğretmenlere ders planlarının nasıl uyarlandığı ve farklı bağlamlarda nasıl uygulandığını
görmeleri konusunda yardımcı olmuştur.
Ders planlarının yazarları üzerindeki etki:
- Çalışmalarının başka ülkelerden öğretmenler tarafından takdir edildiğini onlara göstermiş ve
farklı bağlamlara ve diğer hedef gruplara aktarılabilir olduklarını kanıtlamıştır;
- Onlara ders planlarını daha iyi hale getirmede, uygulanabilir kaynakların
zenginleştirilmesinde ve bazı durumlarda kendi çalışmalarına yeni bir bakış açısı ile
yaklaşmada yardımcı olmuştur.
Tüm öğretmen grupları, eğitim ve kültür bağlamındaki anlayışlarının daha da derinleşmesi
açısından akran rehberliğinin büyük faydasını görmüşlerdir. Sınırlar ötesinde ve aynı zamanda
aynı okul içerisinde (çeviri veya başka türlü destek ihtiyacı doğduğunda) yeni çalışma
ilişkilerinin yaratılmasını desteklemiştir. Aktif paylaşım ve deneyim alışverişi sayesinde yeni
öğretim aktiviteleri ilham almış ve planlanmıştır. Bunun da ötesinde, daha da ilerilere
taşınacak okullar ve öğretmenler arasında bir uluslararası işbirliğinin temeli atılmıştır.
518321-LLP-2011-TR-COMENIUS-CMP
5