shkolla mesme e lartë

BİYOLOJİ
Fen Liseleri (haftalık 3, yıllık toplam 111 ders saati)
GİRİŞ
İçinde yaşadığımız binyılın en önemli ihtiyaçlarından biri toplumsal gelişmenin
bir çok alanlarında çalışmalara katılmak, biyoloji biliminin diğer bilimlerle işbirliği
içinde bulunmasını sağlamaktır. Yedinci sınıf Biyoloji dersi öğretim programı içerdiği
konularla (metabolizma, hayat devri, kalıtım, canlıların yapısı, ayrıca kordalıların
diverzitesi) öğrencilerde psikomotor yeti ve becerilerin geliştirilmesini sağlamaktadır.
Biyoloji dersi öğretim programının gerçekleştirilmesinde uygulanan yeni girişim
ve stratejiler öğrencilerin eleştirel ve soyut düşünebilme yeteneklerini geliştirir, bu dünya
gerçeklerini kavramada yardımcı olur. Biyoloji dersi öğretim programının geliştirilmesi
ister metodoloji ve içeriklerin gerçeklestirilmesi açısından, ister de öğretim sürecinde
elde edilen sonuçlar, uygulanan yöntemler ve kullanılan araçlar açısından bilimsel bir
nitelik taşımaktadır.
Biyoloji dersi öğretim programı öğretmenin yapacağı işlerden çok, öğrencinin
edineceği bilgi ve becerilere önem vermektedir.
Başka bir deyişle, Biyoloji dersi öğretim programı öğrencilerin, içinde insanın da
bulunduğu canlı dünyaya karşı ilgisini uyandırır, doğanın ve canlıların korunması
konusunda sorumluluklarını artırır, doğanın biyolojik zenginliklerini tanıyarak çevre
bilinci ile doğru kullanmalarını sağlar. Bütün bunlar, aynı zamanda yeni binyılın
getireceği sorunlarla başa çıkmayı sağlayacaktır.
UZAK HEDEFLER
·
·
·
Hayatsal olaylara ait esas kanunları, canlıların organizasyon, yapı ve gelişimlerini kavrayabilme;
Canlılar alemindeki çeşitliliği, canlıların ekolojik dengenin sağlanmasındaki rolünü kavrayabilme;
Bilimsel çalışmalarda ihtiyaç duyulan bilgilere ulaşabilme ve bu bilgilerden yararlanarak insan ve
çevrenin yararları doğrultusunda etkinlik gösterebilme.
1
GENEL HEDEFLER
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
Tutum ve değerlerin geliştirilmesi açısından
Canlılara ve çevreye karşı saygılı ve sorumlu davranarak ekolojik
dengeyi sağlayabilme;
Kişisel davranışları (iş birlikçilik, açıklık, hoşgörürlük, saygınlık,
gönüllülük, eleştirilik ) geliştirebilme;
Bilgi açısından
Biyolojik kavram ve terimleri kavrayabilme;
Biyolojik kavram ve ilkeleri kavrayıp aralarında ilişki kurabilme;
Biyolojik işlem ve yöntemleri uygulayabilme;
Anlama açısından
Biyolojide uygulanan işlem ve yöntemleri kavrayabilme;
Etki-tepki ilişkilerini kavrayabilme;
Biyoloji gerçek ve ilkeleri kavrayabime;
Uygulama açısından
Biyolojik sorunlari çözebilme ;
Bilimsel çalışmalarda ihtiyaç duyulan bilgilere ulaşabilme;
Diğer bilim dallarındaki gelişmelerden biyolojide yararlanabilme;
Bilgi alış verişi açısından
Bilimsel olaylar arasında ilişki kurabilme;
Yararlı olan ve yararlı olmayan bilgileri birbirinden ayırt edebilme;
Bilim ve bilimsel yöntemlerin özellikerini kavrayabilme;
Eleştirel düşünme açısından
Biyolojide edinilen bilgi ve becerileri günlük hayatta uygulayabilme;
Iş birliği içinde çalışmayı alışkanlık haline getirebilme.
Gerçekleri yargılardan ayırt edebilme;
Önemli bilgileri önemsiz olanlardan ayırt edebilme.
Biyoloji dersi öğretim programı 11. sınıf genel ve özel amaçlarına uygun olarak üç bölüm
ve yedi altbölüme ayrılmıştır.
11. sınıf Biyoloji dersi öğretim programı organizasyonu aşağıdaki tabloda verilmiştir:
2
Tab.1.
PROGRAM İÇERİĞİ
KATEGORİLER
I. HAYATSAL
OLAYLAR
II. CANLILARIN
YAPISI
III. CANLILAR VE
ÇEVRE
Ders
Saati
Yüzdelik
%
I.1. METABOLİZMA
17
15.31
I.2. HAYAT DEVRİ
15
13.51
I.3. KALITIM
10
9.00
II.1. DOKULAR
6
5.40
II.2. ORGANLAR
8
7.20
II.3. ORGANİK SİSTEMLER
22
19.81
III.3. BİYODİVERZİTE
12
10.61
Pratik Çalışma
14
12.61
Serbest Ders Saatleri
7
6.30
111
99.75
ALT KATEGORİLER
Toplam
3
Kategori
I.
HAYATSAL
OLAYLAR
Alt kategori
I.1.
METABOLIZ
MA
Program İçeriği
I.1.1.HAYATIN
FİZİKSEL, KIMYASAL
ve HÜCRESEL ESASI:
· Su ve Canlılar;
· Karbonhidrat, Yağ
ve Proteinlerin
Yapısı ve
Biyolojik Önemi;
· Maddelerin Hücre
Zarından
Geçmesi;
· Fotosentez;
· Hücre Solunumu;
· Biyokatalizorlerin
Anabolizma ve
Katabolizmadaki
Rolü;
v
v
v
v
Pratik Çalışma:
Alyuvarların
Değişik
Çözeltilerdeki
Davranışı;
Fotosentezin
Incelenmesi;
Yaprak
Terlemesinin
Stahl Yöntemiyle
Incelenmesi;
Katalaz Enzimi
Etkinliğinin
İncelenmesi.
Kazanımlar
Bu konuları başarıyla tamamlayan her öğrenci :
· Suyun çözücü, ısı düzenleyici, taşıyıcı olarak
önemini ve hücredeki fiziolojik görevini
açıklar;
· Asit, baz ve tuzları birbirinden ayırt eder ve
pH'nın biyolojik önemini açıklar;
· Plazmoliz, deplazmoliz ve turgorun hücre
hayatındaki önemini, ayrıca sitoliz nedenlerini
açıklar;
· Biyomonomer ve biyopolimerlerin yapısını
açıklar;
· Biyomonomerlerin biyopolimerlere,
biyopolimerlerin de biyomonomerlere
dönüşümünü açıklar;
· Karbonhidrat, yağ ve proteinlerin yapısını ve
biyolojik önemini açıklar;
· Amino asitlerin yapı ve görevini açıklar;
· Peptid bağının oluşumunu ve proteinlerin
strüktürel yapısını açıklar;
· Inorganik ve organik katalizörleri birbirinden
ayırt eder;
· ATP'nin hücredeki rolünü açıklar;
· Vitaminlerin biyokimyasal reaksiyonlardaki
rolünü açıklar;
· Enzim ve koenzimlerin biyokimyasal
reaksiyonlardaki rolünü açıklar;
· Değişik etkenlerin (pH, sıcaklık, inhibitörler
v.b.) enzimlere etkisini açıklar;
· Fotosentezin ışık ve karanlık safhası
reaksiyonlarını açıklar;
· Hücre solumunun oksijenli, mayalanmanın da
oksijensiz solunum olduğunu ayırt eder;
· Mayalanmanın günlük yaşamdaki önemini
açıklar;
Dersler Arası
İlişki
Fizik, Kimya
4
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
Heterotrof ve ototrof canlılarda metabolizma
olayını açıklar;
Fotosentez ve hücre solunumu arasındaki
bağlılığı inceler;
Kloroplast ve klorofilin görevini (ayrıntılara
girmeden) açıklar;
Fotosentez etkenlerini (ışık, CO2, sıcaklık v.b.)
tartışır;
Bitkisel hormonların düzenleyici etkisini
açıklar;
Inhibitörlerin etki mekanizmasını açıklar;
Fotosentezin yapraklarda gerçekleştiğini
tespit eder;
Terlemenin yapraklarda gerçekleştiğini
tespit eder;
Alyuvarların izotonik, hipotonik ve
hipertonik çözeltilerdeki davranışını inceler;
Sıcaklık ve pH'nın katalaz enzimine etkisini
açıklar.
5
Kategori
I.
HAYATSAL
OLAYLAR
Alt kategori
I.2. HAYAT
DEVRİ
Program İçeriği
I.2.1. HÜCRE BÖLÜNMESİ:
Mitoz ve Meyoz
I.2.2. HAYVANLARDA
GELİŞME VE BÜYÜME
· Gametogenez;
· Döllenme;
· Embriyon Gelişimi;
· Doğum;
· Büyüme;
· Üreme;
· Yaşlanma;
· Ölüm
·
I.2.3. Kurbağa Örneğindeki
Anamniyotların, İnsan
Örneğinde Amniyotların
Embriyon Gelişimi;
I.2.4. Bitkilerde Gelişme ve
Büyüme Fizyolojisi.
Pratik Çalışma:
v Soğan Kökü
Hücrelerinin
Bölünmesi;
v Kurbağa ve Tavuk
Embriyon Gelişimi.
Kazanımlar
Dersler Arası
İlişki
Bu konuları başarıyla tamamlayan her öğrenci:
· Hücre bölünmesini açıklar, mitoz ve meyoz
arasındaki farkları ayırt eder;
· DNA ve kromozomların hücre
bölünmesindeki görevini inceler;
· Memelilerde üreme organlarının yapısını ve
eşeyli üremeyi açıklar;
· Memelilerde gelişim safhalarını – embriyon
öncesi gelişim (gametogenez, döllenme),
embriyon gelişimi ve embriyon sonrası
gelişimi (doğum, büyüme, üreme, yaşlanma,
ölüm) açıklar;
· Omurgalılarda başkalaşmalı (kurbağa) ve
başkalaşmasız (insan) gelişimi açıklar;
· Embriyon gelişiminin birkaç safhada
gerçekleştiğini açıklar;
Fizik, Kimya,
· Yapay döllenmeyi açıklar;
Biyokimya
· Hayvanlarda dış ve iç döllenmeyi açıklar;
· Bitkilerde "Tohumdan tohuma" gelişimi
(ayrıntılara girmeden) açıklar;
· Tohumlu bitkilerin gelişim ve büyüme
fizyolojisini, gelişme ve büyümeyi etkileyen
etkenleri açıklar;
· Çiçeklenme ve fotoperiyodizmin
fizyolojisini açiklar;
· Insanda üreme sisteminin yapı ve görevini
açıklar;
· Hormonların menstrual döngü ile bağlılığını
ve fiziki- ruhi davranışlara etkisi;
· Insanda gebeliğin süresini ve gebeliğe ait
safhalar arasındaki bağlılığı açıklar;
· Insanda cinsel aksaklıkları ve bu
aksaklıkların biyokimyasal, fizyolojik,
6
·
hormonal ve kromozomal nedenlerini
(ayrıntılara girmeden) inceler;
Üreme ve kalıtımın canlıların gelişimindeki
önemini açıklar.
7
Kategori
Alt kategori
Program İçeriği
I.3.1. Nükleik Asitlerin
(DNA ve RNA) Yapı ve
Görevi;
I.3.2. Protein Sentezi;
I.3.3. Mendelin Çalışmaları;
I.3.4. Eşey Tayini ve Eşeye
Bağlı Kalıtım;
I.3.5. Kalıtsal Hastalıklar.
I.
HAYATSAL
OLAYLAR
Pratik Çalışmalar :
· Eşeye Bağlı
Kalıtım;
· Mısır Melezleri;
· Genetik Şifre ve
Protein Sentezi.
I.3. KALITIM
Kazanımlar
Dersler Arası
İlişki
Bu konuları başarıyla tamamlayan her öğrenci:
· J. Watson ve F. Crick DNA molekül modelinin
biyoloji, tıp ve biyoteknolojideki önemini
değerlendirir;
· Nükleotid (şeker, baz, fosfat), sarmal iplik,
hidrojenür bağ terimlerini açıklar ve azot bazlarını
adlandırır;
· DNA ve RNA arasındaki farkları açıklar;
· DNA'nın çoğalması (replikasyon) olayını açıklar;
· Nükleotidlerin, enerji taşıyıcı moleküllerin (ATP)
yapı taşları olduğunu açıklar;
· Protein sentezini ve DNA ile RNA'nın sentezdeki
önemini "Genetik şifrenin yazılması" ve "Genetik
şifrenin okunması" deyimlerini açıklar;
· "Kod", "Kodon" ve "Antikodon" kavramlarını
açıklar;
Fizik, Kimya,
· Mendel'in kalıtım yasalarını açıklar;
Matematik
· Kalıtsal olan ve kalıtsal olmayan özellikleri,
genotip ve fenotipi, monohibrit ve dihibrit
çaprazlaşmayı birbirinden ayırt eder ve oğul
döldeki genotipleri belirler;
· Mendel yasalarından yararlanarak değişik
özelliklerin kalıtımını inceler;
· Eşeye bağlı kalıtımı, baskın ve çekinik özellikleri,
akraba evliliklerinin neticelerini açıklar;
· Kalıtsal hastalıkları ve neticelerini açıklar;
· Insanda eşeye bağlı hastalıkları ve akraba
evliliklerinin neticelerini açıklar;
· Monohibrit ve dihibrit çaprazlamaya ait
problemleri çözer ve açıklar;
· Değişik mısır ırk ve melezlerinin özelliklerini
karşılaştırır;
8
·
CD'lerden
yorumlar.
yararlanarak
protein
sentezini
9
Kategori
Alt kategori
Program İçeriği
Kazanımlar
Dersler Arası
İlişki
Bu konuları başarıyla tamamlayan her öğrenci:
II. 1. DOKULAR
·
II.1.1. Bitkisel Dokular;
II.1.2. Hayvansal Dokular;
II.2.1. Bitkisel Organlar;
II.2.2. Hayvansal Organlar.
II.
CANLILA
RIN
YAPISI
II.2
DOKU ve
ORGANLAR
Pratik Çalışma:
· Suyun Odun doku
(ksilen) ile
Taşınması;
· Bitki hareketleri.
·
·
·
·
·
·
Not: Öğrenciler hücre, doku ve
organları ilk okulda öğrendiler.
Bu sınıfta organlara ait bilgiler
genişletilir.
·
·
·
·
Bitkisel ve hayvansal doku ve organların yapı ve
görevini inceler ve açıklar;
Bitki ve hayvanların esas özelliklerini açıklar;
Bitki ve Hayvanlarda özelleşmiş doku ve
organları adlandırır ve ayırt eder;
Omurgalılarda böbrek, kalp ve karaciğer gibi
organları organik sistem kapsamında açıklar;
Bitkilerde maddelerin taşınmasını sağlayan
yapıları açıklar;
Bitki ve hayvanların yapısındaki farkları ayırt
eder;
Değişik organların yapı ve görevleri arasındaki
bağlılığı açıklar;
Görevini yitiren organların kaderini belirler;
Dış etkenlerin (ışık, yerçekimi v.b.) bitkilerin
büyüme, gelişme ve hareketlerine etkisini açıklar;
Suyu kökten yapraklara taşıyan gövde kısımlarını
tespit eder;
Bitkilerde fototropizm ve jeotropizm
hareketlerini deneysel olarak gösterir.
Morfoloji,
Anatomi,
Embrijoloji,
Fizik
10
Kategori
II.
CANLILA
RIN
YAPISI
Alt kategori
II. 3.
ORGANIK
SISTEMLE
R
Program İçeriği
II.3.1. ORGANİK
SİSTEMLER:
· Denetleyici
ve
Düzenleyici
Sistemeler
· Duyu
organları;
· Destek ve
Hareket
Sistemleri;
· Sindirim
Sistemi;
· Dolaşım
sistemi;
· Solunum
Sistemi;
· Boşaltım
sistemi.
Pratik Çalışma :
· Kan
grupları;
· Otonom
Sinir
Sisteminin
Kalbin
Çalışmasına
Etkisi;
Kazanımlar
Bu konuları başarıyla tamamlayan her öğrenci:
· Canlı sistemlerin yapı ve görevlerine ait bilgileri kavrar ve
uygular;
· Omurgalılara ait anatomik terimleri kullanır;
· Omurgalılara ait destek ve hareket sisteminin yapı ve görevini
inceler ve açıklar;
· Sinir sistemi ve endokrin sistemin yapı ve görevini inceler ve
açıklar;
· Merkez ve otonom sinir sisteminin yapı ve görevini karşılaştırır ve
ayırt eder;
· Sempatik ve parasempatik sinir sistemlerinin çalışmasına ait
örnekler verir;
· Sinapsların yapı ve görevlerini açıklar;
· Uyarılma ve uyartı terimlerinin tanımını yapar;
· Sinir hücresinin yapı ve görevini açıklar;
· Endokrin sisteme ait bez ve hormonların yapı ve görevini açıklar;
· Kardiyovasküler ve lenf sisteminin, ayrıca kanın yapı görevini,
bağışıklığı açıklar;
· Insan ve omurgalı hayvanların dolaşım sistemlerini karşılaştırır,
farkları ayırt eder;
· Dolaşım ve solunum sistemi arasındaki bağlılığı açıklar;
· Pigmentlerin (Hb, Hc) solunumdaki görevini açıklar;
· Bağışıklığı sağlayan yapıları ayırt eder ve açıklar;
· Antijen ve antikor terimlerinin tanımını yapar;
· Kanın koruyucu görevini açıklar;
· Bazı hastalıkların (AIDS) sebep ve belirtilerinin tedavisini açıklar;
· Emilim ve boşaltımı molekül, hücre, organ ve organik sistemler
düzeyinde gerçekleştiren yapıları inceler ve açıklar;
· Omurgalılarda sindirim ve boşaltım sistemlerinin karşılaştırmalı
yapı ve görevlerini inceler ve açıklar;
· Insanın sindirim ve boşaltım sistemini omurgalı hayvanların
sindirim ve boşaltım sistemleriyle karşılaştırır;
Dersler
Arası
İlişki
Morfoloji,
Anatomi,
Embriyol
oji,
Psikoloji,
Fizik,
Ekonomi,
Immunolo
ji.
11
·
Kurbağa
Derisinin
Solunumdak
i Görevi.
Not: Öğrenciler
organik sistemleri
ilkokulda öğrendiler.
Bu sınıfta organik
sistemlere ait bilgiler
genişletilir.
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
Kategori
Alt kategori
Besinlerin sindirim ve emilim mekanizmalarını açıklar;
Vücut ısısı ve beslenme ile metabolizma arasındaki bağlılığı
açıklar;
Su ve tuzların deri ve böbreklerle boşaltımını açıklar;
Sidiğin oluşumunu ve boşaltımını açıklar;
İnsanın organik sistemlerini hayvanların organik sistemleriyle
karşılaştırır;
İnsanda organik sistemlere ait bazı hastalıkları açıklar.
İnsanda kan gruplarını tayin eder;
Sınıftaki öğrencilerinin kan grupları yüzdeliklerini
Kosova'daki yüzdeliklerle karşılaştırır;
Kurbağada adrenalin ve noradrenalinin kalp atışlarına
etkisini tespit eder;
Kurbağada esas solunum organının deri olduğunu tespit eder.
Program İçeriği
III.1.1. KORDALILAR;
III.1.2. OMURGALILAR;
III.
CANLILAR
VE ÇEVRE
III.1. BİYODİ VERZİTE
·
Balıklar;
·
İkiyaşayışlılar;
·
Sürüngenler;
·
Kuşlar;
·
Memeliler.
Kazanımlar
Bu konuları başarıyla tamamlayan her öğrenci:
· Kordalıların çeşitliliğini açıklar ve
karakteristik özelliklerini anlatır;
· Omurgalıların (balıklar, ikiyaşayışlılar,
sürüngenler, kuşlar, memeliler) yaşam
ortamlarını ve yaşayış tarzlarını açıklar;
· Omurgalılarda çeşitliliğin artışını
gösteren örnekleri gözlemler;
· Morfolojik, anatomik, embriyolojik ve
evrimsel kriterler uygulayarak
omurgalıların farklı sınıflarına ait
hayvanları (kurbağa, alabalık,
kertenkele, tavuk, fare) karşılaştırarak
benzerlik ve farklılıkları tespit eder.
Dersler Arası
İlişki
Morfoloji,
Anatomi,
Embriyoloji,
Paleontoloji,
Jeoloji.
12
Pratik Çalışma:
· Çevrede Bulunan
Ikiyaşayışlı ve
Sürüngenlerin
Anahtar Kitaplar
Yardımıyla
Tanımlanması.
Not: Omurgalılar evrim
boyunca değişik ortamlarda
yaşamaya uyum sağlamıştır.
·
Çevrede bulunan ikiyaşayışlı ve
sürüngenleri tanımlar.
13
ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ
Biyoloji dersi programı, birçok diğer programlar olduğu gibi, değisik yöntemler
ile gerçekleştirilebilir. Değişik yöntemlerin uygulandığı derslerin, sadece bir yöntemin
uygulandığı derslerden çok daha başarılı olduğu bilinir. Her dersin kendine göre öğretim
yöntemleri olduğu gibi ortak öğretim yöntemleri de vardır.
Biyoloji dersinde uygulanabilen yöntemlerin birkaçı aşağıda verilmiştir:
·
·
·
·
·
Anlatma (monolog) yöntemi;
Konuşma (diyalog) yöntemi ;
Metin üzerinde çalışma yöntemi;
Gösteri yöntemi;
İnteraktif yöntem (bilgisayar ve CD’lerin kullanılması yöntemleri).
Öğretim yöntemlerinin olumlu ve olumsuz tarafları da vardır. Yalnız bir ögretim
yönteminin uygulandığı derslerde öğretim programlarının öngördüğü amaç ve ödevlerin
gerçekleştirilmesi mümkün değildir. Bu yüzden derslerde öğretim yöntemlerinin biri
değil, birkaçı uygulanmalıdır.
Öğrenci merkezli eğitimde öğretmen, danışman ve rehber rolünü üstlenmiştir.
Derslerde uygulanacak olan yöntemlerin seçimi bizzat öğretmenin kendisine bırakılmstır.
Ögretmenin GİS (giriş- işleniş-sonuç) strüktürlü derlserde uygulanabilen yöntemlerin
birkaçı şunlardır: Klaster, Küp, Kavramlar tablosu, Ven diyagrami, braynstorming,
Xhigson I ve II v.b.
Öğrencilerle çalışma şekilleri ve öğretim yöntemlerine ait ayrıntılı bilgileri
aşağıdaki kitaplarda bulabilirsiniz:
B.Musai: Modele te mësimdhënës se suksesëshem; Tiran; Email: rëct
[email protected].
M.Mula: Modele të mësimdhënes sipas strukturës ERR të ores, Prishtinë
2003. Email: office @ kec-ks.org ,http://ëëë. kec-ks.org .
Dokuzuncu ve Onuncu Sınıf Programları; Priştine, 2002 ve 2003, sayfa 11-14
ve 166-169.
Pratikte yalnız bir öğretim yönteminin uygulandığı dersler genelde yoktur. Aynı
bir derste birkaç öğretim yöntemi uygulandığında çalışmalar daha ilginç ve daha dinamik
olur; monotoni kırılır ve öğrencilerin başarısı düzelir. Çalışmalar sırasında yapılan her
değişme çalışmaları canlandırır, ilgi ve bilgiyi artırır.
Biyolojiye ait ödev ve amaçların daha başarılı bir şekilde gerçekleştirilmesi için
“Bilinenden bilinmeyene” , “Basitten bileşiğe” , “Somuttan soyuda” , “Özelden genele” ,
“Büyükten küçüğe” gibi didaktik ilkeler uygulanmalıdır.
Başka bir deyişle, öğretmen derslik, laboratuvar ve doğada gerçekliştirilen
çalışmalarda öğrencileri yönlendirerek ve yardımcı olarak onların öğrenme, gözlem
yapma, sıralama, ölçme, kaydetme, sonuç çıkarma, deney yapma, kontrol etme, yani
çalışarak ve yaşayarak program içeriklerini anlama ve kavramalarını sağlamaktadır.
14
“İşitilen unutulur, görülen bellekte tutulur, gözlenen ve yapılan ise unutulmaz” deyimi
çok anlamlı bir deyim. Öğretim amaçların gerçekleştirilebilmesi için okulda var olan
vivaryum, akvaryum ve tevaryumlardan yararlanılır. Çevrede bulunan bitki ve hayvanları
tanımlayıp sınıflandırabilmek için anahtar kitaplar kullanılır. Bu işte öğretmenin yardımcı
olması gerekir.
KAYNAK VE DERS ARAÇ İLE GEREÇLER
DERS KITAPLARI VE DIĞER KAYNAKLAR
11. sınıf Biyoloji dersi öğretim programının gerçekleştirilmesi için önerilen kaynakça
aşağıda verilmiştir:
TÜRKÇE KAYNAKÇA:
·
·
·
·
H. Çığırgan, M.Ay: fen bilgisi 4,5,6,7,8, MEB-Ankara, 1999
S. Börü, Ş. Çavak: Bıyoloji, Lise 1, MEB-Istanbul, 2001
A. Sucu, S. Bayar: Biyoloji, Lise 2, MEB-Istanbul, 2000
Ö. Bulut, S. Korkmaz: Biyoloji, Lise 3, MEB-Istanbul 2001
İnternet:
http://ëëë.life.uiuc.edu/cgi-bin/plantbio/cell.cgi
virtual plant cell from a University of Illinois project.qeliza bimore, struktura
http://ëëë.libfind.unl.edu/ëglider/tutorial/animcell.html
animal cell from a course at the university of Nebraska., qeliza shtazore, struktura
http://ëëë.biology. Arizona.edu/cell bio/tutorials/pev/page2.html, për baktere
http://biology.edu/sciconn/lessons/mccandles/pev/page2.html ,osmoza, difuzioni
http://photoscience.la.asu.edu/photosyn/default.html,frymëmarrja, fotosinteza
http://vector.cshl.org/dnaftb/DNA ,acidet nukleike
http://ëëë.biology.arizona.edu/cell_bio.html cell cycle tutorial,reprodukimi
http://ëëë.stg.broën.edu/ëebs/Mendelëeb/links to mendels,trashigimi
http://ëëë.massinteraction.org/html/genome/sickle cell information-trashëgimi
http://ëëë.naturalia.org/ZOO/in dexing.html. This is a virtual zoo site,biodiversiteti
http://commetechlab.msu.edu/sites/dlc- me/zoo/-biodiversiteti, avertebrorët
http://curry.edschool.virginia.edu/go/frog/home.html,This site has a virtual frog
dissection, Sistemet e organeve
http://arbl.cvmbs.colostate.edu/hbooks/pathphys/endocrine/basics/control.html,
endokrinologji, feed-back, http://ëëë.psych.umn.edu/psylabs/mtfs/special.htm. Zhvillimi i
bimëve, shtazëve, zigota, embrioni,fetusi, fara
15
Derslerde kullanılacak olan kaynaklar öğrencilere ve konuya uygun olması
şartıyla öğretmen tarafından seçilir. Öğretim sürecinde ders araç ve gereçleri de önemli
rol oynar. Ders araçlarının en önemlileri görsel araçlar, işitsel araçlar ve görsel- işitsel
araçlarıdır.
LABORATUVAR VE DOĞA ÇALIŞMALARI
11. sınıfta laboratuvar çalışmalarından başka doğa çalışmalarının (eğitsel geziler)
yapılması da öngörülmüştür. Laboratuvar ve doğa çalışmaları, öğretim programlarının bir
parçasıdır. Bu çalışmalar sayesinde teorik bilgilerin pratikte uygulanması sağlanır.
EĞİTSEL GEZİLER:
Eğitsel geziler olayları, durumları gerçek görünümüyle tanıma, takdir etme ve
bilgileri asıl kaynağından elde etme amacıyla uygulanan bir tekniktir. Bu tür geziler
öğrencilerde benimseme, inceleme, analiz ve sentez yapma, mantıksal düşünme,
bağımsız düşünme, sezgin ve yapıcı olma yetilerini geliştirir.
Eğitsel gezilerin “basit bir doğa gezisi” olmaması için öğretmen tarafından iyi
hazırlanması gerekir. Hazırlıklar aşağıdaki işlemleri kapsamalıdır:
EĞİTSEL GEZİLERİN ORGANİZASYONU
· Eğitsel gezinin konusuna uygun bir yerin (ırmak, çayır, orman, agrokültür, milli
park v.b) seçilmesi;
· Eğitsel gezinin gerçekleştiriliceği yerin bitkiler ve hayvanlar dünyasının, ayrıca
konfigurasyonun incelenmesi (eğitsel gezinin gerçekleştirileceği yere gidiş ve dönüş
yolunun, didaktik nedenler yüzünden, aynı olmaması gerekir);
· Öğrencilerin, gözleyecekleri durum ya da olay konusu hakkında önceden
bilgilendirilmesi;
· Öğrencilerin eğitsel gezi sırasında bitki ve hayvanlara ait esas özellikleri ayırt
etmesi, canlılar arasındaki ilişkileri incelemesi, bilgi kaybının önlemek amacıyla
sonuçların hemen ve gerçege uygun olarak not edilmesi;
· Eğitsel gezi sırasında tartışma, değerlendirme ve özetlemenin yapılması, bitki ve
hayvanlara ait malzemenin sınıflandırılması;
PRATİK ÇALIŞMALAR
Biyoloji laboratuvarı, doğa hakkında yararlı bir şekilde hangi soruların sorulabileceğini
ve cevapların en iyi bir şekilde nasıl alınabileceğini en kolaylıkla öğrenilen yerdir
(Biyoloji dersi öğretim programı, 10. sınıf, sayfa 134-171)
16
BİYOLOJİ LABORATUVARI VE LABORATUVAR İŞÇİSİ (LABORANT)
Biyoloji dersi öğretim programının başarılı bir şekilde gerçekleştirilmesi için
doğadaki çalışmalardan başka laboratuvar çalışmalarının da yapılmasına, ayrıca zengin
bir kitaplığa ihtiyaç vardır. Bu işte internetten de yarararlanılabilir. Laboratuvar
çalışmalarında laboranta da ihtiyaç vardır.
Laborantın laboratuvarda yapması gereken işlerden bazıları laboratuvar bitki ve
hayvanların bakımı, laboratuvar araç ve gereçlerin sağlanmasıdır.
DEĞERLENDİRME
Bireylere verilen eğitim sonunda, istenen yönde bazı davranışların oluşması
beklenir. Bu davranışların oluşup oluşmadığını, oluştu ise de ne derecede oluştuğunu
saptamak için değerlendirmeye ihtiyaç vardır. Eğitiminin sonunda öğrencilerde gözlenen
davranışların (öğrenci kazanımları) değerlendirilmesi, gerek öğrenciler hakkında, gerekse
öğretim programları (11. sınıf öğretim programı) hakkında önemli bilgiler verir.
Değerlendirme ilkeleri aşağıda verilmiştir:
·
·
·
·
·
·
Değerlendirmeye ait amaç ve önceliklerinin saptanması;
Sonuçların uygun ölçme araçlarıyla değerlendirilmesi;
Verilen bilgilerin kaliteli olmasının sağlanması;
Değerlendirme ile tüm program içeriklerinin kapsanması;
Verilen bilgilerin kalıcı olmasının sağlanması;
Değişik değerlendirme tekniklerinin uygulanması;
DEĞERLENDİRME ARAÇLARI
Öğrencilerin sahip olduğu bilgi ve beceriler ölçme ile değerlendirilir.
Değerlendirmenin daha gerçekçi olabilmesi için çeşitli ölçme araçları kullanılır.
Öğretmen ve okulun kullanabileceği bazı ölçme araçları aşağıda verilmiştir.
·
·
·
·
Gözlem;
Sormaca (anket);
Yazılı rapor;
Sözlü rapor;
17
·
·
·
·
·
Yazılı sınav;
Sözlü sınav;
Dosya değerlendirilmesi;
Kriter ve davranış değerlendirilmesi;
Test degerlendirilmesi
-Alternatif cevaplı testler;
-Kısa cevaplı testler;
-Çoktan seçmeli testler v.b.
KAZANIMLAR DERECESİ:
Öğretim yılı sonunda öğrencilerin kazanım dereceleri şöyle değerlendirilir:
·
·
·
·
·
Pekiyi (bilgi seviyesi çok yüksek);
İyi (bilgi seviyesi yüksek);
Orta (bilgi seviyesi orta);
Geçer (bilgi seviyesi sınırlı);
Geçmez (bilgi seviyesi yetersiz).
18