Çiğ et ve ham süt tüketmeyin!

Prof. Dr. Akdur: Çiğ et ve ham süt
tüketmeyin!
Prof. Dr. Recep Akdur, EHEC bakterisinin insan ya da hayvan dışkışına bulaşan
yiyeceklerin yenmesiyle bulaştığını belirtti.
TARİH10 Haziran 2011 00:00
T24- Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr.
Recep Akdur, Almanya'dan başlayarak yayılan ve son olarak toplam 26 kişinin
ölümüne neden olan EHEC bakterisinin insan ya da hayvan dışkışına bulaşan
yiyeceklerin yenmesiyle bulaştığını belirtti. Akdur, en tehlikeli yiyeceklerin et ürünleri
ile ham süt olduğunu söyledi ve baktireye karşı korunmak için 5 altın kural açıkladı.
EHEC bir virüs değil bağırsak bakterisidir
Sıcak kanlı hayvanların bağırsağında milyarlarca eşerişia koli bakterisi bulunur. Bunların
büyük çoğunluğu zararsız bakteriler iken, bazı suşlar insanlarda hastalık yapar.
EHEC bunlardan biri olup insanlarda ağır hastalık yapar .
EHEC, Entero Hemorajik Eşerişia Koli,kelimelerin baş harflerinden yararalanılarak üretilmiş
bir kısaltmadır. Son salgında rol alan suşu E. coli O104:H4 ‘dür. Mayıs ayında başlayan ve
halen devam eden son Almanya salgını nedeniyle güncellik kazandı. Etken bazı basın
organlarında virüs olarak adlandırılmış ise de etken virüs değil kesinlikle bir bakteridir
EHEC sıcak kanlıların özellikle de büyük baş ve diğer kesimlik hayvanların bağırsağında
bulunan bir bakteri. Hayvanlarda bulunduğu zaman hastalık oluşturmuyor yalnızca insanlarda
kalın bağırsak iltihabına neden oluyor. Kalın bağırsakları tutması nedeniyle kişide
dizanteriye benzeyen bir tablo ile, yani yüksek ateş, karında kramplar ve ağrı,
kanlı ishal ve bazen kusma ile seyreden bir hastalık yapıyor.
Bakteriden salgılanan zehir (toksin) kuvvetli bir kırmızı kan hücresi (eritrosit)
parçalayıcı(hemolitik). Bu nedenle hastalık sırsında yalnızca bağırsak iltihabı ve kanaması
olmuyor aynı zamanda bakterinin salgıladığı toksin kana karışarak kırmızı hücrelerde yıkıma
neden oluyor ve kan yıkım(hemoliz) ürünleri böbreklerden atılıyor. Bazı hastalarda kan
yıkımı çok ağır seyrediyor ve yıkım ürünlerinin fazlalığı nedeniyle böbreklerde yetmezliğe
ve arkasından da kanda üre seviyesinin yükselmesi (üremiye) durumu ortaya çıkıyor. Tıpta
Hemolitik Üremik Sendrome (HUS) denilen bu durumun gelişmesi halinde hastanın
yaşamını kaybetme tehlikesi artıyor.
DSÖ Avrupa Bölge Ofisi’nin bildirdiğine gore 8 Haziran 2011 itibarı ile Kuzey Almanya
merkezli son salgında Toplam 2909 EHEC enfeksiyonu görülmüş bunun 760’ında Hemolitik
Üremik Sendrome (HUS) gelişmiş ve bunlardanda 19’u ölmüştür. Geriye kalan
2149 EHEC vakasından ise 8’i yaşamını kaybetmiştir. Böylece Kuzey Almanya
merkezli son salgında toplam ölüm sayısı 27 dir. Hastalık genellikle çocuklarda ve yaşlı
hastalarda ağır komplikasyonlu seyrediyor. Son salgın daha çok 18 yaş üstünü ve kadınları
tutmuştur.
Enfeksiyonun kuluçka süresi yani bakteriyi aldıktan sonra belirtilerin görülmesi için geçen
ortalama süre 3-5 gün kadardır.Ağır klinik tablo gelişmeyen hastaların tamamı 10 gün
zarfında iyileşir.
Bulaşmada öncelikle et ve ürünleri ile ham süt rol oynar. Sebze ve meyvanın rolü çok
düşüktür.
Bakteri bağırsak orijinli olduğu için, insanlara bulaşma özellikle insan ya da hayvan dışkışı ile
bulaşan yiyeceklerin yenmesi sureti ile oluyor. Bu bağlamda da en tehlikeli yiyecekler et ve
et ürünleri ile ham süttür. Özellikle çiğ etle yapılan yiyecekler ile iyi pişmemiş etlerden
yapılan yiyecekler çok tehlikelidir. Ayrıca insan ve hayvan dışkısının gübre olarak
kullanıldığı , çiğ sebze ve meyve ile de bulaşma söz konusu olabilir.
Hastalık yeni değil
Bakterinin 1982 yılında Amerika’da ve daha sonrada 1996 yılında Japoya’da salgın yaptığı
biliniyor. Yani yeni tanımlanan bir hastalık değil.
Almanya yetkilileri hastalığın İspanya özelliklede İspanya’dan ithal edilen sebzeler olduğunu
açıklamıştır. Bu doğrulanmamıştır. Doğrulanmasının ötesinde 8 haziran itibari ile 16 ülkede
toplam 2909 vaka görülmüş olup, bunun 2844’ü Almanya’da yalnızca 55’i diğer ülkelerde
bunlardan da yalnızca bir tanesi İspanya’dadır. Diğer ülkelerde görülen vakaların büyük
çoğunluğunda Almanya özellikle Kuzey Almanya ziyareti vardır. Yani esas merkez Kuzey
Almanya iken, Alman makamları İspanyayı suçlaması ve olayı adeta bir haksız rekabet
unsuru olarak kullanması düşündürücüdür.
Koruma önlemleri
-Hastalığa yakalananlar, yani karın ağrısı ve kanlı ishali olanlar, gecikmeden hastanelerin
intaniye kliniklerine başvurmalı, kesinlikle kendi kendine tedavi yöntemlerine başvurmamalı,
özellikle antibiyotik ve ishal kesici ilaçlar kullanılmamalıdır. Bu ilaçlar hastalığın
ağırlaşmasına neden olmaktadır.
-Çiğ et ve ürünleri ile yapılan yiyeceklerden uzak durulmalıdır. Bakteri 70 derecenin
üzerindeki sıcaklıkta tahrip olmaktadır. Bu nedenle de özellikle et ve et ürünleri, özellikle
kıymadan hazırlanan köfte türü yiyecekler iyi pişirilmeli ve köfte hamburger ve beneri
yiyecekleri pişirme sırasında en ortadaki kısımda sıcaklık 72 deredeyi geçmeldir. Bu nedenle
de fastfoot türü beslenme yerlerinde çalışan personelin, el temizliği ve et ürünlerini iyi
pişirmesi çok önemlidir.
- Tuvalet kullandıktan sonra eller çok dikkatlice yıkanmalı ve yiyecek hazırlamadan önce
eller mutlaka bir kez daha yıkanmaldır.
-Çiğ ham süt tüketilmemeli ve sokak satıcılarından alınan sütler iyici kaynatılmadan
kullanılmamalıdır.
-Kaynağı belli olmayan sulama suyu olarak kirli sular, gübre olarak ham hayvan veya insan
dışkısı kullanılan sebze meyve tüketilmemeleri. Çiğ tüketilen sebze ve meyvalar çok iyi
yıkanmalıdır.
- EHEC’den korunmada DSÖ’nün beş altın kural olarak isimlerdidiği,
1) el temizliği,
2) güvenli kaynaklardan gıda malzemesi alma ve güvenli su kullanma ,
3) gıdaların buzdolabinda saklaması
4) İyi pişirme,
5) pişmiş ve çiğ yiyeceklerin biribiri ile temas etmemesi ve genelde gıda sağlığı özelde ise
EHEC’ten korunma için vazgeçilmez önlemlerdir.