İÇİNDEKİLER

İÇİNDEKİLER
MALİYE POLİTİKASI
(AMAÇLAR-ARAÇLAR)
ve
ÇAĞDAŞ
GİRİŞ:
MALİYE
BÜTÇE
TEORİLERİ
POLİTİKASININ DOĞUŞU VE
KONUSU
1. Maliye P o l i t i k a s ı n ı n D o ğ u ş u
1
a) Kamu harcamalarının hacimce küçük olması prensibi
b) Devlet bütçesinin denk olması prensibi
c) Kamu giderlerinin dolaylı vergilerle karşılanması prensibi
ç) Bütçe açıklarının uzun vadeli borçlanmalarla karşılanması pren­
sibi
d) Bütçe açıklarının kısa vadeli borçlanmalarla karşılanmaması pren­
sibi
2. Prensiplerin altında Yatan Varsayımlar
a) Tüketici devlet v a r s a y ı m ı
b) Kamu girişimlerinin özel girişimlerden daha az verimli olduğu varsa­
yımı
3. Olayların G e l i ş m e s i
a) B i r i n c i C i h a n S a v a ş ı
b) 1929 Buhranı
c) İkinci C i h a n S a v a ş ı
4.
5.
6.
7.
2
2
3
4
4
6
6
6
7
7
7
8
ç) Refah devleti
Fikir A l a n ı n d a k i G e l i ş m e l e r
Mali G e l e n e k ç i l i ğ i n İflâsı
a) Tüketici devletten süzgeç devlete geçiş
b) Kamu girişimleri her zaman özel girişimlerden daha az verimli değil­
dir
c) Zamanımızda tarafsız kamu harcaması ve tarafsız kamu geliri düşünü­
lemez
Maliye P o l i t i k a s ı n ı n K o n u s u
Maliye Polotikisanın Az Gelişmiş Ekonomiler Bakımından Önemi
vn
8
8
H
11
13
13
15
16
8. M a l i y e Politikasının Amaçları
a) Ekonomide istikrar sağlamak
b) İktisadi kalkınmayı gerçekleştirmek
c) Ekonomide servet dağılımı ve yaşama düzeylerini iyileştirmek
17
18
19
19
9.
20
Maliye Politikasının Amaçlan Arasındaki Çatışmalar
a) Belirli bir tüketim seviyesine ulaşma ile iktisadi kalkınma arasındaki
çatışma
b) Fiyat istikrarı ile tam çalışma arasındaki çatışma
c) Ekonomik ve sosyal haklarla maliye politikasının amaçlan arasındaki
çatışma
ç) M a l i y e politikası a m a ç l a n ile mali araçların amaçları arasındaki
çatışma
10. M a l i y e Politikasını Y ü r ü t m e Koşulları
a) İktisadi hayata teşhis koymak
b) Maliye politikası tedbirlerinin yürütme, yasama organları ile halk
tarafından kabulünü sağlamak
c) İradi kararları zamanında almak ve uygulamak
ç) Maliye politikasını diğer politikalarla ahenkleştirmek
d)
İyi bir maliyeci olmak
20
21
22
23
24
24
26
28
29
30
BİRİNCİ BÖLÜM: K A M U EKONOMİSİNİN
NİSPİ DEĞERİ
1. Kamu Ekonomisinin Nispi Değerini Bilmenin Önemi
33
2.
K a m u Harcamalarının Sınıflandırılması
35
a)
Reel harcamalar-transfer harcamaları
3^
b)
Cari harcamalar-yatırım harcamaları
40
c)
Verimli harcamalar-verimsiz harcamalar sınıflandırması
41
3.
K a m u Ekonomisinin Genişliği
43
a)
Konunun siyasi bakımdan tetkiki
43
b)
Konunun ekonomik bakımdan incelenmesi
45
4.
K a m u Ekonomisinin İktisadi Mantığı
47
5.
Bugünkü Durum, Dünyada ve Türkiye'de
49
6.
İktisadi Devlet Teşebbüslerinin Fiyat Politikaları
52
7.
K a m u Ekonomisi Nispi Değerinin Ölçülmesi
55
a)
Kamu ekonomisinde yaratılan hasılanın tespiti
55
b)
Kamu ekonomisinde yaratılan hasılaya bir fiyat uygulama sorunu
57
8.
9.
K a m u Ekonomisinin N i s p i Değerini Tespit Etmek Hangi
Gelebilir?
Anlama
Kamu Ekonomisinin M i l l i Ekonominin Diğer Yönleriyle İlişkiler
vm
6 0
90
10.
a)
K a m u harcamalarının G S M H ' y a Oranı
60
b)
H a k i k i kamu tüketimi
64
c)
K a m u alımları ve safi kamu tüketimi
64
ç)
Kamu ekonomisiin yarattığı katma değer
65
d)
Kamu ekonomisinin dağıtılan gelirler içindeki payı
67
e)
Kamu ekonomisinin istihdam hacmi içindeki yeri
68
Vergi Yükü - M i l l i Gelir İlişkileri
68
11. Belli Başlı V erg i Y ü k ü Kavramları
71
a)
Gayrisafi vergi y ü k ü
71
b)
Safi vergi y ü k ü
73
c)
Sektör veya sosyal tabakalar itibariyle vergi yükü
74
İKİNCİ B Ö L Ü M : İ K T İ S A D İ İ S T İ K R A R V E E N F L A S Y O N L A
MÜCADELEDE
MALİYE
POLİTİKASI
1. İktisadi İstikrarın Niteliği
77
2. Tam Ç a l ı ş m a
82
3. Enflasyon ve Ç e ş i t l e r i
84
4. Klasik ve modern maliyecilere göre enflasyon
85
a) Talep enflasyonu
85
b)
M a l i y e t enflasyonu
85
c)
Fiyat enflasyonu
86
5. Enflasyonla Niçin M ü c a d e l e Etmelidir?
87
a) Enflasyon ve tasarruf hacmi
88
b) Enflasyon ve k a y n a k l a r ı n kullanımı
89
c)
Enflasyon ve ticaret - ödemeler bilançoları
90
ç)
Enflasyon ve istihdam hacmi
92
d) Enflasyon ve gelir dağılımı
92
e) Enflasyonun mikro düzeydeki etkileri
93
f) Enflasyon ve mali alan ilişkileri
6. Enflasyonla M ü c a d e l e d e Gözönünde Bulundurulacak Hususlar
93
96
a) Enflasyon b o ş l u ğ u ve h e s a p l a n m a s ı
96
b) Toplam arz ve toplam talebin incelenmesi
97
c) Enflasyonun k a y n a ğ ı
7. Enflasyonla M ü c a d e l e Problemini Ç ö z ü m Y o l l a n
8. Otomatik S t a b i l i z a t ö r l e r
a) Vergi hasılatındaki otomatik değişmeler
b) İşsizlik sigortası primleri ve işsizlik yardımları
IX
99
99
100
101
102
c)
Toprak mahsullerine ödenen mali yardımlar
103
ç)
d)
e)
K u r u m ve aile tasarrufları
Kendiliğinden meydana gelen bütçe fazla ve açıkları
Ekonomide stoklardaki artış ve azalmalar
104
104
104
9. Otomatik Stabilizatörlerin Değeri
10. Enflasyon Boşluğunun Gösterilmesi ve Anlamı
11. Enflasyonla Mücadelede Bütçe Politikası
a) Bütçenin giderlerini azaltmak
b) Bütçenin gelirlerini artırmak
c) Daha küçük bir bütçe hazırlamak
ç) K a ç ı n ı l a c a k hususlar
d)
Kamu sektörü gelir-gider dengesi kurulmalıdır
12.
13.
14.
15.
16.
105
106
108
108
108
108
108
109
:
Çeşitli Bütçe Politikalarının Değerlendirilmesi
Enflasyonla Mücadelede Kamu Harcamaları Politikası
Enflasyonla Mücadelede Vergi Politikası
Vergi Politikasına Yöneltilen İtirazlar
Vergi Politikasıyla Enflasyonla Mücadelede Ne Yapılabilir?
109
1 \Q
115
117
118
a)
Vergi artışlarına vergi mükelleflerinin gösterdikleri tepkiler
118
b)
Vergi sisteminin kabul edebileceği yenilikler
\ 19
c)
Enflasyon ve vergi ö d e m e gücü
121
ç)
Eflasyonla mücadelede dolaylı-dolaysız vergiler meselesi
121
d)
Enflasyonla mücadelede vergi politikasıyla toplam arzın artırılması
124
17. Enflasyonla Mücadelede Borçlanma Politikası
18.
125
a)
B o r ç l a n m a n ı n kaynağı
125
b)
Enflasyonla mücadelede borç senetlerinin vadesi
128
c)
Enflasyonla mücadelede faiz politikası
129
ç)
Devlet borçlarının idaresi
d)
Enflasyonla
artırılması
129
m ü c a d e l e d e b o r ç l a n m a politikasıyla toplam
arzın
130
Enflasyonla Mücadelede Maliye Politikasının Özellikleri
131
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: TELÂFİ EDİCİ M A L İ Y E POLİTİKASI
1. Toplam A r z Fazlasının Ortaya Çıkardığı İstikrarsızlıklar
2.
3.
136
a)
Devri hareketler
136
b)
Olgun ekonomiler kuramı
141
Depresyonla Mücadelede Harcama Politikası
143
a)
Daralmadan depresyona geçiş
144
b)
Depresyondan canlanmaya geçiş
145
Olgun Ekonomilerde Telâfi Edici Harcamalar
X
151
4.
Depresyonla Mücadelede Kamu Harcamalarının Planlaması
152
5.
Depresyonla Mücadelede K a m u Harcamaları Türleri
a) Sosyal y a r d ı m l a r
153
154
b)
İşsizlik yardımları ve mali yardımlar
155
c)
Yatırım h a r c a m a l a r ı
156
ç)
Bayındırlık harcamaları
157
6. Bayındırlık Harcamalarında Seçim ve Zaman Meselesi
7. Depresyonla Mücadelede Ne Kadar Harcama Yapılmalıdır?
8 Depresyonla M ü c a d e l e d e Bayındırlık Harcamalarının Bütçe Usullerine
Uydurulması
9. Depresyonla M ü c a d e l e d e M e r k e z i Devlet M a l i y e s i M a h a l l i İdareler
Maliyesinin A h e n k l e ş t i r i l m e s i
10.
159
162
163
165
Depresyonla M ü c a d e l e d e Vergi Politikası
167
a)
168
Verginin y a n s ı m a s ı
b)
Verginin mevzuu
168
c)
Vergi indirimlerinin zamanı
169
ç) Vergi a h e n k l e ş t i r m e s i
11. Depresyonla M ü c a d e l e d e V e r g i
ve H a r c a m a P o l i t i k a l a r ı n ı n
Karşılaştırılması
12. Depresyonla Mücadelede Borçlanma ve Borç İdaresi Politikası
13. Depresyon Devrelerinde Telâfi E d i c i M a l i y e Politikasının Başarısını
Sınırlayan F a k t ö r l e r
14. Stagflasyonla M ü c a d e l e d e M a l i y e Politikası
15. Depresyonla M ü c a d e l e d e Telâfi E d i c i H a r c a m a P o l i t i k a s ı n ı n
Özellikleri
•••
170
170
174
176
181
189
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM: HAZİNE - M E R K E Z BANKASI
İLİŞKİLERİ
1.
2.
3.
4.
Hazine N e d i r ?
Hazinenin Mevcudiyeti İçin Gereken Şartlar
Hazinenin Geleneksel ve Modern Fonksiyonları
Hazinenin Geleneksel Fonksiyonu (Hazine İşlemleri)
a) Hazinenin fonları mekân itibariyle denkleştirmesi
1 9 1
192
194
195
195
b) Zaman itibariyle d e n k l e ş t i r m e
5. Bütçe Açığı ve Hazine Açığı, Bütçe Fazlası ve Hazine Fazlası
196
197
6. Hazinenin Paranın İstikrarını Sağlama ve Koruma Fonksiyonu
199
a)
Kredi arzı - kredi talebi dengesi
199
b) Kredi k o n t r o l ü n ü n şekilleri
200
c ) Kantitatif kredi kontrolü
2
0
0
ç)
2
0
3
Kalitatif kredi k o n t r o l ü
XI
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
d) Sermaye arzı - sermaye talebi dengesi
e) Döviz arzı - döviz talebi dengesi
Hazinenin Ekonomiyi Düzenleme Fonksiyonu
Hazinenin Gelir Yaratma Fonksiyonu
Hazine Bonoları ihracıyla Hazinenin Gelir Yaratması
Hazine Bonolarının Tehlikelerine Karşı Korunma
Emisyon Yoluyla Hazinenin Gelir Yaratması
Emisyon Hangi Ölçüler îçinde Güvenilir Bir Kamu Geliridir?
Merkez Bankalarının Statüleri Nasıl Olmalıdır?
Emisyon Yoluyla Hazinenin Gelir Yaratma Fonksiyonunun Uygulanması.
204
205
208
212
213
215
218
220
222
228
BEŞİNCİ BÖLÜM: İKTİSADİ K A L K I N M A V E F İ N A N S M A N I
I- G E N E L S O R U N L A R
1. Az Gelişmiş Ekonomilerin Tanımı
a) Az gelişmiş ekonomilerin genel özellikleri
b) Az gelişmiş ekonomilerin tarımsal özellikleri
c) Az gelişmiş ekonomilerin demografik özellikleri
ç) Az gelişmiş ekonomilerin kültürel ve politik özellikleri
d) Az gelişmiş ekonomilerin teknolojik ve diğer özellikleri
2. İktisadi Kalkınmanın Tanımlanması
3. İktisadi Kalkınmanın Mekanizması
4. İktisadi Kalkınmanın Ekonomik ve Sosyal Engelleri
a) Ekonomik engeller
b) Sosyal engeller
5. İktisadi Kalkınmanın Başlatılması
„.
6. İktisadi Kalkınmanın Sürükleyici Kuvvetleri
231
231
233
233
234
234
234
235
23g
236
236
237
24i
a)
b)
Teknoloji
İktisadi kalkınma fikirleri
241
241
c)
Nüfus
242
7.
İktisadi Kalkınmadan Doğan Güçlükler
242
8.
İktisadi Kalkınma Nasıl Yürütülmeli?
243
9.
İktisadi Kalkınma Karşısında Az Gelişmiş Ekonomileri Durumları
244
a)
Kalkınma hızları korunacak az gelişmiş ekonomiler
244
b)
Kalkınma hızları hızlandırılacak az gelişmiş ekonomiler
244
c)
Kalkınma hızına kavuşturulması gereken ekonomiler
244
ç)
Üretim teknolojisinin modernleştirilmesi gereken ekonomiler
245
10.
İktisadi Kalkınma Hızını Sınırlayan Konular
11. Finansman İhtiyacının Tespiti
12. Finansman İhtiyacının Karşılanmasına Hâkim Olması Gereken Prensipler.
a)
245
247
Enflasyonsuz finansman
255
255
XII
b) F i z i k i denge
c) Parasal denge
13. Tarım S e k t ö r ü n ü n İktisadi K a l k ı n m a d a k i F o n k s i y o n l a r ı ve İktisadi
Kalkınmanın F i n a n s m a n ı n d a k i Y e r i
256
263
14. Dış Ticaretin İktisadi Kalkınmanın Finansmanındaki Rolü
266
263
II — D I Ş F İ N A N S M A N K A Y N A K L A R I
1. Yabancı Özel Y a t ı r ı m l a r
270
2. Milletlerarası Özel B o r ç l a n m a l a r
3. Devletlerarası B o r ç l a n m a l a r
4. Milletlerarası M a l i K u r u l u ş l a r
a) D ü n y a B a n k a s ı
b) Milletlerarası Para F o n u
c) Avrupa Y a t ı r ı m B a n k a s ı
ç) İhracat - İthalât B a n k a s ı
5. Dış Y a r d ı m
6. Dış Y a r d ı m d a Y e n i E ğ i l i m l e r
7. Dış Yardımın Verilmesinde Uygulanan Kriterler
278
280
283
283
284
285
286
286
288
289
III — İÇ F İ N A N S M A N K A Y N A K L A R I
1. Gönüllü ve Kurumsal Tasarruflar
2. İç B o r ç l a n m a l a r
290
298
3 . Sermaye P i y a s a s ı
4. Emisyon
5 . Vergi P o l i t i k a s ı
3
^
™3
„
2
3
0
6
ALTINCI BÖLÜM: GELİR DAĞILIMININ
MALİ
K A R A R L A DENKLEŞTİRİLMESİ
O 1 o
1 . Gelir D a ğ ı l ı m ı n ı n t a n ı m l a n m a s ı
a) Coğrafi
J
L
J
3
^
gelir d a ğ ı l ı m ı
b ) Sektörlere g ö r e gelir dağılımı
c) Fonksiyonel
315
gelir d a ğ ı l ı m ı
ç) Kişisel gelir d a ğ ı l ı m ı
2. Kişisel Gelir Dağılımını Saptamakta Kullanılan Metod
31 5
3
3 . Gelir Dağılımını belirleyen F a k t ö r l e r
*7
3
a ) Emeğin d a ğ ı l ı m ı
2
^
3 2
b) Servet d a ğ ı l ı m ı
3
c ) Faktör fiyatları
2*
3
XII!
0
2
2
4. Kişisel Gelir Dağılımının Önemi
5. İlmi Yönden A d i l Kişisel Gelir Dağılımı Ölçüsü Bulunabilir mi?
6. Devletin Gelir Dağılımını Değiştirmesi
a) Servet dağılımının değiştirilmesi
b) Eğitim olanaklarının değiştirilmesi
c) Faktör fiyatlarının değiştirilmesi
7. Maliye Politikasıyla M i l l i Gelirin Yeniden Dağıtılması
8. Vergiler ve Tüketici Birimler Arasında Gelir Dağılımı
9. Muayyen Vergilerin Gelir Dağılımı Üzerindeki etkileri
a) Şahsi gelir vergisi
b) Kurumlar vergisi
c) L ü k s vergisi
ç) B i n a vergisi
d) A r a z i vergisi
e) Servet vergileri
aa) Servetteki değer artışları üzerinden alınan servet vergileri
bb) Veraset ve intikal vergileri
cc) İstisnai servet vergileri
f) Olağanüstü kazançlar vergisi
g) Harcama vergileri
aa) Genel harcama vergileri
bb) Özel harcama vergileri
cc) Gümrük vergileri
10. Devletin Borçlanması ve Gelir Dağılımı
11. K a m u Harcamaları ve Gelir Dağılımı
a) Reel harcamalar ve gelir dağılımı
b) Transfer harcamaları ve gelir dağılımı
YEDİNCİ BÖLÜM:
—
323
324
325
326
327
328
330
330
330
334
334
335
335
336
336
337
338
338
339
339
341
34i
342
344
344
346
3
ÇAĞDAŞ BÜTÇE TEORİLERİ
1. Bütçe Dengesiyle Ekonomik Denge Hakkında Düşünceler
349
a)
Klasik mali denge düşünce sistemi
350
b)
M a l i denge bütçe açığına karşıdır
351
c)
M a l i denge bütçe fazlasına karşıdır
352
ç)
Klasik mali denge sisteminin karşılaştığı güçlükler
352
d)
Klasik mali düşünce sistemine uygulamadan gelen engeller
354
e)
Ekonomik denge düşünce sistemi
355
2.
Telâfi E d i c i Bütçeler Teorisi
355
3.
Devri Bütçeler Teorisi
360
a)
Devri bütçeler tekniği
360
b)
Devri bütçelerin tenkidi
362
XIV
4.
5.
6.
7.
M i l l i İktisadi B ü t ç e
Genel Olarak M i l l i B ü t ç e
Karar Modelleri ve İktisat Politikasi Teorisi
Model Kullanılmasının Maliye Politikasının Hazırlanmasındaki Görevi....
363
366
369
371
8. Program B ü t ç e l e r
9. Yatırım B ü t ç e l e r i
a) N e d e n l e r i
b) K l a s i k maliyede durum
c) D ü n y a d a k i durum
ç) Yatırım b ü t ç e s i n i n gelirleri
10. Yatırım Bütçelerinin Aleyhinde ve Lehindeki Görüşler
a) Yatırım Bütçelerinin aleyhindeki görüşler
b) Yatırım bütçelerinin lehindeki görüşler
11. Fonksiyonel M a l i y e
372
378
378
379
380
381
382
382
383
386
12. Fonksiyonel M a l i y e n i n İşleyişi
13. Fonksiyonel M a l i y e y e Yöneltilen İtirazlar
389
391
BİBLİYOGRAFYA
3
XV
9
3