Yürüyüş analizi - E
advertisement
Yürüyüş analizi Dr. Arif GÜLKESEN Yürüme Yürüme, her iki bacakta resiprokal tekrarlanan standart hareketler kombinasyonudur. Bu hareketler bir zaman farkı bulunması koşulu ile her iki ekstremitede beraberce gerçekleşir. Yürüme analizi uzun yıllardır hareket bozukluklarının değerlendirilmesinde faydalı bir yardımcı yöntem olarak kullanılmaktadır. Bir hastada uygun rehabilitasyon yöntemine karar vermede ve tedavi sonucunu değerlendirmede yürüme analizinden yararlanılmaktadır. Günümüzde bilgisayara dayalı yürüme analiz sistemleri geliştirilmiştir. Bilgisayarlı yürüme analizi kinematik, kinetik ve dinamik elektromiyografi(EMG) ölçümlerinden oluşmaktadır. Yürüme işleminin temel birimi yürüme siklusudur ve topuğun yere temasında başlayıp aynı topuğun yere bir sonraki temasına kadar devam eder. Yürüme sürekli kendini tekrar eden hareketlerden oluşur. Bu hareketler topluluğu bir Yürüyüş Çevrimi olarak tanımlanır. İki adım: Herhangi bir topuğun yere değmesi ile başlar ve aynı topuğun yere bir sonraki teması ile sona erer. Bir yürüyüş çevrimi iki adım olarak tanımlanır. İki adım uzunluğu: Genellikle metre birimi ile ifade edilir. Adım uzunluğu: Bir topuğun yere ilk değdiği nokta ile diğer topuğun yere ilk değdiği nokta arasındaki uzaklıktır. Bu uzunluk simetrik bir yürüyüş için iki adım uzunluğunun yarısına eşittir. Kadans: Bir dakikalık zaman içindeki adım sayısıdır. Kadans 120/iki adım zamanı olarak da tanımlanabilir. Yürüyüş hızı: Kadans ile adım uzunluğu çarpıldığında yürüme hızı elde edilir. (yaklaşık 1.5m/sn). Adım genişliği: Sağ ve sol ayakların topuklarının yere değdikleri noktalar arasında mesafedir(80±35 mm). Yürüyüşün fazları: Her iki ekstremite göz önüne alındığında; Sadece tek bir ayağın yerde olduğu faz tek destek fazı iki ayağın aynı anda yere basması ise çift destek fazı olarak adlandırılır Bir siklus içinde iki çift destek, iki de tek destek fazı bulunur. Yürüyüşün fazları: Sadece tek bir bacak göz önüne alındığında ise; Basma fazı ve Salınım fazı olmak üzere iki fazdan oluşur. Basma fazı(4 dönmeden oluşur) ve salınım fazı (3 dönemden oluşur). Yürüme siklusunun %60 ını basma fazı, %40 ını salınım fazı oluşturur Basma Fazı Topuk vurma Tam Basma Basma dönemi orta noktası Topuk kalkışı Salınım Fazı Hızlanma Salınma dönemi orta noktası Yavaşlama Basma Fazı Topuk vurma: Basma döneminin başlangıç evresidir. Kalça 25º fleksiyon, diz tam ekstansiyon ve ayak bileği nötral pozisyonunda iken topuğun yere değmesi ile başlar. Basma Fazı Tam Basma: Kalça eklemi 5º’lik fleksiyonda, diz eklemi 5º’lik fleksiyonda, ayak bileği eklemi ise 10º’lik dorsifleksiyondadır. Basma Fazı Basma dönemi orta noktası: Kalça nötral pozisyonda, diz 5º fleksiyonda, ayak bileği 2-3º dorsifleksiyondadır. Basma Fazı Topuk kalkışı: Kalça eklemi 10-20º hiperekstansiyonda, diz eklemi 40º fleksiyonda, ayak bileği eklemi ise 20º plantar fleksiyondadır. Salınma Fazı Hızlanma: Baş parmağın yerle teması kesildiği anda salınım fazı başlar. Kalça eklemi 20º fleksiyonda, diz eklemi 40-60º fleksiyonda, ayak bileği eklemi ise nötral pozisyondadır. Salınma Fazı Salınma dönemi orta noktası: Salınan ekstremite ile basan ekstremite aynı doğrultuya geldiğinde salınma dönemi orta noktasından bahsedilir. Kalça eklemi 30º fleksiyonda, diz eklemi 30º fleksiyonda, ayak bileği eklemi ise nötral pozisyondadır. Salınma Fazı Yavaşlama: Salınma fazı orta noktası ile topuğun yere temas etmesi arasındaki periyottur. Kalça eklemi 30º fleksiyonda, diz eklemi nötral pozisyonda, ayak bileği eklemi ise nötral pozisyondadır. Enerji Tüketimi Normal bir kişide yürüyüş eforsuz bir harekettir. Bu durum, yürüme sırasında vücut ağırlık merkezi değişikliklerinin minimalize edilmesi ile sağlanır. YÜRÜME ANALİZİ Statik değerlendirme: Anamnez(altta yatan patoloji, ilaç kullanımı, cerrahi girişimler, kuvvetlendirme ve germe egzersizleri, yardımcı yürüme cıhazı) Fizik muayene(kas kuvveti, eklem hareket açıklığı, tonus, propriosepsiyon) Görsel Yürüme Analizi: En basit yürüme analizi şeklidir. Herhangi bir elektronik cihaz yardımı olmadan çıplak gözle yapılır. Videoteyp kaydı da yapılabilir. Kantitatif Yürüme Analizleri: Öncelikle 3 komponenti ölçmektedir. Kinematik Kinetik Kas aktivitesi YÜRÜME BOZUKLUKLARI Patolojik yürüme temelde iki ana nedene bağlı olarak ortaya çıkar. Kas güçsüzlüğü,spastisite veya deformitelere bağlı Başka bir problemin kompanse edilmesine bağlı Bundan başka, normal ve patalojik yürüyüş arasında bazı yürüyüş şekilleri de tanımlanmıştır. Yürüyüş periyodunun fizyolojik olarak abartılması Dinamik yetersizlikten kaynaklan yürüyüş şekilleri Yürüyüş periyodunun fizyolojik olarak abartılması Gemici yürüyüşü Cenaze alayı yürüyüşü Hanım yürüyüşü(mincing) Dinamik yetersizlikten kaynaklan yürüyüş şekilleri Koordine olmayan yürüyüş Yorgunluk yürüyüşü(fatigue gait) Salak yürüyüşü Spesifik Yürüme Anormallikleri Gövdenin yana eğilmesi: Basma dönemi esnasında gövdenin basan bacak tarafına eğilmesidir. Trendelenburg yürüyüşü olarak isimlendirilir. Gövdenin öne eğilmesi: Kuadrsiseps kas güçsüzlüğünde görülen yürüme şeklidir. Gövdenin arkaya eğilmesi: Basma dönemi erken evresinde zayıf kalça ekstansörlerini kompanse etmek amacıyla yapılır. Kalça fleksör zayıflığı ve ekstansörlerin spastisine bağlı olarak da görülebilir. Kalça eklemi ankilozu ve diz fleksiyonunun yapılamadığı durumlarda da görülebilir. Artmış lomber lordoz: Genellikle kalça fleksiyon kontraktürü ve kalça eklemi ankilozunda görülür. Yardımcı yürüme cıhazları ile yürüme paterni Baston ve koltuk değnekleri: Tek yardımcı yürüme cıhazı ile yürüme, tek baston veya koltuk değneği ile yapılır. Burada amaç, stabiliteyi artırmak veya bir bacağa binen yükü azaltmaktır. Walker ve Rollator: Walker, bağımsız olarak ayakta duramayan ve yürüyemeyen hastalara destek yüzeyi sağlayarak yürümelerine yardımcı olur. Rollator, walkerların ön ayaklarına tekerlek takılan şeklidir.
