ÇOCUKLARDA CİNSEL EĞİTİM

-----------------------------------------------------------------NİSAN AYI 2016
REHBERLİK BÜLTENİ
-----------------------------------------------------------------ÇOCUKLARDA CİNSEL EĞİTİM
Cinsellik kavramı, insanoğlunun yapı taşlarından biri. Dolayısıyla çocuklarımızı büyütürken bu
kavramdan uzak eğitmemiz söz konusu değil. Yaşamın her alanında olduğu gibi, bu alanda da çocuklarımızı doğru
pedagojik yaklaşımlarla yetişkinliğe hazırlamamız gerekiyor.
ÇOCUKLARDA CİNSEL EĞİTİM NEDİR?
Çocuğun büyürken var olan biyolojik kimliği ile cinsel kimliğinin uyum içerisinde
olması, büyüme sürecinde geçireceği fiziksel değişiklikler ve üreme süreçleri hakkında bilgi
sahibi olması ve mahremiyet kavramını öğrenmesine cinsel eğitim diyoruz.
Şimdi, doğumdan 9 yaşa kadar olan süreçte genel olarak ebeveynleri bu konuda
nelerin beklediğine bir göz atalım.
İLK YILLAR (3 Yaşa Kadar)
Cinsel eğitim doğumdan itibaren başlar. Bebekler diğer insanların söylediklerini anlamasalar da, yüz
mimiklerinden ve ses tonundan birçok duyguyu farkederler. Dolayısıyla, bir annenin yeni doğan bebeğin altını
temizlerken hoşnutsuzluk göstermesi, yüzünü ekşitmesi daha ilk günden itibaren çocuğa cinsel bölgenin
tiksindirici bir şey olduğunu telkin edebilir. Buradan yola çıkarak, aynı durumun tersi de uzun vadede çocuğa
sıkıntılar yaşatabilir. Dolayısıyla bez değiştirirken ya da tuvalet eğitimi verirken, nötr ifadeler kullanmakta fayda
vardır.
İnsanoğlunda utanma 9.-10. aylarda başlar. Dolayısıyla mahremiyet ile ilgili eğitim bu dönemden itibaren
verilmeye başlanabilir. Evde ya da kreşte çocuğun bezini değiştiren çok sayıda insan olmamasına dikkat etmek
gerekir.
Çocuklar 2 yaştan itibaren kız-erkek ayırdının farkına varmaya başlarlar. Bundan
dolayı sordukları sorular ilk başlarda cinsiyet farklılıklarına ait sorulardır. Bu sorulara
detaya girmeden kısa ve net cevaplar vermek gerekir.
Bazı çocuklar bu dönemde bulundukları ortamda çıplak dolaşmaya çalışabilirler. Bu
durum geçicidir. Çocuk çıplak olmayı keşfetmiştir ve her keşfedilen yeni şey gibi, bu
durumu da sürdürmek ister. Giyinmesi için ısrarcı olmamakta fayda vardır. Ancak
yumuşak tonla da, çıplak gezmenin kabul gören bir davranış olmadığının da çocuğa
farkettirilmesi gerekir. Zaten bir süre sonra kendisi de bu durumdan vazgeçecektir.
4 – 6 YAŞ
Cinsel kimliğin gelişmesinde yaşamın ilk yıllarındaki deneyimlerin etkisi büyüktür. Çocukluk çağındaki
öğrenmeler, özellikle de model alma deneyimleri ve kurduğu ilk özdeşimler, cinsel kimliğin gelişmesini etkiler ve
ona biçim verir. Örneğin bir erkek çocuk, kız çocuk gibi yetiştirilebilir. Bir kız çocuk erkeksi davranışları
benimseyebilir. Kız çocuk anneyi, erkek çocuk babayı görerek özdeşim yapar. Uygun özdeşim ve model alma
örneklerinin bulunuşu ya da bulunmayışı, cinsel kimliğin gelişmesinde önemli etkenlerdendir.
1
Doktorculuk oyunu: Bu dönem çocukları zaman zaman doktorculuk, evcilik gibi oyunlara yönelebilirler. Bu
oyunlarda çocukların bazen birbirlerinin vücutlarına dokunduklarını görebiliriz. Bu durum tamamen karşısındaki
akranının vücudunu tanımak için yapılan oldukça masumane oyunlardır. Böyle bir durumla karşılaşıldığında, tepki
vermeden çocukların dikkati dağıtılarak başka bir faaliyete yönlendirilmelidirler. Asla çocuklar bu durumdan
dolayı utandırılmamalıdırlar. Uygun olan bir zamanda ise, çocuğa yumuşak ve yargısız bir tonlamayla “Geçen gün
sizi doktorculuk oynarken, vs… gördüm. Bir şey dikkatimi çekti; Zannedersem birbirinizin vücudunu merek
ediyorsunuz. Bu konuda sana yardımcı olmamı ister misin?” diyerek , kağıt
üzerinde çizerek ya da bu yaşlar için hazırlanmış kitaplardan faydalanarak
çocuğun merakı giderilebilir. (Bu konuda çocukların yaşlarının aynı
olmasına dikkat edilmelidir. 12 yaş çocuğunun 6 yaş çocuğuyla bu tip
oyunları oynamasının doğru olmadığının altını çizmekte fayda var.)
Bu dönem iyi dokunuşların ve kötü dokunuşların çocuğa aktarılacağı
doğru zamanlardır. Çocuklar çoğu zaman iyi dokunuşla kötü dokunuşu
zaten ayırdedebilir. Ancak bu yaş itibariyle, istemediği ve hoşlanmadığı
takdirde karşısındaki birisinin kendisine dokunmaması konusunda karşı çıkması gerektiği anlatılmadır.
Bu yaşlarda sorular daha ziyade hamilelik ve bebeğin anne karnına nasıl girdiği ile ilgilidir. Çocuktan
gelebilecek muhtemel sorulara karşı hazırlıklı olup, verilecek cevaplar üzerinde önceden düşünmekte fayda
vardır. Cevapların yine kısa ve net olmasına dikkat edilmelidir.
Bu dönem itibariyle mahremiyet kavramının da gelişmesi adına, çocuğun anne-babasının yatak odasına
kapıyı çalmadan girmesinin öğretilmesi, aynı şekilde çocuğun odasına da kapı çalınmadan girilmemesi ve
çocuğun yanında diğer aile bireylerinin çıplak dolaşmaması mahremiyet kavramının kazandırılması için gereklidir.
6 – 9 YAŞ
Çocuk önceki cinsel meraklarını ansızın unutur, cinsel konulara olan ilgi azalır. Okul ile birlikte enerji oyun
ve öğrenmeye verilir. Ahlak gelişimi ile birlikte cinsel konular daha az ifade edilir, toplumsal kurallar benimsenir.
Bundan dolayı da sorulan sorular azalır ve anne-babanın çocuğun merak edeceği bazı konularda ona öncülük
etmesi gerekebilir.
Özellikle erkek çocuklarda cinsel ifadeler içeren şakalaşmalar, küfürler görülebilir. Bu davranışların kabul
edilemeyeceği anlatılmalı ve ve sonrasında da takip edilmelidir.
8 -9 yaştan itibaren hem erkek hem kız çocuklarına bedenlerinin değişeceğiyle ile ilgili bilgi mutlaka
verilmelidir. Bu bilginin kız çocuğa anne, erkek çocuğa da baba tarafından verilmesinde fayda vardır.
Günümüzde yazılı-görsel basının ve internetin hepimiz üzerindeki etkisi aşikardır. Çocuklarımızın
buralarda seyrettiği ve şahit olduğu durumları takip etmemizde çok büyük fayda var. Zira bu alanlarda, toplumsal
yozlaşma gözler önüne serilerek, çocuklarımızın toplu halde algıları değişmektedir.
SON OLARAK: Çocuğunuz için tek bilgi kaynağının siz olmadığınızı unutmayın. Siz bu konularda onunla
konuşmasanız da, o merak ettiği bilgiye başka kaynaklardan büyük ihtimalle ulaşacaktır. Dolayısıyla merak ettiği
konularda ona yardımcı olun.
Eğer çocuğunuzun sorduğu soruya hazırlıksız yakalandıysanız, bunun cevabını doğru bir şekilde ona en
kısa zamanda anlatacağınızı söyleyerek sohbetinizi erteleyebilirsiniz.
Cinsellikle ilgili konularda temel yaklaşım, çocuğu düşündüğü veya söylediği herhangi bir şeyden dolayı
asla utandırmamaktır. Ancak bununla beraber mahremiyet kavramının da paralel bir şekilde çocuğa aktarılması
gerekir.
Tüm yaş gruplarında kadın-erkek, anne-baba arasındaki ilişkilerden bahsedilirken, sevgi ve şevkat
kavramları yola çıkış noktası olmalıdır .
Psk.Dnş. Kıvanç MEMMİ
2