Kanser Ağrısinin Değerlendirilmesi

Prof. Dr. Fatma Eti Aslan
Kanser Ağrısının Değerlendirilmesi
“İçsel Bir Savaşın Belirtisi”
Kişiye özgü, SUBJEKTİF
Arş.Gör.Yasemin Uslu
Sunu Planı
o Neden Önemli?
o Amaç
o Güvenilirlik Derecesine Göre Kanserde
Ağrı Değerlendirme Adımları
AĞRI TEDAVİSİNDE KRİTİK ADIM
DOĞRU TANILANMASIDIR
“Bana yaşamsal bir sorunu çözmek için bir saat
verilse, bunun 40 dakikasını sorunu incelemeye,
on beş dakikasını gözden geçirmeye, beş
dakikasını sorunu çözmeye ayırırım.”
Einstein
Neden Önemli?
o İleri evre kanserde ağrı insidansı %75
o Yeterli ağrı kontrolü %25
o Uygun değerlendirme ve tedavi ile
%90’ında ağrı kontrol edilebilir.
(Socax, AHCRP Publication)
Tedavide başarısızlık
nedenlerinden birisi?
Ağrı değerlendirilmesinin
yapılmaması
Neden Önemli?
Kanserde AĞRI değişik ağrı yerleri,
değişik patolojiler ve tedaviye değişik
yanıtlarla ortaya çıkmaktadır.
Ayrıca
Ağrının subjektif doğası ve kompleks
yapısı ölçme ve değerlendirilmesini
zorlaştırmaktadır.
Neden Önemli?
Bugün için tüm sağlık profesyonellerince
benimsenen ve ortak kullanımda olan bir ağrı
değerlendirme ölçeği bulunmamaktadır.
Ağrı değerlendirilmesinde bir diğer sorun,
ağrıyı ölçme ve değerlendirmeye nereden
başlanacağıdır.
Ağrı değerlendirmesinde izlenecek
adımlar güvenilirlik derecesine göre
birden beşe kadar sıralanmış
Güvenilirlik Derecesine Göre
Kanserde Ağrı Değerlendirme Adımları ….
Ö
E
N
E
M
D
E
R
E
C
E
S
İ
1. Hastanın kendisinin ağrı bildirimi
2. Ağrının olası nedenlerinin araştırılması
3. Ağrı davranışlarının izlenmesi
4. Fizyolojik ağrı göstergeleri
5. Aile/yakınlarının bilgisine başvurma
1. Hastanın Kendisinin Ağrı Bildirimi
“En güvenilir ağrı değerlendirme
yöntemidir. Sık sık tekrarlanmalıdır”
(Kwekkeboom and Herr, 2001; Pasero, 2003; Ste-Marie, 2002)
Prof. Dr. Fatma Eti Aslan
“Ağrı, Hastanın söylediği şeydir.
Eğer söylüyorsa vardır.
Ona inanmak gerekir”.
Morgo Mc Caffery
Ancak, Sözlü Ağrı Bildirimini Etkileyen
Faktörler Olabilir….
o
o
o
o
Sedatif ilaçların kullanımı
Mekanik ventilasyon
Bilinç durumunda değişiklikler
……..
Bu faktörler; ağrı değerlendirme
sürecini daha komplike ve zor bir hale
getirir.
Hastanın ağrı bildirimini yapamayacağına
karar vermeden önce, hemşire en az üç kez
hastaya ağrınız var mı sorusunu yöneltmeli.
Her sorudan sonra hastaya yanıt vermesi için
zaman tanımalı
Kwekkeboom& Herr, 2001
NASIL
DEĞERLENDİRİLMELİ
Prof. Dr. Fatma Eti Aslan
KANSER AĞRISINI DEĞERLENDİRMEDE
HANGİ ÖLÇEK İDEAL?
o Görsel Kıyaslama GKÖ
o Sayısal
o Kategori ve
o Yüz İfadeleri Ölçeklerinin bir çoğu
o Kısa Ağrı Soru Formu
Kanser hastalarında önerilmektedir
Ölçme: Bir şeyi sembollerle gösterme
Değerlendirme: Ölçülen şey konusunda
değer yargısına varma, yorumlama
The Position Statement and Clinical Practice Recommendations for Pain Assessment in the Nonverbal Patient
Approved by the American Society for Pain Management Nursing, Herr et al, Pain Management Nursing, 7(2):44-52
(2012)
AĞRI ŞİDDETİNİ
DEĞERLENDİREN ÖLÇEKLER
AĞRI ŞİDDETİNİ
DEĞERLENDİREN ÖLÇEKLER
Dayanılmaz Ağrı
10
0 Ağrı Yok
Görsel Kıyaslama Ölçeği
GKÖ= VAS
Beklenen ve istenen
Sayısal 0-10 ölçeğine göre hastanın
ağrı şiddetini “4” ve altı olmasıdır.
0
2.4.2014
1
2
3 4
5
6
7
8
9 10
Kısa Ağrı Soru Formu
Hasta – hemşire - hekim tarafından yaklaşık
15 dakika da doldurulur.
Toplam dokuz maddeden oluşur.
Standart McGill-Melzack Ağrısı Soru Formu (MASF)’nun
duyusal ve algısal boyutlarını içeren tanımlayıcı
kelimeden oluşur.
Her tanımlayıcı kelime, hastalar tarafından 0-10 şiddet
ölçeği üzerinde puanlanır
0: yok; 10: şiddetli
Kısa Ağrı Soru Formu-1
Tedaviler ve analjeziklere bağlı klinik
değişikliklere hassas
1-6 Ağrı kaynağı,
yeri ve özellikleri
7. Ön tedavileri
8. Tedavi etkinliği
Kısa Ağrı Soru Formu-2
9. Madde ağrının yaşam aktiviteleri üzerine etkisi
Yedi alt başlıktan oluşur.
Öneri
 JCI, hastanelerin tüm bölümlerinde aynı ölçeğin
kullanılmasını öngörüyor.
 Hastalara seçenek tanınması öneriliyor.
 Basit “Evet” ya da “Hayır” yanıtlarının verilebildiği
ölçekler
 Kısa yanıtları hasta başını sallayarak ya da gözlerini
açıp kapatarak yanıtlayabilir
Kwekkeboom and Herr
Ağrı Değerlendirme Adımları
Ö
E
N
E
M
D
E
R
E
C
E
S
İ
1. Hastanın kendisinin ağrı bildirimi
2. Ağrının olası nedenlerinin araştırılması/var
olması
3. Ağrı davranışlarının izlenmesi
4. Fizyolojik ağrı göstergeleri
5. Aile/yakınlarının bilgisine başvurma
Ağrı Nedeni
Kanser Ağrısının olası
nedenleri
Üç Farklı Nedeni
Hastaların
 %77’sinde kansere
 %19’unda kanser tedavisine
 %14’ünde kanser dışı nedenlere
BAĞLI AĞRI
Ağrı Nedeni
Diren çıkarılması
o Femoral kateterin çekilmesi,
o Santral venöz kateter yerleştirilmesi,
o Yara pansumanın değiştirilmesi
o İmmobilizasyon süresinin uzaması,
o Rehabilitasyon uygulamaları
o Hasta nakilleri………
Puntillo ve arkadaşları (2001), yoğun
bakım ve acil hastalarında yaptığı
çalışmada (n=6000)
HÜMANİZM!!!!
Ağrıya yol açacağını bildiğimiz girişimlerden
önce analjezik uygulama
Bushnell ,1997
*********
Ağrısını bildiremeyen hastaların da
bildirebilenler kadar ağrı yaşayacağını
unutmama……….
Ağrı Değerlendirme Adımları
Ö
E
N
E
M
D
E
R
E
C
E
S
İ
1. Hastanın kendisinin ağrı bildirimi
2. Ağrının olası nedenlerinin araştırılması/var
olması
3. Ağrı davranışlarının izlenmesi
4. Fizyolojik ağrı göstergeleri
5. Aile/yakınlarının bilgisine başvurma
Hastalar Ağrılarını Nasıl
Bildirir ?
Psikolojik………..
o Konfüzyon,
o Anksiyete,
o Korku,
o Öfke,
o Kızgınlık,
o Huzursuzluk
(Pasero 2003)
Hastalar Ağrılarını Nasıl
Bildirir ?
Davranışsal
o Kasılma,
o Yumruk sıkma,
o Hasara uğrayan organ ya da bölgenin
uyarandan uzağa çekilmesi,
o Hareketsiz kalma,
o Dişini sıkma,
o Yüzünü buruşturma,
o ………..
Ağrı davranışları ölçeği, paralize
hastalar için uygun değildir.
BU NEDENLE
Derin sedasyonda/ kas gevşetici ilaç
Uygulanan hastalarda ağrıya neden
olduğunu bildiğimiz her durumda
Ağrı Değerlendirme Adımları
Ö
E
N
E
M
D
E
R
E
C
E
S
İ
1. Hastanın kendisinin ağrı bildirimi
2. Ağrının olası nedenlerinin araştırılması/var
olması
3. Ağrı davranışlarının izlenmesi
4. Fizyolojik ağrı göstergeleri
5. Aile/yakınlarının bilgisine başvurma
Fizyolojik Ağrı Göstergeleri
Yaşam Bulguları
Kalp hızı, arter kan basıncı,
solunum
SpO2
End-Tidal CO2
Deri
Pupillalar
Azalma ya da Artma
Azalma
Azalma ya da Artma
Soluk , TERLİ
Dilate
Primer ağrı göstergesi olarak el alınmamalı
Yaşam bulgularındaki değişiklikler, altta
yatan hastalık ya da duruma, homeostatik
değişikliklere ve ilaçlara bağlı olabilir.
(Cheever 1999, Brown et al. 2004).
Ağrı Değerlendirme Adımları
Ö
E
N
E
M
D
E
R
E
C
E
S
İ
1. Hastanın kendisinin ağrı bildirimi
2. Ağrının olası nedenlerinin araştırılması/var
olması
3. Ağrı davranışlarının izlenmesi
4. Aile/yakınlarının bilgisine başvurma
5. Aile/yakınlarının bilgisine başvurma
Hasta ve ailesi, ağrı tedavi
ekibinin bir parçasıdır.
36
Aile üyelerinden hastalarının ağrı
düzeyini tahmin etmeleri istenmiş,
%53’ü Ağrının derecesini hastadan daha
düşük tahmin etmişlerdir.
Hastaların kendi ağrı yoğunluğunu değerlendirmesi,
hemşirelerin yaptığı ağrı yoğunluğu değerlendirmesi
ile karşılaştırıldığında hemşirelerin daha düşük şiddet
tahmin ettiği gösterilmiştir.
Desbiens NA., Mueller-Rizner N.(2000) How well do
surrogates assess the pain of seriously ill patients? Crit Care
Med. May;28(5):1347-52.
AĞRI, DÜZENLİ OLARAK DEĞERLENDİRİLMELİ
VE KAYIT EDİLMELİDİR.
American Pain Society
…………mekanik ventilasyondaki 1360 hastadan
%53’ünün ağrısının değerlendirilmediği saptanmış…..
(Payen ve ark., 2007)
………ağrısı olan 183 hastasının sadece %1,6’sında ağrı
değerlendirme ölçeği kullanılmış….
(Gelinas ve ark., 2007)
Ağrı değerlendirmesi tedaviye yön veren önemli
bir yaklaşım olmasına karşın, uygulamada
eksikliği hissedilen bazı öğeler ………………….
o Değerlendirmede sıklık ne olmalıdır?
o Hangi süre ağrı ortalamasını en iyi
belirleyebilir? Son 24 saat mi, son hafta mı?
o Kanser ağrısı zaman içerisinde değişmektedir.
Hamle ağrısı oldukça sıktır. Bu dinamiği
değerlendirmeye nasıl sokmalıdır
Ağrı Kontrolünde
Hemşirenin Rolleri
o Ağrıyı değerlendirme
o Ağrı tedavisi ve tedavi sonuçlarını izleme
o Ağrı tedavisinin komplikasyonlarına müdahale
etme
o Kayıt tutma
o Hasta ve ailesine eğitim verme
o Ağrı tedavisini değerlendirmedir.
Dihle A ve ark., 2005
Sonuç olarak-1
Kanser ağrısı içinde birçok psikososyal ve fiziksel
durumu barındırır. Bu nedenle Hastanın ağrı
ifadesi ve ağrıya karşı geliştirdiği davranışsal
tepkilere ön yargı ile bakılmamalı
Sonuç olarak-2
Ağrı ölçümün amacı belirlenmeli, hastaya ve
ağrı nedenine ilişkin güvenilir ve tama
yakın bilgiler hemen sağlanmalı,
Sonuç olarak-3
Ağrı değerlendirmesinde multidisipliner ekip
yaklaşımı ve herkesçe benimsenen ve farklı
yorumlara neden olmayan ağrı ölçekleri
kullanılmalıdır.
2.4.2014
44