ÖZET KAYIT DIŞI EKONOMİNİN BELİRLEYİCİLERİ VE YAYILMA

ÖZET
KAYIT DIŞI EKONOMİNİN BELİRLEYİCİLERİ VE YAYILMA
ETKİLERİ
ÖZ YALAMAN, Gamze
Doktora- 2015
Maliye Anabilim Dalı
Danışman: Prof. Dr. Erdal GÜMÜŞ
Küreselleşmenin yoğun olarak yaşandığı günümüzde kayıt dışı ekonominin
etkileri de artmakta ve önemli bir sorun olarak görülmektedir. Bu nedenle kayıt dışı
ekonomi ile mücadele ülkelerin ekonomi politikalarında önemli bir yer tutmaktadır.
Bu tezin amacı uluslararası ölçekte kayıt dışı ekonominin analiz edilmesidir.
Tezde ilk olarak, en küçük kareler tahmincisi kullanılarak kayıt dışı ekonominin itici
güçlerinin tek tek ülkelere göre nasıl farklılık gösterdiği ve hangi faktörlerin bu
farklılığı açıkladığı incelenmiştir. İkinci olarak, panel veri ekonometrisi kullanılarak
kayıt dışı ekonominin itici güçlerinin ülkelerin gelişmişlik düzeylerine göre nasıl
farklılık gösterdiği analiz edilmiştir. Üçüncü olarak, Veri Zarflama Analizi
kullanılarak kayıt dışı ekonomi ile mücadele kapsamında her bir ülkenin kayıt dışı
ekonomilerini minimize etmede göreli olarak ne kadar başarılı oldukları
araştırılmıştır. Son olarak, Hong Varyansta Nedensellik testi kullanılarak kayıt dışı
ekonominin ülkeler arasında yayılım gösterip göstermediği analiz edilmiş, olası bir
yayılımda dış ticaret ve sınır komşuluğunun herhangi bir rolünün olup olmadığı
araştırılmıştır.
Ampirik bulgular kayıt dışı ekonominin itici güçlerinin ülkelere göre farklılık
gösterdiğini ve bu farklılığı açıklayan kategorik değişkenlerin büyüme, politik
istikrar, cari denge, dolaysız vergi yükü ve bürokratik kalite olduğunu göstermiştir.
vi
Ayrıca, kayıt dışı ekonominin itici güçlerinin ülkelerin gelişmişlik düzeylerine göre
farklılık gösterdiğini de ortaya koymuştur. Ampirik bulguların sonucunda kayıt dışı
ekonomilerini minimize etmede başarısız olan ülkelere başarılı hale gelebilmeleri
için hangi politika araçlarında nasıl iyileştirme yapmaları gerektiği konusunda
öneriler geliştirilmiştir. Son olarak, ampirik sonuçlar ülkeler arası bir etkileşimin
varlığını,
bu etkileşimde dış ticaret ve sınır komşuluğunun bir açıklayıcılık
üstlendiğini göstermiştir.