Forex, bir diğer adıyla FX İngilizce Foreign Exchange (Döviz

Forex Nedir?
Forex, bir diğer adıyla FX İngilizce Foreign Exchange (Döviz- Yabancı Para Değişimi)
sözcüklerinin kısaltılmış halidir. Döviz alışverişi olarak da Türkçeye çevrilebilir. Küresel
çapta işlem yapılabilen ve dünyanın en likit piyasası olan Forex piyasaları, bir para biriminin
farklı bir para birimine karşı değer kazanıp kaybetmesine ilişkin çift yönlü işlem yapma
olanağı sağlayan dünyanın en büyük piyasasıdır.
Dolar, Euro, Sterlin, Yen ve Frank gibi majör olarak tabir edilen para birimleri Forex
piyasasının %70'lik işlem hacmini oluşturmaktadır. Forex piyasaların günlük işlem hacmi
küresel bazda yaklaşık olarak 6 trilyon dolara ulaşmıştır. Ülkemizde ise aylık işlem hacminin
300 Milyar TL'nin üzerinde olduğu biliniyor. (2013 verilerine göre). Kontrol edilemez
büyüklüklüğe sahip olan Forex piyasası kolay manipüle edilemez bu sayede analiz
yöntemlerine yerel piyasalara göre çok daha sağlıklı cevap vermektedir.
Dünyanın en büyük borsalarından bile daha fazla likidite akışına sahip olan Forex
piyasalarının en önemli özelliği kaldıraç faktörüdür. Kaldıraç oranları ülke bazında değişiklik
göstermektedir. Her ülkenin sermaye piyasaları denetleyicilerine göre belli bir hukuki
mevzuat dahilinde belirlenir ve denetlenir.
Ülkemizde Forex piyasaları 2011 Ağustos ayı itibariyle SPK (Sermaye Piyasası Kurulu)
tarafından denetlenmekte ve belli bir hukuki mevzuat dahilinde regüle edilmektedir.
Ülkemizde SPK tarafından belirlenen kaldıraç oranı 20.000 TL üzerindeki yeni açılan
hesaplarda EURUSD, USDTRY, EURTRY, XAUUSD, GAUTRY, GAUUSD ve vadeli altın
GC ile vadeli EURUSD olan EC li ürünlerde 1/100, bu ürünler haricindeki bazı CFD ürünler
hariç diğer tüm ürünlerde en fazla 1/50 olarak değiştirilmiştir. 20000 TL bakiyenin altında
açılan hesaplarda ise yukarıda sayılan paritelerde kaldıraç oranı en fazla 1/50, bazı CFD
ürünler hariç olmak üzere diğer ürünlerde ise 1/25 olarak değiştirilmiştir. Bunun anlamı
20000 TL üzerinde bakiye ile işlemlere başlayacak olan yeni hesaplar 1/100 kaldıraçla daha
düşük teminat ile işlem yapabilecekken, 20000 TL altında açılan hesaplar 1/50 kaldıraç ile
daha fazla teminat kullanarak pozisyon açabileceklerdir. Örnek verecek olursak USDTRY de
işlem yapacak olan 1/100 kaldıraçlı bir hesap 1000 USD teminat ile parasının 100 katı yani
100000 usd'lık işlem yaparken, 1/50 kaldıraç ile 2000 usd teminat kullanarak 100000 usd
büyüklüğünde bir işlem açabilecektir.
Türkiye' de Sermaye Piyasası Kurulu tarafından belirlenen kaldıraç oranları aşağıdaki tabloda
yer almaktadır.
Hesap açılışı sırasında başlangıç teminat tutarı 20.000.-TL veya muadili döviz tutarının
üzerinde olan yeni ve mevcut müşterilerimize uygulanacak kaldıraç oranları :
1
Hesap açılışı sırasında başlangıç teminat tutarı 20.000.-TL veya muadili döviz tutarının
altında olan yeni ve mevcut müşterilerimize uygulanacak kaldıraç oranları :
Forex piyasalarında sadece döviz çiftleri üzerinde değil , aynı zamanda Altın, Gümüş, Petrol,
Platinyum, Paladyum, Bakır, Doğalgaz, Mısır, Buğday , Kakao, Şeker gibi bir çok değerli
maden ve emtia üzerinde vadeli ve spot olmak üzere alım satım yapma imkanı bulunmaktadır.
Bunların yanı sıra Uluslararası borsa endeksleri üzerinde de çift yönlü işlem imkanı
sunmaktadır.
Forex Piyasasının katılımcıları ise; Merkez bankaları, ticari bankalar, portföy yönetim
firmaları, aracı kurum ve kuruluşlar, sigorta şirketleri, büyük yatırım şirketleri, uluslararası
fonlar ve bireysel yatırımcılardır.
Forex piyasasında genel ya da statik bir merkez yoktur. Ancak dünyanın farklı yerlerinde bu
piyasaya ilişkin ticari merkezler bulunmaktadır. Bu merkezleri; Londra, New York, Tokyo,
Frankfurt, Singapur, Paris ve Hong Kong olarak sıralayabiliriz.
Forex piyasalarda İşlemler bankalar, kurumlar ve bireysel yatırımcılar arasındaki elektronik
ağ üzerinden yapıldığından ve dünyanın her an bir yerlerinde borsa ve piyasaların açık olması
dolayısıyla, internet bağlantısı aracılığıyla her ölçekte yatırımcının işlem yapabileceği 5 /24
açık bulunan bir piyasadır.
Bu piyasada işlem yapmak isteyen yatırımcılar Forex hesap açılışı için herhangi bir masrafa
tabi değildirler. Forex masrafları yatırım esnasında ödenen spreadler (alış fiyatı ve satış fiyatı
arasındaki fark), swap (taşıma maliyeti) ve CFD dediğimiz vadeli ürünlerde belli bir
komisyon şeklinde olmak üzere farklılık gösteren masraflardır. Yatırımcılar bu anlamda SPK
lisanslı bir aracı kurumda kolayca hesap açabilir, güvenli bir şekilde işlem yapmaya
2
başlayabilirler. Aynı zamanda yatırımcı teminatları Takasbank nezdinde güvence altında
tutulmaktadır. Tıpkı hisse senedi borsasındaki gibi alıcı tarafına satıcı, satıcı tarafına alıcı
muhatabı bakiyenin muhafaza edilmesi bakımından Takasbanktır.
Forex piyasalarda yatırımcıların özellikle ithalat ve ihracat yapan kurumların, kuyumcuların,
mamül – yarı mamül tedarikçileri gibi döviz ile borçlananların kur riskinden korunmak
amacıyla Hedging (Ters işlem) dediğimiz işlemleri yapabilmesi başlıca avantajlarındandır.
Örn: Bir kuyumcunun fiziki altın alması ve aynı zamanda işleyip elinden çıkaracağı vadeye
kadar Forex piyasalarda yine aldığı fiyattan, aynı miktarda satış pozisyonu alması hedging
işlemidir. Hedging politikası ile ilgili genel bir mevzuat bulunmamaktadır. Aracı kurumlar bu
konuda farklı politikalar uygulayabilirler.
Bunun yanı sıra yatırımcıların bir çok üründe kontrat büyüklüğünün % 1' i kadar teminat ile
pozisyon alabilmeleri piyasayı çok daha cazip hale getirmektedir. Forex minimum teminat
oranı yatırım yapmak istenilen ürüne göre farklılık arz etmektedir. Ayrıca yatırımcıların belli
bir marjin oranının (teminat miktar oranı) altına düşmesi halinde teminat çağrısı (Margin
Call) uyarısı almaktadırlar. Marjin seviyeleri ise aracı kurumun marjin politikası ve yatırımcı
talebine göre değişkendir.
Forex Piyasaları ile Hisse Senedi Piyasalarının Farkları
FOREX PİYASALARI




Forex piyasaları, haftanın 5 günü, günün
24 saati açık olup yatırımcının dilediği
zaman dilimi içinde işlem yapmasına
olanak vermektedir.
Forex, dünyanın en büyük piyasası olmakla
beraber ortalama günlük işlem hacmi 2
trilyon
USD
üzerinde
gerçekleşmektedir. Bu piyasada, büyük
bankalar, kurumlar ve yatırımcılar işlem
yaptıklarından dolayı likit bir piyasa olup,
işleminiz anında gerçekleşmektedir.
İşlem yapan yatırımcılardan ilave olarak
herhangi bir komisyon ya da kesinti
alınmamaktadır.
Yatırımcı
ekranda
gördüğü alış ya da satış rakamlarına bağlı
olarak işlem yapmakta ve hesap bakiyesini
işlem platformundan takip edebilmektedir.
(İnternet üzerinden online bankacılık
ekranı gibi yönetilebilmektedir.)
Forex piyasalarında kaldıraç sistemi
bulunmaktadır. Kaldıracın oranına göre
yatırımcı hesabındaki paranın belli
katlarına
kadar
işlem
imkânına
kavuşmaktadır. Genelde 1/100 kaldıraç
sistemi kullanılan piyasada, yatırımcı bu
orana göre hesabındaki parasının 100
katına kadar işleme girebilmekte ve bu
HİSSE SENEDİ PİYASALARI





Hisse senedi piyasaları haftanın 5
günü belli saatler arasında işlem
görmektedir. Bu yüzden yatırımcılar
sadece bu saatler arasında işlem
yapabilmektedirler. Eğer aktif olarak
başka bir işte çalışılıyorsa bu piyasada
işlem yapmak zor ve sıkıntılı
olabilmektedir.
İşlem hacmi forex piyasalarına nazaran
düşük olup, işlemlerin gerçekleşmesi
için alıcı ve satıcı olması gerekmekte ve
bu da işleme girmek için zaman
alabilmektedir.
Çalışılan kurumlar(aracı kurumlar,
banka, vb) tarafından belirlenen belli
oranlarda komisyon ya da kesinti
olmaktadır.
Yatırımcı hesabındaki miktara göre
işlem yapabilmekte ve bunun üzerindeki
işleme girmek için ilave olarak hesabına
bu rakam kadar para yatırmak
zorundadır. Hesabınızda bulunmayan
para ile ya da hesabınızdaki paranın
katları ile işlem yapma olanağınız
yoktur.
Yatırımcı sadece alış yapabilmekte ve
işlemini satış ile kapatabilmektedir.
3






rakamın kazancına ortak olmaktadır.
Forex piyasalarında yatırımcı hem alış hem
de açığa satış yapabilmektedir. Yatırımcı
eğer piyasanın düşeceğine inanıyorsa
elinde alış olmadan açığa satış yaparak
düşen
piyasadan
kazanç
elde
edebilmektedir.
Forex piyasalarının enstrümanları olan
pariteler ortalama 50 adet olmaktadır.
Fakat özellikle 4 temel paritede işlem
yapılmakta ve bu sayede yatırımcı belli
paritelere
odaklanıp
bu
paritelerin
hareketlerine daha rahat adapte olabilmekte
ve takip edebilmektedir.
Yatırımcı
kendisine
sunulan
işlem
platformundan online işlemleri rahatlıkla
yapabilmekte ve işlem platformunun
kendine sunduğu kolaylıklarla, (anında
işlem, kurallı emir koyma, hesap özetini
takip etme, ekonomik haberler ve
analizlere ulaşma, grafikleri inceleme vb )
işlemlerini hızlı ve verimli bir şekilde
yapabilmektedir.
Dünyanın en büyük piyasası olduğu için
manipüle
edilememektedir.
Pariteleri
belirleyen
belli
ekonomik
veriler
bulunmaktadır. Pariteler bu verilere bağlı
olarak hareket etmektedir. Bu verilerin
açıklanacağı saatler önceden belli olmakta
ve yatırımcı beklentiye göre hareket
etmektedir.
Forex mini ve standart hesap imkânı
sunmaktadır. Burada amaç özellikle küçük
meblağa sahip yatırımcının bu miktar ile
piyasaya girip işlem yapabilmesine olanak
sağlamaktır.
Forex için çoğu aracı "demo hesap" olarak
adlandırılan hesaplar açmakta ve gerçek
para yatırmadan sanal para ile işlem yapıp
sistemi daha iyi kavrayabilirsiniz.




Bunun anlamı yükselen piyasada sadece
kazanç elde edebilmekte ve piyasa
düşerken zarara girmektedir. Bilindiği
gibi ekonomik görüntünün kötü olduğu
dönemlerde düşen piyasadan kazanç
elde edilememektedir. (VOB piyasaları
ile bu sorun, VOB kullanabilen
yatırımcılar için kalkmıştır.)
Hisse senedi piyasalarında yüzlerce
farklı
enstrüman
(hisse
senedi)
olduğundan yatırımcı için her birini
takip etmesi ve bilgiye sahip olması güç
olabilmektedir.
Yatırımcı genelde telefon ya da diğer
iletişim araçları ile emir verebilmekte
ve piyasa için gerekli haberlere,
grafiklere, analizlere farklı yerlerden
ulaşabilmektedir. (Günümüzde gerek
aracı kurumlar gerekse bankalar online
emir girebildiğimiz işlevsel ekranlar
sunabilmektedir.)
Özellikle küçük hisseler ciddi alım ya
da satımlarla etkilenmekte ve piyasanın
gidişinin tersinde hareket etmektedir.
Sığ oluşu sebebiyle manipülatif
hareketlere
açık
hisseler
barındırmaktadır.
Genelde kurumlar belli bir alt limit
hesap açılışı belirlemektedirler ve bu
yüzden bu miktarın altında birikimi olan
yatırımcılar hesap açamamaktadırlar.
(Online
işlemlerin
yaygınlaştığı
günümüzde özellikle bankalar aracılığı
ile işlem yapan kullanıcılar için böyle
bir kısıtlama bulunmamaktadır.
4