maddenin halleri ve ısı

01.06.2011
ISI
SICAKLIK
hakkında neler biliyoruz?
Reklamlarda, haberler ve hava durumu
programlarında sık sık duyduğumuz;
"Düşük ısılarda bile mükemmel
temizlik"
"Dış ısı göstergesi"
"Vücut ısısı düştü"
"Bugün Şanlıurfa’da en yüksek
sıcaklık 46°C"
Eğer belirtilen değer termometre ile ölçülebiliyorsa,
sıcaklıktır.
Bu tür durumlarda ISI ve
SICAKLIK kavramları
karıştırılmaktadır.
BU KARMAŞADAN KURTULMANIN ŞİFRESİ ÇOK
kolaydır.
Maddelerin ısıları sabit midir veya
maddeler hep aynı ısıda mı olurlar???
Isı ise, maddeler arasında alınıp verilen enerjinin
adıdır.
1
01.06.2011
ISI AKTARIMI
NEDİR?
Örneğin elimize bir buz parçası aldığımızı
düşünelim…
1.
2.
Sıcaklıkları aynı iki madde arasında ısı aktarımı
gerçekleşir mi?
Bu iki maddeden birinin sıcaklığı diğerinden farklı olması
halinde ne olur?
3.
Burada ısı aktarımının
yönü nasıldır?
Isı aktarılan enerji
olduğuna göre
maddenin ısısından
bahsedebilir miyiz?
Örneğin suyun ısısı
havanın ısısı gibi
ifadeler doğrumudur?
KULLANILAN ARAÇ GEREÇLER VE DENEY
DÜZENEĞİ
 beher
 geniş beher
 sıcak su
 buz parçaları
AMAÇ: Sıcaklıkları farklı maddelerin bir araya
geldiklerinde aralarında ısı alış verişinin olacağını
gözlemlemek
Deney sonunda neler
gördük???
 termometre -2
adet
Sıcaklıkları farklı iki madde bir araya geldiğinde
aralarında ısı alışverişi olur.
Sıcaklığı fazla olan madde ısı verir, sıcaklığı az
olan ise ısı alır.
Yani sıcaklığı fazla olan maddenin sıcaklığı az
olan maddeye doğru ısı akışı olur.
Maddeler arasındaki ısı alışverişi her iki
maddenin sıcaklığı eşit oluncaya kadar devam
eder.
Maddeler arasındaki ısı alışverişi durduğunda her
iki maddenin sıcaklığı da eşit olur.
2
01.06.2011
Peki…
Sıcaklığı düşük olan maddeye
enerji aktarılırken
Maddenin sıcaklığındaki artış
miktarı kütlesine bağlı mıdır?
YUKARIDAKİ KAPLARDA AYNI SICAKLIKLARDA DA
SU BULUNMAKTADIR
Örneğin özdeş ısıtıcılarımız var ve birini salonda
birini de küçük bir oda da çalıştırdığımızda eşit süreler
sonunda odalardaki ısı değişimi hakkında ne
söylersiniz?
Bu farklı kütlelerdeki maddeleri aynı
sıcaklığa getirmek için, kütlesi
büyük olanın daha uzun süre
ısıtılması veya daha çok ısı yayan ısı
kaynağının kullanılması gerekir.
BİZ BU KAPLARDAKİ SULARI ÖZDEŞ ISITICILARLA
ISITDIKTAN SONRA BU MADDELERİN ALDIKLARI
ISILAR HAKKINDA NE SÖYLEYEBİLİRİZ?
ETKİNLİK
SICAKLIKLARA BAK KÜTLELERİ SIRALA
KÜTLE
BAŞLANGIÇ
SICAKLIKLARI
2 DAK.
SONRAKİ
SICAKLIKLARI
4 DAK.
SONRAKİ
SICAKLIKLARI
A
20ºC
25ºC
35ºC
B
20ºC
22ºC
28ºC
C
20ºC
42ºC
90ºC
C’nin kütlesi en azdır. Çünkü bu kütlenin
sıcaklık artışı en fazladır.
B’nin kütlesi en fazladır. Çünkü bu kütlenin
sıcaklık artışı en azdır.
ÖZDEŞ ISITICILAR KULLANILMAKTADIR.
3
01.06.2011
SICAKLIK…
Sıcaklık termometre ile ölçülür.
.
Sıcaklık; maddenin
taneciklerinin ortalama
hareket enerjilerinin bir
göstergesidir.
 Bugün birçok Avrupa
ülkesinde ve Türkiye'de
ortak bir sistem
kullanılmaktadır.
 Bu sistem İsveçli fizikçi
Anders Celcius (17011744)’un, termometrenin
«yüzlük» derecelenmesine
dayalı olan sistemdir.
Termometre…
 Termometreler ince cam
borudan yapılır.
Termometrede okuduğunuz değer
maddenin miktarı ile ilişkili midir?
 Borunun alt ucu şişkincedir,
buraya alkol ya da civa
doldurulur.
 Üzerinde derece çizgileri
bulunan ince uzun kısmın
içindeki hava boşaltılır.
4
01.06.2011
Aynı ortamda bir bardak kaynar su ile bir kova
kaynar suyun sıcaklıkları hakkında ne
söylersiniz?
Peki bir kova soğuk suya ve bir bardak sıcak suya
özdeş maddeler (buz) bıraktığımızda hangi
kaptaki suyun maddeye aktardığı ısı daha
fazladır?
ETKİNLİK
Aşağıda sıcaklığı ve miktarı verilen aynı tür
sıvılardan hangisi daha fazla buzu eritir? Neden?
250mL
100°C
A
3L
25 °C
5L
35 °C
B
C
Termometredeki sıvı seviyesi sıcaklık
değişimlerinde nasıl alçalıp
yükselmektedir?
B seçeneğindeki sıvı daha fazla miktarda ısı
aktarır. Çünkü sıcaklığı A ve C den daha
düşük olmasına rağmen madde miktarı çok
fazla olduğu için toplam hareket enerjisi
daha fazladır. Bu sebeple çevresine daha
fazla ısı aktarır.
TERMOMETRE YAPALIM
KULLANILACAK ARAÇ GEREÇ
1. Mürekkep
2. Su
3. Plastik şişe
4. Pipet
5. Oyun hamuru
6. Beyaz karton
5
01.06.2011
Tanılayıcı Dallandırılmış
Ağacımız ile kendimizi
değerlendirelim…
BULMACAMIZI
ÇÖZELİM
Sıcaklık
termometre ile
ölçülür.
KAZANIMLAR
1. Isı ve sıcaklık ile ilgili olarak öğrenciler;
TEKRAR YAPMAYI
UNUTMAYALIM!!! 
1.1. Isının, sıcaklığı yüksek olan maddeden sıcaklığı düşük olan maddeye
aktarılan enerji olduğunu belirtir.
1.2. Aynı maddenin kütlesi büyük bir örneğini belirli bir sıcaklığa kadar
ısıtmak için, kütlesi daha küçük olana göre daha çok ısı gerektirdiğini
keşfeder.
1.3. Tek tek moleküllerin hareket enerjilerinin farklı olabileceğini ve
çarpışmalarla değişebileceğini fark eder.
1.4. Sıcaklığı, moleküllerin ortalama hareket enerjisinin bir göstergesi
şeklinde yorumlar. (BSB–8)
1.5. Bir kova kaynar su ve bir bardak kaynar suyun sıcaklıklarını ve
kaynatmak için gerekli ısı miktarlarını tahmin ederek karşılaştırır.
(BSB–6,5)
1.6. Bir kova soğuk su ve bir bardak ılık suyun sıcaklıklarını ve aldıkları ısı
miktarlarını tahmin ederek karşılaştırır. (BSB–5,6)
1.7. Isı aktarımının yönü ile sıcaklık arasında ilişki kurar. (BSB–8,9; TD–1)
1.8. Sıvı termometrelerin nasıl yapıldığını keşfeder. (BSB-22, 24; FTTÇ-4,
16; TD-3)
6