(Zetterstedt, 1821)`un Filocoğrafyası: Buzul Dönemlerinin Doğrudan

SI–018
Chorthippus parallelus (Zetterstedt, 1821)’un Filocoğrafyası: Buzul
Dönemlerinin Doğrudan Etkisiyle Oluşan Genomik Birimler
a
Ertan Mahir Korkmaza, Battal Çıplakb, Mahir Budakc, Hasan Hüseyin Başıbüyükc
Cumhuriyet Üniversitesi Fen Fakültesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü, Sivas
[email protected]
b
Akdeniz Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü, Antalya
c
Cumhuriyet Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü, Sivas
Amaç: Yayılışı buzul devirlerinin etkisi altında şekillenen Chorthippus parallelus Batı Palearktik
faunasının yayılış örüntüsünün anlaşılmasında model bir tür niteliğinde olup Anadolu atasal
populasyonun yeri olarak önerilmiştir. Ancak mevcut genellemeler Anadolu bağlamında çok sınırlı
verilere dayandırılmıştır. Anadolu populasyonları yeterince örneklenerek, moleküler belirteçler
yardımı ile mevcut varsayımlar tekrar değerlendirilmiştir.
Gereçler ve Yöntemler: Biri çekirdek (Cpnl-1, 806 birey), diğeri mitokondri (COI-tRNALeuCOII, 201 birey) olmak üzere iki belirteçten veri üretilmiştir. PCR ile çoğaltılan Cpnl-1 dizilerinin
haplotipleri SSCP analizi ile belirlenmiştir. Her bir PCR ve farklı jel örüntüsü veren SSCP
ürünlerinin DNA’ları dizilenmiş ve diziler uygun programlar yardımı ile hizalanmıştır. Batı Asya
ve Avrupa’dan olmak üzere, lokaliteler 29 bölgeye ayrılarak analizlere dahil edilmiştir. Cpnl-1
belirteci verisi populasyon genetiği, coğrafik genetik ve filocoğrafya yönüyle analiz edilmiştir.
Mitokondri verisi sadece boğazların bariyer niteliğini sınamada kullanılmıştır.
Bulgular: Haplotip çeşitliliği yüksek (h= 0,8478±0,0107; 188 haplotip) nükleotid çeşitliliği ise
düşük bulunmuştur (π=0,0088±0,0003). Anadolu, 29 bölge arasında tüm çeşitlilik indekslerinin
en yüksek olduğu bölgedir. Cpnl-1 geni indel pozisyonları doğu batı yönünde klinal bir azalma
sergilemektedir. Ortalama genetik farklılaşma KST= 0.28 ve bölgeler arası KST değişken bir genetik
farklılaşmaya işaret etmektedir. Genetik farklılaşmanın coğrafik uzaklıkla doğrudan bir ilişkisi
gözlenmemektedir (P= 0.207). Temel bileşen ve ağ analizleri her biri ikişer alt birimden oluşan iki
ana genomik birimin varlığını göstermektedir. Mitokondri genine uygulanan IMa analizleri (gen
akışıyla izolasyon) Trakya populasyonunun 297.000 yıl önce kurulduğunu, ancak ayrılma sonrası
Batı Anadolu ile Trakya arasında gen akışının devam ettiğine işaret etmiştir.
Sonuç: C. parallelus populasyonlarında haplotip çeşitliliğinin yüksek nükleotid çeşitliliğinin
düşük gözlenmesi son buzul dönemi sonrasında ani bir genişlemeyi önermektedir. Genetik
çeşitliliğin dağılımı, ardıl kenar populasyonlarda daha yüksek haplotip ve nükleotid çeşitliliği ve
özgün haplotip sayısının varlığını göstermektedir. Cpnl-1 geninin populasyonlar arası indel ve
haplotip paylaşımları ve mitokondri geni IMa analizi sonuçları Anadolu-Balkanlar-Orta-Kuzey
Avrupa arasında gen akışının devamına işaret etmektedir. Ancak, veriler İspanya, İtalya ve Rusya
populasyonlarının önceden ayrılmış izole populasyonlar olduğunu göstermektedir. Tümü birlikte
değerlendirdiğinde, türün bugünkü yayılışının üç yayılış dalgası (Mindel-Riss / Riss-Würm /
Holosen) ile şekillendiği çıkarımına varılmıştır.
Anahtar Kelimeler: filocoğrafya, buzul çağları, ardıl kenar populasyon, C. parallelus, buzul sığınağı
Teşekkür: Bu çalışma Cumhuriyet Üniversitesi (CUBAP F-245 nolu proje) tarafından desteklenmiştir.
21. Ulusal Biyoloji Kongresi, 03–07 Eylül 2012, Ege Üniversitesi, İzmir, Türkiye
http://www.ubk2012.ege.edu.tr
333