türk parkinson hastalarında lrrk2 g2019s mutasyon tanımlanması ve
advertisement
TÜRK PARKİNSON HASTALARINDA LRRK2 G2019S MUTASYON P-382 TANIMLANMASI VE HAPLOTİP ANALİZİ Caroline Pirkevi1 , Suzanne Lesage2 , Sibel Ertan3, Alexis Brice2, A. Nazlı Başak1 1. Boğaziçi Üniversitesi, Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü, Nörodejenerasyon Araştırma Laboratuvarı, 34342 Bebek Istanbul 2. Pitié-Salpêtrière Hastanesi, INSERM, UMR S679, 75013 Paris, Fransa 3. Istanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Nöroloji ABD, 34098 Istanbul [email protected]; tel: 0 212 359 71 37; faks: 0 212 359 72 98 GİRİŞ Parkinson Hastalığı (PH) dünya toplumlarında görülen ikinci en yaygın nörodejeneratif hastalıktır. Genel olarak bakıldığında PH olgularının %85’i sporadik görünmekte, izole olguların %10-15’i ailesellik göstermekte, %5’lik kısmı ise tek gene bağlı (Mendel tipi kalıtım gösteren) bozukluklardan kaynaklanmaktadır. Genetik geçişli PH, otozomal dominant ve otozomal resesif olmak üzere iki gruba ayrılır. Bugüne kadar genom üzerinde genetik geçişli PH’ya neden olan yedi gen tanımlanmıştır (Tablo1). Tablo1. PH’da şimdiye kadar tanımlanmış genler ile kalıtım şekilleri (OD: Otozomal Dominant; OR: Otozomal Resesif). Haplotip Tayini: LRRK2 G2019S mutasyonu tanımlanmış indeks olgu (PD136), eşi ve kızı (PD253), bu bölgeye özgün (kromozom 12) 21 mikrosatellit marker ve 54 SNP ile çalışılmıştır. SONUÇLAR G2019S mutasyonu bulunan bir ailede haplotip belirlenmesi: Indeks olgumuzun asemptomatik kızında da G2019S mutasyonu bulundu ve bu doğrultuda çekirdek ailede haplotip tayini yapıldı. Ailenin haplotipi, tanımlanmış üç haplotiple karşılaştırıldığında Japonya’da tanımlanan haplotiple benzer olduğu görüldü (Şekil1). Marker Leucine-Rich Repeat Kinase 2 (LRRK2) geninde bulunan mutasyonlar hem genetik, hem de sporadik PH olgularının küçümsenmeyecek bir bölümünü açıklamaktadırlar. Özellikle bu genin 41. eksonundaki G2019S mutasyonu Asya, Avrupa, Kuzey Amerika ve Kuzey Afrika kökenli PH hastalarında yüksek sıklıklarla görülmektedir. AMAÇ LRRK2 geni mutasyonlarının Türk toplumundaki sıklığı: LRRK2-G2019S mutasyonunun özellikle Kuzey Afrikalı toplumlarda %41 gibi yüksek bir sıklıkla görüldüğü saptanmıştır. Buna karşılık Avrupalı popülasyonda bu oranın %3'lere düştüğü gözlemlenmiştir (Lesage et al., NEJM 2006). Bu mutasyonu geniş bir hasta popülasyonunda çalışarak Türk toplumundaki görülme sıklığını belirledik. G2019S mutasyonu bulunan bir ailede haplotip belirlenmesi: G2019S mutasyonunun oluşumu incelendiğinde, şu ana kadar üç değişik haplotip (kromozomal yapı) üzerinde bulunduğu tanımlanmıştır (Şekil1). Haplotip araştırması mutasyonların kökeni, dolayısıyla toplumların göçleri hakkında çok güvenli bir kaynak oluşturmaktadır. Türkiye'de ilk defa tanımlanmış olan G2019S LRRK2 mutasyonunun migrasyon şeması/haplotipi Türk popülasyonundaki PH ile ilgili önemli ipuçları vermesi beklenmektedir. Fiziksel harita Haplotip 1 Haplotip 2 Japonya 1107/ 1108 Türkiye 136/ 253 D12S2514 38873924 291 291 294 294 rs28903073 38939777 A G G G rs7966550 38974962 T T T T D12S2516 38989339 254 254 252 252 rs1427263 39000101 A A C C rs11176013 39000140 G G A A rs11564148 39000168 A A T T rs2404834 39015274 C T C C rs7302841 39015923 A G G G rs715402 39017481 A A A/G A rs6581667 39017773 C G G G G2019S 39020469 A A A A rs10506155 39022206 G A G/A A rs919714 39022516 C C C C rs10784522 39026632 T G G G rs10878405 39028521 A G G G D12S2518 39034922 154 154 154/168 154 ss52051244 39043597 A G A A D12S2519 39116885 132 138 140 140 Şekil1. Bilinen üç farklı 12q12 haplotipi gösterilmiştir: sık görülen haplotip1 Kuzey Afrikalılarda, Musevilerde, ve Avrupalılarda; nadir görülen haplotip2 Avrupalılarda ve 3. haplotip ise Japonlarda görülmektedir. PH’lı indeks olgumuz (PD136) ve presemptomatik kızının (PD253) haplotipleri, iki Japon hastanınkiyle (1107 ve 1108) karşılaştırılmalı olarak verilmiştir. TARTIŞMA Hasta ve hasta yakınlarından oluşan toplam 141 kişilik popülasyonumuzda sadece bir geç başlangıçlı olguda G2019S mutasyonu bulunmuştur. Ayrıca, bu hastanın, henüz hastalık belirtileri olmayan kızının da G2019S taşıyıcısı olduğu görülmüştür. G2019S mutasyonunun penetransı %100 değildir, dolayısıyla, bu olgunun hastalığı göstermeme olasılığı vardır, ya da annesi gibi ileri yaşta gösterecektir. Şekil 1’de açıkça görüldüğü gibi, indeks olgu ve kızının haplotipi, Avrupa haplotiplerinden ziyade iki Japon PH olgusuyla büyük benzerlik göstermektedir. YÖNTEM Mutasyon Tanımlanması: 78 PH hastasında (ortalama hastalık başlangıç yaşı 39±14.13 (12-69); ortalama hastalık süresi 10±5.84 (1-27)) ve 63 kan bağı olan akrabalarında, LRRK2geni ekson41, PCR ile çoğaltıldıktan sonra, DNA dizi analizi ile incelenmiştir. TEŞEKKÜR o Bu haplotip de novo oluşmuş olabilir; o Ancak, benzerlik gösteren bölgenin 8.3Mb’lık büyük bir bölgeye yayılmış olması, Türk-Japon haplotip benzerliğinin ortak bir ataya bağlanabileceğinin işaretidir. Bu da Türk toplumunun tarihsel göç yollarıyla açıklanabilir. o Ilerleyen çalışmalarımızda Türk toplumunun etnik çeşitliliğini göz önünde bulundurarak PH olgularının sayısını arttırmak ve bölgelerine göre sınıflandırmak bu haplotip hakkında daha kesin bilgiler verecektir. Bu çalışma SBAG-PIA12 105S163 no’lu proje kapsamında TÜBİTAK tarafından, ve BAP 07HB105D no’lu proje kapsamında Boğaziçi Üniversitesi Vakfı tarafından desteklenmiştir. Katkılarından dolayı Suna İnan Kıraç Vakfı’na, Roche Diagnostik’e, Makro Sağlık’a ve GenLab’a teşekkür ederiz.
