314-on kapak (Page 3)

SERXWEBÛN fiubat 2008
54
giltere ve Fransa‘n›n elinde bir oyuncak gibi oynanan bir co¤rafyaya dönüflmüfltür. Osmanl› imparatorlu¤u y›k›lmak üzereyken, özellikle Abdulhamit büyük güçlerin kendi aralar›ndaki
çeliflkilerinden yararlanarak varl›¤›n›
sürdürmeye çal›flm›flt›r.
‹ngiltere sömürge
imparatorlu¤u kuruyor
‹ngiltere ve Fransa Ortado¤u‘daki
bu hakimiyet mücadelesini sürdürürken Kuzey ve Orta Afrika, Hindistan,
Uzakdo¤u ülkeleri de bu sald›rgan
güçlerin hedefi olmufllard›r. Bu her iki
ülke de denizafl›r› uzak ülkelerde sömürgeler elde etmifllerdir. Ancak ‹ngiltere hem Ortado¤u‘da hem Uzakdo¤u’da hem Amerika üzerindeki mücadelede Fransa‘ya karfl› daha üstün
gelmifltir. ‹ngiltere hemen hemen
dünyan›n bütün iklimlerinde, bütün
alanlar›nda sömürge edinmifltir. Bu
aç›dan ‹ngiltere‘ye ‘Günefl Batmayan
‹mparatorluk’ denmifltir. Dünyan›n
hiçbir kesiminde, bölümünde, ikliminde ‹ngiltere‘nin sömürgesinin olmad›¤› görülmemifltir. ‹ngilizler böylece günefl batmayan bir dünya imparatorlu¤u, bir sömürge imparatorlu¤u kurmufltur. Amerika‘dan Uzakdo¤u‘ya kadar bütün alanlarda büyük
deniz gücünü de kullanarak askeri ve
siyasi üstünlü¤ünü sa¤lam›flt›r.
Fransa da ‹ngiltere kadar olmasa
da büyük bir siyasi, ekonomik ve askeri bir güç haline gelmifltir. Bu güçlerin bu düzeyde büyük dünya devletleri olma durumu birkaç yüzy›l sürmüfltür. Londra ve Paris birkaç yüzy›l dünya politikas›n›n yönlendirildi¤i merkezler haline gelmifltir. Bu nedenle de
Londra ve Paris aras›nda sürekli bir
askeri ve siyasi mücadele sürmüfltür.
Bu mücadelede hem ‹ngiltere hem de
Fransa söz konusu bölge halklar›n›,
yerli halklar› kullanm›fllard›r. Bölgelerin irili ufakl› yerli halklar›n› birbirilerine karfl› kullanm›fllard›r. Bu aç›dan
pratik içinde büyük bir siyasi deneyime sahip olmufllard›r.
Gerçekten de ‹ngiltere‘nin baflkenti
Londra‘yla Fransa‘n›n baflkenti Paris
dünya siyasetinin ö¤renildi¤i merkezler
haline gelmifllerdir. E¤er dünya politi-
kalar›n› ö¤renmek istiyorsan dünyan›n
bu siyasi merkezlerinde e¤itim görmek
gerekir. Bu merkezlerin politikalar›n›
ö¤renmeden, dünyan›n politikalar›n›
anlamak, bölgesel politikalar› anlamak, Afrika‘n›n Ortado¤u‘nun, Uzakdo¤u’nun ya da Amerika ve Latin Amerika‘n›n politikalar›n› anlamak mümkün de¤ildir. Baflka bir yerde politikan›n bir parças› ö¤renilebilir ama Londra ve Paris‘te dünya politikas›n›n bütünlü¤ü ö¤renilir. Çünkü üç yüz y›ld›r
bütün savafllar, kavgalar, anlaflmalar,
görüflmeler, iliflkiler, dünyan›n çeflitli
bölgelerindeki sorunlar›yla u¤raflmalar
ve bunlar› çözmeler hep bu iki merkezin denetiminde gerçekleflmifltir.
Siyasi deneyimlerini harmanlayarak
imparatorluklar›n› sürdürmüfllerdir
Bu durum do¤al olarak ‹ngiltere ve
Fransa‘n›n büyük bir siyasi deneyim
kazanmas›n› beraberinde getirmifltir.
Dünyan›n bütün alanlardaki siyasal birikimlerini, tecrübelerini harmanlayarak, zenginlefltirerek çok büyük bir politik ve diplomatik çizgiye kavuflmufllard›r. Dünyan›n bir yerinde uygulad›klar›
herhangi bir politikay› baflka bir bölgenin özgünlüklerine göre ayarlay›p uygulama imkan›na kavuflmufllard›r. Buda en baflta ‹ngiltere‘ye dünyan›n birçok yerinde ç›kan sorunlar› çözmede,
bast›rmada kendisine büyük bir avantaj getirmifltir. ‹ngiltere‘nin politikada
derinli¤inin nedenlerini böyle görmek
gerekir. Günefl Batmayan ‹mparatorluk, on y›l de¤il, yirmi y›l de¤il, yüzlerce
y›l bu politik gücünü sürdürmüfltür.
Bu da ‹ngiltere‘ye karfl›t güçleri ezmede,
bast›rmada, karfl›t güçlerle mücadelede
çok zengin politik taktikler kullanmada
avantajlar getirmifltir.
fiu aç›kt›r; küçük bir ülke olman›n,
daha dar bir co¤rafyada yaflaman›n sonucu, iliflkilerin boyutunun daha dar
olmas›, do¤al olarak politik ufku da daralt›r. Ama çok genifl co¤rafyada politika yapmak, çok farkl› çevrelerle iliflkilerle karfl›laflmak politik ufku geniflletir. Bu yönüyle dünyay› üç yüz y›l Londra‘dan yöneten, Londra‘da üretilen politikalarla dünyaya hükmeden ‹ngiltere
tabi ki tüm rakiplerine karfl›, muhaliflerine karfl› sadece silahl› savaflla de¤il,
sadece ekonomik alanda de¤il, siyasal
alanda da üstünlük sa¤layacakt›r.
Siyaset gücünü do¤ru
kullanma sanat›d›r
Siyaset bir yönüyle de güç birikimidir. Güçlerini do¤ru kullanmakt›r. Yerinde kullanmakt›r. Zaman›nda kullanmakt›r. Do¤ru taktik uygulamakt›r.
Do¤ru strateji uygulamakt›r. ‹ngiltere
büyük co¤rafyada hakimiyeti nedeniyle tüm bu alanlarda gerçekten büyük
bir yetenek kazanm›flt›r. ‹ngiliz diplomasisini anlat›rlarken çok inceliklidir
denir. Hatta Osmanl›da oyun çoktur
sözü ‹ngiltere için de kullan›l›r. ‹ngiliz
oyunlar› denilir. Bunlar yüzy›llar›n deneyimiyle süzülmüfl inceliklerdir, k›vrakl›klard›r. Bir ‹ngiliz diplomat› bir
ülkede befl ya da on y›l, on befl y›l m›
kald› bu diplomat mutlaka kald›¤› ül-