ders planı - WordPress.com

11.12.
2012
SES BİLGİSİ DERS PLANI
Yrd. Doç. Dr. Nuray Gedik
11.12.2012
Hazırlayan: EYYÜP CAN TÜRKÇE
ÖĞRETMENLİĞİ ÖRGÜN ÖĞRETİM
20110904009
DERS PLANI
BÖLÜM 1
Dersin Adı
TÜRKÇE
Sınıf
6
Ünitenin Adı/No
SES BİLGİSİ-
Konu
1.Ses ve Seslerin Kullanımı
Önerilen Süre
40+40+40 DAKİKA
BÖLÜM II
.1. Ses ve telâffuz ilişkisini fark eder.
Davranış Kazanımları/Hedef Davranışlar
2. Konuşmada ifadenin anlamına göre duraklamaları düzenlemenin önemini sezer.
3. Güzel konuşmada ses tonu ve telâffuzun önemini fark eder.
4. Konuşma esnasında sesin nasıl kullanıldığını belirler.
5. Konuşmada seslerin özelliklerini bilmenin, onları doğru ve güzel telâffuz etmenin önemini fark
eder.
6. Hiçbir alfabenin bütün sesleri göstermeye yetmediğini fark eder
7. Bir dilin ses terbiyesi ve konuşma biçiminin nasıl öğrenilebileceğini kavrar.
8. Yazım kurallarıyla telâffuzun, bütünüyle örtüşmediğini sezer.
9. Türkçedeki ünlülerin söyleniş özelliklerini belirler.
10. Ünlülerle ilgili ses olaylarının, telâffuz kusuruna neden olup olmayacağını tartışır.
11. Türkçedeki ünsüzlerin söyleyiş özelliklerini belirler.
Ünite Kavramları ve
Sembolleri/Davranış örüntüsü
Güvenlik Önlemleri (Varsa)
Öğretme Öğrenme Yöntem ve Teknikleri
Okuma, Açıklama, Soru-Cevap, Karşılaştırma
Kullanılan Eğitim Teknolojileri-Araç, Gereçler ve
Kaynakça
 Öğrenci grupları, konuşmalarda rastlanan ses kusurlarını, bunların konuşma üzerinde olumsuz
etkilerini ve bu etkilerin giderilme yöntemlerini araştırır/tartışırlar. Grup sözcüleri çalışma
Etkinlikleri
Öğretme-Öğrenme
Dikkat Çekme
Güdüleme
sonuçlarını sınıfa sözlü olarak sunarlar.
 Kitaptaki bazı metinler öğrencilere okutturulur. Metnin okunduğu bölgede söylenilmesinde güçlük
çekilen ses ve kelimelerin telâffuzu üzerinde durulur.
Derse Geçiş
Öğrencilerden Türkçeyi güzel konuşan bir kişinin konuşmasını kaset ve CD’den defalarca
dinlemeleri ve bu konuşmayı diğer insanların konuşmalarıyla karşılaştırmaları istenir.
Öğretmen, telâffuzu kusurlu öğrencilere tiyatro sanatçılarının konuşmalarını içeren ses bantları
bulmalarını önerir. Öğrencilerin bunları dinleyip dinlemediklerini kontrol eder.
Dikkat çekme
 Öğrencilerden yerel söylenişe göre yazılmış metinler bulup getirmeleri istenir. Bu metinlerdeki
kelimelerin, yazı dilindeki şekliyle nasıl telâffuz edileceği konusunda çalışmalar yapılır
Güdüleme
 Öğrenciler “g, ğ, k” seslerinin söyleniş özelliklerini araştırırlar. “Kim, kök, köz, kömür”
kelimelerindeki “k” ile “kaya, karınca, kadın, kalp” kelimelerindeki “k”’in farklılığını açıklarlar. “Gel,
göz, gör, gaz, guguk, yağmur, değil” kelimelerindeki g ve ğ’nin söyleniş farklılığını sezerler.
Derse Geçiş
 Öğrenciler; “kırktırdım, koşullaştırılmıştık, çürütücülerde” olduğu gibi aynı sesin tekrarlandığı
sözlerin kulağa hoş gelip gelmediğini tartışır Öğrenciler, dinledikleri tiyatro sanatçılarına ait
metinlerde durakların ve vurguların nasıl ve nerede yapıldıklarını belirlerler.
Benzer konuşmalar hazırlarlar, kendi konuşmalarını önce vurgusuz, duraklama yapmadan okurlar;
sonra vurgu ve duraklamalara dikkat ederek okur veya söylerler.
Bireysel Öğrenme
Etkinlikleri ( Ödev,deney)
Grupla öğrenme etkinlikleri
!] Seçilen metinlerden, verilen etkinlik örneklerinden, açıklamalardan ve kazanımlardan hareketle dilin güzel ve doğru
konuşulmasının önemi ortaya konulmalı; bunun bir alışkanlık ve beceri olduğu kavratılmalıdır. Gruplara ayrılan öğrenciler,
güzel konuşmanın önemini araştırırlar; güzel konuşmak için neler yapılması gerektiğini ifade edecek bir sunum hazırlarlar.
Süreyi ve sunum zamanlarını gruplar belirler. [!] Konuşma esnasında meydana gelen duraklamaların, soluk alıp vermeyle
ilişkisi ve bunların da yazı dilinde noktalama işaretleriyle karşılandığı açıklanır. Türkçede genellikle vurgunun son hecede
olduğu, orta hecenin vurgusuz olduğu, bazı eklerin vurguyu kendilerinden önceki heceye attığı söylenir. Vurgunun bazen
anlam belirleyici özelliği olduğu
belirtilir. [!] Telâffuzda boğumlamanın önemi ve boğumlama kusurları belirtilir.
Boğumlamanın, seslerden oluşan heceleri gerekli ses değerlerini vererek bazı sesleri ve heceleri atlamadan,
değiştirmeden doğru, güzel ve iyi anlaşılabilecek biçimde söylemek olduğu vurgulanır.
Telâffuzda ulamanın nasıl gerçekleştiği ve önemi belirtilir.
[!] Şarkılarda olduğu gibi konuşmada da seslerin ton dereceleri olduğu; insan sesinin kalın, orta, tiz olmak üzere yükseklik
bakımından üç tona ayrıldığı belirtilir. [!] Konuşma esnasında kelimeleri aynı tonda söylemeyip yaşanan duygu hâline ve
alıcıda uyandırılmak istenen etkiye göre sese bir akış kazandırıldığı vurgulanır. Bir doğal söyleyişin; bir de onun bozulması
sonucu meydana gelen yapmacık söyleyişin varlığı üzerinde durulur. Yapmacık konuşmanın dinleyiciyi rahatsız ettiği
hissettirilir. [!] Ünlülerin söylenişlerine göre farklı ses değerleri kazandıkları, bu ses değerlerinin alfabedeki işaretlerle
gösterilmesinin mümkün olmadığı belirtilir. Ünlüleri, kalınlık-incelik, düzlük-yuvarlaklık bakımlarından gruplandırır. [!] İnsan
hançeresinden aynı veya yakın kaynaklardan çıkan seslerin bir kelimede veya birbirine yakın kelimelerde kullanılmasının
ifadenin ses bakımından kusurlu olmasına sebep olacağı belirtilir. İsim tamlamalarında ikiden fazla yapılan zincirlemenin
bir anlatım kusuru olacağı; aynı ekle yapılan tamlamaların bir cümlede art arda kullanılmasının ifadeyi ses bakımından
kusurlu kılacağı vurgulanır. [!] Bir cümlede veya birbirini takip eden cümlelerde aynı seslerin art arda tekrarının anlatımın
bozulmasına sebep olacağı hatırlatılır. Konuşurken veya yazarken ses yumuşamasına uymamanın bir kusur olduğu;
konuşurken sesleri tam ve doğru söylemenin hangi bakımlardan önemli olduğu vurgulanır.
BÖLÜM III
Ölçme-Değerlendirme

1.Tekerlemeler üzerinde boğumlama çalışması yapınız.
Bireysel
2. Seçilen metinler üzerinde ulama yapılabilecek yerleri gösteriniz.
öğrenme
3. Seçilen metinler üzerinde kelime vurgularını gösteriniz.
etkinliklerine
4. Kitaptaki sorulardan seçilen örnekler öğrencilere yöneltilecektir.
yönelik Ölçme
Değerlendirme
Eyyüp CAN
11.12.2012