EPİLEPSİ,DİFTERİ,ÇOCUKLARDA İDRAR YOLU ENFEKSİYONU

GRİP
İnfluenza; Flu;
Grip solunum yollarının viral bulaşıcı hastalığıdır. Tüm
vücudu etkileyen ağır enfeksiyona ve bazen ölüme yol açar.
Gripten korunmanın bilinen en etkili yolu aşı olmaktır.
Grip virüsü her yıl sonbahar kış aylarına salgınlara yol açar.
Her yıl üzerindeki yapıyı değiştirdiği için vücut tarafından
tanınamaz ve hastalık oluşur. 7 ila 10 yılda bir kendisini
tamamen değiştirip dünya çapında salgınlara yol açar. Her yıl
ortaya çıkan virüs bir öncekinden farklı olduğundan korunmak
amacıyla her yıl aşı olmak gerekir. İnsanlarda iki tipi grip
hastalığına yol açar İnfluenza tip A ve tip B. Grip olan
kişinin hapşırık, öksürük ve nefesi ile etrafa yayılan
mikroplar havadan bulaşarak salgınlara yol açar. Ayrıca grip
mikroplarının olduğu ortamlara dokunmakla da hastalık bulaşır.
Gribin soğuk algınlığından farkı nedir?
Grip tüm vücudu etkileyen bir hastalıktır, ağır seyreder ve
yatağa düşürür. Soğuk algınlığının ise 300 den fazla virüsü
vardır, genellikle burun boğazda sınırlı kalan hastalığa yol
açar, şikayetler çok ağır değildir, ateş çok yükselmez.
Grip hastalığı kimler için tehlikelidir?
Kalabalık ortamlarda yaşamak ( huzur evleri, bakım
evleri, kışlalar, okullar, yuvalar, vb.),
Fiziksel ve Mental gerilik ( kendini koruyamamak ve
kişisel temizlik, hijyen kurallarına uyamamak hastalık
kapma riskini arttırır),
Bazı kişilerde grip ağır seyreder ve komplikasyonlar
daha sık görülür;
5 yaş altı çocuklar,
65 yaş üstü kişiler,
Kronik akciğer hastalığı olanlar,
Diyabet hastaları,
Kalp hastaları,
Karaciğer ve böbrek hastalığı olanlar,
İmmün sistemi baskı altında olan hastalar;
HIV+ ve AİDS hastaları,
Kemoterapi radyoterapi görenler,
Kortizon kullanalar,
Gebeler,
18 yaş altında olup sürekli aspirin kullanan
çocuklar,
Huzurevi ve bakım evlerinde kalanlar,
Obez kişiler,
Anoreksiya nevrosa hastalarında
grip hastalığı hem normalden çok daha ağır seyreder ve hem de
ağır komplikasyonlar ortaya çıkar.
Grip belirtileri nelerdir?
Hastalar virüsü şikayetler başlamadan bir gün önce etrafa
yaymaya başlarlar ve 5- 6 gün boyunca yayarlar. Yani kişiler
daha hasta olduklarını fark etmeden hastalığı yaymaya
başlarlar. Buda hastalığın neden bu kadar çabuk yayıldığını
göstermektedir. Şikayetler hastalık kapıldıktan 1-2 gün sonra
başlar. En sık görülen şikayetler:
Yüksek ateş,
Kas ağrıları,
Üşüme, titreme, terleme,
Aşırı yorgunluk,
Baş ağrısı,
İştahsızlık, bulantı, kusma, nadiren ishal,
Hapşırık,
Burun akıntısı,
Öksürük ( öksürük şikayeti hastalık geçtikten sonra 2
-3 hafta sürebilir),
Göz yaşarması,
Boğaz ağrısı,
Boyunda şişmiş
şikayetlerdir.
lenf
bezleri
en
sık
görülen
Şikayetler 7 – 10 gün içinde azalarak kaybolur. Öksürük ve
halsizlik şikayetleri ise birkaç hafta daha sürer.
Gribin yan etkisi nedir?
Zatüre ( hem grip virüsüne hemde diğer mikroplara bağlı
zatüre sık görülür),
Sinüzit,
Orta kulak iltihabı,
Var olan hastalıkların kontrolden çıkması;
Kalp yetmezliğinin artması,
Böbrek, karaciğer yetmezliği,
KOAH,
Diyabet in kontrolden çıkması en sık görülen
komplikasyonlardır.
Grip teşhisi nasıl konur?
Hastanın şikayetleri ve muayene bulguları teşhise yardım eder.
Grip şikayetleri bir çok hastalıkla kolayca karıştırılır.
Kesin teşhis kan, tükürük yada burun salgısından yapılan
laboratuar testleri ile konur. Grip şüphelenilen hastada
aşağıdaki testler yapılmalıdır:
•
•
•
•
Tam kan sayımı,
CRP,
Sedimantasyon,
Burun – boğaz salgısında İnfluenza A+ B testi,
Gribin tedavisi var mı ?
Gribin tedavisi var ancak ilaçlar hastalığın ilk 48 saati
içinde başlanırsa etkili olur. İlaçlar grip şikayetlerini ve
süresini kısaltır, komplikasyonları büyük oranda azaltır.
Erken tedavi özellikle risk gurubundaki hastalar için hayat
kurtarıcıdır. Ayrıca istirahat hem hastalığın hafif
seyretmesi, hem komplikasyonların az olması ve hem de diğer
kişileri korumak amacıyla istirahat grip tedavisinin aslını
oluşturur. Tedavi sırasında bol sıvı tüketilmelidir. Ağrı
kesici ve ateş düşürücüler şikayetlerin kontrol edilmesini
kolaylaştırır. Dekonjestan burun açıcılar 3 günden fazla
kullanılmamalıdır. Öksürük kesici ilaçlar şiddetli öksürükleri
hafifletir.
Gripten korunmak mümkün mü?
Gripten korunmanın en güvenilir yolu her yıl aşı olmaktır.
Grip aşısı grip mevsimi başlamadan Eylül – Ekim aylarında
hazır olur. Korunmak için mümkün olan en erken dönemde aşı
olmak gerekir. Aşının etkili olabilmesi için iki hafta geçmesi
gerekir.Grip mevsimi sonbahardan ilkbahara dek sürer.
Grip aşısı kimlere yapılmaz?
Aşı aşağıdaki kişilere yapılmamalıdır:
6 aydan küçük çocuklar,
Aşırı anafilaktik yumurta alerjisi olanlara,
Daha önceki grip aşısında ağır alerjik reaksiyon
gelişenlere,
Guillain –Barre Sendromu hastalarına,
Ateşi olan hastalara aşı yapılmaz.
Gripten korunmak için genel önlemler:
Hasta iseniz işe okula gitmeyin,
Hasta kişileri, çocukları işe, okula göndermeyin,
Ellerinizi sıkça yıkayın,
Kişisel temizlik ve hijyen kurallarına uyun,
Şikayeti olan kişiler ile temas etmeyin,
Hapşırır ve öksürürken ağzınızı kapatın,
Kağıt mendili bir kez kullanıp atın,
Ellerinizi yüzünüze sürmeyin,
Aşı olamayan yada olmamış kişilerin grip salgını sırasında
anti viral ilaçlar ile korunması mümkündür. Bu koruma ilaç
alındığı sürece etkili olur. Kısa sürelidir. İlaçla koruma:
Grip ile karşılaşmış ve hasta olması büyük ihtimal
dahilinde olan,
Komplikasyon gelişme riski yüksek olan kişilere
verilir.
İlaçla koruma aşının yerini tutmaz.
Referanslar:
1. American Lung Association
http://www.lungusa.org/
2. Centers for Disease Control and Prevention
http://www.cdc.gov/flu
3. Flu.gov
http://www.flu.gov/
4. Health Canada
http://www.hc-sc.gc.ca/
5. Public Health Agency of Canada
http://www.phac-aspc.gc.ca/chn-rcs/index-eng.php/
6. 2011-12 influenza vaccine and vaccination information.
Centers for Disease Control and Prevention website. Available
at: http://www.cdc.gov/flu/flu_vaccine_updates.htm . Updated
August 15, 2011.
7. Centers for Disease Control and Prevention. Asthma
information for patients and parents of patients. Centers for
Disease Control and Prevention website. Available at:
http://www.cdc.gov/H1N1flu/asthma.htm . Updated September 15,
2009.
8. Centers for Disease Control and Prevention. Home care
guidance: physician directions to patient/parent. Centers for
Disease Control and Prevention website. Available at:
http://www.cdc.gov/h1n1flu/guidance_homecare_directions.htm .
Updated August 5, 2009.
9. Diseases—I: Influenza fact sheet. American Lung Association
website. Available at: http://www.lungusa.org . Published
September 2007.
10. Flu (influenza). National Institute of Allergy and
Infectious
Disease
website.
Available
at:
http://www3.niaid.nih.gov/topics/Flu/default.htm .
11. Influenza (flu). Mayo Clinic website. Available at:
http://www.mayoclinic.com/health/influenza/DS00081 . Updated
June 2009.
12. DynaMed Editors. Influenza. EBSCO DynaMed website.
Available at: http://www.ebscohost.com/dynamed/ . Updated
October 28, 2009.
13. Inactivated influenza vaccine 2011-12. Centers for Disease
Control
and
Prevention
website.
Available
at:
http://www.cdc.gov/vaccines/pubs/vis/downloads/vis-flu.pdf .
Updated July 26, 2011.
14. Key facts about seasonal influenza (flu). United States
Centers for Disease Control and Prevention website. Available
at: http://www.cdc.gov/flu/keyfacts.htm . Updated March 12,
2009.
15. Live, intranasal influenza 2011-12. Centers for Disease
Control
and
Prevention
website.
Available
at:
http://www.cdc.gov/vaccines/pubs/vis/downloads/vis-flulive.pdf
. Updated July 26, 2011.
16. MMWR Weekly: Recommended immunization schedules for 0-18
years-United States, 2008. Center for Disease Control website.
http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/mm5701a8.htm
.
Updated January 11, 2008. Accessed July 7, 2009.
17. Pandemic (H1N1) 2009. EBSCO DynaMed website. Available at:
http://www.flu.gov/individualfamily/prevention/index.html .
18. Prevention and control of influenza with vaccines:
recommendations of the Advisory Committee on Immunization
Practices (ACIP), 2011. Centers for Disease Control and
Prevention
website.
Available
at:
http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/mm60e0818a1.htm?s_cid
=mm60e0818a1_e . Updated August 18, 2011.
19. Prevention and treatment. Flu.gov website. Available at:
http://www.flu.gov/individualfamily/prevention/index.html
.
Accessed April 16, 2010.
20. What you should know about flu antiviral drugs. Centers
for Disease Control and Prevention website. Available at:
http://www.cdc.gov/flu/antivirals/whatyoushould.htm . Updated
February 9, 2011.
21. 1/30/2008 DynaMed Systematic Literature Surveillance
DynaMed’s Systematic Literature Surveillance : Public health
advisory: Nonprescription cough and cold medicine use in
children—FDA recommends that over-the-counter (OTC) cough and
cold products not be used for infants and children under 2
years of age. US Food and Drug Administration website.
Available
at:
http://www.fda.gov/cder/drug/advisory/cough_cold_2008.htm
.
Accessed January 30, 3008.
22. 3/12/2008 DynaMed Systematic Literature Surveillance
DynaMed’s Systematic Literature Surveillance : 2008 safety
alerts for drugs, biologics, medical devices, and dietary
supplements: tamiflu (oseltamivir phosphate). US Food and Drug
Administration
website.
Available
at:
http://www.fda.gov/medwatch/safety/2008/safety08.htm#Tamiflu .
Accessed March 12, 200
EPİLEPSİ
Sara;
Epilepsi herhangi bir nedenle beyinde ortaya çıkan anormal
elektrik aktivitesidir. Epilepsi krizi sırasında:
Şuur kaybı,
Düşme,
Anormal istemsiz kasılmalar,
Duygu ve hislerde anormallikler olabilir.
Eğer hayatınız boyunca bilinen bir hastalığa yada sebebe bağlı
olmadan ikiden fazla buna benzer kriz geçirmiş iseniz buna
epilepsi denir. Epilepsiler beynin hangi kısmının
etkilendiğine
ve
ortaya
çıkan
şikayetlere
göre
sınıflandırılırlar. Temel olarak
Generalize epilepsi ( Grand Mal) : tüm beyinden
kaynaklanan belli bir odağı olmayan sara nöbetleridir,
Parsiyel (fokal ) epilepsi ( petite mal ) : beynin bir
bölgesinden kaynaklanan epilepsiler dir.
Epilepsi sebepleri nelerdir?
Epilepsiler anormal beyin fonksiyonlarıdır, herhangi bir yaşta
başlayabilir, birçok epilepsinin nedeni bulunamaz.
Epilepsilerin çok küçük bir kısmının nedeni bilinmektedir.
Bilinen epilepsi nedenleri şunlardır:
Yenidoğan döneminde ( ilk bir ay ):
Doğumsal beyin anormallikleri,
Beynin oksijensiz kalmasına neden olan doğum
travmaları,
Metabolik hastalıklar,
Gebelikte annenin ilaç kullanması,
Enfeksiyon hastalıkları,
Bebek ve çocukluk döneminde:
Ateş ve havale geçirmek,
Beyin tümörleri,
Enfeksiyon hastalıkları ( ansefalit, menenjit,
serebrit, beyin abseleri),
Çocuk, genç ve erişkinlerde:
Doğumsal hasarların ortaya çıkması,
Genetik hastalıklar,
Kafa travmaları ve beyin hasarı (kontüzyon, kafa
kırıkları, kanamalar, boğulmalar, oksijensiz kalma
vb.),
Enfeksiyonlar ( ansefalit, menenjit, serebrit,
beyin apsesi vb. ),
Beyin kanamaları,
Beyin emboli ve felçleri,
Beyin tümörleri.
İleri yaşlarda ortaya çıka epilepsilerin sebepleri:
Kanama ve tıkanmalar,
Kafa travmaları,
Beyin tümörleri,
Beyin dejenerasyonuna bağlı sebepler ( Alzheimer
vb. ),
Epilepsi riskini arttıran sebepler nelerdir?
Aşağıdaki durumlar epilepsi nedeni olabilir:
Kafa travması, kanama, tıkanma vb. sebeple ortaya çıkan
bir beyin hasarı var ise: ( sara nöbetleri genellikle
beyin hasarını takiben bir yıl içinde başlar ),
Enfeksiyon hastalıkları,
Kızamık,
Sifiliz,
HİV enfeksiyonu,
Suçiçeği,
Menenjit sekeli,
Tüberküloz,
Brusella,
Herpes,
Jacob Cruetzfeldt ( deli dana ),
Parazit hastalıkları ( Sistiserkoz vb. ),
İnfluenza vb.
Beyinde anormal kan dolaşımı, anormal damar yumağı,
Beyin tümörleri,
Tıkanma ve kanamalara bağlı inme,
Ateş ve havale geçirmiş olmak,
İlaç kullanımı,
İlaç kesilmesi özellikle bağımlılık yapıcı ilaçlar ve
alkolün kesilmesi epilepsi başlatabilir,
Zehirlenme ( arsenik, kurşun, karbon monoksit
zehirlenmesi vb. ),
Ailede epilepsi hastalarının olması,
Alzheimer hastalığı,
Gebelik zehirlenmesi,
Metabolik kimyasal bozukluklar ( sodyum, kan şekeri,
kalsiyum miktarının çok düşük yada yüksek olması vb. ),
Karaciğer yetmezliği, böbrek yetmezliği,
Yüksek tansiyon,
Kronik hastalıklar:
Lupus,
Poli arteritis nodosa,
Porfiri,
Whipple hastalığı, vb.,
epilepsi riskini arttıran sebeplerdir. Bu hastalıkların seyri
sırasında yada sonrasında sara krizleri ortaya çıkabilir.
Epilepsi krizlerini başlatan sebepler nelerdir?
Uykusuzluk,
Alkol kullanımı,
Hormonsal değişiklikler:
Adet dönemleri,
Menopoz dönemi,
Gebelik dönemi,
Fiziksel yada ruhsal stres halleri,
Flaş patlaması yada yanıp sönen ışıklar ( reklam
ışıkları, disko ışıkları, hızla değişen ekranlar vb. ),
Bazı ilaçlar,
Epilepsi ilaçlarının alınmaması.
Epilepsi krizlerini başlamasına neden olur.
Epilepsi belirtileri nelerdir?
Epilepsi şikayetleri çok çeşitli olabilir. Generalize
epilepsiler hiçbir bulgu vermeden aniden şiddetli kasılmalar
ve bilinç kaybıyla başlayabilirler. En sık görülen epilepsi
şikayetleri şunlardır:
Başlangıç dönemi : Aura epilepsi krizinin geleceğini
işaret eden başlangıç dönemidir. Kişiden kişiye çok
farklı olabilir. Bu dönemde görülen en sık şikayetler :
Koku duyma,
ses işitme şeklinde başlayan şikayetlerdir.
Bazen göz önünde karaltı şeklinde uçuşmalar
başlar.
Nadiren bulantı, kusma, karın ağrısı şeklinde
başlayabilir. Bu aura dönemini takiben epilepsi
krizi başlar.
Kriz dönemi: Epilepsi krizi
Grand mal epilepsilerde tüm vücudu kapsayan
istemsiz kasılmalar, şuur kaybı, idrar ve dışkı
kaçırma, şeklinde olabilir.
Fokal epilepsilerde ise kriz sırasında:
Gözde uçuşmalar,
Dalgınlık,
Bilinç kaybı,
İstemsiz el kol bacak hareketleri,
El hareketleri ( para sayma şeklinde, el
şaklatma şeklinde tekrarlayan el hareketleri
olabilir),
Dudak yalama,
Elbiseleri çekiştirme, toplama, büzme,
Koku, tat, ses duyma,
İdrar, dışkı kaçırma şeklinde olabilir.
Absans epilepsiler: gözde uçuşmalar, göz kırpma,
gözlerin sürekli hareket etmesi şeklinde olabilir,
Post iktal dönem ise kriz sonrası dönemdir dakikalar
yada saatler sürebilir. Bu dönemde:
Baş dönmesi,
Uyku hali,
Algı bozuklukları,
Konfüzyon ( sersemlik hali) görülür.
Beynin bir bölgesinden kaynaklanan epilepsiler de ise kriz
sırasında farklı şikayetler görülür özellikle beynin parietal
ve temporal bölgelerinden kaynaklanan epilepsi nöbetlerinde
aşağıdaki şikayetler görülebilir:
Gerçeklikle bağın kopması: Amaçlı hareketlerin durması,
amaçsız ve tekrarlayan hareketlerde bulunmak ( dudak
emmek, elde para sayar gibi tekrarlayan parmak
hareketleri, sürekli kıyafeti çekiştirmek vb. ),
Kısa süreli derin dalgınlık hali, şuur bulanıklığı,
dikkat ve ilgi kaybı,
Koku, ses ve tat duyma şeklinde olabilir.
Basit parsiyel epilepsilerde ise
Şuur kaybı olmaz, gerçekle bağı kopmaz,
Vücudun bir bölgesi kol yada bacak kontrolsüz olarak
kasılır,
Koku, ses, tat yada beklenmedik duygular hissetmek
şeklinde görülebilir.
Epilepsi teşhisi nasıl konur?
Detaylı fizik muayene ve detaylı bir öykü teşhis için şarttır.
Şikayetlerin nasıl başladığı, şikayetleri başlatan sebepler,
kriz anı, kriz sonrası belirtiler teşhis koymaya yardımcı
olur. Epilepsilerin büyük çoğunluğu çocuk yaşlarda başlar ve
altında herhangi bir neden bulunamaz. Epilepsi teşhisinde
aşağıdaki incelemeler yapılmalıdır:
Laboratuar testleri:
Metabolizma taraması,
Enfeksiyon hastalıkları araştırmaları,
Genetik hastalıklar taraması,
Elektrolitler,
Elektroensefalogram ( EEG). Beynin elektriksel
aktivitesini gösterir ve epilepsi teşhisinde çok değerli
bilgiler verir,
MRI; Manyetik Rezonans Görüntüleme: Beyin tümörleri ve
dokusuna ait hastalıklar ile beyin damarlarına ait
bozuklukların tespitinde kullanılan çok değerli bilgiler
sunar,
CT: Kompüterize Tomografi: Beyin ve dokularının
görüntülenmesinde çok değerli bilgiler sunar,
Lomber Ponksiyon: Beyin omurilik sıvısının alınmasıdır.
Beyin
omurilik
sıvısı
özellikle
enfeksiyon
hastalıklarında çok değerli bilgiler verir,
PET: Pozitron Emisyon tomografisi: özellikle tümör ve
beyin metastazlarının tespitinde kullanılan çok değerli
bir testtir,
Epilepsi tedavisi:
Epilepsi tedavisinde amaç
tekrarlarının önlenmesidir.
krizlerin
durdurulması
ve
Altta yatan sebebin tedavi edilmesi,
Atakların önlenmesi
İlaç,
Cerrahi,
Diğer yöntemler ile,
Epilepsi ataklarını başlatan nedenlerden kaçılması
tedavinin ana basamaklarıdır.
İlaç tedavisi: Epilepsi tedavisinde kullanılan birçok ilaç
mevcuttur. Bu ilaçlar ya tek yada kombine halde
kullanılabilirler. Her bir ilacın kendine has yan etkileri
mevcuttur.
Anti
epileptik
ilaçların
özellikleri
kullanıldıkları sürece epilepsi ataklarını bastırmaları dır,
bu ilaçların kesilmesi yada dozları ile oynanması epilepsi
ataklarını tetikler.
Cerrahi tedavi: ilaçların etki etmediği yada yan etkileri
nedeni ile kullanılamadığı durumlarda başvurulur. Cerrahi
girişim ile beyindeki anormal elektrik odağı çıkarılmaya yada
uzaklaştırılmaya çalışılır. Cerrahi sadece çok sınırlı ve
belirli alanlardaki epilepsi odaklarına uygulanabilen bir
yöntemdir.
Vagus Sinir Uyarısı: göğse yerleştirilen bir cihaz ile vagus
sinirinin uyarılmasıdır. Epilepsi ataklarının sayısını
azaltır.
Katojenik diyet: yağdan zengin karbonhidrat ve proteinden
fakir çok zor bir diyettir. Vücudu sürekli ketoz halinde
tutar. Ketoz epilepsi nöbetlerinin sayısını azaltır. Ketoz
diyeti çocuk epilepsilerinde çok başarılı bir tedavi
modalitesidir.
Epilepsi hastalarının uyması gereken yaşam kuralları:
Uykusuz kalmayın,
Aşırı alkol almayın, alkol epilepsiyi tetikler,
Aşırı nefes almayın aşırı nefes almak ( balon şişirmek
yada korku, endişe halinde aşırı nefes alıp vermek)
epilepsiyi başlatır,
Flaş ışıkları yada disko ışıkları gibi yanıp sönen
güçlü ışıkların bulunduğu yerlerden uzak durun,
Üzerinizde epilepsi hastası olduğunuzu belirten bir
uyarı taşıyın ( bilezik, Kolye, vb.),
Epilepsi hastalığınıza dair bir günlük tutun. Krizleri
başlatan sebebpleri not edin,
İlaçlarınızı düzenli kullanın, dozları ile oynamayın,
Epilepsi den korunma:
Epilepsiden korunmanın bilinen bir yolu yoktur. Epilepsiye
neden olabilecek kafa travmaları ve metabolik sebeplerden
korunmaya çalışmak en önemli yoldur.
Düzenli Check Up yaptırmak,
Çocuk ve erişkin aşılarını olmak,
Menenjit aşısı yaptırmak,
Zatüre aşısı ( pnemokok aşısı ) yaptırmak,
Diyabet,
Hipertansiyon ve
Kardiyo vasküler hastalıklardan korunmak, tedavilerini
aksatmamak,
Düzenli egzersiz yapmak,
Bisiklet, roller skate, kaykay, vb. yaparken çocuklara
kask giydirmek,
Suya, denize, havuza atlamamak,
Otomobil ve araçlarda daima emniyet kemeri kullanmak,
Bilmediğiniz ilaçları kullanmamak,
Bebek ve küçük çocuklarda ateş takibi ve gerekli
müdahaleyi düzgün ve zamanında yapmak, havaleye neden
olmamak,
Havale geçiren bebeklerde erken müdahale yapmak,
Gebelik döneminde ilaç kullanmamak, gebelik testlerini
yaptırmak, TORCH testlerini zamanında yaptırmak,
Gebelik sırasında tansiyon ve idrar takiplerini düzenli
yaptırmak,
enfeksiyondan
korunmak,
gebelik
zehirlenmesinde zamanında ve uygun ekilde tedavi olmak,
Ağır generalize
gerekenler.
epilepsi
hastalarının
dikkat
etmesi
Araba kullanmayın,
Tek başınıza banyo yapmayın,
Yüzmeyin,
Merdiven yada iş makinelerinde tek başınıza çalışmayın,
Atletik aktivitelere katılmayın, bisiklete, motosiklete
binmeyin.
Epilepsi krizi geçiren
yapmanız gerekir?
birini
görürseniz
ne
Epilepsi krizleri çok ağır ve tehlikeli olabilir.
Kriz sırada hasta boş bir alana çekilmeli yada etrafına
yastık ceket vb. yumuşak şeyler konarak başını vurması
engellenmelidir.
Kriz öncesi ağzına yumuşak bez parçası konabilir.
Dişlerini kırmaması ve dilini ısırarak koparmaması için
battaniye ceket vb. ucu ağıza dişler arasına konabilir.
Sert cisimler ve parmaklar ağıza sokulmamalıdır.
Kriz başladıktan sonra hastanın ağzı açılmaya
çalışılmamalı, bir şey yedirip içirilmemelidir. Bu çok
tehlikeli durumlara solunum yolunun tıkanmasına ve
hastanın boğularak ölmesine yol açabilir.
Hastanın kasılmaları güç kullanarak düzeltilmeye
kalkılmamalıdır bu kas yırtılmalarına kırıklara ve
çıkıklara yol açarak hastanın daha da ağır problemlerle
yüzleşmesine ve sakatlıklara yol açar.
Referanslar:
1. Epilepsy Foundation
http://www.efa.org/
2. National Institute of Neurological Disorders and Stroke
http://www.ninds.nih.gov/
3. Center for Epilepsy and Seizure Education
http://epilepsy.cc/
4. Epilepsy Ontario
http://www.epilepsyontario.org/
5. Cecil RL, Goldman L, Ausiello DA. Cecil Textbook of
Medicine. 22nd ed. Philadelphia, PA: WB Saunders Company;
2004.
6. DynaMed Editorial Team. Antiepileptic drugs (AEDs)
overview.
EBSCO
DynaMed
website.
Available
at:
http://www.ebscohost.com/dynamed/http://www.ebscohost.com/dyna
med/what.php . Updated December 13, 2010. Accessed December
17, 2010.
7. DynaMed Editorial Team. Epilepsy. EBSCO DynaMed website.
Available at: http://www.ebscohost.com/dynamed/ . Updated July
2009. Accessed July 8, 2009.
8. FDA approves new drug to treat severe form of epilepsy. US
Food and Drug Administration website. Available at:
http://www.fda.gov/NewsEvents/Newsroom/PressAnnouncements/2008
/ucm116980.htm . Accessed August 6, 2011.
9. FDA approves Potiga to treat seizures in adults. US Food
and
Drug
Administration
website.
Available
at:
http://www.fda.gov/NewsEvents/Newsroom/PressAnnouncements/ucm2
58834.htm . Accessed August 6, 2011.
10. Ferri FF. Ferri’s Clinical Advisor: Instant Diagnosis and
Treatment. Philadelphia, PA: Mosby Elsevier; 2004.
11. Fisher RS, Van Emde Boas W, Blume W, et al. Epileptic
seizures and epilepsy: Definition proposed by the
International League Against Epilepsy (ILAE) and the
International Bureau for Epilepsy (IBE). Epilepsia.
2005;46:470–472.
12. Goetz CG. Textbook of Clinical Neurology. 2nd ed.
Philadelphia, PA: WB Saunders Company; 2006.
13. Kasper DL. Harrison’s Principles of Internal Medicine.
16th ed. New York, NY: McGraw-Hill; 2005.
14. Magnetoencephalogram (MEG). About Kids Health website.
Available at: http://www.aboutkidshealth.ca/ . Updated
February 2006. Accessed October 21, 2009.
15. 12/20/2007 DynaMed’s Systematic Literature Surveillance
DynaMed’s Systematic Literature Surveillance : 2007 safety
alerts for drugs, biologics, medical devices, and dietary
supplements: Carbamazepine (marketed as Carbatrol, Equetro,
Tegretol and generics). Medwatch. US Food and
Administration
website.
Available
Drug
at:
http://www.fda.gov/medwatch/safety/2007/safety07.htm#carbamaze
pine .
16. 5/14/2008 DynaMed’s Systematic Literature Surveillance
DynaMed’s Systematic Literature Surveillance : Neal EG, Chaffe
H, Schwartz RH, et al. The ketogenic diet for the treatment of
childhood epilepsy: a randomised controlled trial. Lancet
Neurol. 2008 May 2. [Epub ahead of print]
17. 11/10/2009 DynaMed’s Systematic Literature Surveillance
DynaMed’s Systematic Literature Surveillance : Sabril approved
by FDA to treat spasms in infants and epileptic seizures. US
Food and Drug Administration website. Available at:
http://www.fda.gov/NewsEvents/Newsroom/PressAnnouncements/ucm1
79855.htm . Updated August 21, 2009. Accessed October 8, 2009.
18. 5/6/2011 DynaMed’s Systematic Literature Surveillance
DynaMed’s Systematic Literature Surveillance : Quet F,
Guerchet M, Pion SD, Ngoungou EB, Nicoletti A, Preux PM. Metaanalysis of the association between cysticercosis and epilepsy
in Africa. Epilepsia. 2010 ;51(5):830-837
DİFTERİ
Difteri; Diphteria; Kuşpalazı;
Difteri solunum yolu ile bulaşan çok bulaşıcı bakteriyel bir
enfeksiyon hastalığıdır.
Hastalık solunum yolu ile
bulaşır,hapşırık, öksürük ile havaya karışan mikroplar diğer
insanlara bulaşarak hastalık yapar. Hastalığa corynebacterium
diphteriae adında bir bakteri sebep olur. Solunum yoluyla
bulaşan difteri mikropları en çok boğaz ve burunda yerleşerek
difteri yaparlar.
Boğazda solunum yollarını kaplayan sarı gri bir zar görülür.
Bu zar solunum yollarını daraltıp tıkayabilir. Burunda da
burun içini kaplayan sarı gri zarlar görülür ve solunum
yollarını tıkar. Difteri sadece burun ve boğazda
olmaz. Mikroplar deriye bulaşırsa ciltte iltihabi yaralara
neden olabilirler.
Aşılama ile difteri çok azalmıştır. Ülkemizde 2004 yılından
buyana görülmemektedir ancak 2011 yılında yeni hastalar tespit
edilmiştir. Aşılamanın kötü olduğu ülkelere seyahat, kalabalık
ortamlar, kötü temizlik şartları, aşılanmamış olmak difteri
için risk teşkil eder.
Difteri belirtileri nelerdir?
Difteri hastalığının kuluçka süresi 2-5 gündür. Hastalık
Deride maviye çalan renk değişimi
Burunda kanlı akıntı
Nefes almakta sıkıntı, hırıltılı soluma,
Seste kabalaşma, boğukluk,
Hızlı soluma
Titreme, üşüme,
Havlar tarzda öksürük,
Boğaz ağrısı,
Tükürüğünü yutamama, ağızdan salya akması,
Ateş,
Yutkunurken ağrı,
Nadiren cilt lezyonları ile seyreder. Hastanın boyun
lenf bezleri şişer ve boyun kabalaşır.
Difteri teşhisi nasıl konur:
Difteri teşhisi hastanın şikayetleri, klinik görünüm ve
muayene bulgularına ilaveten
Boğaz kültürü ile konur.
Difteri tehlikeli bir hastalık mıdır?
Difteri çok tehlikeli ve ölümcül sonuçları olabilen bir
hastalıktır. Hastalık çocuk erişkin tüm yaştaki insanları
tutabilir. Hastalık hafif boğaz ağrısı ile seyredebileceği
gibi çok ağır tablolar ile de seyredebilir bu vakaların % 10 u
ölümle sonuçlanır.
Difteri
mikrobu
yaptığı
toksin
nedeniyle
iltihaplanmasına yol açar ve çalışmasını ciddi
bozabilir.
kalbin
şekilde
Difteri nin en önemli ve tehlikeli komplikasyonu kalp
kasının iltihaplanmasıdır ( miyokardit ).
Nadiren sinir sisteminin de iltihaplanması ve buna
bağlı felç ( paralizi ) görülür.
Nadiren difteriye bağlı böbrek tutulumu ( nefrit )
olur.
Difteri nasıl tedavi edilir?
Difteri şüphesi başladığı anda test sonuçları beklenmeden
tedaviye başlanmalıdır. Difteri tedavisinde hem antibiyotik
hem de difteri anti serumu verilmelidir. Tedavide antibiyotik
olarak Penisilin yada Eritromisin kullanılır. Hastalar düzelme
görülene dek hastanede yatırılarak tedavi edilmelidir. Difteri
ile teması olan herkese aşı yapılarak koruma altına
alınmalıdır. Difteri aşısı 10 yıl boyunca koruma sağlar.
Erişkinlerin her 10 yılda bir difteri aşısı yaptırması
önerilir.
Nezaman difteriden şüphelenelim :
Yakın zamanda difteri geçirmiş biri ile temasınız oldu
ise,
Bölgenizde difteri var ve hastanızda
Boğaz ağrısı,
Ateş,
Boğuk ses,
Havlar tarzda öksürük,
Kanlı burun akıntısı,
Yutma güçlüğü,
Üşüme titreme,
Nefes alma zorluğu veya hırıltılı solunum
Boğaz ağrısı şikayetleri var ise mutlaka doktorunuza
danışınız.
Difteri aşı ile önlenebilen bir hastalıktır. Difteri aşısı
ancak 10 yıl korur. Aşının 10 yılda bir tekrarlanması gerekir.
Referanslar:
1Common
Misconceptions
about
Vaccination
http://www.cdc.gov/vaccines/vac-gen/6mishome.htm
2- Beers MH, Fletcher AJ, Jones TV, et al. The Merck Manual of
Medical Information: Second Home Edition . Whitehouse Station,
NJ: Merck Research Laboratories; 2003.
3- Epidemiology and Prevention of Vaccine-Preventable Diseases
. 8th ed (2005). Published by the National Immunization
Program, Centers for Disease Control and Prevention, US
Department of Health and Human Services. Available at:
http://www.cdc.gov/nip/publications/pink/dip.pdf.
4- Recommended adult immunization schedule—United States,
2010. Centers for Disease Control and Prevention, MMWR
website.
Available
at:
http://www.cdc.gov/mmwr/PDF/wk/mm5901-Immunization.pdf
.
Published January 15, 2010. Accessed January 24, 2011.
5- Recommended immunization schedule for persons aged 0
through 6 years—United States 2010. Centers for Disease
Control
and
Prevention
website.
Available
at:
http://www.cdc.gov/vaccines/recs/schedules/downloads/child/201
0/10_0-6yrs-schedule-pr.pdf . Accessed January 24, 2011.
6- Recommended immunization schedule for persons aged 7
through 18 years—United States 2010. Centers for Disease
Control
and
Prevention
website.
Available
at:
http://www.cdc.gov/vaccines/recs/schedules/downloads/child/201
0/10_7-18yrs-schedule-pr.pdf . Accessed January 24, 2011.
7- Tetanus, diphtheria (Td) or tetanus, diphtheria, pertussis
(Tdap) vaccine: what you need to know. Centers for Disease
Control
and
Prevention
website.
Available
at:
http://www.cdc.gov/vaccines/recs/schedules/downloads/child/201
0/10_0-6yrs-schedule-pr.pdf . Published November 18, 2008.
Accessed January 24, 2011.
8- 1/24/2011 DynaMeds Systematic Literature Surveillance
DynaMeds Systematic Literature Surveillance : Centers for
Disease Control and Prevention (CDC). Updated recommendations
for use of tetanus toxoid, reduced diphtheria toxoid and
acellular pertussis (tdap) vaccine from the advisory committee
on immunization practices, 2010. MMWR Morb Mortal Wkly Rep.
2011;60(1):13-15.
ÇOCUKLARDA
ENFEKSİYONU
İDRAR
YOLU
Üriner enfeksiyon, İdrar yolu iltihabı, Sistit,
UTİ, İYE;
İdrar yollarının mikrobik hastalığıdır. İdrar yolları:
ürethra, mesane, üreter ve böbreklerden oluşur. İdrar yolu
iltihaplarının tedavisinde antibiyotikler kullanılır. Tedavi
edilmeyen idrar yolu enfeksiyonları ciddi komplikasyonlara yol
açar. Enfeksiyon sadece mesanede ise buna sistit denir.
Çocuklarda idrar yolu enfeksiyonu neden olur?
İdrar yolu enfeksiyonu bakterilerin idrar yollarına girmesi
ile meydana gelir. Çocuklarda:
İdrarı uzun süre tutumak,
Mesanenin tam boşalmaması,
Özellikle kız çocuklarda perine temizliğinin arkadan
öne doğru yapılması idrar yollarına mikrop bulaşmasına
ve enfeksiyona yol açar.
Ayrıca aşağıdaki durumlar idrar yolları infeksiyonu riskini
arttırır:
İdrar yollarındaki anormallikler
Veziko ureteral reflu ( idrarın mesaneden
böbreklere geri kaçması) idrar yolu enfeksiyonu
riskini çok arttırır,
İdrar yollarında darlık ve tıkanmalar,
Tuvalet alışkanlığı ve hijyen eğitiminin kötü olması,
Ailede sık idrar yolu iltihabı olması,
Erkek çocukların sünnetsiz olması idrar yollarında
enfeksiyon riskini arttıran sebeplerdir.
İdrar yolu enfeksiyonu ne şikayete neden olur?
İdrar yollarında enfeksiyon özellikle küçük çocuklarda zor
fark edilir. Özellikle küçük çocuklar ve bebeklerde
huzursuzluk, sık ağlama, beslenme bozukluğu, idrarda kötü
koku, ateş, biraz daha büyüdükçe idrar yaparken ağlama en sık
görülen şikayetlerdir. Büyük çocuklarda ise en sık görülen
şikayetler:
Sık idrar etme isteği,
Az idrar yapma,
İdrar yaparken yanma, sızlama, ağlama,
Ateş,
Kötü kokulu idrar,
Huzursuzluk,
İdrar kaçırma ( tuvalet eğitimi almış çocuklarda idrar
kaçırma idrar yolu iltihaplarının ilk belirtisi
olabilir),
İdrar yolu iltihabı sırasında nadiren görülen
şikayetler:
İshal,
Karın ağrısı,
Bulantı, kusma,
Uykuya meyil,
Kanlı idrar,
Çocuklarda nadir olarak idrar yolu enfeksiyonu sırasında
görülebilir.
İdrar yolu iltihabı nasıl teşhis edilir?
Hastanın şikayetleri ve muayene bulguları teşhise yardımcıdır.
Kesin teşhis laboratuvar testleri ile konur. İdrar yolu
enfeksiyonu düşünüldüğünde aşağıdaki testler yapılmalıdır:
İdrar tahlili ve idrar kültürü,
Kan sayımı,
CRP,
Sedimentasyon.
İdrar yolu enfeksiyonlarının tedavisi:
İdrar yolu enfeksiyonu antibiyotikler ile tedavi edilir. Ciddi
idrar yolu enfeksiyonları ve komplikasyona neden olmuş idrar
yolu enfeksiyonlarının tedavisi için hastaneye yatmak ve
antibiyotikleri damar yolu ile vermek gerekebilir. Tedavi
sırasında bol su içmek tedaviyi hızlandırır.
İdrar yolu enfeksiyonu tehlikeli midir?
İdrar yolu enfeksiyonları birçok komplikasyona yol açabilir.
Yukarı doğru ilerleyen enfeksiyon böbreklerin iltihaplanmasına
( Pyleonefrit ) ve enfeksiyonun tüm vücuda yayılmasına yol
açabilir ( Sepsis). Sık idrar yolu enfeksiyonu geçiren
çocukların mutlaka incelenmeleri gerekir. Altta yatan bir taş,
tıkanıklılık veya reflu var ise bu tespit edilmelidir.
İdrar yolu enfeksiyonlarından korunma:
Çocukları idrar yolu enfeksiyonlarından korumak için;
Sık idrar yolu enfeksiyonu geçiren çocuklar mutlaka
araştırılmalı,
Altta yatan anatomik problem var ise cerrahi olarak
düzeltilebilir,
Kız çocukların perine temizliği arkadan öne değil önden
arkaya doğru yapılmalıdır,
Çocuklara perine temizliği ve hijyen kuralları
öğretilmelidir,
Çocuklar günde birkaç kez tuvalete girmeye
alıştırılmalıdır.
Referanslar:
1. Family Doctor
http://familydoctor.org/
2. National Kidney and Urologic Diseases Information
Clearinghouse
http://kidney.niddk.nih.gov/
3. About Kids Health
http://www.aboutkidshealth.ca/
4. Health Canada
http://www.hc-sc.gc.ca/index-eng.php/
5. Ahmed S, Swedlund S. Evaluation and treatment of urinary
tract infections in children. Am Fam Physician . 1998;57:7.
6. Evidence-based care guideline for medical management of
first UTI in children < 12 years old. National Guideline
Clearinghouse
website.
Available
at:
http://www.guideline.gov/summary/summary.aspx?doc_id=10163&nbr
=005348&string=UTI .
7. Hellerstein S. Urinary tract infections in children: why
they occur and how to prevent them. Am Fam Physician .
1998;57:10. American Academy of Family Physicians website.
Available at: http://www.aafp.org/afp/980515ap/heller.html .
8. Urinary tract infection (UTI) in children. Cincinnati
Childrens Hospital Medical Center website. Available at:
http://www.cincinnatichildrens.org/ .
9. Urinary tract infections in children. The Cleveland Clinic
Health Information Center website. Available at:
http://www.clevelandclinic.org/health/health-info/docs/0800/08
67.asp?index=5472.
10. 12/5/2007 DynaMeds Systematic Literature Surveillance
DynaMeds Systematic Literature Surveillance : Pohl A. Modes of
administration of antibiotics for symptomatic severe urinary
tract infections [review]. Cochrane Database of Systematic
Reviews. 2007(4). DOI: 10.1002/14651858.CD003237.
11. 11/6/2009 DynaMeds Systematic Literature Surveillance
DynaMeds Systematic Literature Surveillance : Craig JC,
Simpson JM, Williams GJ, et al. Antibiotic prophylaxis and
recurrent urinary tract infection in children. N Engl J Med.
2009;361(18):1748-1759
BRUSELLA
Bruselloz; Ondülan ateş; Malta humması; Bang’s
hastalığı;
Ateş
atakları
ile
seyreden
bulaşıcı
mikrobik
hastalık.
Bruselloz insanlara da bulaşabilen bir hayvan hastalığıdır.
Koyun, keçi, sığır at ve köpekler arasında sık görülür. Gripal
şikayetler ile başlar ancak uzun süren yakınmalara yol açar.
Birçok hastalığı taklit eder. Mikrop hayvan artıklarında bol
bulunur. Hayvan çıkartılarıyla temas etmek, kontamine
gıdaların yenmesi, pastörize olmayan süt, süt ürünü ve peynir
yemek, açık yaraya temas, kontamine havayı solumak ile
bulaşır. İnsandan insana zor bulaşır. Hastalık en çok
çiftçilerde, veterinerlerde, kesimhane çalışanlarında, hayvan
bakıcılarında görülür. Sığırlar için aşısı vardır. İnsanlar
için aşısı yoktur. Brusella hayvanlarda özellikle üreme
problemlerine ve düşüklere neden olur.
Brusella nasıl bulaşır ?
Pastörize olmamış süt ve süt ürünleri,
Hasta inek, koyun ve keçilerin et ve sütleri,
Hasta hayvanların salgıları, dışkıları ve çıkartıları
ile direk temas,
Hasta hayvanların olduğu kirli ortamda nefes alarak
havadan,
Anne sütüyle anneden bebeğe bulaşabilir.
Brusella hastalığı nın belirtileri nelerdir?
Hastalığın kuluçka süresi 5 ila 60 gün arasında değişir.
İnsanlarda
Yüksek ateş atakları,
Üşüme titreme terleme atakları,
Şiddetli kas eklem ağrıları,
Kilo kaybı,
Bulantı, kusma, ishal,
Baş ağrısı ile seyreder.
Hastalık geceleri 40 dereceyi bulan, titreme ile yükselen ve
terleme ile düşen ateş atakları ile karakterizedir. Ateş sabah
normale döner hasta iyi hisseder ancak akşam tekrar başlar. bu
ateş atakları 1 ila 5 hafta kadar sürer. Daha sonra 2 gün ile
2 hafta arasında değişen ateşsiz dönem olur. Ardından yine
ateşli dönem gelir. Hastalık kronik faza girer ve ateş
atakları aylarca devam edebilir. Ateş atakları yıpratıcıdır,
bu dönemde hastada:
İştah kaybı,
Kilo kaybı, halsizlik,
Karın ağrıları,
Baş ağrıları,
Sırt ağrısı,
Eklem ağrıları,
Huzursuzluk,
Uykusuzluk görülür.
Brusella birçok hastalığı taklit edebilir. Hastalar genellikle
5 haftada toparlanır ancak nadiren komplikasyonlar ortaya
çıkar. En sık görülen komplikasyonlar:
Karaciğer ve dalakta apse,
Karaciğer, dalak ve lenf bezlerinde büyüme,
İç organlarda infeksiyon ve iltihaplar:
Kalp zarında iltihap( endokardit ),
Beyin ve beyin zarlarının iltihabı ( menenjit ),
Kemik iltihapları ( osteomyelit ): özellikle
omurlarda olur.
Brusella gebelerde ilk 3 ayda düşüklere neden
olur.
Brusella hastalığının teşhisi nasıl konur?
Brusella laboratuar testleri ile teşhis edilir:
Kan testleri ile brusella antijeni bakılır,
Kan, idrar, kemik iliği ve dokularda bursella kültürü
yapılır,
Film ve tomografi ile doku ve organlarda apse ve
iltihap araştırılır.
Tanı
koymak
zor
olabilir.
Kan
kültürleri,
kemik
iliği
kültürleri ile bakteriyi tespit etmek yada kanda antikor
göstererek tanı koymaya çakışılır. Antikor testi başta negatif
ise 2 hafta sonra tekrarlanarak artış gösterilebilir.
Brucella hastalığı nasıl tedavi edilir?
Erken tanı ve tedavi komplikasyonları önlemek için önemlidir.
Hastalık antibiyotikler ile tedavi edilir. Tedavisi zordur
uzun süre antibiyotik almak gerekir, tekrarlama şansı
yüksektir. Tedaviye rağmen hastanın toparlanması aylar
sürebilir. Ölüm oranı düşüktür, ölümlerin çoğu kalp zarlarının
iltihaplanmasına bağlıdır.
Brusella dan korunma:
Sütü kaynatmadan içmeyin,
Pastörize olmamış sütlerden yapılmış peynir, tereyağı,
ve süt ürünlerini yemeyin,
Açıkta satılan etleri almayın,
Çiftçi iseniz hayvanlara eldivensiz dokunmayın çiftlik
işlerinden sonra ellerinizi yıkayın.
Referanslar:
1. Centers for Disease Control and Prevention
http://www.cdc.gov
2. National Foundation for Infectious Diseases
http://www.nfid.org
3. United States Department of Agriculture
http://www.usda.gov
4. Communicable Disease Control Unit
http://www.gov.mb.ca/health/publichealth/cdc/index.html
5. Public Health Agency of Canada
http://www.phac-aspc.gc.ca
6. Brucellosis. Division of Bacterial and Mycotic Diseases,
Centers for Disease Control and Prevention website. at:
http://www.cdc.gov/ncidod/dbmd/diseaseinfo/brucellosis_g.htm#t
op . February 14, 2007.
7. Brucellosis. Division of Bacterial and Mycotic Diseases,
Centers for Disease Control and Prevention website. at:
http://www.cdc.gov/ncidod/dbmd/diseaseinfo/brucellosis_g.html
. November 11, 2005.
8. Facts about brucellosis. US Department of Agriculture
website. at: http://www.aphis.usda.gov/vs/nahps/brucellosis/ .
February 14, 2007.
9. Facts about brucellosis. US Department of Agriculture
website. at: http://www.aphis.usda.gov/vs/nahps/brucellosis/ .
November 11, 2005.
10. The Merck Manual of Medical Information . Simon and
Schuster, Inc.; 2000
HİV ve AİDS
HİV virüsü; AİDS hastalığı; Human İmmunodeficiency
Virüs; Acquired İmmunodeficiency Syndrome; Edinsel
İmmün Yetmezlik Sendromu.
HİV virüsünün neden olduğu bulaşıcı hastalıktır. İmmün sistemi
(bağışıklığı) bozar. İmmün sistem mikroplarla, tümörlerle
savaşmamızı sağlayan sistemdir, bozulursa vücut mikroplarla
savaşamaz. HİV virüsü immün sistemin anahtar hücresi olan T
lenfositlerinin içinde yerleşir ( CD4 T Lenfositleri). HİV
virüsü bu hücreleri öldürmeye başlar bu 2 ila 10 yıl kadar
sürebilir. T Lenfositleri ölünce immün sistem mikropları,
tümörleri tanıyamaz ve savaşamaz, sürekli iltihabi hastalıklar
ve tümörler ortaya çıkmaya başlar, bu duruma AİDS hastalığı
(Edinsel İmmün Yetmezlik Sendromu) denir. AİDS; HİV
enfeksiyonu nun son dönemidir, immün sistemin tamamen
çöktüğünü vücudun mikroplarla savaşamadığını gösterir. Normal
insanlarda hastalık yapmayan mikroplar sürekli hastalığa neden
olmaya başlar.
HİV
virüsü nasıl bulaşır?
HİV virüsü hasta insanların kan ve vücut sıvılarıyla temas ile
bulaşır. Kan, semen, vajinal salgı, anne sütüyle temas ile
bulaşır.
• Cinsel temas,
• Manikür pedikür,
• Dövme,
• Vücut deldirme,
• Kirli aletler ile yapılan cerrahi müdahaleler,
• Kirli iğneler,
• Diş müdahaleleri vb. ile ve
• Anneden bebeğe, ana karnında, doğumda veya anne sütü ile
bulaşır.
HİV bulaşma riskini yükselten sebepler:
• Çok eşli cinsel yaşam,
• Korunmasız cinsel yaşam,
• HİV pozitif yada yüksek riskli insanlar ile cinsel ilişkiye
girmek,
• Damardan ilaç bağımlılığı,
• Kan ve vücut sıvıları ile sürekli temas gerektiren işte
çalışmak ( laboratuar, kan merkezi, klinik, cerrahi ),
• HİV pozitif bir anneden doğmak,
• Kontrol edilmemiş; kan, doku, organ veya artifisyel
inseminasyon yaptırmak,
• HİV pozitifliğinin yoğun olduğu bölgede yaşamak HİV
pozitifliği için risk faktörleridir.
HİV enfeksiyonunda şikayetler:
1- Akut HİV enfeksiyonu:
HİV virüsü bulaştıktan sonra ilk bir iki ay içinde olur. HİV
virüsü bulaştıktan sonra ilk bir – iki ay içinde hafif
şikayetler olur ve bu şikayetler bir- iki haftada düzelir buna
akut HİV enfeksiyonu denir, en sık görülen şikayetler:
Kilo kaybı,
Kuru öksürük,
Boğaz ağrısı,
Ateş,
Gece terlemesi,
Halsizlik, yorgunluk, çabuk yorulma,
Lenf bezlerinde şişme,
Dil, ağız boğazda pamukçuklar, beyaz noktalar,
Baş ağrısı,
Işıktan rahatsız olma,
Döküntü,
Depresyon,
Huzursuzluk, Hafıza bozuklukları ve nörolojik
şikayetler olur,
bu şikayetler hafiftir ve uzun sürmeden kendi kendine düzelir.
Hasta grip geçirdiğini sanır.
2- İyilik dönemi:
Daha sonra HİV virüsü uzun yıllar hiçbir şikayete neden olmaz.
Şikayet olması için T Lenfositlerin belli bir sayının altına
düşmesi gerekir, bu zaman alır. HİV virüsünün T Lenfositleri
öldürmesi aylar – yıllar sürebilir. Bu süre içinde çoğu insan
hasta olduğunun bile farkında değildir, çünkü hastanın hiçbir
şikayeti yoktur, ancak hastalığı bulaştırmaya devam eder.
3- AİDS hastalığı:
T Lenfositleri sınır değerin altına inmeye başlayınca hastada
şikayetler görülmeye başlar. Akut HİV enfeksiyonunu takiben
Aylar – yıllar sonra şikayetler görülmeye başlar, şikayetlerin
ortaya çıkışı 1-3 yılı bulur. En sık görülen şikayetler:
Tüm vücutta lenf bezlerinde şişme,
Ağız ve tırnaklarda mantar hastalıkları,
Sık tekrarlayan vajinit,
Siğillerin çıkması,
Önceden geçirilmiş hastalıkların alevlenmesi; zona,
Herpes, egzema, psöriazis vb.
Gece terlemeleri,
Kilo kaybı,
Kronik ishal dir.
HİV enfeksiyonu nun AİDS hastalığına dönmesi bazen 10 yılı
bulur. İleri dönemlerde fırsatçı enfeksiyonlar, tümörler ve
komplikasyonlar görülmeye başlanır. En sık görülenler:
Ağızda pamukçuk ( kandida enfeksiyonu )
Zatürre ( özellikle normal insanda zatürre yapmayan P.
Carini zatürresi),
Beyin ve akciğerlerde mantar enfeksiyonları,
Toksoplazma enfeksiyonu,
Tüberküloz,
Viral beyin enfeksiyonları,
Koposi sarkomu ( birçeşit tümördür) ,
Lenfoma,
Cervikal kanser,
Viral göz hastalıkları,
Ciddi barsak hastalıkları ( salmonella, şigella vb.)
Kilo kaybı,
Deri döküntüleri,
İlaçlara karşı tahammülsüzlük,
Depresyon ve demans gibi nöro-psikolojik rahatsızlıklar
görülür.
HİV ve AİDS laboratuar testleri:
HİV enfeksiyonunun teşhis HİV testleri ile konur. Bu testler
hızlı sonuç veren testlerdir.
1- ELİSA testi bu amaçla yapılan ve kabul görmüş
standart testtir.
o ELİZA HİV 1+2 VİRÜS testi şüpheli temastan en erken 14 gün
sonra pozitif olmaya başlar,
o Şüpheli temastan 3 ay sonra yapılan ELİZA testi % 95
oranında doğru sonuç verir,
o Şüpheli temastan 6 ay sonra yapılan ELİZA testi % 99
oranında doğru sonuç verir.
o ELİZA pozitifliği her zaman HİV pozitifliği anlamına
gelmez,
o ELİZA pozitif ise western blot testi ile bu sonucu
doğrulamak gerekir.
2- WESTERN BLOT testi: ELİZA testi ni doğrulamak
amacıyla kullanılır.
HİV enfeksiyonunda tedavi:
İlaçlar ile HİV pozitif kişilerde AİDS hastalığının ortaya
çıkışı geciktirilmekte ve durdurulabilmektedir. HİV pozitif
hastaların hayat kalitelerini ve sürelerini normale getiren
ilaçlar ve tedavi protokolleri mevcuttur. HİV pozitiflik ne
kadar erken yakalanır ise tedavi o kadar başarılı olmaktadır.
HİV virüsünden korunma:
HİV virüsü sosyal ilişki ile bulaşmaz. Sosyal anlamda öpüşme,
el sıkışma, kucaklaşma ile bulaşmaz. HİV den korunmak için
Korunmasız cinsel temastan kaçınmak,
Çok partnerli olmamak,
Riskli cinsel temas sırasında kondom kullanmak,
Kesici delici alet ( şırınga, manikür pedikür seti,
jilet, traş bıçağı vb. ) paylaşmamak,
Temizliğinden şüphe duyduğunuz alet ve cihazlar ile diş
ve cerrahi müdahale yaptırmamak,
Temiz olmayan aletler ile dövme, body piercing ve kulak
deldirme yaptırmamak en önemli korunma önlemleridir.
Referanslar:
1- American Foundation for AIDS Research
http://www.amfar.org/
2- Centers for Disease Control and Prevention
http://www.cdc.gov/
3- AIDS Committee of Toronto
http://www.actoronto.org/
4- Canadian AIDS Society
http://www.cdnaids.ca/
5- Adult male circumcision significantly reduces risk of
acquiring HIV [press release]. National Institutes of Health
website.
http://www3.niaid.nih.gov/news/newsreleases/2006/AMC12_06.htm
.
6- AIDS Info. Guidelines for the use of antiretroviral agents
in HIV-1-infected adults and adolescents. AIDS Info website.
http://aidsinfo.nih.gov/contentfiles/AdultandAdolescentGL.pdf
.
7- Berkow R. The Merck Manual of Medical Information . New
York, NY: Simon and Schuster, Inc.; 2000.
8- Centers for Disease Control and Prevention. Sexually
Transmitted Diseases Treatment
2010;59(No. RR-12):1-110.
Guidelines,
2010.
MMWR.
9- HIV/AIDS A-Z index. Centers for Disease Control and
Prevention website.http://www.cdc.gov/hiv/az.htm .
10- National Center for HIV/AIDS, Viral Hepatitis, STD, and TB
Prevention. Centers for Disease Control and Prevention
website. http://www.cdc.gov/nchstp/od/nchstp.html .
11- Rey D, Krebs M, Partisani M, Hess G, et al. Virologic
response of zidovudine, lamivudine, and tenofovir disoproxil
fumarate combination in antiretroviral-naive HIV-1-infected
patients. J Acquir İmmüne Defic Syndr . 2006;43: 530-534.
12- Ross LL, Parkin N, Gerondelis P, et al. Differential
impact of thymidine analogue mutations on emtricitabine and
lamivudine susceptibility. J Acquir İmmüne Defic Syndr .
2006;43(5):567-570.
13- 3/8/2007 DynaMeds Systematic Literature Surveillance
DynaMeds Systematic Literature Surveillance : Auvert B,
Taljaard D, Lagard E, Sobngwi-Tambekou J, Sitta R, Puren A.
Randomized, controlled intervention trial of male circumcision
for reduction of HIV infection risk: the ANRS 1265 Trial. PLoS
Med. 2005;2(11):e298. Epub Oct 25, 2005.
14- Bailey RC, Moses S, Parker CB, et al. Male circumcision
for HIV prevention in young men in Kisumu, Kenya: a randomised
controlled trial. Lancet. 2007 Feb 24;369(9562):643-656.
Gray RH, Kigozi G, Serwadda D, et al. Male circumcision for
HIV prevention in men in Rakai, Uganda: a randomised trial.
Lancet. 2007 Feb 24;369(9562):657-666.
15- 2/21/2008 DynaMeds Systematic Literature Surveillance
DynaMeds Systematic Literature Surveillance : Mallal S,
Phillips E, Carosi G, et al. HLA-B5701 screening for
hypersensitivity to abacavir. N Engl J Med. 2008;358:568-579.
16- 6/11/2010 DynaMeds Systematic Literature Surveillance
DynaMeds Systematic Literature Surveillance : Del Romero J,
Castilla J, Hernando V, Rodríguez C, García S. Combined
antiretroviral treatment and heterosexual transmission of
HIV-1: cross sectional and prospective cohort study. BMJ.
2010:c2205
PERİFERİK YAYMA
Formül Lökosit; Blood differential;
Kan içindeki hücrelerin mikroskop altında detaylı
incelenmesidir. Hücrelerin normal, anormal, immatür olanları
ve yüzde oranları sayılır. Kanı oluşturan eritrositler ve 5
ana hücrenin incelemesi yapılır:
•
•
•
•
•
Nötrofil lökositler,
Lenfositler,
Monositler,
Eozinofiller,
Bazofiller sayılarak incelenir.
Periferik yayma ne için yapılır?
Kansızlık, enfeksiyonlar, lösemi araştırması amacıyla yapılır.
Kan Sayımı İçin normal değerler:
•
•
•
•
•
Nötrofiller: % 40 ila 60,
Lenfositler: % 20 ila 40,
Monositler: %2 ila 8,
Eozinofiller: %1 ila 4,
Bazofiller: % 0,5 ila 1 oranında bulunur.
Kanda beyaz küre artışı:
•
•
•
•
Enfeksiyonlara,
Akut streslere,
İnflamatuar hastalıklara,
Lösemiye,
•
İlaçlara bağlı olabilir.
Kan
hücrelerinden
birinin
aşırı
yükselmesi
diğerlerinin
rölatif olarak düşmesine yol açar.
Nötrofil lökosit artışı:
•
•
Akut enfeksiyonlara,
Akut streslere,
•
•
Eklampsiye,
Gut hastalığına,
•
•
•
•
•
Myelositik lösemiye,
Romatizmal ateşe,
Romatoid artrite,
Tidoidit e,
Travmalara bağlı olabilir.
Nötrofil sayısında düşme:
•
Aplastik anemiye,
•
•
•
Kemoterapiye,
İnfluenza ve diğer viral enfeksiyonlara,
Ağır bakteriyel enfeksiyonlara,
•
Radyoterapi ve radyasyona maruz kalmaya bağlı
olabilir.
Lenfosit artışı:
•
Kronik bakteriyel enfeksiyonlara,
•
Hepatitlere,
•
İnfeksiyöz mononükleozis e,
•
Lenfositik lösemiye,
•
Multipl myelomaya,
•
Kabakulak, kızamık gibi bazı viral enfeksiyonlara
bağlı olabilir.
Lenfositlerde düşüklük:
•
•
•
•
•
Kemoterapiye,
HIV enfeksiyonuna,
Lösemiye,
Radyasyon tedavisi yada radyasyona maruz kalmaya,
Sepsise bağlı olabilir.
Monosit artışı:
•
Kronik inflamatuar hastalıklara,
•
Paraziter enfeksiyonlara,
•
Tüberküloza,
•
İnfeksiyöz mononükleozise,
•
Kızamık, kabakulak gibi bazı viral enfeksiyonlara
bağlı olabilir.
Eozinofil sayısında artış:
•
•
Alerjik reaksiyonlara,
Kanserlere,
•
•
Kollajen vasküler hastalıklara,
Paraziter enfeksiyonlara bağlı olabilir.
Bazofil miktarında düşme alerjik reaksiyonlarda görülür.
Referanslar:
Bagby GC. Leukopenia and leukocytosis. In: Goldman L, Ausiello
D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, Pa: Saunders
Elsevier; 2007:chap 173.
Dinauer MC, Coates TD. Disorders of phagocyte function and
number. In: Hoffman R, Benz EJ Jr, Shattil SJ, et al, eds.
Hoffman Hematology: Basic Principles and Practice. 5th ed.
Philadelphia, Pa: Churchill Livingstone Elsevier; 2008:chap
POTASYUM
K+;
Potasyum yaşam için gerekli önemli bir mineraldir. Hücre
içinde bol miktarda bulunur. Hücre içindeki kimyasal ortamın
ana elementidrir. Hergün besinlerle alınır ve idrarla atılır.
Potasyum için normal Değerler:
Normalde kan potasyum seviyesi 3,6-5,0 mmol/L arasındadır.
Potasyumu Arttıran Sebepler
Gıdayla fazla potasyum alımı,
Serumla fazla potasyum verilmesi,
Hücrelerin parçalanması sonucu hücre
potasyumun dışarı çıkması:
Yanıklar,
Kas ezilmeleri ve kas iltihapları,
Ağır sistemik enfeksiyonlar , sepsis,
Agır travmalar ezilme – çarpmalar,
Lenfoma lösemi tedavisi
Potasyumun atılımının azalması:
Böbrek yetmezliği,
Ağır ani su kayıpları,
içindeki
Şeker koması,
Potasyumu Azaltan Sebepler
Beslenme bozukluğu – açlık,
Alkolizm,
Şeker koması tedavisi sırasında,
Anabolik hormon tedavisi,
İdrarda fazla potasyum atılması,
Böbreküstü bezi hastalıkları,
Hormonal tedaviler,
İlaçlar,
İshal, kusma,
Aşırı terleme
LÖKOSİT
WBC; White Blood Cell,; Akyuvar
Lökositler kanın beyaz hücreleridir ve vücudun savunmasında
görev alırlar. Lökositler kemik iliğinde yapılır ve kan
yoluyla bütün dokulara ulaşır vücudumuzu mikrop ve yabancı
maddelere karşı korurlar. lökositler bağışıklık sisteminin en
önemli bölümünü oluşturlar.
Lökosit için normal değer :
4×109-11×109 / mm3 arasında değişir.
Lökositler 3 çeşittir:
Granülositler ( daha çok kan dolaşımında bulunurlar )
Nötrofiller,
Bazofiller,
Eozinofiller,
Lenfositler ( daha çok lenf sistemi içinde bulunurlar
),
Monositler ve makrofajlar ( daha çok dokularda
bulunurlar ).
Lökosit sayısını arttıran sebepler:
Enfeksiyon Hastalıkları,
Lösemiler ,
Kemik iliğini ilgilendiren hastalıklar ,
İlaçlar,
Alerjiler ( sadece Eozinofiller artar ),
Paraziter hastalıklar ( Sadece Eozinofiller artar ).
Lökosit sayısını azaltan sebepler:
Kemik iliğini bozan hastalıklar,
İlaçlar,
Radyasyon ,
Tümörler lökosit miktarını düşüren sebeplerdir.
İDRARDA BİLİRÜBİN
Konjüge bilirübin; Direk bilirübin;
Bilirübin yaşam süresi dolan eritrositlerin parçalanması
sonucu ortaya çıkan sarı renkli bir maddedir. Karaciğer
tarafından safra ile atılır. Bir kısmı bağırsaktan emilerek
idrar ile tekrar atılır.
azla olması sarılığa yol açar.
Kanda ve idrarda bakılır.
İdrarda Bilirübin ne için bakılır?
Sarılık sebeplerinin araştırılması,
Karaciğer
bakılır.
hastalıklarının
araştırılması
amacıyla
Bazı ilaçlar idrarda bilirübin atılmasını etkiler.
İdrarda bilirübin miktarını arttıran ilaçlar:
Allopürinol,
Barbitüratlar,
Doğum kontrol ilaçları,
Klorpromazin,
Diüretikler,
İzoniazid,
Steroid ilaçalr,
Sulfonamidler idrarda bilirübin atılmasını arttırırlar.
İdrarda bilirübin atılmasını azaltan ilaçlar:
C vitamini ( askorbik asit),
İndometazin.
İdrarda Bilirübin için normal değerler:
Normalde idrarda bilirübin negatif tir.
İdrarda bilirübin artışına neden olan hastalıklar:
Safra kesesi ve safra yolu hastalıkları,
Siroz,
Safra taşları,
Hepatit,
Karacieğr hastalıkları,
Karaciğer tümörleri,
Pankreas tümörü.
Referanslar:
1. Berk PD, Korenblat KM. Approach to the patient with
jaundice or abnormal liver test results. In: Goldman L,
Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, Pa:
Saunders Elsevier; 2007:chap 150.
2. Lidofsky SD. Jaundice. In: Feldman M, Friedman LS, Brandt
LJ, eds. Sleisenger and Fordtran’s Gastrointestinal and Liver
Disease. 9th ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier;2010:chap
20