15. PRATİSYEN HEKİMLİK KONGRESİ
29 Ekim 2010
Dr. Beyza Çelenligil Kutay
Sunumda Değinilen Konular
Ağrının tanımı
Ağrının sınıflandırılması
Kronik ağrının tanımı
Nosisepsiyon kavramı
Ağrı algısında farklılıklar
Kronik ağrı, ruhsal durum ilişkisi
Birinci basamak hekimlikte, kronik ağrı bilgisinin önemi
Kas – iskelet sistemi ağrılarının engellenmesinde birinci
basamak hekimliğin rolü
Kronik ağrılı hastaya yaklaşım ve ilaç tedavisinde dikkat
çeken noktalar
Sunumun Hedefi
Birinci Basamak Hekimlerinin kronik ağrılı hastaya
bütüncül ve empatik yaklaşmalarına katkıda
bulunmak
Her şey bir ağrıdır.
Doğum ağrıdır.
Hastalık ağrıdır.
Yaşlılık ağrıdır.
Ölüm ağrıdır.
Sevdiğinden
ayrılmak ağrıdır,
nefret bile ağrıdır.
Buda
Ağrının Tanımı
Vücudun herhangi bir yerinden kaynaklanan,
organik bir nedene bağlı olan veya olmayan,
insanın geçmişteki tüm deneyimlerini kapsayan,
hoş olmayan özel, öznel, emosyonel bir duyudur.
PAİN, Latince kökü: Poena: Ceza, işkence
Ağrının Sınıflandırılması
Nörofizyolojik Mekanizma
Etiyolojik
Nosiseptif
-Somatik
-Visseral
Nöropatik
Psikojenik
Kanser Ağrısı
Postherpetik Nevralji
Orak Hücre Anemisi
Artrit
…..
Bölgesel Ağrı
Süre
Akut
Kronik
Baş ağrısı
Yüz ağrısı
Bel Ağrısı
Pelvik Ağrı
….
Akut Ağrı
Semptom,
kısa süreli
doku hasarı +
Gelişimi ve tedavisi kısa zaman alır.
Ağrı yararlı fizyolojik bir uyarıdır.
Anksiyete eşlik eder.
Kısa süreli tedavi.
Tedavi beklentisi kürdür.
Tedavi başarı oranı yüksektir.
Kronik Ağrı
Sendrom,
uzun süreli
3 – 6 ay
doku hasarı +/Zaman alan bir süreçtir.
Ağrı; davranış ve hayat biçimini etkileyen
bir hastalıktır.
Depresyon eşlik eder.
Uzun süreli tedavi gerekir.
Ağrı kontrolü amaçlanır.
Tedavi başarı oranı orta derecededir.
En sık olanlar:
•Kas ağrıları
•Baş ağrıları
•Kanser ağrıları
Nosisepsiyon
Doku hasarı ve yıkımı çerçevesinde gelişen elektrokimyasal olaylara nosisepsiyon denir.
Transmisyon
Nosiseptörler tarafından algılanan ağrı bilgisinin daha üst merkezlere doğru iletilmesidir.
Modülasyon
Omurilik seviyesinde meydana gelir. Ağrılı uyaran spinal kord düzeyinde bir değişime uğrar ve üst
merkezlere iletilir.
Persepsiyon
Ağrının üst merkezlerde
anlamlandırılması
Başlıca Ağrı Mediatörleri
Prostaglandinler
Bradikinin
Serotonin
Histamin
Acetilkolin
Ağrı İleten Sinirler
( miyilinli) :Keskin ağrı, ısı
C (miyelinsiz ):Künt ağrı, ısı, dokunma
A delta
Nosiseptör Yoğunlukları
Yüksek Alanlar
Mukozal membranlar
Periosteum
Derin fasya
Ligamentler
Eklem kapsülleri
Kornea
Subkutanöz doku
Orta Alanlar
İskelet Kası
Kalp Kası
Düz Kas
Düşük Alanlar
Kemik
Kıkırdak
Kemik İliği
Ağrının Ölçülmesi
Kıstas: Çekilmiş en şiddetli ağrı
Ağrı Eşiği
Ağrı Toleransı
Ağrı Algısında Farklılıklar
Doğu – Batı kültürü
Ülkelere göre farklılıklar
Türkiye içinde farklılıklar
Emosyonel duruma göre
farklılıklar
Olay sonrası tutumlara göre farklılıklar
Düşünülen nedene göre farklılıklar
Ön kaygıya göre farklılıklar
Kronik Ağrı – Ruhsal Durum İlişkisi
Yumurta mı civcivden çıkar,
civciv mi yumurtadan?
Her ikisi de!
Kronik Ağrı – Ruhsal Sorunlar İlişkisi
Kronik ağrısı olanların % 50 - 85’inde depresyon
saptanmış;
Depresyonu olanların % 40 – 60’ı kronik ağrı
yakınması bildirmiş.
Ağrı depresyonu, depresyon ağrıyı arttırır.
İç çatışma, öfke, beklenti dile getirilemeyince
bedenselleşir.
Ağrı bir haykırıştır
Yardım çağrısıdır
Psikolojik kökenli de olsa ağrı gerçektir!!!
Birinci Basamağın
Kronik Ağrıdaki Rolü
Pratisyen Hekim, insanı bir bütün olarak
değerlendiren hekimdir
Ağrı olgularında, ağrının değil,
ağrılı hastanın tedavisi amaçlanmalıdır
Kronik ağrı, biyo– psiko – sosyal bir
sendromdur
Kronik ağrı olgularında,
multidisipliner
yaklaşım ve
empati çok önemlidir
Birinci basamak poliklinik başvurularının
ortalama% 20’si kronik ağrı olgularından
oluşmaktadır.
Ağrı tedavisinde, analjezikler doğru
kullanıldığında, hastaların % 85’inde yeterli
ağrı kontrolü sağlanabilmektedir
Kas İskelet Sistemi Ağrıları
Yaygınlığı
Hayatının bir döneminde kas – iskelet sistemi
ağrıları yaşamayan insan yok!
Toplumun ortalama % 80’ i bel – boyun ağrısı yaşıyor
Mavi yakalı emekçilerin, ilerleyen çalışma
yıllarında, alt bel ağrıları; beyaz yakalıların boyun
omuz ağrıları başlıyor!
Çalışanlar doğru postür özelliklerini ya hiç bilmiyorlar,
ya umursamıyorlar,ya da koşullar gereği
uygulayamıyorlar!
Kas İskelet Sistemi Ağrılarında
Koruyucu Hekimin Rolü
Bilgilendirme
Kavratma
Tutum oluşmasını sağlama
Anamnez Özellikleri -1Yakınmasını hastanın ifadeleriyle,
doğru iletişim yöntemiyle dinlemek
Ağrının özellikleri
Süresi
Şiddeti
Başlaması
Bitişi
Zonklayıcı, künt vb
Uykuyla ilişkisi
Başlatan durumlar
Yayılımı
Önceki tedavileri ve etkisi
Anamnez Özellikleri -2 Geçmişteki ağrılı dönemleri
Diğer hastalıkları
Geçirilmiş travmaları
Mesleği
Yaşadığı ortam
Alışkanlıkları ( sigara, egzersiz vb.)
Hayata bakışı
Aile Öyküsü
Postür alışkanlıkları
Ağrı öncesi, sonrası ruhsal durumu
Ağrısının tedavisine karşı beklentisi
Analjezik kullanım ilkeleri -1-
Veriliş yolunu, dozunu ve düzenini her hasta için ayrı
değerlendirmek
Ağrı başladığında değil, düzenli aralıklarla kullanmak
İlaca başlarken ve değiştirirken dikkatli izlemek
İlaç ya da veriliş yolu değiştirilirken eşit doz tablosu
kullanmak
En kolay kulanım yolunu seçmek
Yan etkilerini bilmek ve tedavi etmek
Ağrı tedavisinde plasebodan kaçınmak
İlaçlara dair önyargılı olmamak.
Gerektiği durumlarda, 2.,3. basamak ağrı kesicileri
(Opioidler) kullanabilmek
Analjezik kullanım ilkeleri -2-
Tolerans, fiziksel bağımlılık ve yoksunluk
sendromu bulgularını bilmek, fiziksel ve
psikolojik bağımlılığı ayırt etmek
Hastanın psikolojik durumunu izlemek
Analjezik adjuvanlardan yararlanmak
“Lüzum halinde” uygulama şekli
en sık yapılan yanlış !!!
Doğu Tıbbında Ağrı Tedavisi
Ağrısız yaşamak insanların en doğal
haklarındandır!
Katkıda bulunmanız umuduyla...
