kalp ağrısı,cpk izoenzimleri,koroner risk testi,yüksek kolesterol

KALP AĞRISI
Göğüs Ağrısı; Anjina Pektoris; Akut
Koroner Sendrom; Acute Coronary Syndrome;
Unsable Angina; Anstabil Anjina pektoris;
Kalp ağrısı yada Akut koroner sendrom kalbe giden kan akımının
aniden azalması sonucu ortaya çıkan göğüs ağrısıdır. Akut
koroner sendrom ciddi ve hayatı tehdit eden kalp krizinin ön
adımıdır, acil durumdur ve mutlaka doktora görünmek gerekir.
Akut koroner sendrom neden olur?
Kalbe giden kan akımının aniden azalmasına bağlıdır, kalbin
kan damarlarına koroner arterler denir ve pıhtı ile tıkanma
yada damar sertliği sonucu kolesterol ile tıkanma sonucu
koroner arter sendromu ortaya çıkar. Kan akımının azalması
sonucu şiddetli göğüs ağrısı ortaya çıkar. Tıkanıklık daha da
artarsa kas zarar görür ve kalp krizi denilen durum ortaya
çıkar.
Kolesterol yüksekliğine bağlı damar sertliği uzun yıllar
içinde ortaya çıkar buna ateroskleroz yada halk dilinde damar
sertliği denir. Nadiren kanama ve pıhtı nedeniyle aniden
ortaya çıkan akut koroner sendromlar da görülür.
Akut Koroner Sendrom Kimler de Görülür?
• Hastalık daha çok ailede damar sertliği ve koroner arter
hastalığı olanlarda,
• Kilolu kişilerde,
• Sigara içenlerde,
Spor yapmayan ve hareketsiz yaşayanlarda,
• Yüksek kolesterolü olanlarda,
• Diyabetiklerde,
• Hipertansiyonlularda,
• Daha önce kalp krizi yada anjina atağı geçirenlerde görülür.
Akut koroner sendromlar erkeklerde 44 kadınlarda 55 yaş civarı
sık görülür.
Akut
Koroner
nelerdir?
Sendrom
belirtileri
Hastalık şiddetli göğüs ağrısı ile ortaya çıkar, ciddi, baskı
tarzında, beraberinde soğuk terleme olan bir ağrıdır.
• Göğüs ağrısı baskı, yanma, sıkışma, ezilme tarzıdna artıp
azalabilen şekilde olabilir,
• Hastayı rahatsız eden bir ağrıdır,
• Çok kısa süreli yada 30 dakika kadar uzun süreli olabilir,
• Anjina ağrısı yemek sonrası, stres sonrası, egzersiz sonrası
yada istirahatte gelebilir,
• Uyurken hatta sabaha karşı uyandıran ağrılar olabilir,
• Ağrı kola yada kollara, omuza yada omuzlara, sırta, boyuna,
çeneye, dişlere yada mideye vurabilir,
• Genellikle beraberinde nefes almada sıkıntı hissi vardır,
• Hasta kısa soluk alır,
• Soğuk terleme, ölüm korkusu, baş dönmesi yada sersemlik
hissi sık görülür,
• Nadiren bulantı kusma anjina ağrısına eşlik ede4r.
Kalp ağrısı
mıdır?
ile
karışan
ağrılar
var
Evet özellikle özefajit gibi yutak borusu kaynaklı ağrılar,
mide ağrıları, safra kesesi ağrıları, akciğer kaynaklı ağrılar
kalp ağrılarını taklit ederler.
Kalp ağrısı nasıl teşhis edilir ?
Kalp ağrısı önemli ve acil bir durumdur yukarıda ki
şikayetlerin varlığında mutlaka acil servise baş vurulmalıdır.
Hastanın şikayetleri, şikayetlerin başlangıç şekli, ağrının
yayılması ve şiddeti tanıda yardımcıdır. Her göğüs ağrısı için
mutlaka EKG çekilmelidir.
Ayrıca gerekirse:
•
•
•
•
Koroner anjiografi,
Kateterizasyon,
Ekokardiografi,
Kalp enzimleri testleri yapılmalıdır.
Tedavi:
Kalp ağrısı kalp krizinin habercisidir ve dünyadaki ölümlerin
en büyük sebebi kalp hastalıklarıdır. Kalp ağrısı acil
durumdur ve kalp kan akımı en kısa zamanda düzeltilmez ise
kalp krizi ve kalıcı kalp hasarı ortaya çıkar. Hastaya acilen
müdahale edilmeli
izlenmelidir.
ve
gerekirse
yoğun
bakım
şartlarında
Kalp kan akımını düzeltmek amacıyla:
• Aspirin ( Kalp ağrısından şüphelenilen her hastaya
verilebilir),
• Nitrogliserin gibi Anti iskemik ilaçlar kan akımını
arttırarak kalp ağrısını azaltır,
• Beta bloker ilaçlar ile kalp hızı azaltılarak kan ihtiyacı
düşürülür,
• Pıhtı eritici trombolitik ilaçlar ile pıhtı eritilip kan
akımı arttırılır, kalp krizi erken safhasında verilirse kan
akımını arttırarak kalp krizini önler, hasarı önler ve hayat
kurtarıcı olabilirler, ağrı başlangıcından itibaren ilk 1 saat
içinde verilirler ise çok etkili olurlar.
• Pıhtı önleyiciler durumun kötüleşmesine engel olurlar.
• Oksijen verilir yada bazen hiperbarik oksijen tedavisi
uygulanır,
• İnvaziv girişimler
o Anjioplasti : bir kateter ile girilerek tıkalı damarın
açılmaya çalışılması kalıcı hasarı önleme girişimidir. Balon
anjioplasti ile tıkalı damarda balon şişirilerek açılmaya
çalışılır, daha sonra tekrar tıkanmaması için oraya kalıcı
boru ( stent ) konur.
o Koroner arter By Pass cerrahisi : vücudun diğer yerlerinden
alınan arter yada venlerin tıkalı kalp damarları yerine
dikilmesidir.
Kalp ağrısını önlemek mümkün mü?
Evet kalp hastalıklarından kaçınmak çoğu zaman mümkündür.
• Dengeli beslenme, yağlı gıdalar yememek, tuz tüketmemek, bol
sebze ve meyve ağırlıklı beslenmek, hayvansal gıdalardan uzak
durmak koroner arterlerin ve kalp sağlığının ilk adımıdır,
• Düzenli egzersiz yapmak,
• Sigara içmemek,
• Diyabet, hipertansiyon, yüksek kolesterol gibi hastalıkları
kontrol altıda tutmak ilaçlar ile oynamamak, ilaçları düzgün
kullanmak, düzenli olarak Check- Up yaptırmak koroner arter
hastalıklarından korunmanın en önemli yollarıdırı.
Referanslar :
American College of Cardiology http://www.cardiosource.org
American Heart Association http://www.heart.org
Canadian Cardiovascular Society http://www.ccs.ca
Heart
and
Stroke
Foundation
http://www.heartandstroke.com
of
Canada
Achar SA, Kundu S, et al. Diagnosis of acute coronary
syndrome. Am Fam Physician. 2005; 72:119-26.
Acute coronary syndrome. EBSCO DynaMed website. Available at:
http://www.ebscohost.com/dynamed. Updated July 15, 2014.
Accessed August 11, 2014.
Alexander KP, Newby LK, et al: Acute Coronary Care in the
Elderly, Part I. Circ . 2007;115:2549-69.
Anderson JL, Adams CD, et. al. ACC/AHA 2007 Guidelines for the
Management of Patients With Unstable Angina/Non-ST-Elevation
Myocardial Infarction. J Am Coll Cardiol. 2007;50;e1-e157.
Cohen M, Diez JE, et al. Pharmacoiinvasive management of acute
coronary syndrome: incorporating the 2007 ACC/AHA guidelines:
the cATH (cardiac catherization and antithrombotic therapy in
the hospital) Clinical Consensus Panel Report-III. J Invasive
Cardiol. 2007:18:525-40.
Heart attack: Tips for recovering and staying well. Family
Doctor—American Academy of Family Physicians website.
Available
at:
http://familydoctor.org/familydoctor/en/diseases-conditions/he
art-attack/treatment/tips-for-recovering-and-stayingwell.html. Updated March 2014. Accessed August 11, 2014.
Large GA. Contemporary management of acute coronary syndrome.
Postgrad Med J. 2005; 81:217-222.
Swap CJ, Nagurney JT. Value and limitations of chest pain
history in the evaluation of patients with suspected acute
coronary syndromes. JAMA. 2005;294:2623-9.
Walker CW, Dewley CA, Fletcher SF:Aspirin combined with
clopidogrel (Plavix) decreases cardiovascular events in
patients with acute coronary syndrome. Am Fam Physician.
2007;7:1643-5.
What is angina? National Heart, Lung, and Blood Institute
website.
Available
at:
http://www.nhlbi.nih.gov/health/dci/Diseases/Angina/Angina_Tre
atments.html. Updated June 1, 2011. Accessed August 11, 2014.
7/7/2007 DynaMed’s Systematic Literature Surveillance.
http://www.ebscohost.com/dynamed: O’Donoghue M, Boden WE, et
al. Early invasive vs conservative treatment strategies in
women and men with unstable angina and non-ST-segment
elevation myocardial
2008;300:71-80.
infarction:
a
meta-analysis.
JAMA.
8/17/2015 DynaMed’s Systematic Literature Surveillance
http://www.ebscohost.com/dynamed: Bennett MH, Lehm JP, et al.
Hyperbaric oxygen therapy for acute coronary
Cochrane Database Syst Rev. 2015 Jul 23;7.
CPK İZOENZİMLERİ
syndrome.
Kreatin Fosfokinaz İzoenzimleri; CPK isoenzymes
test; CK izoenzim;
Kreatin fosfokinaz kalp, beyin, ve kaslarda bulunan bir
enzimdir. Kanda yüksek seviyelerde bulunması kaynaklandığı
dokuda hasar olduğunu gösterir.
Aşağıdaki ilaçlar CPK değerini etkiler:
Alkol kullanımı,
Amfotericin B,
Bazı anestezik maddeler,
Kokain kullanımı,
Statinler,
Steroid kullanımı sırasında CK artar.
CPK izoenzimleri ne için istenir?
Total Kreatin kinaz seviyesi yüksek ise bu yüksekliğin nerden
kaynaklandığınıo bulmak için CPK-izoenzim testi istenir.
Kreatin kinaz yüksekliği 3 farklıo kökenden kaynaklanır:
CPK-1: ( CPK-BB de denir): özellikle beyin ve
akciğer dokusundan kaynaklanır yüksekliği bu organ
hasarını gösterir.
Beyin tümörleri,
Tıkanma, kanama veya travma sonucu beyin hasarı,
Elektroşok tedavisi,
Epilepsi krizi,
Pulmoner enfarktüs sırasında CPK-! Testi yüksek
bulunur.
CPK-2: (CPK-MB): Kalp dokusundan kaynaklanır. Kalp
hastalıklarında yükselir.
Kalp krizinde özellikle enfarktüsün 3-6. Saatleri
arasında CPK-2 yükselmeye başlar, krizin 12- 24.
Saatleri boyunca yükselir ve 12-48. Saatlerine
doğru normale iner.
Elektrik çarpması,
kalp defibrilasyonu ( kalp için yapılan
elektroşok),
herhangi bir sebeple ortaya çıkan kalp zedelenmesi
( trafik kazası, ezilme vb.),
kalp enfeksiyonları ( viral myokardit ),
açık kalp ameliyatlarında CPK-2 artar.
CPK-2 seviyesi göğüs ağrısı sırasında (koroner kalp
hastalıklarınabağlı angina pektoris, yada Pulmoner embolis)
ve konjestif kalp yetmezliğinde yükselmez.
CPK-3: (CPK-MM) İskelet kasında bulunur ve iskelet
kası hastalıklarında, ezilmelerde yükselir.
Kas ezilmesi ( crush sendromu),
İlaç ve hareketsizliğe bağlı kas hasarı,
Myozit ( kas iltihabı),
Kas içi enjeksiyonlar,
Epilepsi krizi,
Cerrahi girişimler,
Aşırı egzersiz sırasında artar.
Aşağıdaki durumlarda kreatin fosfokinaz testi
sonucu yüksek çıkar
Kardiyak kateterizasyon, koroner anjiyo,
Kas içi enjeksiyonlar,
Cerrahi girişimler,
Aşırı egzersiz,
Aşırı ve uzun süren hareketsizlik CPK test
sonuçlarını etkiler.
Referanslar:
Anderson JL. ST segment elevation acute myocardial infarction
and complications of myocardial infarction. In: Goldman L,
Schafer AI, eds. Cecil Medicine. 24th ed. Philadelphia, Pa:
Saunders Elsevier; 2011:chap 73.
Chinnery PF. Muscle diseases. In: Goldman L, Schafer AI,
eds. Cecil Medicine. 24th ed. Philadelphia, Pa: Saunders
Elsevier; 2011:chap 429.
KORONER RİSK TESTİ
Koroner Check Up; Coronary risk profile; Koroner
kalp hastalıkları risk testi; Lipid profili;
Koroner kalp hastalıklarına yol açan kolesterol ve lipit
testleridir. Koroner risk testleri koroner kalp hastalıklarına
ne derece yatkın olduğumuzu ortaya koyar. Kolesterol bir yağ
çeşididir ve damar duvarına yapışarak tıkanma ve sertleşmeye
yol açar. Damar sertleşmesi hipertansiyon tıkanmalar ise
enfarktüs ve felçlerle sonuçlanır.
Koroner risk profili hangi testlerden oluşur?
Total kolesterol,
LDL kolesterol (kötü kolesterol),
HDL kolesterol (iyi kolesterol),
VLDL kolesterol,
Trigliserid,
High sensitif CRP.
Kolesterol risk profili ne gösterir?
Kalbinizin koroner arter hastalıklarına ne kadar yakın
olduğunu gösterir. Koroner arter hastalığına yatkınlığınızı
gösterir. Kalp ve diğer damarlarınızın kolesterol ve kan
yağları ile tıkanıp tıkanmadığını damar sertliği,
hipertansiyon, enfaktüs, inme ve felç gelişme riskinizi
gösterir.
Koroner risk profili ne zaman yapılır?
Erişkinler: İlk kolesterol testleri 20 li yaşların başında
yapılmalıdır. Daha sonra 5 yılda bir ve 35 ila 45. Yaşlarda
tam kalp muayenesi ile birlikte değerlendirilmelidir.
Ailesinde hipertansiyon ve koroner arter hastalığı olanların
kolesterol değerlerini daha sık izlemeleri önerilir. Diyabet,
şeker hastalığı, hipertansiyon, felç, yada koroner arter
hastalığı olanların kolesterol değerlerine dikkat etmeleri
gerekir.
Korner risk profili zamanı:
Hiçbir hastalık ve risk taşımayanlar için 20 yaşından
itibaren her 5 yılda bir,
Ailede koroner kalp hastalığı, diyabet, hipertansiyon,
felç, gibi öyküler var ise daha sık,
Kendisinde hipertansiyon, enfarktüs, inme, felç,
koroner kalp hastalığı var ise ve kolesterol düşürücü
ilaç alıyorsa en az yılda bir kolesterol lipit profili
bakılmalıdır.
Çocuklarda ilk
yapılmalıdır?
kolesterol
testi
ne
zaman
Ailede koroner kalp hastalıkları, enfarktüs, beyin kanaması,
hipertansiyon, diyabet var ise 5 yaşından itibaren 5 yılda bir
kolesterol ve lipit profiline bakılmalıdır.
Kolesterol için normal değerler nedir?
• LDL kolesterol: < 130 mg/dL (düşük değerler tercih edilir)
• HDL kolesterol: > 40 – 60 mg/dL (yüksek değerler tercih
edilir)
• Total kolesterol: < 200 mg/dL (düşük değerler tercih edilir)
• Trigliserid: 10 – 150 mg/dL (düşük değerler tercih edilir)
• VLDL: 2 – 30 mg/dL.
Yüksek kolesterol ne anlama gelir?
Yüksek kolesterol ( HDL hariç) sizin kalp hastalıklarına, kalp
krizine, hipertansiyona, beyin kanaması, inme ve felç
geçirmeye yatkın olduğunuzu gösterir. Kalp ve diğer arterlerin
kolesterol nediyle sertleşmeye başladığını tıkanmaya
başladığını gösterir. Bu durumda yaşam şeklinizi
değiştirmeniz, diyet yapmanız ve kolesterol düşürücü ilaçlar
almaya başlamanız gerekebilir.
Kronik hastalıklar, artrit, nefrit, kronik böbrek
yetmezlikleri, tiroit hastalıkları, Hipotiroidi, hipertiroidi
ve karaciğer hastalıkları kolesterol seviyesini arttırabilir.
Artrit alevlenmesine bağlı ise tedaviden 2-3 ay sonra
kolesterol testleri tekrarlanmalıdır. Koroner risk profili
koroner kalp hastalıklarına yatkınlığımızı gösterir ne zaman
enfarktüs yada felç geçireceğinizi göstermez.
Referanslar:
Expert Panel on Detection, Evaluation, and Treatment of High
Blood Cholesterol in Adults. Executive summary of the third
report of the National Cholesterol Education Program (NCEP)
expert panel on detection, evaluation, and treatment of high
blood cholesterol in adults (Adult Treatment Panel III). JAMA.
2001;285:2486-2497. Updated 2004.
Libby P. Lipoprotein disorders and cardiovascular disease. In:
Bonow RO, Mann DL, Zipes DP, Libby P, eds. Braunwald’s Heart
Disease: A Textbook of Cardiovascular Medicine. 9th ed.
Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2011:chap 49.
Gennest J, Libby P. Lipoprotein disorders and cardiovascular
disease. In: Bonow RO, Mann DL, Zipes DP, Libby P, eds.
Braunwald’s Heart Disease: A Textbook of Cardiovascular
Medicine. 9th ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier;
2011:chap 47.
Adult Treatment Panel III (ATP III) of the National
Cholesterol Education Program. Implications of recent clinical
trials for the National Cholesterol Education Program Adult
Treatment Panel III guidelines. Circulation. 2004 Jul 13;
110(2):227-39.
YÜKSEK KOLESTEROL
Hiperkolesterolemi;
Kolesterol ve kolesterole bağlı kalp damar hastalıklar en
büyük ölüm sebebidir.
Hiperkolesterolemi kan yağlarından biri olan kolesterolün
yüksek
olmasıdır.
Kan
yağları
kolesteroller
ve
trigliseridlerdir:
Kolesteroller:
LDL kolesterol: ( Low Density Lipoproteinler )
kötü kolesterol olarak da bilinir. Kolesterolü
damar duvarına yapıştırır. Damarlarda kolesterol
plakları
birikmesine,
tıkanmaya,
damar
sertleşmesine, koroner arter hastalıklarına,
hipertansiyona yol açar.
HDL kolesterol: (High Density Lipoproteinler) iyi
kolesterol olarak da bilinir. Kolesterolü damar
duvarından alarak karaciğere taşır. Yüksek olması
damar hastalıklarından korur.
VLDL kolesterol: ( Very Low Density
Lipoporteinler) kan kolesterolünün küçük bir
kısmını oluşturur.
Trigliseridler: kanda bulunan yağların büyük kısmını
oluşturur. Diyabet ve genetik meyilli kişilerde
yüksektir.
Yüksek kolesterol sebepleri nelerdir?
Kan kolesterolü yaş ile artar,
Erkeklerde kadınlardan daha yüksektir ancak menopozdan
sonra kadınlarda da kolesterol artar,
Genetik yapı: kolesterolü yükselten en önemli
sebeplerden bir i genetik yatkınlıktır. Kolesterol hem
vücutta yapılan hem de dışarıdan alınan bir maddedir.
Genetik meyilli kişilerde vücutta kolesterol üretimi
fazladır.
Yüksek yağlı gıdalar: özellikle hayvansal yağların
yüksek olması kolesterolü arttıran en önemli
sebeplerdendir. Kolesterol % 100 e varan oranlarda
barsaktan emilir. Özellikle hayvansal kolesterol kırmızı
ette, yoğurt, süt, peynir gibi hayvansal gıdada fazlaca
vardır.
Aşırı kilo,
Hareketsiz yaşam, düzenli egzersiz yapmamak, HDL
kolesterolü
yapmaktır.
arttırmanın
tek
yolu
düzenli
egzersiz
Karaciğer ve böbrek hastalıkları: kolesterol ve kan
yağları artar.
Anoreksiya nevroza: iştahsızlıkla kendini belli eden
bir nevroz dur. Kan kolesterolü tipik olarak yüksektir.
Hipotiroidi: tiroid vücudun gaz pedalıdır. Az çalışırsa
tüm organlar az çalışır. Tiroid az çalışırsa kolesterol
artar.
Kolesterol yüksekliği ne şikayete neden olur?
Kolesterol yükselmesi hissedilen bir şikayete yol açmaz ancak
damarlarda biriken kolesterol damar sertleşmesine (
ateroskleroz) ve damarlarda tıkanmaya yol açar bu durum birçok
hastalığın temel sebebidir damarlarda tıkanma:
Koroner kalp hastalıklarına,
Hipertansiyona,
Anginal kalp ağrılarına,
Kalp krizlerine,
İnme ve felçlere,
Beyin kanamalarına,
Göz dibi kanamalarına,
Ani körlüklere,
Böbrek yetmezliklerine yol açar.
Yüksek kolesterol teşhisi nasıl konur?
Hiperkolesterolemi teşhisi kan testleri ile konur. Aile
hikayesi önemlidir. Basit kan testi ile kolesterol ve
trigliserid ölçülür:
Total kolesterol,
HDL kolesterol,
LDL kolesterol,
Trigliserid ölçümü hiperkolesterolemi teşhisi için
yeterlidir.
Kolesterol ölçümleri aç karnına yapılmalıdır.
Yüksek kolesterol tedavisi:
Yüksek kolesterol tedavisi sadece kolesterolü değil
kolesterolün sebebi olduğu kalp hastalıkları, inme, felç ve
diğer hastalık risklerini de azaltır. Kolesterolü kontrol
altına almak için üç çeşit mücadele yapılır:
Hayat tarzı değişiklikleri:
Düşük yağlı düşük kolesterollü beslenme, yüksek lifli
gıda,
Düzenli egzersiz,
Sigarayı bırakmak,
Kilo kontrolü,
Rafine şeker ve nişastalı gıdalardan uzak durmak (
şeker, patates, pirinç, un vb.),
Aşırı alkol almamak,
Diyabet ve tiroid gibi hastalıkların kontrolü.
Kolesterol düşüren ilaçlar:
Kolesterol düşüren ilaçlar kolesterol metabolizmasını
değiştirerek LDL kolesterolü düşürürler, kalp damar
hastalıkları riskini azaltırlar, bu ilaçlar kullanılırken
mutlaka diyet yapılmalıdır. Var olan damar sertliğini geri
çevirmezler. İlerlemesini engellerler.
Statinler:
Lovastatin,
Pravastatin,
Atorvastatin,
Simvastatin,
Rosuvastatin,
Gemfibrozil,
Kolestiramin,
Kolestipol,
Niacin,
Ezeltimibe.
Statinlerin düzenli kullanımı kolesterol ve damar sertliğine
bağlı ölüm oranını, kalp krizi oranını ve felç geçirme oranını
düşürmektedir.
Egzersiz:
HDL kolesterolü arttırmanın tek yolu egzersiz yapmaktır. HDL
kolesterol damarlardaki kolesterolü karaciğere taşıyan tek
kolesteroldür.
Başarılı bir kolesterol kontrolü bu üç önlemin dengeli şekilde
kullanılması ile mümkündür.
Kolesterol yüksekliği ve kalp damar hastalıkların en büyük
sebebi kolesterol yüksekliğidir. Kolesterolü düşürmek ömrü
uzatmanın en bilinen yoludur. Kolesterolü düşürmek ciddi ve
yaşam tarzı değişikliği gerektiren bir durumdur.
Kolesterol yüksekliği basit kan testleri ile kısa sürede
tespit edilir. Kolesterolünüz yüksek ise bir doktora
danışınız.
Referanslar:
1. American Heart Association
http://www.americanheart.org/
2. National Heart, Lung, and Blood Institute
http://www.nhlbi.nih.gov/
3. Canadian Cardiovascular Society
http://www.ccs.ca/
4. Heart and Stroke Foundation of Canada
http://ww2.heartandstroke.ca/
5. Goroll AH, Mulley AG. Primary Care Medicine . 4th ed.
Philadelphia, PA: Lippincott Williams & Wilkins; 2000.
6. Heart disease and stroke statistics update. American Heart
Association
website.
Available
at:
http://www.americanheart.org/presenter.jhtml?identifier=1928 .
Updated 2008.
7. How can I lower high cholesterol? American Heart
Association
website.
Available
at:
http://www.americanheart.org . Published October 2007.
8. Lipid-lowering pharmacotherapy overview. EBSCO DynaMed
website.
Available
at:
http://www.ebscohost.com/dynamed/what.php . Updated September
2008.
9. Third report of the expert panel on detection, evaluation,
and treatment of high blood cholesterol in adults (Adult
Treatment Panel III). National Cholesterol Education Program
website.
Available
at:
http://www.nhlbi.nih.gov/guidelines/cholesterol/index.htm .
10. What is cholesterol? National Heart, Lung, and Blood
Institute
website.
Available
at:
http://www.nhlbi.nih.gov/health/dci/Diseases/Hbc/HBC_WhatIs.ht
ml . Updated February 2006.
11. 12/14/2009 D
HİPERTANSİYON
Yüksek Tansiyon; HT; HBP;
Hipertansiyonun neden olduğu kalp damar hastalıkları dünyadaki
en büyük ölüm sebebidir. Kan kalp tarafından damarlara
pompalanır. Damar içindeki basıncın yüksek olmasına
hipertansiyon denir. Arter içindeki kan basıncı normalde 120
ila 70 mm cıva basıncıdır ( 120- 70 mmHg). İlk rakam ( 120
mmHg ) sistolik basınç yani kalbin kasılması sırasında olan
basınçtır. İkinci rakam ( 70 mm Hg) ise diyastolik yani kalbin
gevşemesi sırasında oluşan basınçtır. Bu değerlerden birinin
yükselmesine hipertansiyon denir.
Normal tansiyon 120 – 70 mm Hg olmalıdır,
Yüksek tansiyon 140 – 90 mm Hg ve üstüdür,
Tansiyon 120 – 70 ila 140 – 90 arasında ise buna sınır
hipertansiyon denir.
Sınır hipertansiyon hastalar ileride hipertansiyon
hastası olurlar.
Böbrek, kalp hastaları ve inme geçirmiş hastalarda
tansiyonun normale getirilmesi hayati önem taşır.
Hipertansiyon neden olur?
Birçok faktör kan basıncını etkiler.
Vücuttaki tuz ve su miktarı,
Böbreklerin iyi çalışması,
Sinir sistemi,
Damarların iyi çalışması,
Hormonlar tansiyonu belirleyen en önemli faktörlerdir.
Yaş ilerledikçe tansiyon yükselir, bunun nedeni yaşla birlikte
damarların sertleşmesi ve elastikliğini kaybetmesidir.
Günümüzde yüksek tansiyonun ana sebebi damar sertleşmesidir.
Yüksek kolesterol damar duvarında birikerek damarın
elastikliğini bozar ve kalp den gelen basınç ile genişleyemez,
tansiyon yükselir.
Tansiyonu yükselten sebepler:
Obezite,
Stres, anksiyete,
Aşırı alkol tüketimi ( erkekler için günde 2, kadınlar
için günde 1 bardaktan fazla içki),
Tuzlu yemek,
Ailede hipertansiyon öyküsü olması,
Diyabet,
Sigara içmek tansiyonu yükseltir.
Ancak genellikle hastaların çoğunda tansiyonu yükseltecek bir
sebep bulunamaz, buna esansiyel hipertansiyon denir. Yüksek
tansiyon kalp damar hastalıkları, böbrek hastalıkları, kalp
yetmezliği, kalp krizi, inme, felç ve erken ölüm riskini çok
arttırır.
Hipertansiyonun belirtileri nelerdir?
Hipertansiyon genellikle hiçbir şikayete sebep olmaz. Hastalar
genellikle sağlık kontrolleri sırasında yakalanır. Kalp,
böbrek hastalıkları ortaya çıkınca hipertansiyon hastası
olduklarını öğrenen birçok hasta vardır.
Ani tansiyon yükselmeleri ve malin hipertansiyon denilen
tehlikeli ve aşırı yükselmelerde baş ağrısı, bulantı, kusma,
şuur bulanıklıkları olabilir.
Hipertansiyon nasıl teşhis edilir?
Tansiyon ölçümü temel sağlık kontrollerinden birisidir ve
çocuk yaştan itibaren düzenli kontrol edilmesi gerekir. Gün
içinde tansiyonda iniş çıkışlar olması normaldir. Evde
istirahatte tansiyon ölçümü daha sağlıklı sonuçlar verir. Gün
içinde koşuşturmalar arasında tansiyon doğal olarak üst
sınırları aşabilir bu hipertansiyon değildir. Önemli olan
istirahat sırasında tansiyonun yüksek olmasıdır.
Hipertansiyonu olan hastalarda aşağıdaki testler yapılmalıdır:
Holter tansiyon takibi,
EKO kardiyografi,
EKG,
Böbrek fonksiyon testleri,
Metabolik tarama,
Böbrek ultrasonu.
Hipertansiyon tedavisi
Tedavide amaç tansiyonu düşürmek ve komplikasyonları
önlemektir. Hipertansiyon tedavisinde ilaç ile birlikte hayat
tarzı değişiklikleri de gereklidir. Sınır hipertansiyonlu
hastalarda hayat tarzı değişiklikleri ilaçsız tansiyon
kontrolü sağlayabilir. Özellikle aşağıdaki önerilere dikkat
etmek gerekir:
Kilo vermek,
Dengeli ve sağlıklı beslenme,
Potasyumdan zengin diyet,
Bol su içmek,
Düzenli egzersiz,
Sigarayı bırakmak,
Alkolü azaltmak,
Tuzsuz beslenmek,
Stresi azaltmak, hipertansiyonu düzeltmek amacıyla
yapılması gerekenlerdir.
Hipertansiyonu kontrol etmek amacıyla verilen ilaçlar bu
önlemler olmadan pek işe yaramamaktadır.
Kontrol edilmeyen hipertansiyon birçok probleme (
komplikasyona ) yol açar: hipertansiyon komplikasyonları
genellikle ölümle sonuçlanır.
Hipertansif kriz ( çok tehlikeli
yükselmeleridir, ölümle sonuçlanabilir),
İnme ve felçler,
Kronik böbrek hastalıkları,
Kalp krizi, kalp yetmezliği,
ani
tansiyon
Aorta anevrizması ve rüptürü,
Göz dibi kanamaları,
Hipertansiyon hastası iseniz tansiyon ilaçlarınız ile
oynamayın. Hayat tarzı değişikliklerine uymuyor iseniz
ilaçlarınız fayda etmeyecektir. Düzenli doktor kontrolünüze
gidin.
Hipertansiyondan korunma:
Çocuk
yaştan
itibaren
düzenli
tansiyon
kontrolleri
ve
özellikle ailede hipertansiyon var ise 18 yaşından itibaren
düzenli check-up kontrolleri yapılmalıdır. Hayat tarzı
değiştirilmeli ve bu kurallara uyulmalıdır.
Referanslar:
1.Goldstein LB, Bushnell CD, Adams RJ, Appel LJ, Braun LT,
Chaturvedi S, et al. Guidelines for the primary prevention of
stroke: a guideline for healthcare professionals from the
American Heart Association/American Stroke Association.
Stroke. 2011 Feb;42:517-84.
2.Kaplan NM. Systemic hypertension: Treatment. In: Bonow RO,
Mann DL, Zipes DP, Libby P, eds. Braunwald’s Heart Disease: A
Textbook of Cardiovascular Medicine. 9th ed. Philadelphia, Pa:
Saunders Elsevier; 2011:chap 46.
3.Victor, RG. Systemic hypertension: Mechanisms and diagnosis.
In: Bonow RO, Mann DL, Zipes DP, Libby P, eds. Braunwald’s
Heart Disease: A Textbook of Cardiovascular Medicine. 9th ed.
Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2011:chap 45
LAKTAT DEHİDROJENAZ
LDH
Laktat dehidrogenaz şekerden enerji elde etmekte kullanılan
önemli bir enzimdir, hücre içinde bulunur 5 tipi vardır.
• LDH-1 (4H) – kalpte,
• LDH-2 (3H1M) – kanda,
• LDH-3 (2H2M) – akciğerde,
• LDH-4 (1H3M) – böbreklerde,
• LDH-5 (4M) – karaciğer ve kaslarda bulunur.
LDH birçok hastalıkta yükselir.Hatta normal gebelikte ve
kuvvetli egzersizde bile yükselir.
Laktat dehidrogenaz için normal Değerler:
LDH normal değeri : 210-425 U/L arasındadır.
Laktat dehidrogenazı arttıran sebepler:
Kalp krizi,
Hepatit,
Tümöral hadiseler,
Kemik iliği ve karaciğer hasarı yapan tümörler,
Zatüre,
Kan hastalıkları,
Gebelikte kan uyuşmazlığı varsa
Kas hastalıkları,
Kalp hastalıkları,
Böbrek hastalıkları LDH seviyesinin artmasına yol açan
hastalıklardır.
LDL-KOLESTEROL
Low Density Lipoprotein;
Düşük dansiteli lipoproteindir ve karaciğerden kolesterolü
alarak damar ve organ duvarlarına yapıştırıp damar sertliğine,
hipertansiyona ve buna bağlı hastalıkların oluşumuna neden
olur. Kötü kolesterol olarak bilinir. Kalp krizi geçirmiş
hipertansiyonu olan riskli kişilerde 135 mg dan az olması
istenir. Bazı hastalarda ilaçla düşürmek gerekebilir. Kalp
krizi riski taşıyan ve hipertansif kişilerde LDL kolesterolün
yakından izlenmesi gereklidir
LDL kolesterol için normal Değerler:
İdeal bir yetişkinde: < 155 mg/dl
Risk faktörü bulunan yetişkinde: < 135 mg/dl
BUN (ÜRE)
Üre; Kan Üre Nitrojeni; Blood Urea Nitrogen;
Protein metabolizmasının son ürünüdür. Üre karaciğerde
üretilir böbrekler ile atılır. Kandaki BUN miktarı böbrek
fonksiyonlarını gösteren önemli bir testtir.
Birçok ilaç BUN miktarını arttırır:
Allopürinol,
Aminoglikozid antibiyotikler,
Amfoterisin B,
Aspirin ( yüksek doz ),
Bacitracin,
Karbamezapin,
Sefalosporinler,
Sisplatin,
Kolitsin,
Furosemid,
Guanetidin,
İndometazin,
Metisilin,
Metildopa,
Neomisin,
Penisilamin,
Polimiksin B,
Probenecid,
Proppranolol,
Rifampisin,
Sprinolakton,
Tetrasiklin,
Tiazid diüretikler,
Triamteren,
Vankomisin.
BUN miktarını düşüren ilaçlar:
Kloramfenikol,
Streptomisin.
BUN testi ne amaçla yapılır?
Kan üre nitrojeni böbrek fonksiyonlarını gösteren önemli bir
testtir.
BUN için normal değerler:
Normalde 6 – 20 mg/ dL dir.
BUN arttıran sebepler:
Konjestif kalp yetmezliği,
Bağırsaklarda aşırı protein bulunması,
Mide bağırsak sisteminde kanama,
Hipovolemi ( susuz kalmak),
Kalp krizi,
Böbrek hastalıkları;
Glomerülonefrit,
Akut tübüler nekroz,
Piyelonefrit,
Akut böbrek yetmezliği,
Şok,
İdrar yollarında tıkanma.
Kan Üre Nitrojenini düşüren hastalıklar:
Karaciğer yetmezliği,
Beslenme bozukluğu, düşük proteinli beslenme,
Aşırı sıvı alımı,
Böbrek üstü bezi hastalıkları,
Gebeliğin son dönemi.
Aşağıdaki hastalıkların
değerli bilgiler verir:
tanısında
BUN
Akut nefrit sendromları,
Alport sendromu,
Böbrek damar hastalıkları, damar tıkanması,
Metabolik demans,
Diyabet,
Dijital zehirlenmesi,
Epilepsi,
Goodpasture sendromu,
Hemolitik üremik sendrom,
Hepatorenal sendrom,
İnsterstisyel nefrit,
Lupus nefriti,
Malin hipertansiyon,
Medüller kistik böbrek hastalıkları,
Membranoproliferatif böbrek hastalıkları,
Prerenal azotemi,
testi
Primer amiloidoz,
Sekonder sistemik amiloidoz,
Willms tümörü.
Karaciğer hastalıklarında böbrekler normal olmasına rağmen BUN
seviyesi düşük bulunabilir.
Referanslar:
Clarkson MR, Friedewald JJ, Eustace JA, Rabb H. Acute kidney
injury. In: Brenner BM, eds. Brenner and Rector’s The Kidney.
8th ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2008:chap 29
AST
SGOT; Aspartat Aminotransferaz; Serum Glutamik
Oksalasetik Transaminaz;
Karaciğer, kalp kası ve kaslarda bolca bulunan bir enzimdir.
Kandaki miktarına bakılır.
AST testi ne için yapılır?
Test karaciğer hastalıklarının teşhis ve takibinde ayrıca kalp
kası hasarının tespitinde kullanılır. Beraberinde ALT ve ALP
testleri de istenir.
AST testi için normal değerler:
Erişkin: 10-35 IU/L dir.
AST seviyesini arttıran sebepler:
Karaciğer hücrelerini etkileyen bütün hastalıklar kanda AST
yükselmesine sebep olur. Sadece AST yükselmesi bir hastalığı
göstermez.
•
Hepatitler,
•
Karaciğer iskemi ve nekrozu,
•
Siroz,
•
Karaciğer yetmezliği,
•
Akut böbrek yetmezliği,
•
Kalp krizi,
•
Hemokromatoz,
•
Hemolitik anemiler,
•
Karaciğer tümörleri ve metastazları,
•
Karaciğere zarar veren ilaçlar,
•
İnfeksiyöz mononükleozis,
•
Kas travması ve ezilmesi,
•
Pankreatitler.
Ayrıca aşağıdaki durumlarda da AST artar:
•
Yanıklar,
•
•
Kalp girişimleri,
Epilepsi krizleri,
•
Ameliyatlar.
AST seviyesi gebelikte ve egzersiz sonrasında normal olark
artar bu artış hastalık anlamına gelmez.
Referanslar:
1.
Berk PD, Korenblat KM. Approach to the patient with
jaundice or abnormal liver test results. In: Goldman L,
Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia,
Saunders Elsevier; 2007:chap 150.
2.
Pratt DS. Liver chemistry and function tests.
Feldman M, Friedman LS, Brandt LJ, eds. Sleisenger
Fordtran’s Gastrointestinal and Liver Disease. 9th
Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier;2010:chap 73
Pa:
In:
and
ed.
APOLİPOPROTEİN CII
Apolipoprotein CII; Apo CII; Apo C2;
Apolipoprotein
C
bağırsaktan
emilen
yağ
partiküllerinin
taşınmasında yer alır, Very Low Density Lipoprotein ( VLDL )
yapısında ve Trigliseridlerin yapısında yer alır. Aç karnına
alınan kanda bakılır.
Apolipoprotein CII ne için bakılır?
Hiperlipidemilerin ayırıcı
laboratuvar testidir.
tanısında
kullanılan
bir
Apolipoprotein C yüksekliği ailesel lipoprotein lipaz
eksikliğine bağlı olabilir. Apo C nin yüksek olması Kalp damar
hastalıkları, kalp krizi, enfarktüs, anjina pektoris riskinin
yüksek olduğunu gösterir.
Apolipoprotein C düşüklüğü de aileseldir ( ailesel Apo C II
eksikliği) ve şilomikronemi sendromuna yol açar.
Referanslar:
1.
Mahley RW, Weisgraber KH, Bersot TP. Disorders of
lipid metabolism. In: Kronenberg HM, Melmed S, Polonsky KS,
Larsen PR, eds. Williams Textbook of Endocrinology. 11th ed.
Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2008:chap 36.
2.
Semenkovich CF. Disorders of lipid metabolism. In:
Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed.
Philadelphia, Pa: Saunders