İÇİNDEKİLER 1. Bölüm: KÜLTÜR VE İLGİLİ KAVRAMLAR ....................................................... 1 1.1. Kültür .................................................................................................................... 1 1.2. Kültürün Unsurları ................................................................................................ 3 1.3. Kültürün Özellikleri .............................................................................................. 4 1.4. Kültürün İşlevleri .................................................................................................. 5 1.5. Kültürün Kazanılması: Kültürle(n)me /Sosyalleşme ............................................ 6 1.6. Kültürle İlgili Temel Kavramlar ........................................................................... 7 2. Bölüm: KÜRESELLEŞME VE DİN ...................................................................... 17 2.1. Küreselleşme Nedir? ........................................................................................... 17 2.2. Küreselleşmenin İtici Güçleri ............................................................................. 20 2.2.1. Sermaye ....................................................................................................... 20 2.2.2. Bilgi ve İletişim Teknolojileri ..................................................................... 21 2.2.3. Nüfus Hareketleri ........................................................................................ 22 2.2.4. Küresel Siyaset ve Aktörleri........................................................................ 22 2.3. Küreselleşmenin Söylemleri ............................................................................... 23 2.4. Küreselleşmenin Olumlu ve Olumsuz Sonuçları ................................................ 23 2.5. Küreselleşme ve Din ........................................................................................... 25 2.5.1. Geleneksel Dinî İlgilerin Azalması ............................................................ 26 2.5.2. Dinî Sembol ve Mesleklerin İtibar Kaybına Uğraması .............................. 27 2.5.3. Dünyevileşme ............................................................................................. 27 2.5.4. Dini Kimliğin Canlanması ve Yeni Dini Hareketler .................................. 29 2.6. Küreselleşme Bağlamında Dini Hareketlilikler .................................................. 30 3.6.1. Muhafazakâr Tepkiler ................................................................................ 31 2.6.2. Liberal Tepkiler .......................................................................................... 31 2.6.3. Orta Yolcu Tepkiler.................................................................................... 31 2.7. Küreselleşme ve Müslümanlar............................................................................ 32 3. BÖLÜM: KÜLTÜRLERARASI KARŞILAŞTIRMALI ÇALIŞMALARIN ÖNEMİ .................................................................. 37 3.1. Kültürlerin Karşılaşmasından Kültürleri Karşılaştırarak Tanımaya ................... 37 3.2. Ötekileştirme Engeli ........................................................................................... 42 3.2.1. Öteki ............................................................................................................ 42 3.2.2. Ötekileştirme ............................................................................................... 46 3.2.3. İslâm ve Öteki/leştirme ............................................................................... 49 3.2.4. Benmerkezcilik ve Irkçılık .......................................................................... 61 3.2.5. Batıda Ayrımcılık ve Nefret Söylemi .......................................................... 64 3.2.6. Ayrımcılık Karşıtı Eğitim ............................................................................ 68 v 4. BÖLÜM: KÜLTÜRLERARASI KARŞILAŞMALARDA DIŞLAYICI, KAPSAYICI VE ÇOĞULCU YAKLAŞIMLAR................................ 73 4.1. Dışlayıcı Yaklaşım.............................................................................................. 74 4.2. Kapsayıcı Yaklaşım ............................................................................................ 79 4.3. Çoğulcu Yaklaşım .............................................................................................. 82 5. BÖLÜM: KÜLTÜRLERARASI DİN EĞİTİMİ................................................... 91 5.1. Kültürlerarası Eğitim .......................................................................................... 91 5.2. Kültürlerarası Eğitimle İlgili Temel Kavramlar.................................................. 95 5.2.1. Çoğulluk ve Çoğulculuk .............................................................................. 95 5.2.2. Kültürler Arası Öğrenme ............................................................................. 98 5.3. Kültürlerarası Din Eğitimi .................................................................................. 99 5.4. Din Eğitiminin Küreselleşmesi ......................................................................... 103 5.5. Kültürlerarası Din Eğitiminin Temel İlkeleri.................................................... 105 5.5.1. Çoğulculuk ................................................................................................ 105 5.5.2. Temel İnsan Haklarıyla Uyumluluk .......................................................... 106 5.5.3. Tolerans ..................................................................................................... 108 5.5.4. Karşılıklılık................................................................................................ 109 5.5.6. Sivil Görüşlülük ........................................................................................ 109 5.5.7. Nesnellik-Tarafsızlık ................................................................................. 110 5.5.8. Eleştirel Açıklık......................................................................................... 111 5.6. Kültürlerarası Din Eğitiminin Amaç ve Muhtevası .......................................... 111 6. BÖLÜM: KÜLTÜRLERARASI DİN EĞİTİMİNİN İMKÂN VE SINIRLIKLARI................................................................................... 119 7. BÖLÜM: KÜLTÜRLER, DİNLER VE MEDENİYETLER ARASI DİYALOG ............................................................................................ 129 8 BÖLÜM: KÜLTÜRLERARASI DİN EĞİTİMİNİN BARIŞ VE UZLAŞI KÜLTÜRÜNÜN GELİŞMESİNE KATKILARI.............................. 139 8.1. Uzlaşmanın Boyutları ....................................................................................... 140 8.2. Barış/Uzlaşı Kültürü ve Din Eğitimi................................................................. 143 9. BÖLÜM: ÇEŞİTLİ ÜLKELERDE DİN VE AHLAK ÖĞRETİMİ UYGULAMALARI ............................................................................. 151 10. BÖLÜM: ÇOKKÜLTÜRLÜ ORTAMLARDA DİN EĞİTİMİ YAKLAŞIM VE UYGULAMALARI ............................................... 161 10.1. Fenomenolojik Yaklaşım ................................................................................ 161 10.2. Yorumlayıcı Yaklaşım .................................................................................... 167 10.3. Diyalojik Yaklaşım ......................................................................................... 176 10.4. Bağlamsal Yaklaşım ....................................................................................... 177 KAYNAKÇA .............................................................................................................. 181 vi