TİFO,AMİPLİ DİZANTERİ,HEPATİT A DAN KORUNMA

TİFO
Tifo; Paratifo; Enterik Ateş;
Tifo ve paratifo hastalığı Salmonella bakterisi ile meydana
gelen sistemik enfeksiyon hastalıklarıdır. Tifoya Salmonella
typhi paratifoya ise Salmonella paratyphi neden olur.
Tifo az gelişmiş ülkelerde alt
sistemlerinin, temiz içme sularının
yapı kanalizasyon
olmadığı ülkelerde,
sanitasyon temizlik ve hijyen koşullarına uyulmayan yerlerde
salgınlar şeklinde görülür.
Tifo tedavi edilmez ise ölüme neden olabilir. Hastalık gıdalar
ve sular ile ağızdan bulaşır:
Kanalizasyon suları ile kirlenmiş içme ve kullanma
suları,
Pastörize edilmemiş süt ve süt ürünleri,
Tifo hastası yada tifo taşıyan kişilerin hazırladığı
gıda ve içecekler,
Uygun şeklide saklanmamış gıdalar,
Temizlik, sanitasyon ve hijyen koşullarına uyulmaması
tifo bulaşmasına yol açar.
Bakteri gıdalar ve sular ile ağızdan girdikten sonra
barsaklarda yerleşerek çoğalmaya başlar daha sonra kan yoluyla
diğer organlara giderek tüm vücutta sistemik enfeksiyona neden
olur.
Kirli suları kullanmak,
İyi bir kanalizasyon ve içme – kullanma suyu sisteminin
olmaması,
Çiğ gıda yemek,
Kirli sular ile yıkanmış meyve, sebze ve salata yemek,
Kirli sulardan yapılmış buzları kullanmak,
Sanitasyon şartlarının kötü olduğu yerlerde yaşamak
veya buralara seyahate gitmek tifo hastalığı kapma
şansını arttırır.
Tifo belirtileri nelerdir?
Hastalık mikrop vücuda girdikten 6 ila30 gün içinde başlar. En
sık görülen şikayetler:
Hastalık aşırı yorgunluk, halsizlik, baş ağrısı ve ateş
ile başlar,
Ateş ilk 3 -4 gün içinde giderek artar,
Ateş, ateş özellikle sabahları normal öğleden sonra
yükselmeye başlayan ve akşamları 39 dereceyi bulan
ateşler şeklinde görülür,
Üşüme, titreme,
Şiddetli baş ağrısı,
Kabızlık yada ishal,
Kramp tarzında karın ağrıları,
Halsizlik, bitkinlik hali,
İştahsızlık,
Vücutta pembe döküntü ( özellikle gövdede ),
Baş dönmesi,
Kas ağrıları,
Ense ve boyunda lenf bezlerinin şişmesi,
Karaciğer ve
şikayetlerdir.
dalağın
büyümesi
en
sık
görülen
Tifo teşhisi nasıl konur?
Hastanın şikayetleri ve muayene bulguları teşhise yardımcı
olur. Tifo teşhisi laboratuvar testleri ile konur.
Kan sayımı ( Hemogram),
CRP,
Sedimantasyon,
Tam idrar tahlili,
Gruber Widal serolojik testi,
Kan kültürü,
Dışkı kültürü testler ile konur.
Tifo tedavisi :
Tifo tedavisinde antibiyotikler kullanılır. Tifo tedavi
edilmeden önce oldukça bulaştırıcıdır. Hastaların bir kısmında
şikayetler geçse de hasta taşıyıcı olur ve hastalığı
bulaştırmaya devam eder. Tifo taşıyıcı hastalar hiçbir
şikayetleri olmadan hastalığı dışkı ve idrarları ile yayarlar.
Hastalığın tek kaynağı insandır. Tifo doğada başka canlıda
bulunmaz. Taşıyıcılar antibiyotik ile tedavi edilmelidirler.
Safra kesesinde taş olan taşıyıcılarda ise antibiyotik
yetersiz kalır ise ameliyat ile safra kesesinin alınması
gerekir.
Tedavi edilmeyen hastalarda tifo barsak delinmesi ve ölüme
neden olur.
Tifo dan korunma:
Tifodan korunmanın en önemli yolu iyi bir alt yapı ve
kanalizasyon sistemidir. Tifo alt yapısı olmayan kanalizasyon
sistemi olmayan veya iyi çalışmayan bölgelerde görülür. İçme
ve kullanma suyunun kanalizasyon sitemi ile bulaştığı yerlerde
salgınlar yapar. Böyle bölgelerde tifodan korunmanın iki yolu
vardır:
1- Aşılanma: tifo aşısı tifonun yoğun olduğu bölgelere
seyahat edenler için önerilmektedir. Aşı çok koruyucu
değildir ve aşı olmaya rağmen gıdalara dikkat etmek
gerekir.
2- Gıdalara karşı dikkatli olmak: tifonun görüldüğü
bölgelerde aşağıdaki önlemlere dikkat etmek hastalığın
bulaşmasını önleyebilir:
Sadece şişe suyu ve şişedeki içecekleri tüketmek,
Kaynamamış suları kullanmamak,
Buz kullanmamak,
Çiğ gıda yememek,
Gıdaların iyi piştiğinden emin olmak,
Pastörize edilmemiş süt ve süt ürünleri
kullanmak,
Çiğ sebze ve meyve tüketmemek, meyveleri mutlaka
soyarak yemek, çiğ debze ve salata yememek,
Çiğ deniz ürünleri yememek tifodan korunmayı
sağlayabilir.
Referanslar:
1- Centers for Disease Control and Prevention (CDC)
http://www.cdc.gov/
2- World Health Organization (WHO)
http://www.who.int/
3- Public Health Agency of Canada
http://www.phac-aspc.gc.ca/
4- Bhan MK, Bahl R, Bhatnagar S. Typhoid and paratyphoid
fever. Lancet . 2005 Aug 27-Sep 2;366(9487):749-62.
5- Centers for Disease Control and Prevention website.
Available
at:
http://www.cdc.gov/ncidod/dbmd/diseaseinfo/typhoidfever_g.htm#
Getting%20vaccinated . Accessed November 18, 2009
AMİPLİ DİZANTERİ
Amebiyazis ve Amipli Dizanteri;
Amebiyazis kalın bağırsağın paraziter bir hastalığıdır,
amipler temiz olmayan gıdalar ve sular ile ağızdan bulaşır.
Hastalık kirli gıda ve sular ile bulaşır. Amebiyazis çocuklar
ve yaşlılar için tehlikeli olabilir. El yıkama alışkanlığı
amebiyazis
in
önlenmesinde
en
önemli
adımdır. Hastalık antibiyotikler ile tedavi edilebilen bir
hastalıktır.
Amebiyazisin etkeni nedir ?
Entamoeba histolytica adındaki tek hücreli amipdir. Bu parazit
bağırsakta kistler oluşturarak dışkı ile etrafa yayılır ve
diğer insanlara bulaşarak hastalık yapar. Amip kistleri dış
oramda sular, gıdalar ve eşyaların üzerinde uzun süre canlı
kalabilir ve insanlara bulaşır.
Amip nerelerde bulunur ?
Amip tüm dünyada bulunabilir. Özellikle temizlik koşullarının
kötü olduğu, sanitasyon ve gıda hijyenine uyulmayan, el yıkama
alışkanlığının yada imkanının düşük olduğu bölgelerde
amebiyazis salgınları sık görülür.
Su ve kanalizasyon altyapılarının yetersiz olması,
Yağmur suyu giderlerinin yetersiz olması,
İçme suyu havzalarına yerleşim olması amip salgınlarına
neden olur.
Amebiyaizis kimlerde görülür ?
Amebiyazis amip kistlerini yutan herkes de ortaya çıkar.
Özellikle
Hasta kişilerin çıkartıları ile kontamine olmuş su ve
gıdalar,
Atık suların içme ve kullanma suları ile karışması,
Sanitasyon koşullarına ve gıda hijyenine dikkat
edilmemesi,
Kötü hijyen koşulları,
El yıkama alışkanlığının olmaması, Amebiyazis
hastalığının salgınlar halinde görülmesine yol açar. Bu
gibi durumlarda özellikle yurtlar, huzur evleri, kreşler
gibi ortamlarda amebiyazis salgınları sık görülür.
Amebiyazis hastalığının nasıl seyreder :
Ağız yoluyla bulaşan amip kistleri bağırsakta açılarak
bağırsak duvarına yerleşmeye başlar. Hastalığın kuluçka süresi
1 ila 4 hafta arasında değişir. Amipler bağırsak duvarında
ülserler şeklinde delikler ve lezyonlar yapmaya başlarlar.
Bağırsak içindeki iltihabi reaksiyon sonucu
bol sulu, sümüklü dışkılama,
kanlı dışkılama,
karın ağrısı,
bulantı,
ateş,
halsizlik şikayetleri başlar.
Kramp tarzında karın ağrıları olur.
Karın ağrısı, kanlı ishal ve yüksek ateş ile seyreden bu
tabloya amipli dizanteri denir. Bazen amipler bağırsak
duvarını delerek kana karışır ve akciğer, beyin ve karaciğer
gibi organlarda apseler yaparlar. Amipli dizanteri ve Amip
apseleri ölümcül olabilir.
Nezaman amipten şüphelenelim?
Hastada ateş ile birlikte ishal, kanlı ishal, karın ağrısı var
ise amip den şüphelenmek gerekir.
Amebiyazis teşhisi nasıl konur ?
Hastalık dışkı tahlili yada kan testi ile teşhis edilir.
Dışkıda amip görmek kolay değildir. Tek bir dışkı örneği
teşhis için yeterli olmayabilir, birkaç gün arayla alınan 2 –
4 dışkı örneğini incelemek daha doğru sonuç verir. Amip kan
testi amipli dizanteri de ve diğer organlara sıçraması
durumunda pozitif olur. Ayrıca geçmişte amebiyazis geçiren
kişilerde de kan testi pozitif bulunur.
Amebiyazis tedavisi :
Amebiyazis tedavisinde antibiyotik kullanılır. Bu amaçla
kullanılacak birkaç çeşit antibiyotik mevcuttur ancak
antibiyotikler dışında destek tedavisi, sıvı takviyesi ve
gerekirse hastaneye yatırarak tedavi edilmelidir.
Amebiyazis nekadar yaygın bir hastalıktır?
Amebiyazis özellikle kanalizasyon sistemlerinin iyi olmadığı
ülkelerde sık görülen bir barsak parazitidir. Amebiyazis 3.
Dünya ülkelerinde oldukça yaygın görülür ve ölümcül salgınlara
neden olur. Sular ile yayılır ve salgınlar yapar. Sanitasyon
ve altyapı problemi olan şehirlerde sık görülür. Amip
kistlerinin dış ortama dayanıklı olması sularda ve dış ortamda
uzun süre canlı kalması sebebiyle kalabalık yerlerde kolayca
salgın yapar.
Amebiyazisten
nelerdir ?
korunmak
için
kişisel
önlemler
El yıkama alışkanlığı edinmek özellikle tuvaletten önce ve
tuvaletten sonra elleri yıkamak, gıdalara dokunmadan önce,
sofraya oturmadan önce, mutfağa girmeden önce ellerin uygun
şekilde yıkanması en önemli önlemdir. Ellerin yıkanamadığı
durumlarda el dezenfektanları kullanılabilir. Sanitasyon
imkanlarının az ve yetersiz olduğu durumlarda aşağıdaki
uyarılara dikkat ediniz.
Kapalı içecekler kullanın,
Buz kullanmayın,
Kaynamış soğumuş su kullanın,
Entamoeba histolytica amip kistleri düşük doz iyoda ve
klora dayanıklıdır, kimyasal su tabletlerine çok
güvenmeyin, suyunuzu kaynatın.
Pişmemiş gıda yemeyin, temiz, taze ve iyi pişirilmiş
gıdalar tüketin.
Sebzeleri sirkeli suda 10 – 15 dakika bekletin.
Meyveleri soymadan yemeyin.
Pastörize süt için.
Referanslar
1- Amebiasis. Centers for Disease Control and Prevention web
sitesi:
http://www.cdc.gov/ncidod/dpd/parasites/amebiasis/factsht_ameb
iasis.htm
2- Amebiasis (amipli dizanteri). New York State Department of
Health
web
sitesi:
http://www.health.state.ny.us/diseases/communicable/amebiasis/
fact_sheet.htm
3Amipli
dizanteri
http://dynamed102.epnet.com/Detail.aspx?id=116378
:
HEPATİT A DAN KORUNMA
Hepatit A dan korunmanın en önemli yolu
aşı olmaktır.
Hepatit A gıdalar ve sular yoluyla bulaşır. Sanitasyon
kurallarına uymak hastalıktan korunmada önemlidir:
El yıkama alışkanlığını küçük yaşta edinmek,
Yemek öncesi ve sonrası el yıkamak,
Mutfakta heijyene ve sanitasyon kurallarına uymak,
Gıdaları düzgün ve gerektiği şekilde ğişirmek,
Suları kaynatmadan kullanmamak,
Hepatit A hastası nın ortak eşyalarını ayırmak ve uygun
şekilde temizlemek,
Salgın olan yerlerde kapalı şişe su kullanmak,
Buz kullanmamak,
Gıdaları pişirmeden yememek,
Meyveleri soymak,
Hepatit A dan
kurallardır.
korunmak
için
dikkat
edilmesi
gereken