uluslararası af örgütü

ULUSLARARASI AF ÖRGÜTÜ
KAMUSAL AÇIKLAMA
AI Index: EUR44/003/2010 28 Ocak 2010
Uluslararası Af Örgütü, LGBTT derneğinin yargı yoluyla baskı altında tutulmasını
eleştiriyor
Uluslararası Af Örgütü, lezbiyen, gey, biseksüel, travesti ve transseksüel (LGBTT) derneği Siyah
Pembe Üçgen’in kapatılması için İzmir Cumhuriyet Başsavcılığı’nın açtığı davaya karşı olduğunu
hükümete yazarak bildirmiştir.
Uluslararası Af Örgütü, 9 Şubat günü İzmir 6. Asliye Hukuk Mahkemesi’nde görülecek olan davanın
ilk duruşmasına bir gözlemci gönderecektir.
Merkezi İzmir’de olan dernek, İçişleri Bakanlığı’na bağlı olan İzmir Valiliği’nin derneğin amaçlarının
“genel ahlaka ve ailenin korunmasına aykırılık” teşkil ettiği yolundaki başvurusu üzerine kapatılma
ile karşı karşıya gelmiştir.
Dava, İçişleri Bakanlığı’nın LGBTT derneklerini benzer gerekçelere dayanarak mahkemeler
vasıtasıyla kapatma girişimlerinin sonuncusudur. LGBTT dernekleri olan KAOS-GL’ye 2005 ve
Pembe Hayat derneğine 2006 yılında benzer davalar açılmıştır. Lambda İstanbul, uzun süren bir
hukuki mücadelenin sonunda, Yargıtay’ın bozmuş olduğu kapatmaya dair kararın İstanbul’daki
mahkeme tarafından da onaylanmasıyla, hakkında açılan kapatma davasını 2009 yılı Nisan ayında
kazanmıştır.
Uluslararası Af Örgütü, önceki davalarda olduğu gibi Siyah Pembe Üçgen’in de, LGBTT
derneklerinin yargı yoluyla baskı altında tutulması girişimlerine karşı çıkmaktadır. Siyah Pembe
Üçgen’in, yukarıda belirtilen gerekçelerle kapatılması, kişilerin örgütlenme, ifade ve ayrımcılığa
uğramama haklarının ihlali ve Türkiye’nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi bağlamındaki
yükümlüklerinin yerine getirilmemesi anlamına gelecektir.
İzmir Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından verilen davanamede, Siyah Pembe Üçgen’in belge
eksiklerini, belirlenen zaman sınırı olan 30 gün içerisinde teslim etmemiş olması da kapatma
gerekçeleri arasında gösterilmektedir. Uluslararası Af Örgütü, derneğin, belge eksikliği gerekçesiyle
kapatılmasının örgütlenme özgürlüğünün hukuk dışı ve ayrımcı bir şekilde sınırlandırılması olacağı
yolundaki kaygılarını hükümete iletmiştir.
Arka Plan
Siyah Pembe Üçgen Derneği, 2009 yılı Şubat ayında, İzmir’in ilk lezbiyen, gey, biseksüel, travesti
ve transseksüel derneği olarak kurulmuştur. Dernek, lezbiyen, gey, biseksüel, travesti ve
transseksüellere yönelik ayrımcılığa karşı hukuk yoluyla mücadele etmek ve nefret suçlarına karşı
toplumu harekete geçirip, LGBTT kişilerin kendilerini güvende hissedip deneyimlerini
paylaşabilecekleri bir forum oluşturmayı amaçlamaktadır.
Derneğin kurulmasının ardından İzmir Valiliği, Siyah Pembe Üçgen’in tüzüğünün 2.1 Maddesi’nin
değiştirilmesini ve gerekli belgelerin tüm kurucu üyeler tarafından imzalanarak 30 gün içerisinde
teslim edilmesini istedi. Siyah Pembe Üçgen, Uluslararası Af Örgütü’ne yaptığı açıklamada,
belgeleri imzalarıyla birlikte teslim ettiklerini fakat üyelerin örgütlenme özgürlüğünün ihlali olarak
gördükleri için, tüzüğü değiştirmeyi reddettiklerini bildirdi.
1 Tüzüğün ikinci maddesine, uzunluğu nedeniyle (1,330 kelime) burada ayrıntılı yer verilmedi
Ardından, İzmir Valiliği tarafından 25 Mayıs 2009 tarihinde, derneğin amaçlarının, 4721 sayılı
kanunun 56. Maddesinde ifade edilen Türk ahlaki değerlerine ve aile yapısına aykırı olduğu
iddiasıyla bir başvuruda bulunuldu.
Başvurunun mahkeme tarafından kabul edilip Siyah Pembe Üçgen derneğinin kapatılmasına yol
açması, kişilerin örgütlenme, ifade ve ayrımcılığa uğramama haklarının ihlali anlamına gelecektir.
Ayrıca, kararın, ulusal hukukta bir dayanağı da yok gibi görünmektedir. Yargıtay, Lambda İstanbul
davasında, bir derneğin ahlaki gerekçelerle kapatılmasının yasal bir zemini olmadığına hükmedip,
“Yasalarımızda lezbiyen, gey, biseksüel, travesti ve transseksüel kişilerin dayanışma amacıyla
dernek kurmalarını yasaklayan bir hüküm bulunmamaktadır. Bu durumda, [bu derneklerin]
amaçlarının da hukuka ve ahlaka aykırılığından söz edilemez, denilmiştir. (Yargıtay 29 Mayıs 2008
tarihli ve 2007/190 - 2008/236 sayılı kararı)
LGBTT örgütlerine karşı açılan kapatma davalarının sıklığı, örgütlenme, ifade ve ayrımcılığa
uğramama haklarının tekrar tekrar ihlal edilmesinin engellenmesi için acil adımlar atılmasının
önemini ortaya koymaktadır.
Uluslararası Af Örgütü, hükümeti, tüm kişilerin, herhangi bir ayrımcılığa uğramadan örgütlenme
özgürlüklerine saygı gösterilmeye ve genel ahlak kavramının, kişilerin farklı toplumsal cinsiyetlere ve
cinsel yönelimlere sahip olabileceğini garanti altına alan barışçıl bir şekilde örgütler kurma haklarını
sınırlandırmamaya davet etmektedir. Uluslararası Af Örgütü, İçişleri Bakanı’na da, valiliklere ve
valiliklere bağlı il dernek müdürlüklerine, bu kuruluşların cinsel yönelim, toplumsal cinsiyet
kimlikleri temelindeki ayrımcılık da dâhil olmak üzere ayrımcılık yapmadan tüm kişilerin örgütlenme
özgürlüklerine saygı gösterme yükümlülüklerini hatırlatma tavsiyesinde bulunmuştur. Bakanlık
ayrıca, cinsel yönelim ve benimsenen toplumsal cinsiyet kimliği üzerinden uygulanan her tür
ayrımcılığın ortadan kaldırılması için de önlemler almalıdır.
Uluslararası Af Örgütü, İçişleri Bakanı’na, davalara dayanak oluşturan 4721 sayılı Medeni Kanun ve
5353 sayılı Dernekler Kanunu’nun da örgütlenme, ifade ve ayrımcılığa uğramama hakları
konusundaki uluslararası standartlara uygun bir şekilde uygulanması çağrısında bulunmuştur. Bu
yönde atılacak adımlara, hâkim ve savcılara söz konusu yasalar konusunda ek rehberlik sağlanması
da dâhil olabilir.
Uluslararası Af Örgütü, yetkilileri, hükümetin barışçıl bir şekilde örgütlenme ve cinsel yönelim ile
toplumsal cinsiyet temelli ifade özgürlüğüne getirilen sınırlamalar konusundaki politikasını gözden
geçirmeye çağırmaktadır.
Uluslararası Af Örgütü, hükümeti, cinsel yönelim ve farklı toplumsal cinsiyet kimliklerine karşı
yaşamın tüm alanlarındaki eşitsiz muameleye karşı özel koruma önlemleri içerecek bir ayrımcılıkla
mücadele mevzuatı oluşturmaya çağırmaktadır. Bunların uygulamaya koyulması, Avrupa İnsan
Hakları Sözleşmesi ile uyumlu olacaktır.
Son/
Kamusal Belge Uluslararası Af Örgütü, Uluslararası Sekretaryası, 1 Easton St., London WC1X 0DW,
UK www.amnesty.org
****************************************