beta hcg,b cell lösemi / lenfoma paneli,aspergillus antikor testi,asit

BETA HCG
Kanda Gebelik Testi; HCG blood test –
quantitative; Serial beta HCG; Repeat quantitative
beta HCG; Human chorionic gonadotrophin blood test
–
quantitative;
Beta-HCG
blood
test
–
quantitative; Pregnancy test – blood –
quantitative;
Kanda
Human
Chorionic
Gonadotropin
(
HCG
)
miktarının
ölçülmesidir. HCG plasenta dokularında yapılır ve varlığı
gebelik anlamına gelir. HCG nin beta subünitine bakılır. Kan
testidir. Yumurtanın döllenmesinden itibaren 10 gün içinde
test pozitif olur.
Aralıklarla Beta HCH ölçümü ne için yapılır?
Gebeliğin gerçek yaşını tespit etmek,
Anormal gebelikleri tespit etmek;
Dış gebelik,
Mol hidatiform,anormal gebelik, dış gebelik,
düşük tehtidi, down sendromu, pregnancy,
Düşük tehdidi,
4 lü test de Down sendromu gibi anormalliklerin tespiti
amacıyla,
Ayrıca gebelikle ilgili olmayan bazı hastalıkların
izlenmesinde bakılır.
Beta HCG için normal değerler: gebeliğin ilk 3 ayında hızla
artan değerler daha sonra düşmeye başlar. Gebelik dışında Beta
HCG yükselmesi ne anlama gelir?
Gebelik dışında yüksek beta HCG değerine sebebp
olan hastalıklar:
• Uterus koriyokarsinomu,
• Mol hidatiform,
• Çoğul gebelik,
• Over kanseri,
• Erkeklerde testis kanseri anlamına gelir.
Normalden düşük Beta HCG ne anlama gelir?
•
•
•
•
Anne karnında bebek ölümü,
Tam olmayan düşük,
Düşük tehdidi,
Dış gebelik anlamına gelir.
Referanslar:
1. Webster RA. Reproductive function and pregnancy. In:
McPherson RA, Pincus MR, eds. Henry’s Clinical Diagnosis and
Management by Laboratory Methods. 21st ed. Philadelphia, Pa:
Saunders Elsevier; 2006:chap 25.
2. Lee P, Pincus MR, McPherson RA. Diagnosis and management of
cancer using serologic tumor markers. In: McPherson RA, Pincus
MR, eds. Henry’s Clinical Diagnosis and Management by
Laboratory Methods. 21st ed. Philadelphia, Pa: Saunders
Elsevier; 2006:chap 74.
3. Morrison LJ. General approach to the pregnant patient. In:
Marx JA, Hockberger RS, Walls RM, et al, eds. Rosen’s
Emergency Medicine: Concepts and Clinical Practice. 7th ed.
Philadelphia, Pa: Mosby Elsevier; 2009:chap 175
B CELL
PANELİ
LÖSEMİ
/
LENFOMA
B-cell leukemia/lymphoma panel; B Lenfosit Yüzey
Marker Paneli;
B lenfositleri kanın beyaz hücreleridir. İmmün sistemin önemli
hücreleridir. B cell Lösemi Lenfoma panelinde bu hücrelerin
yüzeyinde yer alan proteinlere bakılır. Bu proteinler lösemi /
Lenfoma tanısında kullanılır. Kan, kemik iliği yada Lenfoma
şüphesinde lenf bezi biyopsisinden bakılır.
Kan örneği immün fenotipleme ile flow citometri yöntemiyle
incelenir.
B cell lösemi / Lenfoma paneli ne için istenir?
• Periferik yaymada anormal lökositler / lenfositler
görülürse,
• Lösemi yada Lenfoma dan şüphelenilirse,
• Lösemi / Lenfoma nın tipini belirlemek amacıyla istenir.
Referanslar:
1. Appelbaum FR. The acute leukemias. In: Goldman L, Ausiello
D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, Pa: Saunders
Elsevier;2007:chap 194.
2. Bierman PJ, Harris N, Armitage JO. Non-Hodgkin’s lymphomas.
In: Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed.
Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier;2007:chap 196.
3. Kantarjian H, O’Brien S. The chronic leukemias. In: Goldman
L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, Pa:
Saunders Elsevier;2007:chap 195.
4. Najfeld V. Conventional and molecular cytogenetic basis of
hematologic malignancies. In: Hoffman R, Benz EJ, Shattil SS,
et al, eds. Hematology: Basic Principles and Practice. 5th ed.
Philadelphia, Pa: Elsevier Churchill Livingstone; 2008:chap 55
ASPERGİLLUS ANTİKOR TESTİ
Aspergillosis
precipitin;
İmmunodiffusion Test; Test for
antibodies;
Ayrıca bkz: galaktomannan testi.
Aspergillus
precipitating
Kanda aspergillus mantarına karşı antikor olup olmadığını
araştıran laboratuar testidir. Aspergillus mantarı akciğer ve
dokularda enfeksiyon yapabilen, derin dokulara yayılan bir
mantar türüdür.
Aspergillus Antikor testi için normal değerler:
Normal değer: negatif olmalıdır.
Aspergillus antikor testinin pozitif olması ne
anlama gelir?
Aspergillus antikor testi pozitif olması vücutta bu mantara
karşı antikor varlığı anlamına gelir, hastalık varlığını yada
antikor varlığını gösterir. Mantar enfeksiyonu halen var yada
geçirilmiş olabilir. Test aktif enfeksiyon varlığını
göstermez. Aspergillus enfeksiyonlarının teşhisinde zaman
içinde yükselen değerler enfeksiyon varlığını gösteren önemli
laboratuar bulgularıdır.
Test yanlış negatif sonuç verebilir ( enfeksiyon olduğu halde
sonuç negatif olabilir). Örneğin invaziv aspergillus
enfeksiyonlarında test genellikle negatif olur. Testin pozitif
olması için enfeksiyondan 2 hafta geçmesi gerekir. Çok
spesifik bir test değildir. Galaktomannan testi bu açıdan daha
spesifiktir.
Referanslar:
1.
Stevens DA. Aspergillosis. In: Goldman L, Ausiello D,
eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, Pa: Saunders
Elsevier;2007:chap 360.
2.
Patterson TF. Aspergillus species. In: Mandell GL,
Bennett JE, Dolin R, eds. Principles and Practice of
Infectious Diseases. 7th ed. Philadelphia, Pa: Elsevier
Churchill Livingstone; 2009:chap 258
ASİT FOSFATAZ
Hücre içi enzimdir prostatta bol miktarda bulunur ayrıca
dalak, pankreas, böbrek ve kan hücrelerinde bulunur.
Asit Fosfataz için normal değer:
Normal Değerler: < 10 U/L. dir
Asit fosfatazda artışa neden olan hastalıklar;
•
•
•
•
•
•
•
•
Prostat hastalıkları,
Prostat kanseri ve kanser yayılması,
Kemik iliğine sıçrayan habis tümörler,
Bazı karaciğer hastalıkları,
Kemik hstalıkları,
Böbrek hastalıkları,
Kan ve kan hücrelerini ilgilendiren hastalıklar,
Enfaktüs’te artar
ASETİLKOLİN RESEPTÖR ANTİKORU
Ach reseptör antikoru; Ach Reseptör Ab;
Myastenia
Gravis
hastalığının
teşhisinde
kullanılan
laboratuvar testidir.
Asetilkolin reseptör antikoru Myastenia Gravis hastalarının
kanında bulunan bir proteindir. Asetilkolin sinirler arasında
ve sinirlerden kasa iletim sağlayan bir proteindir bu
proteinin bağlandığı reseptöre karşı antikor gelişir ise
Myastenia Gravis denilen ve kas güçsüzlüğü ile seyreden bir
hastalık oluşur. Hastaların yarıdan fazlasında hastalık
gözlerde sınırlı kalır diğer yarısında ise diğer vücut kasları
da etkilenir. Hastalık her yaşta görülebilir. Bir veya her iki
gözde göz kapağı düşüklüğü ve kaşların yukarı çekilmesi
tipiktir.
Asetil kolin
değerler:
Reseptör
Antikoru
için
normal
Erişkin : < 0,05 nmol/L dir.
Asetil kolin Reseptör antikorunun pozitif olması
ne anlama gelir?
Testin pozitif olması Myastenia Gravis teşhisi koydurur.
Myastenia Gravis hastalığı hastaların % 50 sinde sadece gözde
sınırlıdır ( okular Myastenia Gravis ). Ancak testin negatif
olması Myastenia olmadığını göstermez. Myastenia hastalarının
beşte birinde test negatiftir.
Referanslar:
1.Vincent A, Newson-Davis J. Disorders of neuromuscular
transmission. In: Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine.
23rd ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier. 2007: chap 448.
2.Sanders DB, Howard JF Jr. Disorders of neuromuscular
transmission. In: Bradley WG, Daroff RB, Fenichel GM, Jankovic
J, eds. Bradley: Neurology in Clinical Practice. 5th ed.
Philadelphia, Pa: Butterworth-Heinemann Elsevier; 2008:chap 82
ARGİNİN TESTİ
Büyüme Hormonu Stimülasyon Testi; Growth hormone
stimulation test; Arginine test; Arginine-GHRH
test ;
Büyüme hormonu ( GH ) beyinde yer alan hipofiz bezinden
salgılanır. Arginin ve/ veya GHRH verilerek uyarılmış hormon
salgısı ölçülür. Hipofiz bezinin hormon salgılama kabiliyetine
bakılır.
Cücelik ve büyüme hormonu eksikliklerinin araştırılmasında
kullanılan bir testtir.
Önce kan alınır GH bakılır. Arkasından 30 dakika boyunca
arginin ve / veya GHRH verilerek her 30 dakikada bir kan
alınır. Test aç karnına ve fiziksel aktivite yapılmadan
sabahleyin yapılmalıdır.
Arginin için normal değerler:
• Normal pik değer en az 10 ng/mL ve üstü
• Sınır 5 – 10 ng/mL
• Düşük < 5 ng/mL dir
Eğer sınır değerin altında çıkarsa beyinhipofiz bölgesinde
Büyüme Hormonu rezervi / üretimi yetersizdir denir. Çocuklarda
bu büyüme hormonu eksikliği gelişme geriliği ve cüceliğe yol
açar.
Referanslar:
1. Parks JS, Felner EI. Hypopituitarism. In: Kliegman RM,
Behrman RE, Jenson HB, Stanton BF, eds. Nelson Textbook of
Pediatrics. 19th ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier;
2011:chap 551.
2. Melmed S, Kleinberg D. Anterior pituitary. In: Kronenberg
HM, Melmed S, Polonsky KS, Larsen PR, eds. Williams Textbook
of Endocrinology. 11th ed. Philadelphia, PA: Saunders
Elsevier; 2008:chap 8.
3. Reiter EO, Rosenfeld RG. Normal and aberrant growth. In:
Kronenberg HM, Melmed S, Polonsky KS, Larsen PR, eds. Williams
Textbook of Endocrinology. 11th ed. Philadelphia, Pa: Saunders
Elsevier; 2008:chap 23
ANTİ İNSÜLİN ANTİKORU
İnsülin kan şekerini kontrol eden en önemli hormondur. İnsülin
pankreas bezinden kana salgılanır. Anti insülin antikor
laboratuar testi kanda insüline karşı antikor varlığını
araştırır.
Anti İnsülin Antikor için normal değerler:
normalde anti insülin antikor negatif olmalıdır.
Kanda insülin antikoru ne için bakılır?
Tip 1 diyabet teşhisinde,
İnsülin kullanan hastalarda insüline karşı alerjik
cevap varsa,
İnsülin kullanan hastada insüline rağmen kan şekerini
kontrol etmek zor ise bakılır.
Kanda insülin antikoru varlığı ne demektir?
Kanda IgG veya IgM tipi antikor var ise vücut insülin i
yabancı olarak kabul edip ona karşı savaşıyor anlamına gelir.
Bu durumda insülin işini yapamaz. İnsülin etkisiz olunca kan
şekeri artar. Kan şekerini kontrol etmek için daha fazla
insüline ihtiyaç olur. Buna insülin direnci denir.
Tip 1 diyabetli hastalarda insülin antikorları vardır.
Uzun süre insülin kullanan hastalarda insülin antikorları
insülinin etkisini azaltır, hastalar giderek daha yüksek
dozlarda insülinle kan şekerini kontrol etmek zorunda
kalırlar. İnsüline karşı giderek artan bir direnç gelişir.
Eğer insüline karşı IgE tipi antikorlar gelişir ise insüline
karşı alerji vardır denir. İnsülin alerjik reaksiyona yol
açar. Bu durumda cilt reaksiyonları, döküntü ve ciddi alerjik
reaksiyonlar ortaya çıkabilir. Bu durumda insülin kortizon ve
alerji ilaçları ile birlikte kullanılır.
Referanslar:
1. Buse JB, Polonsky KS, Burant CF. Diabetes mellitus. In:
Kronenberg HM, Melmed S, Polonsky KS, Larsen PR. Williams
Textbook of Endocrinology. 11th ed. Philadelphia, Pa: Saunders
Elsevier; 2008:chap 30.
2. Eisenbarth S, Polonsky KS, Buse JB. Type 1 diabetes
mellitus. In: Kronenberg HM, Melmed S, Polonsky KS, Larsen PR.
Williams Textbook of Endocrinology. 11th ed. Philadelphia, Pa:
Saunders Elsevier; 2008:chap 31
ANTİ MİTOKONDRİAL ANTİKOR
AMA; Otoantikor;
Hücrelerin bir parçası olan mitokondri kısmına karşı gelişen
antikordur. Mitokondri hücrelerin enerji üreten kısmıdır ve
önemli bir parçasıdır. Vücudun kendi dokularına karşı savaş
açtığı hastalıklara otoimmün hastalıklar denir. Anti
mitokondrial antikor otoimmün hastalıkların araştırılmasında
kullanılan bir laboratuar testidir.
Aç karnına alınan kandan bakılır.
Anti mitokondrial antikor ne için bakılır?
Test primer bilyer siroz teşhisinde kullanılır. Safra kaynaklı
sirozlar ile hepatit, alkol, tıkanmaya bağlı siroz ve
karaciğer problemlerinin birbirinden ayrılmasında kullanılır.
Anti Mitokondrial Antikor için normal değerler:
AMA normalde negatif tir.
AMA pozitifliği ne anlama gelir?
Anti mitokondrial antikor testi primer bilyer siroz teşhisinde
kullanılır. Ayrıca diğer otoimmün karaciğer hastalıklarında da
pozitif olur.
ALKALİ FOSFATAZ İZOENZİMLERİ
ALP İzoenzimleri;
Alkali fosfataz tüm dokularda bulunan ancak karaciğer ve
kemiklerde yoğun olarak bulunan bir enzimdir. ALP izoenzimleri
yüksek ALP miktarının hangi dokudan kaynaklandığını bulmak
için yapılan laboratuar testleridir.
Bkz: Alkali Fosfataz
Test aç karnına alınan kandan bakılır. Bazı ilaçlar Alkali
Fosfataz testi sonuçlarını bozar:
Allopürinol,
Antibiyotikler,
Ağrı kesici ilaçlar ( NSAİ),
Doğum kontrol ilaçları,
Diyabet ilaçları,
Klorpromazin,
Kortizon,
Erkeklik hormonları,
Metildopa,
Narkotik ilaçlar,
Propranolol,
Trankilizanlar,
Trisiklik anti depresan ilaçlar Alkali Fosfataz test
sonuçlarını bozar.
Alkali fosfataz izoenzim testi ne gösterir?
ALP testi yüksek ise yüksekliğin hangi dokudan kaynaklandığını
tespit amacıyla ALP izoenzimleri ne bakılır. Aşağıdaki
hastalıkların teşhisine yardımcı olur.
Kemik hastalıkları,
Karaciğer, safra kesesi ve safra yolu hastalıkları,
Karın ağrılarının kaynağının tespiti,
Paratiroid bezi hastalıkları,
Vitamin D eksikliği,
Alkali Fosfataz İzoenzimleri için normal değerler:
Erişkin: 20 – 140 IU/L dir.
Çocuklarda daha yüksektir. Çocuklarda büyüyen kemikler ALP
değerini yükseltir. Büyüme dönemlerindeki çocuklarda ALP
değeri 500 IU/L dek çıkabilir. Bu yüzden Alkali fosfataz testi
çocuklara yapılmaz, Yüksekliği bir hastalığı göstermez.
Alkali Fosfataz
yapılır?
İzoenzimleri
testi
ne
için
ALP izoenzimleri ALP yüksekliğinin karaciğerden mi kemiklerden
mi kaynaklandığını araştırmak amacıyla yapılır.
ALP arttıran sebepleri birbirinden ayırmak için yapılır birçok
dokuda ALP mevcuttur bu yüksekliğin hangi dokudan
kaynaklandığını anlamak amacıyla ALP izoenzimlerine bakılır.
Aşağıdaki hastalıkalrın birbirinden ayrılmaıs içi nALP
izoenzimleri bakılır:
Kemik hastalıkları,
Kırık,
Kırıkların iyileşme dönemleri,
Kemik tümörleri,
Hiperparatiroidi,
Paget hastalığı,
Safra taşları,
Safra yolu hastalıkları,
Karaciğer hastalıkları,
Hepatit,
Lenfoma,
Lösemi.
ALP düşüren sebepler:
Kötü beslenme ( malnutrisyon),
Protein eksikliği,
Wilson hastalığı.
Hastalık bulguları yoksa normal değerden hafifçe yüksek
değerler bir hastalığa işaret etmez.
Referanslar:
Pratt DS. Liver chemistry and function tests. In: Feldman M,
Friedman LS, Brandt LJ, eds. Sleisenger and Fordtran’s
Gastrointestinal and Liver Disease. 9th ed. Philadelphia, Pa:
Saunders Elsevier;2010:chap 73.
ALFA FETO PROTEİN
AFP; Alfa feto protein;
Karaciğerde ve anne karnındaki bebeğin plasentasına yapılan
bir proteindir. Doğumdan sonra miktarı düşer.
Bkz: 4 lü test.
Kandaki miktarı ölçülür.
AFP testi ne için yapılır?
Anne karnındaki bebeğin gelişimini incelemek amacıyla,
Bazı karaciğer hastalıklarının teşhisi amacıyla,
Bazı kanser türlerinin tespiti ve takibi amacıyla
yapılır.
Gebelik
sırasında
AFP
amniyosentez
ile
birlikte
değerlendirilerek bebekte spina bifida , spinal ve nöral tüp
defektleri gibi doğumsal anormalliklerin varlığı araştırılır.
Alfa feto protein için normal değer:
Erişkin: < 40 mcg/L dir.
Alfa feto protein arttıran sebepler nelerdir?
Kanserler
Testis,
Over,
Safra kesesi, safra yolu kanserleri,
Mide,
Pankreas kanseri.
Karaciğer sirozu,
Karaciğer kanseri,
Malign teratoma,
Hepatit.
Hamilelikte AFP yüksekliği ( 4 lü test ile
birlikte ) sebepleri nelerdir?
Doğum defektleri:
Anansefali ( beyin gelişim bozukluğu),
Duodenal atrezi ( barsak gelişim bozukluğu),
Gastroşizi,
Omfalosel,
Spina bifida,
Fallot tetralojisi ( kalp gelişim bozukluğu),
Turmer sendromu ( kromozom anormalliği ).
Genetik anormallikler ( Down sendromu),
Son Adet Tarihi ve doğum tarihi uyuşmazlığı,
Rahim içi bebek ölümü,
İkiz, üçüz .. gebeliklere bağlı olabilir.
Referanslar:
1. Simpson JL, Otaño L. Prenatal genetic diagnosis. In: Gabbe
SG, Niebyl JR, Simpson JL, eds. Obstetrics – Normal and
Problem Pregnancies. 5th ed. Philadelphia, Pa: Elsevier
Churchill Livingstone; 2007:chap 7.
2. Lee P, Pincus MR, McPherson RA. Diagnosis and management of
cancer using serologic tumor markers. In: McPherson RA, Pincus
MR, eds. Henry’s Clinical Diagnosis and Management by
Laboratory Methods. 21st ed. Philadelphia, Pa: Saunders
Elsevier; 2006:chap 74.
3. Cunningham FG, Leveno KJ, Bloom SL, et al. Prenatal
diagnosis and fetal therapy. In: Cunnigham FG, Leveno KL,
Bloom SL, et al, eds. Williams Obstetrics. 23rd ed. New York,
NY: McGraw-Hill; 2010:chap 13.