Bakım verici - Tıbbi Onkoloji Derneği

Dr. A.Y. Onkoloji Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Jinekoloji Kliniği
Uzman Hemşire Sakine Yılmaz
Terminal
Dönemdeki
Bakım
Vericinin Desteklenmesi İçin
"İyi Bakım Verici Olabilmek"
Dünyada Kanser Yükü(2012)
Dünya’da 14 milyon yeni kanser vakası olduğu,
• /
8.2 milyon insanın kanser nedeniyle hayatını kaybettiği
bilinmektedir.
DSÖ’ nün 2030 yılı verilerine göre ise 27 milyon yeni
vakasının görüleceği, kansere bağlı 17 milyon ölüm
olacağı tahmin edilmektedir.
Ükemizde ise, her yıl yaklaşık 150.000 yeni kanserli
bireyin teşhis edildiği, 140.000 kişinin de kanser
nedeniyle yaşamını kaybettiği belirtilmektedir.
(IARC, GLOBAN, 2012; Boyle ve Levin, 2008; Karabuğa Yakar ve Pınar, 2013).
Jinekolojik kanser yükü
Jinekolojik kanserler kadınlarda tanılanan tüm yeni
kanserlerin %15’ini oluşturmaktadır.
ACS’nin verilerine göre, 2014 yılında 94,990 kadın
jinekolojik kanser tanısı alacağı, 28,790 kadının da
bu kanserler nedeniyle öleceği tahmin edilmektedir.
Türkiye’de ise, kadınlarda en sık görülen kanser
verilerine göre, endometrium kanseri 4. sırada, over
kanseri 7. sırada ve serviks kanseri 10 sırada yer
almaktadır.
(Reed ve Altaha, 2005; ACS, 2014; Türkiye kanser istatistikleri, 2009)
Bakım Süreci
.
Jinekolojik kanserin,
Erken tanılanmaması,
 Hastalığın belirli bir tedavi
Sürecinden sonra tekrarlaması
 Tedaviye yanıt alınamaması,

nedeniyle
Terminal dönem ve ölüm
yaşanmaktadır.
Teknolojideki Gelişmeler
Sağlık Alanında Gelişmeler
Kanserli bireyin yaşam süresi artışı
Palyatif bakıma gereksinim
Estimates of adults in need of
palliative care at the end of life
WPCA,2014
Palyatif Bakımı (DSÖ) 2002 yılında
“hasta ve ailesi yaşamı tehdit eden
sorunla karşılaştığında, ağrı ve
diğer fiziksel, psikososyal ve
manevi problemlerin erken
dönemde belirlenmesi, dikkatlice
değerlendirilmesi ve tedavi
edilmesiyle acı çekmesi önlenerek
hasta ve ailesinin yaşam kalitesini
geliştiren bir yaklaşım”
Kanser ve artan fiziksel kısıtlanmalara
karşın hastanın ölene kadar yaşam
kalitesini korumak ve iyileştirmek
amacıyla verilen bütüncül bakım
Semptom
Kontrolü
Psikolojik
Destek
Acı Çekme
Manevi Destek
Duygusal
Destek
Terminal dönem bakımı
MEDİKAL
Algolog
Radyasyon
onkolog
Medikal
onkolog
HEMŞİRELİK
Cerrah
Diğer
uzmanlar
BAKIM
VERİCİ
HASTA
REHABİLİTASYON
PSİKOSOSYAL
ECZANE
Destek Tedavisinde Multidisipliner Yaklaşım
Her ülkenin kendi koşulları içinde evde,
hastanede, polikliniklerde ve bakım
merkezlerinde hastanın olduğu her yerde ve
tercih ettiği her yerde verilebilir.
Bakım verme (caregiving)nin
olumlu sonuçları:
Büyük oranda yakınlık duygusu ve sevginin
artması,
Bakım verme deneyimi sayesinde anlam bulma,
kişisel gelişim,
Diğer bireylerden sosyal destek alma, kendine
saygı duyma,
Kişisel doyum sağlama
Kanserli hastaya evde bakım verenlerin kendi
sağlıklarını ve ihtiyaçlarını bir kenara bırakıp,
Tüm enerjilerini hastalarının bakımını sürdürmeye
yönelmesi,
Ağrı yönetimi, hasta mobilizasyonu, günlük yaşam
aktivitelerinin karşılanması,
Sağlık personeli ile iletişimi sağlama, semptom
yönetimi, transferin sağlanması,
Evde ilaç tedavisinin uygulanması gibi
gereksinimlerin karşılanması hastaların olduğu
kadar bakım verenlerin de yaşamlarının
olumsuz etkilenmesine yol açmaktadır.
Türkoğlu ve Kılıç, 2012)
Bakım verici (caregiver)

Kanserli kişiye yardımcı bireydir.
 Sağlık




ekibinin anahtar parçasıdır.
Bakım verici, formal ve informal olabilmektedir.
Formal bakım vericiler, bakımın sağlık kurumunda yada
evde gerçekleştiği multidisipliner sağlık
profesyonelleridir.
İnformal bakım vericiler ise, , eş, yakın arkadaş,
yetişkin çocuk, komşu ve benzeri kişiler olabilmektedir.
(Türkoğlu ve Kılıç, 2012)
İYİ BİR BAKIM
VERİCİ???
Bakım verici, hastanın hastalığı ve durumu ile ilgili
her şey hakkında eğitimli olmalı ve gerekli
durumlarda neler yapması gerektiği bilmelidir.
Soru sormaktan korkmamalı ve doktor vizitlerine
katılıp notlar almalıdır.
Bakım verici sağlık bakım ekibi ve hastanın diğer
aile bireyleri ile sürekli iletişim halinde olmalıdır.
Hasta ile etkili bir iletişim kurabilmeli
Hastanın duygularını paylaşmasını destekleyen ve
buna teşvik eden bir ortam oluşturmalıdır. Ve
hastanın depresyon ve anksiyete duyguları ile
başedebilmesine yardımcı olabilmelidir. Mümkün
olduğunca kendi kararlarının kendisinin vermesi
sağlanmalıdır.
Bakım verici, bakımın kalitesini arttırmak için
günlük program hazırlamalıdır.
Bakım veren birey, diğer aile üyelerinden yada
yardım etmek isteyen kişilerden yardım almayı
reddetmemeli hatta onları hem kendisi hem de hasta
için bakıma katmalıdır.
Bakım vericiler, onlar için yapılan destek
gruplarına katılmalıdır.
Bakım verici (caregiver), etkili bir bakım
verebilmek için kendisine de iyi bir bakım
vermelidir. Sağlıklı beslenmeli, uykusuna dikkat
etmeli, yapabildiği kadar rutinini koruyabilmelidir.
Çünkü bakım verirken stres, depresyon, korku,
öfke, anksiyete ve benzeri birçok karmaşık
duygular yaşayabilir.
Bu duygular ile başetmek için, diğer aile üyeleri,
arkadaş yada başka bir bakım verici ile konuşmalı
ve duygularını paylaşabilmelidir.
Bakım veren bireylerin fiziksel ve emosyonel
ihtiyaçları arasında denge kurulması kendilerinin
yaşadığı stresi azalttığı gibi hastalarının yaşam
kalitesinin de artmasını sağlayacaktır.
Hastada Semptom kontrolünün sağlanamaması
bakım vericinin yaşamında güçsüzlük duygusuna,
ümitsizliğe ve inançlarda kayba, hasta ve bakim
verenleri arasında iletişimde bozulmaya ve güven
kaybına neden olabilmektedir.
Kanser hastası bakım verenlerinin hastalarının
semptomlarını doğru değerlendirmelerinin önemli
olduğu görülmektedir. Bu yüzden iyi bir bakım
vericinin semptom kontrolünü yapabilmesi
gerekmektedir.

Rivera'nın (2009) çalışmasında da kanser hastalarına
bakim verenlerin, hastalarının semptomlarının
yönetiminde fazla zaman harcadıkları ve bu nedenle
depresyon ve depresyona bağlı yorgunluk, insomnia
(uykusuzluk), aşırı uyuma, konsantrasyon ve karar
vermede güçlük gibi sorunlar yaşadıkları
belirtilmektedir (Rivera, 2009).
Terminal dönem hastalarına iyi bir bakimin
sağlanması, bakım verenlerin hastalarının fiziksel,
psikolojik ve sosyal bakim gereksinimleri konusunda
bilgilendirilmelerini ve desteklenmelerini
gerektirmektedir.
(Reinhard ve ark., 2008; www.cancer.org; www.cancer.gov; Rivera, 2009;
Grov ve ark., 2005)
Sağlık profesyonelleri olarak iyi bir
bakım verici???
Bakımın odak noktası hastalık ve ölüm
sürecinde hasta ve ailesinin, ölüm sonrası
ise ailenin yaşam kalitesini yükseltmektir.
Bunun için sağlık profesyonellerinin, eğitim,
tedavi, danışmanlık, koordinasyon ve
bakım gibi önemli rolleri vardır.
Bu rollerini yerine getirirken her hasta ve
ailesinin kendine özgü olduğunu göz
önünde bulundurulmalıdır.
Birey ve aile ile işbirliği içinde bir
bakım planlamalıdır. Bütüncül
bakım ekiple işbirliği içinde
verilmelidir.
Hasta ve ailesi ile dürüst ve
saygıya dayalı bir iletişim kurarak
güven duygusu oluşturacak
şekilde iyi bir iletişim kurulmalıdır.
Hasta ve ailesine rahatlıkla soru sorabilecekleri
mesajını vermeli ve bilgi gereksinimleri
anlayacakları bir dille açıklanmalı ve yanlış
anlamalar düzeltilmelidir.
Hasta , ailesi ve yakınları ile birlikte olmaya
desteklenmeli
Hastanın korkularını ifade etmesi,
Saygınlığını, bireyselliğini ve aile bütünlüğünü
koruma, ailenin psikolojik olarak desteklenmesi,
fiziksel olarak güç toplamasına yönelik plan
yapmalarına yardım etme,
Aileyi yas sürecine hazırlama, ailenin kederinin
tanınması, cihazların tanıtılıp açıklanması, bilinen
kelime ve kavramların kullanılması, karar
almalarına ve destek bulmalarına yardımcı
olunması, aile üyelerinin evdeki rol
değişikliklerinin tanınması sağlık profesyonelleri
olarak bakım vericinin önemli rollerindendir.
(Çavdar, 2011)
Terminal dönemdeki hasta ve ailelerinin acılarını
gidermek, rahatsız eden tüm semptomların kontrol
altına alınması, yeterli tıbbi bakımı vermek,
herhangi bir yarar sağlamayacak olan yöntemler
uygulamaktan kaçınmak, huzur içinde, konforlu,
yeterli duygusal, manevi destek ve bakım vermek
hekim, hemşire, psikolog, fizyoterapist ve sosyal
hizmet uzmanından oluşan multidisipliner ekibin
sorumluluğundadır.
TEDAVİ İÇİN SINIRLAR
OLABİLİR ANCAK BAKIM İÇİN
.
SINIR YOKTUR.