• • • • i. - WordPress.com

3. RİSK YÖNETİM SÜRECİ
https://aofsoru.blog/
3.1.Risk Yönetimi ve Önemi
Risk; kurumların hedeflerine ulaşmasını tehlikeye düşüren, beklenmedik olaylar olarak
tanımlanabilir Günümüzde yönetime en fazla güçlük çıkaran sorun, değer yaratma sürecinde
kurumun ne kadar risk üstlenmeye hazır olduğuna karar verebilmektir Risk sonucun tahmin edilemez
olmasıdır ve iyi bir risk yönetimi kuruma şunları sağlar:
•
Kurumun istediği sonucu elde etmesine artan güven
•
Tehditleri kabul edilebilir seviyede sınırlamak
•
Fırsatlardan yararlanma konusunda elde edilen gerekli bilgiye dayanarak kararlar almak
•
Paydaşların kurumun yönetimine ve hüküm verme yeteneklerine olan güvenlerinin artması
. Genel bir bakış açısıyla bakılacak olursa risk yönetimi; riskin tanımlanmasına, analizine, değerlendirilmesine,
mücadele edilmesine ve izlenmesine ilişkin yönetim politikalarının, prosedürlerinin ve uygulamalarının sistematik
bütünü olarak tanımlanabilir. Risk yönetimi ile riskli bir durumun yaratacağı olumsuz etkilerin en aza indirilmesi
ya da pozitif sonuçlarının mümkün olabildiğince fazlalaştırılması sağlanmaya çalışılır.
Şekil 3.1. Risk Yönetim Süreci
Şekil 3.1‟e göre risk yönetim süreci aşağıdaki aşamalardan oluşmaktadır :
i.
Kurumsal hedefleri anlama.
ii.
Risk yönetim misyonunu tanımlama (hedef ve politika belirleme). iii. Risk ve
belirsizliklerin değerlendirilmesi (tanımlama, analiz ve ölçme). iv. Risk kontrolü (ortadan
kaldırma, kaçınma, azaltma, önleme ve yönetme).
v. Risk finansmanı (riskin finansal sonuçlarının ölçümü ve değerlendirmesi). vi. Program
yönetimi (uygulama tedbirleri geliştirme, inceleme ve izleme).
3. RİSK YÖNETİM SÜRECİ
https://aofsoru.blog/
İyi bir risk yönetim sistemi kurumun; istediği sonuçlara ulaşma güvenini artırır, tehditleri
kabul edilebilir bir seviyede etkili bir şekilde tutmasını ve fırsatları kullanarak bilinçli karar
almasını sağlar
3.2.Risk Yönetiminin Amacı ve Kapsamı
Risk yönetimi, riski iyi tanımak, doğru teşhis etmek, bertaraf etmenin yollarını aramak ve minimize
ederek transfer edebilmek süreçlerinden oluşur. Risk yönetimi, karar vericilerin riski azaltmak veya
ortadan kaldırmak üzere yararlandıkları bir yoldur. Risk yönetim süreci, herhangi bir durum için en
uygun eylem biçiminin seçimi ve tanımlanmasında yönetici ve personele sistematik bir mekanizma
sağlamaktadır. Risk yönetim politikası aşağıdaki bölümleri içermelidir:
•
Risk yönetimi ve iç kontrol hedefleri (yönetişim)
•
Kurumun riske karşı davranış tarzının beyanı (risk stratejisi)
•
Risk farkındalığı kültürünün veya denetim ortamının açıklaması
•
Seviye ve mahiyeti kabul edilebilir risk (risk iştahı)
•
Risk Yönetimi organizasyonu ve yordamlar için düzenlemeler (riski
mimarisi)
•
Riski tanıma ve sıralama işlemleri ayrıntıları (risk değerlendirme)
•
Risk analizi ve raporlama için belgeler listesi (riski protokolleri)
•
Risk azaltma gereklilikleri ve kontrol mekanizmaları (risk tepkisi)
•
Risk yönetimi rollerinin ve sorumluluklarının tahsisi
•
Risk yönetimi eğitim konuları ve öncelikleri
•
Risklerin izlenme ve karşılaştırma ölçütleri (kıyaslama)
•
Risk yönetimi için uygun kaynakların tahsisi
Risk faaliyetleri ve önümüzdeki yıl için risk öncelikleri
3.3.Risk Yönetimi Süreci
Risk yönetim fonksiyonunun rolü: risk yönetim strateji ve politikalarını belirlemek; stratejik ve operasyonel
düzeyde risk yönetimi sağlamak; risk farkındalık kültürü oluşturmak, buna yönelik eğitimleri koordine etmek; iş
birimlerine yönelik risk politika ve yapıları oluşturmak; risk yönetimi için süreçleri tasarlamak ve yeniden gözden
geçirmek; kurum içinde risk yönetimini geliştirici faaliyetleri koordine etmek; acil durum ve iş süreklilik
programları dâhil olmak üzere risk tutumlarını geliştirmek ve yönetim kurulu ve paydaşlar için rapor hazırlamaktır.
Risk yönetimi için kapsamlı, uygun ve iyi planlanmıŞ bir stratejiye ihtiyaç vardır Risk yönetimi Problemlerin
oluşmadan önlenmesini sağlayan proaktif bir yaklaşımdır. Sorumluların hesap verme sorumluluğu ve performans
ölçümü, kurumun her seviyesinde etkinliği artırmak amacıyla, risk yönetim sistemince desteklenmektedir.
3. RİSK YÖNETİM SÜRECİ
https://aofsoru.blog/
Şekil 3.2. Risk Yönetim Sürecinin Sürekliliği
Şekil 3.3. ISO 31000’e göre Risk Yönetim süreci
Tablo3.1.RiskAnalizveYönetim
modeli
Şekil 3.4. 3*3 Risk Matrisi
Her kurum farklı bir yöntem kullanabilir; ancak çoğu organizasyon fırsat ve riskleri yüksek, orta ve
düşük şeklinde niteleyen 3*3 (yüksek-orta-düşük) matrisini kullanmaktadır.
3. RİSK YÖNETİM SÜRECİ
https://aofsoru.blog/
Bazıları da 5*5 (önem derecesi çok düşük, önemsiz, makul, önemli, feci (yıkıcı)) matrisinin daha iyi
sonuç verdiğini düşünerek bunu tercih etmektedir
Şekil 3.5. 5*5 Risk Matrisi
Risk analiz süreci tamamlandıktan sonra kurumun risk kriterleri ile risk tahminlerinin
karşılaştırılması gerekir. Risk kriterleri ilgili maliyet ve faydaları, yasal gereklilikleri,
sosyoekonomik ve çevresel faktörleri, paydaşların kaygılarını vb. unsurları içerir
Kurumsal risk yönetim sürecinde birçok kurum risk etki ve olasılık haritası oluşturmaktadır.
Haritalamanın önemi, tarafların risklere yönelik ortak aklını yansıtmasıdır. Risk haritaları aynı
zamanda risklerle ilgili önemli bilgileri içermektedir. Olasılık değerlendirmesi düşük, orta, yüksek;
olanaksız, olası, büyük olasılık; kesin ve önemsiz, muhtemel, kuvvetle muhtemel vb. şeklinde.
Ölçeklendirilebilir. Sınıflandırma sonuçları tablolaştırılarak etki ve olasılık düzeyi yüksek olanlar
öncelikle dikkate alınır. çoğu organizasyon fırsat ve riskleri yüksek, orta ve düşük şeklinde niteleyen
3*3 (yüksek-orta-düşük) matrisini kullanmaktadır Risk yönetimi, kurum hedeflerini destekleyerek
kurumu ve paydaşlarını korumakta ve onlara değer katmaktadır Kötü olan risk değil, riskin
anlaşılmaması, yanlış değerlendirilmesi, yönetilememesi ve göz ardı edilmesidir
3.4.Risk Yönetiminde 4T Yaklaşımı
4T Yaklaşımı, risk yönetimini “Tespit, tahlil, tedbir ve takip” olarak dört aşamada anlatmaktadır
3.4.1.Tespit / Belirleme
İşletmenin faaliyetini sürdürdüğü yasal, ekonomik, kültürel ortam ve içinde bulunduğu pazar analiz
edildikten sonra işletmenin stratejik ve operasyonel hedefleri doğrultusunda temel riskler ortaya
konulmaktadır. Riskler tespit edilirken tehlikelerin yanında fırsatlar da belirlenmektedir.
3.4.2.Tahlil / Analiz
. Tahlil aşamasında tüm iştirakler, orta ve üst kademe yönetiminin katılımı ile workshoplar,
olasılık-etki analizleri ve anketler uygulayarak riskleri tahlil eder ve önceliklerini belirler. risk
haritaları, risk göstergeleri, iç değerlendirme, geçmiş kayıp verileri, workshoplar, dış denetim
ve mevzuat gereklilikleri, en iyi uygulamalar ve yasal yükümlülükler risk belirlemede
3. RİSK YÖNETİM SÜRECİ
https://aofsoru.blog/
kullanılan bazı araçlardır. Tahlil aşamasının önemli özelliği, risk yönetimi aracının fayda-maliyet
analizinin doğru yapılmasıdır
4.3.Tedbir / Uygulama
Tedbir aşaması, mevcut risk yönetimi seviyesinin belirlenmesi ve gerekirse yeni risk karşılama
stratejilerinin oluşturulmasıdır
3.4.4.Takip / Performans Ölçümü
Takip aşamasında ölçümlenen risk, ‘sayılabilen risk’ olarak adlandırılmaktadır.
Takip aşamasında cevaplarını aradığımız sorular aşağıdaki gibidir:
• Teşhis edilip ortaya çıkarılan ölçümler doğru mu?
• Risk yönetimi araçları kullanışlı mı?
• Fayda-maliyet analizleri uygun şekilde değerlendirilmiş mi?
• Beklenmedik sonuçlarla karşılaşıldı mı?
• İlgili deneyimlerden neler öğrenilebilir?
Risk yönetimi kalitesi nasıl geliştirilebilir?
3.5.Risk Alma Eğilimlerine Göre Risk Yönetim Türleri
Kurum tarafından, riski yönlendirmek için yapılan her faaliyet, “iç kontrol” olarak bilinen kavramın
bir parçasını oluşturur. Riske karşılık vermenin beş temel yolu vardır: riski kabul etmek, riski
azaltmak, riski transfer etmek, riskten kaçınmak ve diğerlerinin bir alternatifi olmayıp tüm risklerde
değerlendirilmesi gereken fırsatların gözetilmesidir.
3.5.1. Riski Kabullenme / Göze Alma
Maruz kalınan risk herhangi bir karşılık vermeye gerek olmaksızın katlanılabilir olabilir.
Katlanılabilir olmasa bile bazı risklerle ilgili önlem alma kabiliyeti sınırlı olabilir veya herhangi bir
faaliyette bulunmanın maliyeti kazanılacak potansiyel yarara göre orantısız olabilir. Böyle
durumlarda riske verilecek karşılık, riskin var olan düzeyine katlanmaktır
3.5.2.Riskten Kaçınma / Faaliyetten Vazgeçme
Bazı riskler sadece faaliyete son verilerek kabul edilebilir seviyede sınırlandırılabilir; birkaç faaliyet
kamu sektörü tarafından yürütülür çünkü bağlı riskler o kadar yüksektir ki toplum yararı için istenen
çıktının veya gelirin elde edilmesinin başka yol yoktur
3.5.3.Riski Azaltma / Riskle Mücadele Etme
Riskleri azaltmanın iki yöntemi vardır. Risklerin olasılığının azaltılması ve/veya etkilerinin
azaltılması şeklinde özetlenebilecek olan bu yöntemlerin ilkinde uygun kontroller yardımı ile
3. RİSK YÖNETİM SÜRECİ
https://aofsoru.blog/
olayların olumsuz etkilerinin ortaya çıkma ihtimalinin azaltılması söz konusuyken ikincisinde amaç
olayların olumsuz etkilerinin büyüklüğünün azaltılmasıdır.
3.5.4. Riskin Transferi / Paylaşma
Bazı riskler için en iyi karşılık onları transfer etmek veya riski yaymak olabilir. Bu geleneksel
sigorta yöntemiyle yapılabilir veya üçüncü bir şahsa başka bir şekilde riski üstlenmesi için ödeme
yapmak yöntemiyle yapılabilir Riskin başarıyla transfer edilmesini garantilemek için riskin transfer
edildiği üçüncü şahısla olan ilişkiler dikkatle yönetilmelidir.
3.6. Entegre/Bütünleşik Risk Yönetimi
Bu çerçeve kanada hükümetinin kamu sektöründe risk yönetimi uygulamalarını güçlendirmek için
geliştirilmiştir. Bunu yaparak bütünleşmiş risk yönetimi çerçevesi Kanada halkı için şu sonuçların elde
edildiğinin altını çizmektedir: vatandaş odağı, değerler, sonuçlar ve harcama sorumluluğu. Bu çerçevenin
tasarlanma amacı modern yönetim uygulamalarının yerleştirilmesi ve federal kamu hizmetlerinde
yeniliklerin desteklenmesidir. Bu çerçeve bir kuruma farklı riskleri aynı seviyeye indirerek
sürdürülebilirliği sağlamak, karşılaştırma yapmak ve tartışmak tabanında stratejik risklerin yönetilmesi
için genel bir yaklaşım geliştirir
Risk yönetiminin rasyonel, sistematik ve aktif bir biçimde yerleştirilmesini garantilemek için bir
kurum birbiriyle ilintili üç sonuç aramalıdır:
•
Risk yönetimi ile ilgili yönetimin yönü (vizyonu, politikaları, faaliyet prensipleri)
ilerletilmeli, anlaşılmalı ve uygulanmalıdır.
•
Bütünleşmiş risk yönetimini yaklaşımının var olan karar verme yapısına yerleştirilmesi
gerekir
Kapasite inşa etmek: kurumda kullanılmak üzere geliştirilen planlar ve araçlar öğrenilmelidir
Risk yönetiminin uygulanabilmesi için öncelikle kurumun risk yönetimi vizyonunun, hedeflerinin ve
faaliyet kriterlerinin oluşturulması ve iletilmesi gerekir Risk yönetiminin etkili biçimde uygulanması,
var olan karar verme sürecine dahil edilmesine bağlıdır. İyi yönetimin vazgeçilmez bir unsuru risk
yönetimidir. Her kurum karşı karşıya olduğu risklere karşı kendi kapasite stratejilerini belirlemelidir.
Risk kapasitesinin belirlenmesi risk profilinin çıkarılması ile daha kolaylaşacaktır. . İyi bir risk
yönetimi uygulamasından şu sonuçlar beklenir: risk yönetimi sürecinin kurumun her seviyesine
yerleştirilmesi, karar verme, karar vermeye yardımcı olacak araç ve metotların yerleştirilmesi, sürekli
iletişimin sağlanması
3.7.Stratejik Risk Yönetimi ve Planlaması
Stratejik plan çalışmalarıyla eşanlı başlayan kurumsal risk yönetiminin oluşturulması süreci kurumun
misyon ve vizyonunun belirlenmesi ile şekillenir. sonra durum analizi yapılarak kurumun hangi
konumda bulunduğunu belirlenir. Durum analizinin ardından hedefler konur Durum analizinden elde
3. RİSK YÖNETİM SÜRECİ
https://aofsoru.blog/
edilen sonuçlarla hedefe karşılık gelecek bu riskler tespit edilmelidir . Bu tespitler sonucu risk
matrisleri oluşturulur.
Şekil 3.8 Basit risk/tolerans matrisi
Şekil 3.9. Strateji, Hedef, Risk İştahı ve Risk Tolerans ilişkisi Bu değerlendirme sonucu her risk
puanlanır ve önceliklendirilir. Bu önceliklendirmede risk haritaları kullanılabilir