1 Doula Nedir? Bir doula ne yapar? Doulalık eski olduğu kadar yeni

 Doula Nedir? Bir doula ne yapar?
Doulalık eski olduğu kadar yeni bir hizmet anlayışıdır. Sözcük olarak
“doula” Yunanca’dan gelir. Anlamı “kadın hizmetkar ya da köle”dir.
Günümüzde, doğum yapan kadına ve ailesine doğum öncesinde, doğum
süresinde ve lohusalık sürecinde fiziksel, duygusal ve bilgilendirici destek
veren eğitimli ya da deneyimli kadın (arkadaş, akraba ya da sağlık çalışanı)
anlamında kullanılır.
Doula, doğum öncesinde gebe ve ailesinin doğum tercihlerini açıklamalarına
yardımcı olabilir, ağrıyla başetme yöntemlerini pratik yapmakta yardımcı
olabilir ve doktorla tanışmak için hastane görüşmelerinde bulunabilir.
Doğum süresinde gebeye masaj yaparak onu rahatlatabilir, eşi veya başka
destekçi kişilere posizyon veya masaj gösterebilir ve ailenin sağlık personeli
ile olumlu bir ilişki kurmasına yardımcı olabilir. Lohusa sürecinde de doula
yeni anneye çeşitli tekniklerle masaj yapabilir, emzirmenin yolunda olup
olmadığını kontrol edebilir ve olası zor durumlarda yeni anneyi bir uzmana
yönlendirebilir. Bir profesyonel doulanın en önemli özelliklerden biri,
kendi isteklerini veya fikirlerini katmadan, yeni doğan aileye kesintisiz
destek vermektir.
Doula Ne Değildir?
Doula ebe değildir. Doula hemşire değildir. Doula herhangi bir medikal
öneride bulunmaz veya uygulama yapmaz. Doula annenin ve bebeğin iyiliği
için doktorlar, hemşireler, ebeler ve başka destekleyici profesyonellerin
yanında takımın parçası olarak çalışır.
Doula ve Ebe Arasındaki Fark Nedir?
Doğum ortamının gelişen teknoloji ile birlikte karmaşıklaşması ve
yapaylaşması, anneye ve aileye kesintisiz desteğin de azalması sonucu
doulalar, birçok ülkede yaygın olarak tercih edilmeye başlandı. Ebelerin
aktif olarak doğumlara katıldığı, hatta doğumdaki tek profesyonel yardımcı
olmasının yaygın olduğu ülkelerde doula ve ebe arasındaki farkı anlamak
biraz zorlaşabiliyor. Ancak her ne kadar ebe ve doulanın rolleri birbirine
benziyor gibi gözükse de, bu roller aslında oldukça farklıdır. Takım olarak
birlikte çalıştıklarında doğum eyleminde oldukça olumlu sonuçların
görüldüğü aşikar; doğumda bir ebenin ve doulanın bulunması aileye ve
anneye büyük faydalar sağlıyor.
Şimdi biraz ebenin ve doulanın sorumluluklarına bakalım:
1 • Ebe hamilelikte sağlık kontrolü yapar.
• Ebe doğum sürecinde bebeğin kalp atışını, annenin tansiyonu rahim ağzının
açıklığını ve benzer medikal takipler yapar.
• Ebe lohusa sürecinde hem anneye hem de bebeğe sağlık kontrolü yapar.
• Ebe, aldığı eğitime ve ayırabildiği vakte göre duygusal ve psikolojik destek
verebilir.
• Doula sadece annenin duygusal durumuyla ilgilenir. Başka takipler ile
meşgul olmadığı için tamamen anne ile birlikte olabilir.
• Doula, doğum süresinde kesintisiz destek verebilir.
• Doulanın doğum süresinde babanın ve ailenin her türlü ihtiyacı ile
ilgilenmeye vakti vardır.
• Doula, lohusa sürecinde evde bireysel destek verebilir.
Doula ve Doktor Birlikte Nasıl Çalışırlar?
Bir kadın doğum uzmanının doğum esnasında takip ve kontrol etmesi
gereken birden fazla sorumluluğu vardır. Günümüz hastane koşullarında
vaktinin tamamını bir doğumun seyrine ayıramıyor olmaları da bir gerçek.
Doktorlar doğumun tıbbi yönüyle ilgilenirken doulalar anneye duygusal ve
fiziksel destek sağlayabiliyorlar, üstelik bir an bile yanlarından ayrılmadan.
Böylece doktorlar ve doulalar, annenin mümkün olduğunca rahat ve sağlıklı
bir doğum süreci geçirebilmesi için birlikte çok iyi bir takım halinde
çalışabiliyorlar.
Doula kavramı Türkiye’de oldukça yeni olduğu için bazı doktorlar bir doula
ile birlikte çalışmaya şüphe ile bakabiliyorlar. “İşime karışacak mı? Gidişatı
kötü etkileyebilir mi? Benim işimi zorlaştırabilir mi?” Böyle düşünmeleri
doğal, çünkü her doğum birbirinden farklı ve konu oldukça hassas.
Tecrübelerimizle biliyoruz ki bir doulanın gebeyi ve aileyi
cesaretlendirdiğini, onların doğum süreci ile baş etmelerini kolaylaştırdığını
gören doktorlar da doulaların doğuma yardımcı bir faktör olduğunu kabul
edebiliyorlar.
Doula'ya Neden İhtiyaç Var?
Günümüzdeki hastane şartları ve çalışma koşullarından dolayı doktorlar,
ebeler ve hemşirelerin genellikle doğuran bir kadın ile oturup onu
sakinleştirmeye, onlara masaj yapmaya ve duygusal destek vermeye
vakitleri olmuyor. Destekçi olarak doğumda bulunabilecek anneler,
2 kayınvalideler, ablalar ve teyzeler de kendi doğum tecrübelerine dayanarak
hareket edebilecekleri için sakince ve doğuran kadının bedenine güvenerek
destek vermeleri çok zordur. Babalar da artık doğumhanelere girmeye
başladıklar ve bazen harika destek oluyorlar; ancak babaların da kendilerine
dair büyük bir deneyim yaşıyor olduklarını da kabul etmek lazım. Doulalar
hem anneye hem de babaya duygusal destek veriyor, eşine destek olabilmesi
için babayı yönlendiriyor ve kendi babalık serüveninin en önemli gününde
kendi tecrübesini yaşaması için de ona fırsat veriyor.
Çeşitli bilimsel çalışmalar, oksitosin hormonunun doğum sürecinde ve
lohusalık döneminde etkilerini açıkça ortaya koyuyor. Bu süreçlerde
kesintisiz destek oksitosin hormonunun salgılanmasını kolaylaştırıyor ve
artırıyor. Böylece doğumlar daha kısa sürebiliyor, uzun süren doğum süreci
ve bebeğin strese girmesi ile oluşan sezaryen gerekliliği azalıyor, daha az
ağrı kesici ihtiyacı duyuluyor ve bebekle bağ kurmak, emzirmek kolaylaşıyor.
Bu araştırmalar gösteriyor ki, doğuran kadınların kesintisiz desteğe ihtiyacı
var. Ve doulalar bu desteği veriyorlar.
Doulaların Uluslararası Durumu Nedir?
Modern bir meslek olarak, doulalık ABD'de 1992 yıllında başladı. Son yirmi
senede dünyanın her kıtasına ve 50 ülkeden fazlasına yayıldı. ABD'in bazı
eyaletlerinde doula hizmeti sağlık sigortaları tarafından karşılanıyor. Bu
sene, American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG, Amerikan
Obstetrikler ve Jinekolog Derneği) ve Society for Maternal-Fetal Medicine
(SMFM, Anne-Çene Tıp Birliği) birlikte çıkaran Obstetric Care Consensus:
Safe Prevention of the Primary Cesarean Delivery (Obstetirk Bakım
Anlaşımı: İlk Sezaryeni Sağlıklı Önleme Rehberi)’nin beyanında doulaların,
sezaryen oranını azaltmakta önemli ve yeterli kadar kulanılmayan bir
önleyici destek olduğu yazıldı.
Avrupa'da kurulan Avrupa Doulalar Birliği'nin 19 ülkeden üyesi bulunuyor.
Bunların arasında İngiltere, Almanya, İsviçre ve Macaristan’daki doula
toplulukları ile Türkiye'den de İçsel Doğum Doula Eğitimi bulunuyor. Bu
kuruluşun amacı, doulalar arasında iletişim kurup mesleki paylaşımı teşvik
etmek, profesyonel gelişim için senelik kongreler düzenlemek ve Avrupa’da
doulalık için yüksek standartlar kurmaktır.
Türkiye'de Doula Eğitimi
Türkiye’de doulalık yeni bir meslek, ancak son üç senede farklı kurumlarda
doula eğitimleri verilmeye, yeni doulalar yetiştirilmeye başlandı bile. Her
eğitimin farklı bir feslefesi, eğitim yöntemi, gereklilikleri, etik kuralları var;
her eğitmenin tecrübesi farklı. Şu anda Türkiye’de yetişen doulalar da aynı
amaçla, doğumda kadınlara ve ailelere destek olarak doğumu güzelleştirmek
için eğitim alıyorlar ve farklı ekollerde eğitimlerin veriliyor olması, ailelere
seçenek sunmak açısından çok faydalı. Bir gebe, doula seçmeden önce nasıl
bir doula istediğini, doğum destekçisinden neler beklediğini bilerek doulanın
3 aldığı eğitimi araştırabilir ve bu eğitimin beklentilerini karşılayıp
karşılamayacağını ölçebilir.
Doula Ararken Neler Düşünmeli?
Doula seçerken nelere dikkat edilmeli?
Bir anne olarak doula seçmeye çalışırken, doulanın tecrübelerini ve eğitimini
araştırmak önemlidir. Bilmek isteyeceğiniz bazı konular:
• Eğitimini nereden aldı? Sertifikasında hangi kurumun onayı olduğunu
kontrol edebilirsiniz...
• Bir sebepten doğumunuza katılamaması durumu olursa diye, nöbetçi bir
doula ile çalışıyor mu? Bu nöbetçi doula ile de tanışmak isteyebilirsiniz...
• Ücret ne kadar ve ne tür hizmetler bu ücrete dahil?
• Eğitim aldığı kurumun etik kuralları var mı? Doulaların bu etik kurallara
aykırı davranması durumunda ne yapılıyor?
• Eğitimini tamamlamış bir doula, sertifikasını alabilmek için ne tür şartları
yerine getirdi?
• Doula kaç tane doğuma katıldı? Doğum tecrübelerinden doğum ile ilgili
neler öğrendi?
• Doulanın doğum felsefesi, doğuma ve aileye bakış açısı nasıl?
• Hamilelikte ve lohusalıkta olabilecek sorularınız için doulanızı aramanız
mümkün olacak mı?
Elbette her şey eğitim ve tecrübe ile ilgili değil. Bir doula seçerken, onu
doğumunuza davet etmeden önce onunla rahat edip etmeyeceğinizi
bilmelisiniz. Onun yanında rahat mısınız, iyi bir iletişim kurabiliyor musunuz?
Eşiniz, anneniz veya doğumunuzda bulunacak diğer kişilerle iyi ilişki
kurabiliyor mu? Bebeğinizin doğumunda bu kişinin bulunmasını ister misiniz?
Birkaç doula ile konuşmak, size en uygun doulayı bulmanız için yardımcı
olacaktır.
Doula ile İlgili Şikayetiniz Olursa Neler Yapabilirsiniz?
Gebe, aile veya sağlık personeli olarak birlikte doğuma katıldığınız veya
lohusa sürecini geçirdiğiniz douladan herhangi bir sebepten dolayı şikayetçi
olursanız, harekete geçmelisiniz. İlk adım, doulanıza şikayetlerinizi
anlatmak... Genellikle sakin bir sohbetle her şeyi çözmeniz mümkün olur.
Saygılı bir konuşma yapmak sorununuzu çözmüyorsa, doulanın eğitim aldığı
kuruma şikayetinizi iletmelisiniz. Eğitim veren kurumun, etik kurallara
uymayan doulalar için disiplin uygulamaları muhakkak olmalı. Doulalık kendi
kendini düzenleyen bir meslek olduğu için, mesleği ciddiyetle öğreten
kurumlar etik kurallara aykırı davranışları çok ciddiye alır ve duruma göre bu
tür davranışların uyarı veya kurumdan atılmak gibi ciddi sonuçları olabilir.
4