KARġILAġTIRMALI EĞĠTĠM Toplumlarda var olan eğitim sorunlarını ve bu sorunları doğuran nedenleri, diğer toplumlarda benzer faktörlere değinerek saptayan, yorumlayan bir inceleme ve araştırma alanıdır. Eğitim sorunlarının çözümlemesi için farklı ülkelerdeki eğitim sistemlerini inceleyen bir alandır. 2 KARġILAġTIRMALI EĞĠTĠM Farklı kültürlerde ve farklı ülkelerde, iki ya da daha fazla eğitim sisteminin kuramsal ve uygulamalı olarak benzerliklerini ve farklılıklarını tanımlamaya yardım eden, benzer görünen olguların anlamını belirten ve insanları toplumsallaştırma ile eğitme yollarına ilişkin yararlı, genel önerilere ulaştıran bir disiplindir. 3 Karşılaştırmalı eğitim, millî eğitim sistemlerini, siyasal, sosyal ve kültürel etkenleri göz önünde bulundurarak inceleyen, ilk ve orta öğretimin anlamını tartışan bir alandır. Karşılaştırmalı eğitim, eğitim sisteminin ilk ve orta öğretimi kapsayan kısmının incelenmesi üzerinde odaklanır. Karşılaştırmalı eğitim, farklı kültürler ve farklı ülkelerde, iki veya daha fazla eğitim sisteminin benzerlikleri ve farklılıklarını tanımlamaya yardım eden, benzer görünen olguları açıklayan ve insanları eğitme yolları hakkında yararlı teklifler getiren bir disiplindir. Karşılaştırmalı eğitim, toplumlardaki mevcut eğitim sorunları ve nedenlerini, diğer toplumlardaki benzer etkenlere değinerek saptayan ve yorumlayan bir araştırma alanıdır. Karşılaştırmalı eğitim, eğitim sorunlarının çözümlenmesi için farklı ülkelerdeki eğitim sistemlerini inceleyen bir alandır. Karşılaştırmalı eğitim, dünyadaki eğitim sorunlarının benzerliğini ortaya koymakla birlikte, bu sorunların farklı ülkelerde farklı şekilde meydana geldiğini ve çözüm yollarının da farklı olabileceğini gösteren bir alandır. Karşılaştırmalı eğitim disiplinler arasıdır. Eğitim konusunda farklı politikaları, eğitimle ilgili yasaları eğitimin finansal kaynaklarını ve yapıları (‘ilkeğitim, ortaeğitim, yüksekeğitim gibi) inceler. Ayrıca amaç, içerik, yöntemler, araç-gereçler, öğretim materyalleri, değerlendirme, öğrenci, öğretmen, yönetici, veli denetici ile ilgili tüm sorunları inceler. Karşılaştırmalı Eğitim Ne Değildir? Eğitim sorunlarına dünya ölçüsünde bir çözüm sunmaya çalışan bir alan değildir. Bilakis, çeşitli ülkelerde eğitimle ilgili olguları tahlil etmek suretiyle, ülkelerin kendi eğitim sorunlarına çözüm yolları ararken geniş bir bakış açısı içerisinde hareket etmelerini sağlayan bir alandır. Karşılaştırmalı Eğitim Ne Değildir? Karşılaştırmalı eğitimde herhangi bir eğitim sistemi incelenirken yalnızca eğitim kurumlarının irdelenmesi yeterli bulunmaz, eğitimi etkileyen temel ve yan faktörler de göz önünde tutulur. Bu bağlamda karşılaştırmalı eğitim, eğitim uygulamaları konusunda görünenlerin gerisinde neler bulunduğunu araştırıp eğitimi etkileyen sosyal ve siyasal etkenleri inceler. Karşılaştırmalı eğitim “A yapılırsa B olur”. şeklinde bir bakış tarzını benimsemez. Bu anlamda karşılaştırmalı eğitimi de, örneğin ABD’nin bazı bölgelerinde uygulanmakta olan öğretmene göre deişen ücreti esas alan “merit pay” sisteminin Türkiye’deki öğretmen niteliğini yükseltmek için bir yol olacağı veya millî eğitim müdürlerinin seçimle iş başına gelmesinin eğitimde niteliği yükselteceği türünden yaklaşımlarda bulunulmaz. Karşılaştırmalı eğitim, eğitim sistemlerini bugünkü durumlarıyla tanımlayan bir katalog değildir. Aksine, eğitim sistemlerinin bazılarının niçin gelişmiş olduğunu ve bazılarının niçin geride kaldığını, bazı sistemlerin niçin siyasal ideolojilerin baskısı altında kaldığını, diğerlerinin nasıl özgürlük ve değişikliği teşvik ettiğini keşfetmeye çalışır. Bu anlamda karşılaştırmalı eğitim, kuru bir sistem kopyacılığı değildir. Karşılaştırmalı eğitim, yalın bir alan olmaktan ziyade eğitimi anlamaya yardım eden psikoloji, dil bilimi, ekonomi, sosyoloji, tarih ve antropoloji gibi disiplinlerle yakından ilişkili olan karmaşık bir çalışma sahasıdır. Bu bakımdan, karşılaştırmalı eğitimi tarih, felsefe, fen veya başka bir bilim türü gibi tanımlamak zordur. Karşılaştırmalı eğitim, karşılaştırmalı edebiyat, karşılaştırmalı hukuk, karşılaştırmalı anatomi gibi alanlarla terim bakımından benzerlik gösterse de, kullandığı yöntem açısından farklı özellikler sergiler. Sözü edilen bu alanlar, ilgilendikleri konu hakkında sadece farklı boyutlara ışık tutar. Karşılaştırmalı eğitimi bu alanlardan ayıran taraf ise, incelediği sistemleri karşılaştırmanın yanında, geliştirmek için gereken yolları da göstermesidir. Karşılaştırmalı eğitim, bu özelliğiyle eğitim konusundaki uygulamaları etkileyen bir niteliğe sahiptir. Karşılaştırmalı eğitimde öncü çalışmalar yapmış olan akademisyenlerin çoğu, sosyal bilimlerin değişik dallarından gelmiştir. KARġILAġTIRMALI EĞĠTĠMĠN AMAÇLARI 1. Eğitim sistemlerine, sorunlarına ve etkinliklerine ilişkin geçerli bilgiler elde etmek. 2. Yerel, ulusal ve uluslararası bir konu olan eğitimde, bir dizi hipotezi, gerekli yöntem ve teknikleri, yorum için gerekli esasları ve sonuçları geliştirmek. 3. Eğitimde etkin olan etmenlerin, çeşitli ülkelerdeki evrimini ve görünümünü inceleyerek, eğitim politikasının saptanmasına yardım edecek görüşleri kazandırmak. 4. Bir ülkenin eğitim sisteminin geliştirilmesi için kuramsal ve uygulamalı olarak katkıda bulunmak. 11 KARġILAġTIRMALI EĞĠTĠMĠN AMAÇLARI 5. Uluslar arası anlayışa ve iletişime katkıda bulunmak, uluslararası gerginliği azaltmak. 6. Eğitim bilimlerini bilimsel olarak geliştirmek ve zenginleştirmek. 7. Kültür ufkunu genişletmek. 12 Karşılaştırmalı Eğitimin Temel Sorusu NE İLE NE KARŞILAŞTIRILACAKTIR? * Bir eğitim sisteminin, bir başka eğitim sistemi ile karşılaştırılması * Çeşitli eğitim sistemlerinin birbirleriyle karşılaştırılması * Eğitim sisteminin bir öğesinin diğer bir sistem 13 ya da sistemlerin öğeleri ile karşılaştırma. EĞĠTĠM SĠSTEMLERĠNĠN KARġILAġTIRILMASI YAKLAġIMLARI YATAY YAKLAŞIM Eğitim sistemlerinin ayrı ayrı ve birlikte, tüm öğeleriyle incelenmesi DİKEY (Tarihsel) YAKLAŞIM Karşılaştırmalı verilerin yorumlanmasında, Öncelikle tarihsel analize gidilir; daha sonra yatay yaklaşımla bütünleştirilir. 14 15 SĠSTEM Belli bir amaç yönünde düzenlenen ve aralarında anlamlı ilişkiler olan parçalardan oluşmuş bütündür. 16 E V GĠRDĠ R E Pazar Başatlı – Teknoloji Başatlı Ç ÇIKTI * ĠĢlenen Girdi * ĠĢleyen Girdi * Kullan. Girdi Ürün YaĢama Güvencesi (Dayanıklı-Tükenen) * Teknoloji DÖNÜT 17 Toplumsal Sistemler Siyasal Sistemler Ekonomik Sistemler EĞĠTĠM ÖRGÜTÜ SĠSTEMĠ Kültürel Sistemler Doğal Sistemler Teknolojik Sistemler 18 Eğitim Sistemlerini Ġnceleme Planı Genel Bilgiler (Coğrafi, nüfus, ekonomi, sosyal sistem, siyasal sistem, din vb.) Eğitim Sisteminin Amaçları Okul Sisteminin Yapısı ve Ġşleyişi (Okulöncesi, Ġlköğretim, Ortaöğretim, Yüksek öğretim, Yaygın eğitim) Eğitim Sisteminin Yönetim ve Denetim Sistemi Öğretmen Yetiştirme Türkiye Eğitim Sistemiyle Karşılaştırılması Ġncelenecek Eğitim Sistemleri * Almanya * Çin * Güney Kore * Finlandiya * Singapur * Kanada * Japonya * Ġngiltere * ABD * Fransa * Yeni Zelanda * Rusya