C.Ü Araştırma - Cumhuriyet Üniversitesi Bilimsel Yayınları

Cumhuriyet Üniversitesi
Tıp Fakültesi
Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma ve Uygulama
Hastanesinin Beş Yıllık (2003-2007) Kansere Bağlı Ölüm
Kayıtlarının Değerlendirilmesi
The Determination of the Registration of Death Cases Depend to Cancer for Five Years in the Research
and Training Hospital of Cumhuriyet University Medical Faculty
Naim NUR * , Selma ÇETİNKAYA** , Abdülkerim YILMAZ***, Dursun İNAN***, Nazile TİREK****
Özet
Abstract
Giriş: Kanser günümüzde en önemli sağlık
Objective: Today cancer is one of the most
sorunlarından bir tanesidir. Bu çalışmada, Cumhuriyet
important health problems. In this study aimed to
Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma ve Uygulama
determine the registration of death cases depend to
Hastanesi’nde kanser nedenli ölümlerin beş yıllık
cancer for five years in the Research and Training
kayıtlarının değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
Hospital of Cumhuriyet University Medical Faculty.
Gereç ve Yöntem:
çalışmada,
Cumhuriyet
Araştırma
ve
sonuçlanan
Üniversitesi
Uygulama
2040’ı
Tanımlayıcı olan bu
Tıp
Fakültesi
Hastanesi’nde
erkek
3529
ölümle
olgunun
kaydı
Materials and Method: In this descriptive
study, all registrated data of death cases in the
Research
and
Training
Hospital
of
Cumhuriyet
University Medical Faculty between January 1
st
st
retrospektif olarak incelenmiştir. Veriler daha sonra
and August 31
yaş, cinsiyet, tanı ve yıllara göre sınıflandırılmıştır.
death cases (2040 Males, 1489 Females)
2003
2007 were studied. A total of 3529
were
Bulgular: Beş yıllık ölüm kayıtlarına göre
evaluated respectively. The collected data were; sex
tüm ölümlerin %9.3’ü kanser nedeniyle olmuştur. Bu
and age, number of deaths by years and by diagnosis
çalışmada en sık rastlanan kanserler akciğer (26.6%),
of cancer.
kan (13.5%) ve mide (13.1%) kanserleridir. Erkeklerde
Results: Number of death cases depend to
akciğer, mide ve barsak ilk üç sırayı oluştururken,
cancer
kadınlarda bu sıra kan, mide ve akciğer şeklinde tespit
registration. It is notable that most frequent cancers
edilmiştir. 2005 yılı kansere bağlı ölümlerin en fazla
were lung canser (26.6%), blood (13.5%) and stomach
gözlendiği yıl olmuştur.
(13.1%) in this study. W hile lung, stomach and colon
Sonuç:
Sağlık
ve
erken
five
years
accounted
9.3%
of
all
tanı
cancers constituted first three frequent cancers in
halk
men; blood, stomach and lung were the first three
sağlığına yönelik aktiviteler kanser nedenli ölümleri
liner for women. The most of the death cases depend
önemli derecede azaltacaktır.
to cancer take place in 2005 year.
programları (birincil
eğitimi
for
ve ikincil koruma)
gibi
Anahtar Sözcükler: Kanser, ölüm, beş yıl.
Conclusion: Public health activities such as
community education and early case finding programs
(primary adn secondary prevention programs) will lead
to substantial reduction in mortality from cancer.
Key Words: Cancer, death, five year.
C.Ü. Tıp Fakültesi Dergisi 29 (4): 163-167, 2007
*
**
***
****
Yrd.Doç.Dr.,
Yrd.Doç.Dr.,
Yrd.Doç.Dr.,
Arş.Gör.Dr,,
Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD, SİVAS.
Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Eğitimi AD, SİVAS.
Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları AD, SİVAS.
Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD, SİVAS
163
Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma ve Uygulama Hastanesinin Beş Yıllık (2003-2007) Kansere Bağlı
Ölüm Kayıtlarının Değerlendirilmesi
Giriş
Gereç ve Yöntem
Günümüzde tanı ve tedavi olanaklarının
gelişmesi,
erken
1
Ocak 2003 - 31 Ağustos 2007 tarihleri arasında
birçok ülkede bulaşıcı hastalıkların kontrol altına
Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma
alınması
beklentisi
ölümlerin
bu çalışmada,
azalması,
gibi
yaşta
Tanımlayıcı tipteki
nedenlerle
artmıştır.
Bu
ortalama
yaşam
ve Uygulama Hastanesi’nde ölümle sonuçlanan
durum
kronik
2040’ı erkek (%57.8) ve 1489’u kadın (%42.2)
hastalıkların giderek ön sıralarda yer almasına
toplam 3529 olgunun kaydı retrospektif olarak
yol açmıştır. Kronik hastalıklardan biri olarak
incelendi.
kabul edilen kanser, geniş kitlelerde görülmesi,
bırakıldı. Ölüm nedenleri belirlendikten sonra,
yüksek oranda morbidite ve mortaliteye yol
kansere bağlı ölümlerin erkek ve kadınlardaki
açması nedeniyle önemli bir halk sağlığı sorunu
sıklığı, yıllara, yaş gruplarına ve cinsiyete göre
olarak karşımıza çıkmaktadır (1, 2). Kanser;
dağılımı değerlendirildi.
türüne, yaşa, cinsiyete ve coğrafik bölgeye göre
Verilerin
İntrauterin
ölümler
analizi
çalışma
“SPSS
14.0”
dışı
paket
farklılıklar göstermektedir. Ülkemiz mevcut kayıt
programında yapıldı. Sonuçlar ortalama ± SD
sisteminin yeterli olmaması nedeniyle kanser
olarak verildi. Karşılaştırmalarda kikare ve t testi
insidansı hakkında yeterli bilgiye sahip değiliz.
kullanıldı.
Bununla birlikte gelişmiş ülkelerde bir yılda
olarak anlamlı kabul edildi.
p<0.05
olan
değerler
istatistiksel
görülen kanser insidansının, yüz binde 85 ile
350 arasında değiştiği hesaplanmaktadır (3).
Bulgular
Yaşlı nüfusun artışına bağlı olarak önümüzdeki
Çalışmada yaş ortalamaları 60.7±17.0
yıllarda kanser sayısında ve kansere bağlı
yıl olan 1489 (%42.2) kadın ve 60.8±16.1 yıl
olarak da morbidite ve mortalite hızlarında
olan 2040 erkek (%47.8) olmak üzere toplam
sürekli bir artışın olacağı tahmin edilmektedir (3-
3529 ölüm olgusu yer aldı. Erkek/kadın oranı 1.4
5).
idi. Her iki cinsiyette yaş ortalamaları açısından
Kansere
bağlı
ölümler,
hastalıklarına
bağlı
sırada
almaktadır.
yer
ölümlerden
kalp-damar
sonra
Amerika
anlamlı bir fark yoktu (p>0.05). Yaş gruplarına
ikinci
göre değerlendirme yapıldığında kansere bağlı
Birleşik
ölümlerin %52.9’u 41-60, %41.9’u 61-80 yaş
Devletleri’nde (ABD) yapılan bir çalışmada 2000
grubunda idi (Tablo 1).
yılında 1.22 milyon yeni kanser olgusu tespit
Tablo 1. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi
edilmişken, aynı yıl içinde kansere bağlı 552.200
Araştırma ve Uygulama Hastanesi kansere bağlı
kişinin
ölüm kayıtlarının cinsiyet ve yaş gruplarına göre
öldüğü
bildirilmiştir
(6).
Ülkemizde
meydana gelen tüm ölümler içinde kansere bağlı
dağılımı
ölümlerin payı, 1990–1999 yılları arasında arttığı
Yaş
grupları
(yıl)
Kadın
Erkek
n (%)
n (%)
n (%)
Bu çalışmada 1 Ocak 2003 - 31 Ağustos
0-20
1 (1.1)
-
1 (0.3)
2007 tarihleri arasında Cumhuriyet Üniversitesi
21-40
7 (7.2)
9 (3.9)
16 (4.9)
41-60
42 (43.3)
131
(57.0)
173
(52.9)
61-80
47 (48.4)
90 (39.1)
Toplam
97
(100.0)
230
(100.0)
137
(41.9)
327
(100.0)
ve kalp hastalıklarına bağlı ölümlerden sonra
ikinci sırayı aldığı bildirilmiştir (7).
Tıp
Fakültesi
Hastanesi’nde
Araştırma
kayıtlı
ve
ölüm
Uygulama
olgularının
incelenerek, kanser nedenli ölümlerin sıklığı,
yaşa, cinsiyete ve yıllara göre değerlendirilmesi
amaçlanmıştır.
164
Toplam
Nur ve ark.
Ölüm
kayıtlarına
kardiyovasküler
göre
(%44.0)
%9.3
ve
ile
kanser,
serebrovasküler
(%16.2) hastalıklardan sonra ölüm nedenleri
içinde üçüncü sırada yer almaktadır (Tablo 2).
Tablo 2. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi
Araştırma ve Uygulama Hastanesi ölüm
kayıtlarına göre en sık ölüm nedenleri
Ölüm nedenleri
Kanserden ölümlerin kanser türüne göre
dağılımları Tablo 4’te sunulmuştur.
Tablo 4. Son beş yılda cinsiyete göre ölüme
neden olan en sık beş kanser türü
Kadın
Erkek
Toplam
Kanser
türü
n (%)
Kanser
türü
n (%)
Kanser
türü
n (%)
Kan
23
(23.7)
Akciğer
72
(31.3)
Akciğer
87
(26.6)
28
(12.2)
Kan
44
(13.5)
43
(13.1)
Kadın
Erkek
Toplam
n (%)
n (%)
n (%)
Kardiyovasküler
hastalıklar
657
(43.9)
897
(44.0)
1554
(44.0)
Mide
15
(15.5)
Mide
Serebrovasküler
hastalıklar
283
(19.1)
288
(14.1)
571
(16.2)
Akciğer
15
(15.5)
Barsak
Mide
97 (6.5)
230
(11.3)
327
(9.3)
22
(9.6)
SSS
202
(10.0)
320
(9.1)
21
(9.1)
Barsak
118
(7.9)
8
(8.2)
Kan
Solunum
sistemi
hastalıkları
29
(8.9)
Over
8
(8.2)
Lenf
bezi
14
(6.1)
Lenf
bezi
20
(6.1)
İnfeksiyon
hastalıkları
142
(9.6)
167
(8.2)
309
(8.8)
Diğer
28
(28.8)
Diğer
Diğer
104
(31.8)
Gastrointestinal
hastalıklar
61 (4.1)
96 (4.7)
157
(4.4)
73
(31.7)
Toplam
Diğer nedenler
107
(7.2)
114
(5.6)
221
(6.3)
97(1
00.0)
Toplam
1489
(42.2)
2040
(47.8)
3529
(100.0)
ölümleri içerisinde %26.6 ile en sık görülen tür
ölüm
olarak dikkati çekmiştir. Bunu %13.5 ile kan,
sayılarında istatistiksel olarak anlamlı farklılık
%13.1 ile mide kanseri takip etmektedir. Yine
Kanser
Yıllara
göre
kansere
bağlı
Buna
230(1
00.0)
göre
akciğer
327(1
00.0)
kanseri,
kanser
tespit edilmemiştir (p>0.05). Kayıtlarımıza göre,
akciğer kanseri, %31.3 ile erkeklerde kansere
2004
bağlı ölümlerin en sık nedeni iken, bunu %12.2
yılında
tüm
ölümlerin
%7.4’ü
kanser
nedeniyle olurken 2005 yılında %10.0 olarak
ile
mide
ve
tespit edilmiştir (Tablo 3).
izlemektedir.
%9.6
ile
Kadınlarda
barsak
ise
kanserleri
kansere
bağlı
ölümlerde ilk üç kanser türü sırasıyla kan
Tablo 3.
Kanserden ölümlerin yıllara göre
dağılımı (2003-2007).
Yıllar
(%23.7),
mide (%15.5)
ve akciğer
kanseri
(%15.5) idi.
Tartışma
Ölüm sayıları
Bulaşıcı olmayan hastalıklardan biri olan
Toplam
Kanser
%
kansere bağlı ölümler dünya genelinde, özellikle
gelişmiş ülkelerde gittikçe artmaktadır. Parkin ve
2003
748
61
7.5
2004
574
46
7.4
2005
478
53
10.0
2006
906
80
8.1
2007
823
87
9.5
saptamışlardır (3). Türkiye’de gelişmiş ülkelerle
Toplam
3198
327
9.3
benzer şekilde, 1983-1998 yılları arasında
arkadaşları
çalışmalarında,
2002
yılında
dünyada görülen yeni kanser olgu sayısının 10.9
milyon olduğunu, 24.6 milyon kişinin kanserli
olarak yaşamına devam ettiğini ve 6.7 milyon
hastanın
165
kanser
nedeniyle
öldüğünü
Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma ve Uygulama Hastanesinin Beş Yıllık (2003-2007) Kansere Bağlı
Ölüm Kayıtlarının Değerlendirilmesi
ölümlerin en sık nedenini %77.0 ile bulaşıcı
sık
olmayan hastalıklar oluşturmuştur (8). Bulaşıcı
sıralanmıştır(9).
olmayan
hastalıklardan
biri
olan
kanserin
neden
olan
kanserler
Çalışmamızda,
şekilde
aynı
akciğer,
mide
ve
Türkiye’de bildirilen tüm ölümler içindeki payı
barsak kanserleri erkeklerde sırasıyla en sık
1990 yılında %10.1 iken 1999'da %12.4 olmuş
ölüme neden olan kanserler olurken, kadınlarda
ve
kan,
gelişmiş
hastalıklarına
ülkelerde
bağlı
olduğu
ölümlerden
gibi
kalp
sonra
ikinci
mide
ve
akciğer
şeklinde
kanserleri
sıralanmıştır.
sıraya ulaşmıştır (6-8). Kesin ölüm nedenlerinin
Sonuç olarak, kansere bağlı ölümlerin
doğru olarak kayıt edilmemesi, ölüme neden
azaltılması ve kanserle savaş için, sağlığın
olan hastalık yerine, kardiyo-pulmoner arrest
korunması, erken tanı ve tedavi hizmetleri gibi
şeklinde terminal ölüm nedeninin kaydedilmesi
koruyucu
gibi problemler gerçek ölüm nedenlerinin doğru
verilmelidir.
bildirimini
alışkanlığı, sigara ve alkol gibi etiyolojik ajanlar
zorlaştırmaktadır.
Nitekim,
halk
sağlığı
Bunun
için
çalışmamızda kansere bağlı ölümlerin, ölüm
ve
nedenleri
eğitilmesi gerekmektedir.
içinde
kardiyovasküler
ve
kanserlerin
serebrovasküler hastalıklardan sonra üçüncü
Kaynaklar
sırada yer alması bu durumu düşündürmektedir.
1.
etkinliklerine
erken
toplumun
bulguları
önem
beslenme
konusunda
Bilir N. Bulaşıcı olmayan hastalıkların
Fırat ve ark. tarafından 90’lı yıllarda
kontrolü ve yaşlılık sorunları. Bertan M,
yapılan çalışmalarda, kansere bağlı ölümlerin en
Güler Ç, Editörler. Halk Sağlığı Temel
sık
Bilgiler.
olarak
40-60
yaşları
arasında
olduğu
bildirilmiştir (9). Çalışmamızda benzer şekilde
kansere bağlı ölümler en sık olarak 41-60 yaş
2.
2.
gözlenmiştir.
Bakanlığı
cinsiyete
kadınlarda
göre
bağlı
dağılımı
ölüme
neden
ölümlerin
kanserler
(1995-
1999).
Kanser
T.C.
Savaş
Sağlık
Dairesi
Başkanlığı Bakanlık Yayın No: 618,
incelendiğinde,
olan
Güneş
Kanserle Savaş Politikası ve Kanser
Verileri
kansere
Ankara:
Kitabevi;1997. s.359-368.
grubunda ve ikinci sıklıkta 61-80 yaş grubunda
ABD’de
Baskı.
Ankara: s. 2002.
3.
Parkin DM, Bray F, Ferlay J, Pisani P.
içerisinde akciğer kanseri ilk sırada yer alırken
Global
bunu meme ve barsak kanserleri izlemektedir.
Cancer J Clin 2005; 55(2): 74-108.
Erkeklerde ise en sık ölüm nedeni akciğer
4.
kanseri iken bunu prostat ve barsak kanseri
kanserlerle
kadınlarda
ve
ilgili
yapılan
erkeklerde
çalışmalarda
farklı
statistics,
2002.
CA
Eaton L. World cancer rates set to
double
izlemektedir (10,11). Ülkemizde ise ölüme neden
olan
cancer
by
2020.
BMJ
2003;326(7392):728.
5.
Pisani P, Parkin DM, Bray F, Ferlay J.
sonuçlar
Estimates of the worldwide mortality
bildirilmiştir. Devlet İstatistik Enstitüsünün 2002
from 25 cancers in 1990. Int J Cancer
yılında yayınlamış olduğu raporda, kadınlarda en
1999; 83(1): 18-29.
sık ölüme neden olan kanserler %7.7 ile akciğer
6.
Longo DL. Oncology and hematology.
ve %6.6 ile meme iken erkeklerde, %48.5 ile
In:
akciğer ve %10.6 ile mide kanserleri şeklinde
Principles of Internal Medicine. 15th Ed.
bildirilmiştir (7). Fırat ve ark.’nın çalışmasında
New York: Mc-Graw-Hill, 2001: 491-497.
da hem kadınlarda hem de erkeklerde ölüme en
7.
Wilson
1999
Ölüm
et
al.
(Eds)
İstatistikleri
Merkezlerinde. Ankara: T.C.
166
Harrison’s
İlçe
ve
İl
Nur ve ark.
Başbakanlık
Devlet
İstatistikler
11.
Enstitüsü Yayınları; 2002.
8.
9.
2000. CA Cancer J Clin 2000; 50:7.
The Ministry of Health of Turkey, Turkey
health report, Ankara, February 2004.
Yazışma adresi:
Fırat D, Çelik İ: Cancer Statistics in
Naim NUR,
Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi
Turkey and in the World 1993-1995
Halk Sağlığı AD. 58140, Kampus - SİVAS
Turkish Association For the Cancer
Tel: 346 2191010/2125 Fax:346 2191155
Research and Control. Ankara, 1998
10.
Greenlee RT et al. Cancer Statistics,
Forbes
JF.
The
control
of
e-mail: [email protected]
breast
cancer: the role of tamoxifen. Semin
Oncol 1997; 24(1): 1-19.
167