A N D R E A S T İ E T Z E (1914-2003) TÜRK DİLİ, TARİHİ, SANATI

ANDREAS TİETZE (1914-2003)
TÜRK DİLİ, TARİHİ, SANATI VE KÜLTÜRÜNE ADANMIŞ BİR YAŞAM
1914 yılında Viyana'da doğan Andreas Tietze, Viyana Üniversitesi’nde Sanat Tarihçisi Prof.
Dr. Hans Tietze ile Viyana Üniversitesi’nde sanat tarihi alanında ilk doktora yapan kadın ünvanını
taşıyan, şair ve yazar Dr. Erica Tietze-Conrat’ın oğludur. Bilim, edebiyat, kültür ve sanat dünyasının
içinde büyüyen Andreas Tietze’nin ailesi Oskar Kokaschka, Egon Schiele, Josef Matthias Hauer ve
Alma Mahler gibi birçok sanatçı ile yakın dostluk içindedir. Oskar Kokascha’nın, Tietze çiftinin 1909
yılında yaptığı portresi en tanınmış eserleri arasında yer almaktadır. Sanata katkılarından dolayı, 2015
yılında Viyana Albertina Müzesi Grafik Koleksiyonunun sergilendiği salona Tietze Galerisi adı
verilmiştir.
Andreas Tietze, küçük yaşlardan itibaren dil, tarih, kültür ve sanata ilgi duymuştur. Ailesi ile
birlikte özellikle İtalya ve Yunanistan’a birçok araştırma gezisine eşlik etmiştir. Antik dönem dilleri,
tarihi ve sanatını iyi bilmektedir. Daha lise öğrencisi iken numizmatiğe ilgi duyarak Viyana Sanat
Tarihi Müzesi Sikke Koleksiyonunda çalışmıştır. 1932-1937 yılları arasında Viyana Üniversitesi’nde
Kültür Tarihi, Ekonomi Tarihi, Güney Avrupa, Balkanlar ve Doğu dilleri eğitimi alarak İtalya tarımı
tarihi konusunda hazırladığı doktora tezi ile felsefe doktoru ünvanını elde etmiştir. 1936-37 yılında
Robert Anhegger ve iki kişi ile birlikte Anadolu’ya yaptığı iki seyahatin günlükleri ve çektiği
fotoğraflar dönemin günlük yaşamı, ekonomi, mimarlık ve sanat tarihi açısından önemli belgeleridir.
İkinci Dünya Savaşı öncesinde Türkiye'ye sığınan Andreas Tietze, 1937 yılında İstanbul’a yerleşmiş
ve ardından İstanbul Üniversitesi’nde, ders vermeye başlamıştır. Türkiye'de yaşadığı süre içinde
mükemmel bir Türkçe öğrenmiş ve Osmanlıca uzmanı olmuştur. O dönemde Türkiye'ye sığınan
birçok Avusturyalı ve Alman bilim insanı ile birlikte çalışmıştır. Bu çalışmalar sırasında dil, tarih,
sanat tarihi, mimarlık tarihi, arkeoloji, kültür tarihi gibi alanlarda çalışan Türk bilim insanları ve
edebiyat, tiyatro, müzik, resim gibi alanlarda eser veren sanatçılar ile dostluklar kurmuştur. Gezip
görerek ve halkın içinde araştırarak önemli bilimsel çalışmalara imza atmış, daha sonraki çalışmaları
için büyük bir arşiv oluşturmuştur. İstanbullu Süheyla Hanım ile evlenmiş ve 4 çocuğu olmuştur.
1958-1972 yılları arasında California Üniversitesi'nde öğretim üyeliği ve enstitü başkanlığı yapan
Andreas Tietze, 1973 yılında Viyana Üniversitesi Doğu Bilimleri Enstitüsü Başkanlığı teklifini kabul
ederek Viyana'ya geri dönmüş, 1984 yıllına kadar bu görevi yürütmüştür. Çalışmaları karşılığında
kendisine birçok ödül takdim edilmiş, Avusturya Bilimler Akademisi ve TÜBA dahil olmak üzere
üyelikler verilmiştir. 22 Aralık 2003 tarihinde doğduğu şehirde vefat etmiştir.
Bu konuşma kapsamında, Andreas Tietze'nin yaşamı ve birçok dilde yayınladığı bilimsel
araştırmalarının yanısıra, Türkiye dışında görev yaptığı dönemde de hümanist kişiliği ile Türk kültür
ve sanatına verdiği destekten bahsedilecektir. Bedri Rahmi Eyüboğlu, Aziz Nesin, Yaşar Kemal,
Abidin Dino, Arif Kaptan, Hasan Kaptan gibi yazar ve sanatçılarla olan dostluğu üzerinde
durulacaktır. Eserlerinin yurtdışında tanıtılması, sergilenmesi, sahnelenmesi için ailesinden gelen
geleneği sürdürerek sanat koruyucusu olarak da verdiği katkılardan örnekler sunulacaktır.
Konuşmacı:
Prof. Dr. Şule Pfeiffer-Taş
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Ortaçağ Tarihi Bölümü'nden 1984 yılında mezun
oldu. 1985 yılında Almanya Goethe Enstitüsü bursu ile Almanya'ya 1986 yılında Avusturya Bilim
Bakanlığı bursu ile Viyana'ya gitti. Prof. Dr. Andreas Tietze'nin öğrencisidir. 1994 Viyana
Üniversitesi Doğu Bilimleri Enstitüsü'nden doktora derecesini aldı. 1999-2000 yıllarında Prof. Dr.
Andreas Tietze'nin Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugatı projesinde hocaya asistanlık yaptı.
1997 yılından itibaren Avusturya Bilimler Akademisi ve Avusturya Arkeoloji Enstitüsü'nde sürdürerek
Efes'in Aydınoğulları Beyliği ve Osmanlı idaresindeki dönemini kapsayan Ayasuluk Araştırmaları
Projesi'ni yürütmüştür. 2010 yılında Avusturya Bilimler Akademisi tarafından Almancası, 2015
yılında da Türkiye Bilimler Akademisi tarafından Türkçesi yayınlanan Beçin Definesi projesinin
koordinatörü, kitabının editörü, yazarı ve çevirmenidir. Beylikler-Osmanlı dönemi sanatı, tarihi,
arkeolojisi ve numizmatiği konusunda çok sayıda yayını bulunmaktadır. Halen Atılım Üniversitesi
Güzel Sanatlar Tasarım ve Mimarlık Fakültesi öğretim üyesidir; 2009 yılında sanat tarihi alanında
doçent, 2014 yılında da profesör ünvanını almıştır. Aynı üniversitede, Türkiye Tarih Araştırmaları
Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürlüğü görevini de yürütmektedir.