SE–022 Antikanser Tedavide Karvakrol’ün Hematoprotektif Etkileri M. Yağış Piyalea, Varol Şahintürkb, Ruhi Uyarc, Yılmaz Altunerd, İlknur Kulcanay Şahine, Mustafa Cengizf, Suzan Yamand, Rıfat Erteking, Songül Çetika Mürvet Demirkayaa, Yasemin Tekina, Sibel Güneşa Adnan Ayhancia a Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Eskişehir, [email protected] bEskişehir Osmangazi Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Histoloji ve Embriyoloji ABD, Eskişehir, c Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Fizyoloji ABD, Eskişehir, d Karabük Üniversitesi, Sağlık Yüksek Okulu, Ebelik Bölümü, Karabük, e Ahi Evran Üniversitesi, Sağlık Yüksek Okulu, Hemşirelik Bölümü, Kırşehir, fAnadolu Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Eskişehir, g Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Fizyoterapi ABD, Eskişehir Amaç: Siklofosfamid (CP) klinikte kanser ve non-malignant hastalıkların tedavisinde yaygın olarak kullanılan, yüksek derecede etkili, alkilleyici sitotoksik bir ilaçtır. CP’nin antitümoral etkinliği yüksek dozda kullanılabilmesine bağlıdır. Ancak yüksek doz CP kullanımı kan ve kemik iliği toksisitesine neden olmaktadır. Bu çalışmada deneysel olarak oluşturulmuş hemotoksisitede uçucu yağların temel bileşeni olan ve antioksidan özellikleri olduğu bilinen karvakrolün (Car) kan ve kemik iliğinde olası koruyucu etkilerini saptamak amaçlandı. Gereçler ve Yöntemler: Deneysel çalışmamızda 220±20 gr. ağırlıkta, 3 aylık, Sprague-Dawley cinsi, albino erkek sıçanlar her grupta 7 sıçan olacak şekilde 6 gruba bölündü (kontrol, 250 mg/ kg CP, 5 ve 10 mg/kg Car grupları, CP+5 Car ve CP+10 mg/kg Car grupları). Kontrol grubundaki sıçanlara 0.5 mL serum fizyolojik intraperitonal (i.p.) olarak verildi. CP ile birlikte Car verilen gruplarda Car uygulamasına CP uygulamasından 3 gün önce başlandı ve deney sonuna kadar devam edildi (6 gün). 4. gün hayvanlar tekrar tartıldı, CP dozları hesaplandı ve CP+Car birlikte verildi. Sadece CP verilen gruplarda CP uygulamasından üç gün sonra anestezi yapıldı. Böylece 4. ve 7. günlerde hayvanlardan anestezi altında intrakardiyak kan alımı yapıldıktan sonra sıçanların femurundan kemik iliği dikkatlice alındı. Periferik kan hücreleri ve kemik iliği çekirdekli hücreleri kan sayım cihazında sayıldı. Bulgular: Sadece CP verilen gruplarda kontrole oranla lökosit (%93), trombosit (%61) ve kemik iliği çekirdekli hücre sayılarının (%95) azaldığı gözlendi. CP ile birlikte 5 ve 10 mg/kg Car verilen deney gruplarındaki lökosit, trombosit ve kemik iliği çekirdekli hücre sayılarının sadece CP verilen gruplara göre önemli bir oranda arttığı görüldü (p<0.001). CP nedenli miyelosüpresyon ve hemotoksisitenin önlenmesinde 10 mg/kg Car 5 mg/kg Car’e göre daha koruyucu olmuştur. Sonuç: Miyelosüpresyon CP’nin en büyük ve doz sınırlayıcı yan etkisidir. Car ön uygulaması CP nedenli miyelosüpresyonu azaltarak periferik kan hücrelerini önemli oranda korudu. Özellikle CP gibi sıklıkla kullanılan antikanser ilaçların normal hücrelere olan toksik yan etkilerinin azaltılmasında veya önlenmesinde Car gibi güçlü antioksidan ve hücre koruyucu doğal bileşiklere gereksinim vardır. Anahtar sözcükler: Siklofosfamid, hemotoksisite, karvakrol, antioksidan, sıçan Teşekkür: Bu çalışma Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurulu’nun 275/2012 nolu kararı ile gerçekleşmiştir. 224 21. Ulusal Biyoloji Kongresi, 03–07 Eylül 2012, Ege Üniversitesi, İzmir, Türkiye http://www.ubk2012.ege.edu.tr