Dr. Ayşin Çetiner Kale N. facialis Kraniyal sinirlerde bulunan Parasempatik Nükleuslar N. facialis’in içerdiği lifler Brankial motor (özel visseral efferent) İkinci faringeal arkustan gelişen yapılarla ilişkili Mimik kasları M. platysma M. stapedius M. digastricus’un venter posterior’u M. stylohyoideus M. buccinator’u innerve eder N. facialis’in içerdiği lifler Brankial motor (özel visseral efferent) İkinci faringeal arkustan gelişen yapılarla ilişkili Mimik kasları M. platysma M. stapedius M. digastricus’un venter posterior’u M. stylohyoideus M. buccinator’u innerve eder N. facialis’in içerdiği lifler (Genel visseral efferent) Gld. lacrimalis Gld. submandibularis & gld. sublingualis Nasopharynx’in, yumuşak ve sert damağın müköz membranlarının parasempatik innervasyonu N. facialis’in içerdiği lifler (özel visseral afferent) Dilin 2/3 ön bölümünden, yumuşak ve sert damaktan tat duyusu N. facialis’in içerdiği lifler (genel somatik afferent) Concha auricula’nın ve kulağın arkasındaki küçük bir alanın somatik duyusu Bu lifler, n. vagus’un r. auricularis’ine katılarak concha auricula’ya ulaşır N. facialis’in içerdiği lifler N. facialis’in en geniş bölümü nü brankiyal lifler oluşturur Diğer üç tip lifler, ortak bir kılıfta seyreder ve n. intermedius adını alır N. facialis’in brankiyal motor çekirdeği Nucleus nervi facialis Caudal Pons’ta Buradan başlayan lifler: Mimik kasları, m. platysma, m. stapedius, m. digastricus’un venter posterior’u, m. stylohyoideus ve m. buccinator’u innerve eder N. facialis’in nuclei tractus solitarii isimli çekirdeği N. intermedius içindeki duyu lifleri, ganglion geniculi’deki pseudounipolar nöronların santral uzantıları olup, nucleus tractus solitarii’de sonlanır Bu lifler, nucleus tractus solitarii’ye , ganglion geniculi’deki nöronların periferik uzantıları ile alınan ve dilin 2/3 ön kısmı ve yumuşak damaktan gelen tat duyusunu (ÖVA) taşır N. facialis’in nuclei tractus solitarii isimli çekirdeği N. intermedius içindeki duyu lifleri, ganglion geniculi’deki pseudounipolar nöronların santral uzantıları olup, nucleus tractus solitarii’de sonlanır Bu lifler, nucleus tractus solitarii’ye , ganglion geniculi’deki nöronların periferik uzantıları ile alınan ve dilin 2/3 ön kısmı ve yumuşak damaktan gelen tat duyusunu (ÖVA) taşır N. facialis’in nuclei tractus solitarii isimli çekirdeği N. intermedius içindeki duyu lifleri, ganglion geniculi’deki pseudounipolar nöronların santral uzantıları olup, nucleus tractus solitarii’de sonlanır Bu lifler, nucleus tractus solitarii’ye , ganglion geniculi’deki nöronların periferik uzantıları ile alınan ve dilin 2/3 ön kısmı ve yumuşak damaktan gelen tat duyusunu (ÖVA) taşır N. facialis’in nucleus salivatorius superior isimli çekirdeği Buradan başlayan GVE aksonlar, n. intermedius içinde beyin sapını terkeder Bir kısmı ganglion submandibulare’de, bir kısmı ganglion pterygopalatinum’da sinaps yapar N. facialis’in nucleus salivatorius superior isimli çekirdeği Ganglion pterygopalatinum’dan başlayan postsinaptik lifler, gld. lacrimalis, gld. salivariae minores ve gld. nasales’in; Ganglion submandibulare’den başlayanlar, gld. submandibularis gld. sublinguales’in parasempatik innervasyonunu sağlar N. facialis’in nucleus salivatorius superior isimli çekirdeği Ganglion pterygopalatinum’dan başlayan postsinaptik lifler, gld. lacrimalis, gld. salivariae minores ve gld. nasales’in; Ganglion submandibulare’den başlayanlar, gld. submandibularis gld. sublinguales’in parasempatik innervasyonunu sağlar N. facialis Beyin sapini, sulcus bulbopontinus’tan brankiyal motor ve n. intermedius şeklinde, iki kök olarak terkeder N. facialis N. facialis’in tüm bileşenleri, n. vestibulocochlearis ile birlikte, meatus acousticus internus’tan geçtikten sonra os temporale’nin petröz parçasındaki canalis facialis’e girer N. facialis N. facialis ve n. intermedius, canalis facialis’te birleşerek, geniculum’u oluştururlar Geniculum’da n. intermedius’un aksonlarının hücre gövdelerinin bulunduğu ganglion geniculi var N. facialis Geniculum’da n. petrosus major’u verir Kanalda ilerler N. stapedius ve chorda tympani’yi verir N. facialis Kanalı foramen stylomastoideum ’dan terkeder N. auricularis posterior, r. digastricus ve r. stylohyoideus’u verir N. facialis Kanalı foramen stylomastoideum ’dan terkeder N. auricularis posterior, r. digastricus ve r. stylohyoideus’u verir N. facialis Gld. parotidea’ya girer Bezin içinde öne ilerler Mimik kaslarında dağılan rr. temporales, rr. zygomatici, rr. buccales, r. marginalis mandibularis ve r. cervicalis’i verir N. petrosus major (superficial) Damaktan gelen tat duyusunu taşıyan lifler Nucleus salivatorius superior’dan başlayarak, ganglion pterygopalatinum’a giden presinaptik parasempatik lifler N. petrosus major Sempatik lifler içeren n. petrosus profundus da bu sinire katılır Sempatik, presinaptik parasempatik ve tat duyusunu taşıyan sinir, canalis pterygoideus’a girerek, n. canalis pterygoidei adını alır N. canalis pterygoidei Ganglion pterygopalatinum’da sonlanır Ganglion pterygopalatinum Burada başlayan postsinaptik parasempatik lifler, gld. lacrimalis, gld. nasales, gld. salivariae minores’te sonlanır Ganglion pterygopalatinum Buradan çıkan ve damak mukozasında dağılan lifler, aldıkları tat duyusunu, bu gangliona taşır Bu ganglionda sinaps yapmayan bu tat duyusu liflerinin hücre gövdeleri ganglion geniculi’de Bu nöronların santral uzantıları, n. intermedius’a katılarak, nucleus tractus solitarii’ye gider N. Stapedius (N. facialis’in dalı) Vücuttaki en küçük çizgili kas olan m. stapedius’u innerve eder Yüksek seslere karşı refleks yanıtta, m. tensor tympani ile aynı anda hareket ederek, sesin şiddetini düşürür Felcinde, sesin şiddeti düşürülemediği için, sese karşı duyarlılık artar (hiperakuzi) N. stapedius Chorda tympani Canalis facialis’de, n. facialis’den ayrılıp, cavitas tympanica’nın arka duvarından bu boşluğa girer Boşluğun ön duvarından çıkarak tekrar temporal kemiğe girer Chorda tympani Kemiği terkedince, n. lingualis’e katılır N. lingualis’e katılan lifler, tat duyusu ve preganglionik parasempatik lifler içerir Dilin 2/3 ön kısmından tat duyusu taşıyan lifler, n. lingualis ile chorda tympani’ye katılır Ganglion geniculi’deki nöronların santral uzantıları, n. intermedius ile nucleus tractus solitarii’ye gider Chorda tympani Chorda tympani’nin içindeki, preganglionik parasempatik lifler, nucleus salivatorius superior’dan başlar N. intermedius içinde ganglion geniculi’ye gelir Sinaps yapmadan chorda tympani’ye ve sonra n. lingualis’e katılıp, ganglion submandibulare’ye ulaşır Sinaps yapan lifler, gld. submandibularis & sublinguales’e ulaşır Cornea refleksi Cornea’ya veya conjunctiva’ya yumuşak bir cisim ile dokunulması (pamukla), alt ve üst göz kapaklarının kapanmasına neden olur Cornea refleksi Cornea veya conjunctiva’dan alınan duyu impulsları, n. ophthalmicus ile alınıp, nucleus principalis nervi trigemini’ye taşınır İnternöronlar, fasciculus longitudinalis medialis aracılığı ile uyarıyı, nucleus nervi facialis’in m. orbicularis oculi’yi innerve eden nöronlarına iletir ve göz kapanır Cornea refleksi Afferent bölümü ::::::::: : n. ophthalmicus Efferent bölümü :::::::::: n. facialis N. Facialis’in santral paralizisi Nucleus nervi facialis'e cortex'ten fibrae corticonucleares ile gelen liflerin her hangi bir seviyede tek taraflı olarak zedelenmesi, lezyonun karşı tarafında, yüzün alt kısmında üst motor nöron tipi paraliziye (santral facial paralizi) sebep olur. N. facialis'in bu tür supranuclear lezyonlarında paralizinin sadece yüzün alt kısmında görülmesinin nedeni, nucleus nervi facialis'in yüzün alt yarısındaki kasları inerve eden kısmına yalnız kontralateral cortex'ten; yüzün üst yarısındaki kasları inerve eden kısmına ise her iki cortex'ten lif gelmesidir. Santral facial paralizisi olan hastalarda lezyonun karşı tarafında ve göz seviyesinin altında, özellikle de perioral kaslarda, parezi veya paralizi görülür. Perioral kaslardaki paraliziye bağlı olarak, ağız sağlam tarafa kayar. Ancak nucleus nervi facialis'in yüzün üst yarısındaki kasları inerve eden kısmına kontralateral cortex'ten de lifler geldiği için, n. facialis'in supranuclear lezyonlarında göz ve alınla ilgili mimik kaslarında felç olmaz; hasta gözünü kapayabilir ve alnını kınştırabilir. N. Facialis’in periferik paralizisi (Bell paralizisi) N. facialis'in beyin sapından çıktığı yerde zedelenmesi halindeki bulgular Yüzün lezyon tarafındaki yarımında, mimik kaslarda alt motor nöron tipi paralizi ortaya çıkar. Hasta alnını kırıştıramaz, gözünü kapatamaz, dudaklarını büzemez ve ıslık çalamaz. Bu hastalarda lezyon tarafında angulus oris aşağıya doğru sarkar, sulcus nasolabialis kaybolur, fissura palpebralis genişler ve ağız sağlam tarafa doğru kayar. Lezyon tarafındaki gözde cornea refleksi kaybolur. Hastanın cornea'sında duyu kaybı yoktur. Ancak n. facialis lezyonuna bağlı olarak m. orbicularis oculi çalışamayacağı için hasta, cornea'sına dokundurulan bir cisme karşı refleks olarak gözünü kapatamaz. N. facialis içerisinde, ganglion submandibulare'ye giden presinaptik parasempatik liflerin harabiyetine bağlı olarak glandula submandibularis ve glandulae sublinguales'in salivasyon fonksiyonu bozulur. N. Facialis’in periferik paralizisi (Bell paralizisi) N. facialis'in beyin sapından çıktığı yerde zedelenmesi halindeki bulgular N. facialis içerisinde, ganglion pterygopalatinum'a giden presinaptik parasempatik liflerin harabiyetine bağlı olarak glandula lacrimalis'in lakrimasyon fonksiyonu bozulur. Orta kulakta m. stapedius'un paralizisine bağlı olarak, lezyon tarafında hyperacusis (işitme hassasiyetinin artması sonucunda seslerin daha yüksek duyulması ortaya çıkar. N. facialis içerisinde tat duyusunu taşıyan liflerin harabiyetine bağlı olarak lezyon tarafında damak mukozası ile dilin yarısının üçte iki ön kısmında tat duyusu kaybı görülür. Timsah göz yaşları sendromu (crocodile tears syndrome) N. facialis zedelenmelerinden sonra aksonlar rejenere olabilir. Ancak sinir içerisindeki presinaptik parasempatik lifler sıklıkla yanlış yönde (aberrant) rejenerasyon göstererek, ganglion submandibulare yerine ganglion pterygopalatinum'a giden n. petrosus major'a katılır. Bu durumda, glandula submandibularis gibi salivasyon fonksiyonu gören bezlere gitmesi gereken impulslar glandula lacrimalis'e gideceği için, bu hastalarda yemek yerken lezyon tarafındaki gözde aşın lakrimasyon görülür. Klinikte bu duruma adı verilir. N. Glossopharyngeus (9. kranial sinir) N. glossopharyngeus’un içerdiği lifler Brankial motor (özel visseral efferent) Üçüncü faringeal arkustan gelişen yapılarla ilişkili Nucleus ambiguus’un kraniyal kısımlarından çıkar M. stylopharyngeus’u innerve eder N. glossopharyngeus’un içerdiği lifler (Genel visseral efferent- parasempatik) Nucleus salivatorius inferior’dan başlar Önce n. tympanicus’a katılarak, plexus tympanicus’a, sonra n. petrosus minor’a katılarak ganglion oticum’a gidip sinaps yapar N. glossopharyngeus’un içerdiği lifler (Genel visseral efferent) Ganglion oticum’dan başlayan postsinaptik lifler, n. auriculotemporalis’e katılıp, gld. parotidea’nın parasempatik innervasyonunu yapar N. glossopharyngeus’un içerdiği lifler (özel visseral afferent) Dilin 1/3 arka bölümünden aldığı tat duyusunu, nucleus tractus solitarii’ye taşır N. glossopharyngeus’un içerdiği lifler (özel visseral afferent) Dilin 1/3 arka bölümünden aldığı tat duyusunu, nucleus tractus solitarii’ye taşır N. glossopharyngeus’un içerdiği lifler (genel somatik afferent) Concha auricula’nın arkasındaki küçük bir alanın somatik duyusunu, nucleus spinalis nervi trigemini’ye taşır Bu lifler, n. vagus’un r. auricularis’ine katılarak concha auricula’ya ulaşır N. glossopharyngeus’ un içerdiği lifler (genel visseral afferent) Dilin 1/3 arka kısmı, yumuşak damak, pharynx ve tonsilla’lardan dokunma, ağrı ve ısı duyularını nucleus tractus solitarii’ye taşır N. glossopharyngeus’un içerdiği lifler (genel visseral afferent) Sinus caroticus ve glomus caroticum’dan gelen GVA lifler de nucleus tractus solitarii’de sonlanır N. Glossopharyngeus (IX. Kraniyal Sinir) Dil ve pharynx ile ilgili Sulcus retroolivaris’den (9,10,11) çıkarak beyinsapını terkeder N. Glossopharyngeus (IX. Kraniyal Sinir) Foramen jugulare’den (9,10,11) geçerek, cranium’u terkeder N. glossopharyngeus Foramen jugulare seviyesinde 2 ganglionu var: ganglion superius &inferius Ganglion superius’ta, genel somatik afferent duyuların birinci nöronları var Ganglion inferius’ta, visseral afferent duyuların (GVA, ÖVA) birinci nöronları var N. glossopharyngeus Ganglion inferius seviyesinde, n. tympanicus’u (Jacobson siniri) verir N. tympanicus, os temporale’deki canaliculus tympanicus’tan geçerek cavitas tympani’ye gelir Gang. cervicale superius’tan gelen liflerle, plexus tympanicus’u oluşturur N. glossopharyngeus Plexus tympanicus’tan, n. petrosus minor çıkar N. petrosus minor Nucleus salivatorius inferior’dan başlayan parasempatik lifler Gang. cervicale sup’dan başlayan sempatik lifler N. petrosus minor Nucleus salivatorius inferior’dan başlayan parasempatik lifler Ganglion oticum’da sinaps N. mandibularis’in dalı olan n. auriculotemporalis ile gld. parotidea’ya gidiş N. glossopharyngeus Rr. Pharyngei R. Musculi stylopharyngei R. Sinus carotici Rr. Tonsillares Rr. Linguales: Dil 1/3 arka bölümden tat+ GVA duyu Öğürme refleksi (gag reflex) Fossa tonsillaris civarında pharynx lateral duvarının uyarılması Afferent:::n. glossopharyngeus Efferent:::nucleus ambiguus’taki motor nöronlar N. Vagus (10. Kranial sinir) GVE, ÖVE, GVA, ÖVA ve GSA lifler içerir N. vagus’un genel visseral efferent lifleri Medulla oblongata'daki nucleus dorsalis nervi vagi'den başlar. Bu lifler cavitas thoracis'teki organlar ile cavitas abdominalis'te colon descendens, colon sigmoideum, rectum ve anus dışındaki organların tümüne parasempatik impulslar taşır. N. vagus’un özel visseral efferent lifleri Nucleus ambiguus'tan başlar ve plexus pharyngealis'e katılır. Bu lifler, n. glossopharyngeus tarafından innerve edilen m. stylopharyngeus ve n. trigeminus tarafından inerve edilen m. tensor veli palatini dışındaki tüm larynx, pharynx ve yumuşak damak kaslarını inerve eder N. vagus’un genel visseral afferent lifleri Pharynx, larynx ve yumuşak damak mukozasından aldıkları duyulan nuclei tractus solitarii'ye taşır. N. vagus’un özel visseral afferent lifleri Epiglottis çevresinden ÖVA lifler aracılığı ile alınan tat duyusu nuclei tractus solitarii'nin rostral kısmına taşınır. N. vagus’un genel somatik afferent lifleri Concha auriculae'den ve fossa cranii posterior'daki dura mater'den aldıkları duyulan nucleus spinalis nervi trigemini'ye taşır N. vagus N. glossopharyngeus'un altında, sulcus retroolivaris'ten birkaç kök olarak çıkan bu sinir, foramen jugulare'den geçerek cavitas cranii'yi terk eder. N. vagus Foramen jugulare'nin hemen altında n. vagus'a ait iki ganglion vardır. Ganglion superius & ganglion inferius Ganglion superius'ta somatik afferent (GSA) duyulann birinci nöronların, ganglion inferius'ta ise visseral afferent (SVA, GVA) duyuların birinci nöronları bulunur. N. vagus A. carotis interna ile v. jugularis interna arasında ve bu oluşumlan saran vagina carotica içerisinde aşağıya doğru ilerler N. vagus Ganglion superius’un hemen altında, r. meningeus ve r. auricularis’i verir N. vagus Ganglion inferius'un altında r. pharyngealis ve n. laryngeus superior dallarını verir. N. vagus Boyunun üst ve alt kısımlarında rr. cardiaci cervicales superiores ve rr. cardiaci cervicales inferiores dalları ayrılır. Sağ n. vagus, boyun bölgesinde yukarıda verilen dalların dışında sağ n. laryngeus recurrens'i (inferior) de verir N. vagus Sol n. vagus, arcus aorta'yı çaprazladığı seviyede sol n. laryngeus recurrens'i (inferior) verir. a.thyroidea superior (a. carotis externa’nın dalı) a. thyroidea inferior (a. subclavia’dan çıkan truncus thyrocervicalis’in dalı n.laryngeus recurrens Glandula thyroidea’nın arterleri a. thyroidea superior (n. laryngeus superior’un ramus externus’u ile komşu) a.thyroidea inferior (n. laryngeus recurrens ile komşu n.laryngeus recurrens Glandula thyroidea’nın damarları N. laryngeus superior’un ramus externus’u: Larynx kaslarından sadece m. cricothyroideus’u uyarır N. laryngeus recurrens(inferior) (geriye dönen anlamında): M. cricothyroideus hariç tüm larynx kaslarını uyarır N. laryngeus superior’un ramus internus’u: Plica vocalis’lerin yukarısında kalan bölgenin duyusu N. laryngeus recurrens: Plica vocalis’lerin aşağısında kalan bölgenin duyusu A.thyroidea inferior ve n.laryngeus recurrens çaprazlaşması N. laryngeus superior paralizisi Larynx mucozasında anesteziye yol açacağı için, mukozanın koruyucu etkisi ortadan kalkacağından, yabancı cisimler larynx içine kaçabilir N. laryngeus recurrens Sağ taraftaki n. laryngeus recurrens, a. subclavia’nın 1. parçasını, soldaki n. laryngeus recurrens ise arcus aorta’yı askıya alır. N. vagus Her iki n. vagus, hilum pulmonis'lerin arkasında birkaç dala ayrılır. Bu dallar, truncus sympathicus'un ganglionlarından gelen dallar ile birleşerek plexus pulmonalis'i oluşturur. Her iki tarafta plexus pulmonalis'ten ayrılan 2-3 dal, oesophagus'un çevresinde plexus oesophagealis'i oluşturur. N. vagus Plexus oesophagealis'i oluşturan dallar, oesophagus'un alt seviyelerinde birleşir ve ön tarafta truncus vagalis anterior'u, arka tarafta truncus vagalis posterior'u oluşturur. N. vagus Truncus vagalis anterior ve truncus vagalis posterior, oesophagus ile birlikte abdomen boşluğuna geçer Abdomende rr. gastrici anteriores, rr. gastrici posteriores, rr. hepatici, rr. coeliaci, rr. renales dallarını verir. Vagotomi