Yeni nesil serbest bölgeler kanunu geliyor

MEVZUAT BİLGİLENDİRME SERVİSİ
Yeni nesil serbest bölgeler kanunu
geliyor
Dış ticaretteki payı son yıllarda düşüş gösteren ve amaca yönelik
işlevleri tartışma gündemine gelen serbest bölgeler için yeni mevzuat
hazırlanıyor.
Canan SAKARYA
ANKARA - Türkiye’nin ihtiyaç duyduğu stratejik, büyük ölçekli ve öncelikli yatırımların
serbest bölgeler aracılığı ile çekilmesi, uygulamada yaşanan sorunların giderilmesi
amacıyla Serbest Bölgeler Kanununda değişikliğe gidiliyor. Ekonomi Bakanı Nihat
Zeybekci, ‘Türkiye AB’ye girecek, AB’de serbest bölge yok, serbest bölgelerden
vazgeçelim’ anlayışıyla oluşturulan politika nedeniyle bugüne kadar serbest
bölgelerin arka plana atıldığına dikkat çekerken, hazırlanan yeni nesil serbest
bölgeler kanunu ile bu bölgelerin yeniden güçlendirilmesi büyük yatırımlar için çekim
alanı oluşturması hedefl eniyor. Halen 18 serbest bölgede 549’u yabancı, 1543’ü yerli
toplam 2 bin 92 firma faaliyet gösteriyor. Serbest bölgelerde 64 bin 603 kişi istihdam
ediliyor. 2016 yılının ilk 9 aylık döneminde Türkiye’nin dış ticaret hacmi 250.4 milyar
[email protected] | www.evrim.com
MEVZUAT BİLGİLENDİRME SERVİSİ
dolar olarak gerçekleşirken, serbest bölgelerde ticaret hacmi 14.59 milyar dolar oldu.
TBMM Sanayi Komisyonunca kabul edilen ve önümüzdeki günlerde hızla
yasalaştırılması beklenen kanun tasarısı ana hatlarıyla şu düzenlemeleri içeriyor:
Acele kamulaştırma yöntemi kullanılacak
Bakanlar Kurulu serbest bölge ilan edilen yerlerdeki arazi ve tesislerin acele
kamulaştırılmasını kararlaştırabilecek. Arazi ve tesislerin kamulaştırılmasında;
kamulaştırma bedelleri ile kamulaştırma işlemlerinin gerektirdiği diğer giderlerin,
kamulaştırma talebinde bulunan işletici tarafından karşılanmasına Bakanlar Kurulu
karar verecek. Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerle bunlar üzerinde bulunan
bina ve tesisler kiralanabilecek veya aynı süre ile kullanma izni verilecek. Türk Silahlı
Kuvvetlerinin kullanımına tahsis edilen arazi ve binalar için Milli Savunma
Bakanlığının görüşü alınacak. Arazisi özel mülkiyete ait serbest bölgelerde kullanıcı
niteliğine haiz olmayan mülk sahipleri, aidat ve benzeri bölge katılım bedelleri
bakımından kullanıcılarla aynı mali yükümlülüklere tabi olacak.
Üretim ve yatırım aşamasına teşvik
Kazançları gelir veya kurumlar vergisinden istisna tutulan kullanıcılar ve işleticiler,
yatırım ve üretim safhalarında Bakanlar Kurulunca belirlenecek vergi dışı teşviklerden
yararlandırılacaklar. Ücrete tabi olarak yurt dışından getirilen mallar ile imalatçı
kullanıcılar tarafından üretilen malların, bölge içinde satılması ve sonrasında
Türkiye’ye çıkarılması durumunda ücret alınacak. Bakanlar Kurulu; stratejik, büyük
ölçekli veya öncelikli yatırımlar ile konusu, sektörü ve niteliği itibarıyla proje bazında
desteklenmesine karar verilen yatırımlara yönelik oranları bölge, sektör, faaliyet alanı
veya yatırım türü itibarıyla sıfıra kadar indirmeye, farklılaştırmaya veya kanuni
seviyesine kadar arttırmaya yetkili olacak. Makine ve ekipman çıkışına kolaylık
sağlanacak Serbest bölgelerde faaliyette bulunan işletmelerde, yatırım amaçlı olarak
kullanılan makine ve ekipmanların bakım ve onarım ihtiyaçlarının Türkiye’nin diğer
yerlerinde karşılanması, bölge faaliyetleri sonucu ortaya çıkan atık ve hurdaların
Türkiye’ye çıkarılması, Türkiye’nin diğer yerlerinde yapılacak film çekim
faaliyetlerinde kullanılacak araç-gereç ve ekipmanların bölgeden geçici çıkışı ve
benzeri özellik arz eden durumlarda vergi mükellefiyetine ilişkin hükümler hariç olmak
üzere, iş ve işlemlerin basitleştirilmesine ilişkin esaslar, Ekonomi Bakanlığı ile
Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca müştereken belirlenecek.
Sözleşme sürelerinin uzatılması
İşletme sözleşmelerinin yenilenmesi, değiştirilmesi ve süre uzatımı tasarıyla yeniden
düzenliyor. Buna göre, işletme sözleşmesinin sona ermesinden önce, işletici
[email protected] | www.evrim.com
MEVZUAT BİLGİLENDİRME SERVİSİ
tarafından sözleşmede belirtilen taahhütlerin yerine getirilmiş olması ve Ekonomi
Bakanlığının geleceğe yönelik yatırım taleplerinin kabul edilmesi halinde, mevcut
sözleşmelerdeki hükümler yeniden düzenlenerek sözleşme süresi, Ekonomi
Bakanlığınca uzatılabilecek.
Yurtdışında serbest bölge kurulacak
Bakanlar Kurulu kararıyla yurtdışında serbest bölge, dış ticaret merkezi, özel bölge
ve lojistik merkezi kurulabilecek.
Hizmet ihracatına destek
Hizmet ihracatının geliştirilmesi amacıyla bakım, onarım, montaj, demontaj,
elleçleme, ayrıştırma, ambalajlama, etiketleme, test etme ve depolama hizmetlerine
gelir veya kurumlar vergisi istisnası sağlanacak. Bu hizmetlerde, fiziki olarak
Türkiye’de verilmekle birlikte, yararlanıcısının yurt dışında yerleşik olması ve
Türkiye’ye dönüşlerinin olmaması şartları aranacak.
Tanıtım gruplarına tek çatı
Tasarıya önergeyle eklenen yeni bir madde ile 15 tanıtım grubu kaldırılırken tanıtım
grupları tek çatı altında toplanacak. Yapılan düzenlemeye göre; ihracatın
geliştirilmesi ve Türk malı algısının dünya pazarlarında güçlendirilmesi için TİM
bünyesinde Türkiye Tanıtım Grubu oluşturulacak. Türkiye Tanıtım Grubunun gelirleri,
ihracat işlemleri üzerinden FOB bedelin on binde üçüne kadar Ekonomi Bakanlığınca
belirlenen oranda kesilen katkı paylarından oluşacak. Türkiye Tanıtım Grubunun
oluşumu, görev ve faaliyetleri ile çalışma usul ve esasları yönetmelikle belirlenecek.
Kaldırılan sektörel tanıtım grupları
► Kanatlı
► Deri
► Makine
► Kuru Meyve
► Makarna, Bulgur, Bakliyat ve Bitkisel
► Yağlar
[email protected] | www.evrim.com
MEVZUAT BİLGİLENDİRME SERVİSİ
► Seramik
► Süs Bitkileri
► Un ve Unlu Mamüller
► Zeytin ve Zeytinyağı
► Su Ürünleri
► Narenciye
► Fındık
► Şekerli Mamüller
► Savunma ve Havacılık
► Kozmetik
Rakamlarla serbest bölgeler
4.5 milyar dolar yatırım yapıldı
Serbest bölgelerin kuruldukları 1986 yılından 2015 yılı sonuna kadar serbest
bölgelerde kamu kesimi tarafından 34.6 milyon dolar, kurucu-işletici şirketler
tarafından 468 milyon dolar, bölge kullanıcıları tarafından 4 milyar dolar olmak üzere
toplam 4.5 milyar dolarlık yatırım gerçekleştirildi. Serbest bölgelerin kuruluşundan
bugüne kadar bölgelerde gerçekleştirilen kümülatif ticaret hacmi 346.2 milyar dolar
olarak gerçekleştirildi.
1.2 milyar dolar gelir
Doğrudan bütçeye gelir olarak aktarılan serbest bölgeler özel hesabına 1986-2016
(Eylül ) tarihleri arasında 1 milyar 255.2 milyon dolar gelir kaydı yapılmasına karşılık
serbest bölgelere altyapı yatırım harcaması olarak kamu tarafından 34.6 milyon dolar
harcandı.a
[email protected] | www.evrim.com