Stratejik Planı İndirin - Kamuda Stratejik Yönetim
advertisement
İçindekiler 1 Bakanın Mesajı 2-3 2 Müsteşar Sunuşu 4-5 3 Giriş 6-7 4 Misyonumuz 8-9 5 Vizyonumuz 10-11 6 Temel İlke ve Değerlerimiz 12-13 7 Stratejik Temalar 14-15 8 Stratejik Amaçlar 16-19 9 Stratejik Hedefler 20-42 10 Stratejik Hedef-Birim İlişkisi 43-45 11 Performans Göstergeleri 46-49 12 Teşkilatımız 50-55 a. Görev ve Yetkiler 51 b. Teşkilat Yapısı 52-53 c. Tarihçe 54-55 13 GZFT Analizi 56-57 14 Çalışmalarda Kullanılan Yöntem 58-59 2 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N Bakanın Mesajı Gerçekleştirmiş olduğumuz stratejik planlama çalışmalarının ürünü olan 2008–2012 Stratejik Planının gelecek beş yıllık döneme ışık tutması ve stratejik planlama sürecine başlamış olan diğer kamu idarelerine rehber olması dileğiyle çalışmalarda emeği geçen Strateji Geliştirme Kurulu, Stratejik Planlama Yönlendirme Komitesi ve Çalışma Grubu ile Proje Ekibine, çalışmaları koordine eden Strateji Geliştirme Başkanlığına ve tüm paydaşlarımıza teşekkür eder; uygulamada başarılar dilerim. Kemal UNAKITAN Maliye Bakanı 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N Kamu yönetiminde yaşanan idari ve mali sorunlar dikkate alındığında kamu idarelerinin faaliyetlerini belirli bir plan dâhilinde yerine getirmeleri giderek önem kazanmaktadır. Yeni kamu mali yönetimi sürecinde mali disiplini sağlamak, kaynakları stratejik önceliklere göre dağıtmak, bu kaynakların etkin kullanılıp kullanılmadığını izlemek ve bunun üzerine kurulu bir hesap verme sorumluluğu geliştirmek temel başlıklar olarak ortaya çıkmıştır. Bu kapsamda, hızlı ve kaliteli hizmet sunan, saydam, hesap verebilir, öncü bir Maliye Bakanlığı vizyonundan hareketle, öngörülen takvimden bir yıl önce çalışmalara büyük bir özveri ile başlamak suretiyle 2008–2012 dönemini kapsayan Stratejik Plan hazırlanmıştır. Stratejik plan çalışmaları büyük bir özen ve fedakârlıkla yapılmış; çalışmalarda Bakanlığıma ait birimler ile tüm iç ve dış paydaşlarımızın azami katılımı sağlanmış ve süreç boyunca elde edilen tüm çıktılar mali saydamlık ilkesi gereği paylaşıma açılmıştır. 3 Dünyada ekonomik, politik, sosyal ve teknolojik bakımdan yaşanan sürekli değişim ve gelişim, son yıllarda ekonomik ve mali alanda önemli başarılara imza atmış bulunan ülkemizde de kendine yer bulmuş ve bunun sonucunda ekonomik ve mali göstergeler hızlı bir şekilde iyileşmiş bulunmaktadır. Kuşkusuz, temel makroekonomik ve kamu maliyesi göstergelerinde kaydedilen olumlu gelişmelerin istikrarlı bir şekilde sürdürülmesi, gerekli yapısal önlemlerin alınması suretiyle etkin bir kamu yönetiminin oluşturulmasına bağlıdır. Bu çerçevede, son yıllarda önemli reform projeleri uygulamaya konulmuştur. Bu reformlardan bir tanesi de 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile yerleştirilmeye çalışılan yeni kamu mali yönetimi anlayışıdır. 1 4 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N Müsteşar Sunuşu Bu kapsamda uygulamaya konulan önemli reformlardan biri de kamu mali yönetimi alanında, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunudur. Ülkemizde anılan Kanun ile gündeme gelen stratejik planlama ve performans esaslı “Ekonomik ve sosyal hedeflere ulaşmak amacıyla iyi yönetişim ilkeleri gözetilerek maliye politikalarının hazırlanmasına katkı sağlamak, belirlenen maliye politikalarını uygulamak, uygulamayı takip etmek ve denetlemek” misyonunu benimsemiş olan Maliye Bakanlığı, makro dengeleri gözeterek, istikrarı ve öngörülebilirliği artıran, piyasaların daha etkin işleyişine imkan verecek kurumsal ve yapısal düzenlemeleri öne çıkaran stratejik yönetim anlayışı kapsamında 2008–2012 dönemi Stratejik Planını hazırlamıştır. Kısa bir süre içerisinde bu özverili çalışmanın gerçekleştirilmesinde emeği geçen iç ve dış paydaşlarımıza ve Stratejik Planlama Ekibine teşekkür eder, hazırlanan stratejik planın saydamlık ve hesap verebilirliğin önemli bir örneği olmasını diliyorum. Hasan Basri AKTAN Müsteşar 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N Kamuda stratejik yönetim yaklaşımının benimsenmesi, iyi yönetişim açısından önemli bir adımdır. Stratejik planlama bağlamında oluşturulan stratejiler, kamuda planlama, yönetme ve istenilen yönde sonuç alma açısından yararlar sağlamaktadır. Ayrıca benimsenen stratejiler, kurumun gelişen çevre içinde kendini nasıl konumlandıracağı sorusuna da ışık tutmaktadır. Kurumlar benimsedikleri stratejiler aracılığı ile kurum kaynaklarını bu amaçlar etrafında toplayabilmekte, çevre ile olan ilişkilerini düzenleme şansına sahip olabilmekte, çevredeki değişimleri takip edebilmekte, kurum üzerinde varolan olumlu / olumsuz etkilerin zamanında fark edilmesine fırsat bulmakta, karmaşık ve dinamik bir çevrede kurumun faaliyet alanlarının belirlenmesi söz konusu olabilmektedir. bütçeleme, yasal ve kurumsal değişimler ile planprogram-bütçe bağlantısının güçlendirilmesi suretiyle ülke potansiyelinin üst seviyede kullanılmasına zemin teşkil edecek olup tüm kamu idarelerini yakından ilgilendiren bir husustur. 5 Dünyada yaşanan gelişmeler, kamu kesiminin yaşadığı mali ve yönetsel sorunlar ile birleşince, kamu kurumlarının sorunlarını anlık ve kuruma özgü çözmek yerine, kalıcı ve kurumsallaşmış önlemler almasını, stratejik düşünmesini ve stratejik yönetim süreçlerini geliştirmesini zorunlu kılmıştır. 2 6 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N Giriş Ortaya konulan politik, ekonomik, sosyal ve teknolojik gelişmeler ve paydaş beklentileri ile dış ortamdan kaynaklanan fırsat ve tehditlerin yanı sıra iç ortamın yarattığı güçlü ve zayıf alanlar dikkate alınarak kurumun temel stratejik amaçları belirlenmektedir. Bu kapsamda oluşturulan gelecek yönelimli pozitif sonuçları ortaya koyan stratejik amaçların belirlenmesi, tek başına kurumu istediği sonuca ulaştıramayacağı için amaçları destekleyen hedef ve faaliyetlerin planlanması yapılmaktadır. Ancak hedef ve faaliyetler kurumların mali, teknolojik ve beşeri imkânlarını dikkate alan bir şekilde belirlendiği sürece etkin bir planlama yapılmış olur. Planların yaşayan birer belge olması ise stratejik yönetim anlayışının kurum tarafından benimsenme ve takip edilme düzeyine bağlıdır. İzleme ve değerlendirmeyi planlama sürecinin ayrılmaz bir parçası yapan performans programları ile faaliyet raporları, plan döneminde istenen sonuçların gerçekleşme düzeylerini sebepleriyle ortaya koymamızı mümkün kılmaktadır. İç-dış analizlerin, katılımcılığın, yönetim bilgi sistemlerinin, paydaş beklentilerinin yoğun bir şekilde kullanılmasını gerektiren stratejik yönetim süreci, kamu yönetimimizde pek çok pozitif yönlü gelişimin yaşanmasına katkı sağlamaktadır. 2006 yılında Bakanlığımız, Türkiye Sanayi Sevk ve İdare Enstitüsü (TÜSSİDE) ve STRATEK ile stratejik yönetimin temel bileşenlerinin hayata geçirilmesi amacıyla TÜBİTAK tarafından 1007 Kamu Kurumları Araştırma Projeleri kapsamında desteklenen bir projeye başlamıştır. Bu kapsamda planlama sürecinin etkin ve verimli bir şekilde yürütülmesi amacıyla ilk olarak kavramlar ile uygulanabilecek yöntemler konusunda gelişimi destekleyecek, kurum içinde ve proje yürütücüleri arasında ortak dili geliştirecek çalışma programları düzenlenmiştir. Maliye Bakanlığı içinde yer alan tüm birim yöneticilerine yönelik olarak çalışmalar yapılmış ve bu sayede Bakanlık merkez teşkilatı yöneticilerinin görüş ve önerileri alınarak stratejik planda kullanılacak girdiler elde edilmiştir. Bakanlık Stratejik Planı uluslararası iyi uygulama örneklerinden de yola çıkarak katılımcı bir anlayışla hazırlanmıştır. Stratejik plan çalışmasına ilişkin dokümanlara www.sgb.gov.tr adresinden ulaşılabilir. 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N Gerek kurum içi analizler gerek dış çevre analizi ile elde edilecek tüm veriler, planlama çalışmalarının yönlendirilmesinde büyük önem taşımaktadır. Bunlar arasında başta plan-program-bütçe ilişkisinin güçlendirilmesine yardımcı olmak ve idarelerin belirli bir hedefe yönelik olmayan kısa vadeli ve anlık işlerde yoğunlaşmaları yerine, orta vadeli ve somut hedeflere dayalı planlama anlayışına sahip olmalarını gelmektedir. Vizyon değerlendirmesi ile sürekli gelişim ve hizmet kalitesi, etkinliği ve çeşitliliğinin artırılması mümkün olmaktadır. Ayrıca sistematik veri toplama ve sonuçları analiz etme alışkanlığı gelişebilmektedir. 7 Stratejik planlama süreci, kurumların temel var oluş sebebinin belirlenmesinden yola çıkarak gelecek vizyonu ile amaçların oluşturulması için tarihi yapının gelişimi ile mevzuat ve yükümlülüklerin araştırılması, beşeri, teknolojik ve mali kaynakların geçmiş yıl veri ile ortaya konulmasıyla devam etmektedir. 3 Misyonumuz 8 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N Ekonomik ve sosyal hedeflere ulaşmak amacıyla iyi yönetişim ilkeleri gözetilerek maliye politikalarının hazırlanmasına katkı sağlamak, belirlenen maliye politikalarını uygulamak, uygulamayı takip etmek ve denetlemektir. 4 Maliye Bakanlığı yukarıda kısaca dile getirilen temel hizmetleri sunarken hantallaşmış kamu bürokrasisinden daha işlevsel bir yapıya ve katılımcılığa dayalı yönetişim ilkelerini gözeten bir kamu mali yönetim sistemini, benimsediği iyi yönetişim ilkeleri ışığında oluşturmaya odaklanmaktadır. Stratejik planın hazırlanmasının ve yönetimsel anlamda hayata geçirilebilmesinin en önemli koşullarından biri katılımcılığın ve sahiplenmenin sağlanmasıdır. Maliye Bakanlığı misyon ve vizyon ifadesi, bu anlayış doğrultusunda, Stratejik Planlama gruplarında yer alan Maliye Bakanlığı çalışanlarının katıldığı çalıştaylarda tartışılmaya başlanmış, tüm harcama birimlerinde gerçekleştirilen çalışmalar vasıtasıyla katılımcıların Bakanlığın misyon ve vizyonu ile ilgili fikirleri toplanmıştır. Maliye Bakanlığı çalışanlarının ürettikleri fikirler incelenerek ortak noktalar belirlenmiş, bu ifadeler tüm birimlerden çalışanların katıldığı toplantılarla tek bir misyon ve vizyon ifadesi haline getirilmiştir. Elde edilen misyon ve vizyon ifadesi üst yönetimin onayına sunulmuş ve Bakanlığın misyon ve vizyonu olarak kabul edilmiştir. 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N Bu noktada Maliye Bakanlığı bütüncül maliye politikalarının hazırlanması çalışmalarına katkı sağlamakla başlayan, ekonomik büyümeyi ve kalkınmayı sürdürülebilir kılmayı, yolsuzluk, suç ekonomisi ve kayıt dışı ekonomi gibi kalkınma ve istikrarın karşısındaki önemli engelleri azaltmayı, Devletin sahip olduğu kaynakları önceliklere uygun ve ekonomiye daha çok katma değer sağlayacak biçimde rasyonel bir şekilde değerlendirmeyi hedefleyen, gerekli mekanizmaların işleyişini takip edip, yönlendirme ve danışmanlık desteğinde bulunarak ekonomik ve sosyal hedeflerin gerçekleştirilmesinde etkin rol almaktadır. Kurumların gelecek dönem çalışmalarının kurumu arzulanan geleceğe taşıyabilmesi, hayal edilen geleceğin çalışmalara yön verecek ve çalışanlara heyecan katacak, üzerinde fikir birliğine varılmış bir şekilde açık olarak ortaya konmasıyla mümkündür. 9 Maliye Bakanlığı; kamu mali yönetim sisteminde politikaların hazırlanmasından, uygulanmasına ve uygulamaların denetlenmesine kadar olan süreçte önemli fonksiyonlara sahip köklü ve öncü bir kurumdur. Vizyonumuz 10 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N Hızlı ve kaliteli hizmet sunan, saydam, hesap verebilir, öncü bir Maliye Bakanlığı 5 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N Kuruluşundan bugüne kadar kamu yönetimindeki birçok yenilikte liderlik rolü üstlenen Maliye Bakanlığı, kamu yönetimi ve hizmet sunumu alanlarındaki yeni anlayışın hayata geçirilmesinde, bu yaklaşımları mevcut yapısına en iyi şekilde yansıtarak kamusal dönüşüm sürecine öncülük etmeyi, bu vesileyle ülkeye sağladığı katma değeri her geçen gün artırmayı arzulamaktadır. 11 Günümüzün sürekli gelişen ve değişen dünyasında, ekonomik istikrarı ve kalkınmayı sürdürülebilir kılmak için, kamu yönetiminin ve hizmet anlayışının yaşanan sorunları aşmak için yeniden yapılandırılmasının gerekliliği aşikârdır. Bu dönüşümün; sunulan hizmetlerin kalitesinin odağında hizmet alanlar olacak şekilde iyileştirilmesini ve mevcut kamu yönetimi anlayışının daha saydam, hesap verebilir ve rasyonel olacak şekilde düzenlenmesini içermesi kaçınılmazdır. 12 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N Temel İlke ve Değerlerimiz 6 • Sosyal adalet ve eşitlik temelinde bütüncül ve etkin maliye politikaları • Kamu kaynaklarının amacına uygun harcanmasında etkinlik, ekonomiklik ve verimlilik • Vatandaş odaklılık ve iyi yönetişim prensipleri temelinde güvenilirlik • Bütçe sürecinde mali disiplin, kaynakların stratejik önceliklere göre dağıtılması, bu kaynakların etkin kullanılıp kullanılmadığının izlenmesi ve buna dayalı bir hesap verme sorumluluğu • Her türlü kamusal faaliyetin icrasında hukukun üstünlüğü • Paydaşlarımıza hızlı ve kaliteli hizmet sunumu • Kamu mali yönetimine ilişkin hedeflerin belirlenmesinde tüm iç ve dış paydaşlarımızın azami katılımı • Kamu maliyesi alanında sahip olunan etkililik ve öncülüğün getirdiği toplumsal sorumluluk 13 • Kamu yönetimi ve kamusal dönüşüm sürecinde öncülük, var olan ve yeni kurulacak işbirliklerinde liderlik ve rehberlik 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N • Kamu idarelerinin performansının değerlendirilerek sonuçların mali saydamlık ilkesi gereği kamuoyu ile paylaşımı 7 Stratejik Temalar 1. Politika Belirlemeye Katkı 2. Kamu Kaynaklarının Etkin Yönetimi 3. Kurumsal Gelişim 4. Denetim ve Danışmanlık 14 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N 5. AB Uyumu Vizyona ulaşmak için odaklanılması gereken ana alanların belirlenmesi, bir taraftan kurumun geleceğine yönelik özet ancak kapsayıcı bir bakışı ortaya koyarken diğer yandan da stratejik amaç ve hedeflerin daha açık ve dengeli bir şekilde tanımlanmasına ve kontrol edilmesine olanak sağlar. Bu doğrultuda, Maliye Bakanlığı stratejik planının hazırlanma sürecinde misyon, vizyon, stratejik amaç ve hedeflerin tanımlanması sırasında elde edilen bilgiler ışığında stratejik temalar belirlenmiştir. 1. Politika Belirlemeye Katkı 4. Denetim ve Danışmanlık Maliye politikası ekonomide istikrarı sağlamayı, iktisadi kalkınmayı gerçekleştirmeyi ve ekonomide gelir dağılımı ve refah düzeyini artırmayı amaçlamaktadır. Ekonomik istikrarın ve büyümenin sürdürülebilirliği için hayati önem taşıyan suç ekonomisinin önlenmesi, yolsuzluk ve kayıtdışı ekonomi ile mücadele konusu, maliye politikalarının uygulanması ve uygulamanın denetlenmesi fonksiyonlarını barındıran Maliye Bakanlığı için ana çalışma alanlarından birini oluşturmaktadır. 2. Kamu Kaynaklarının Etkin Yönetimi Kaynakların kıt, insan ihtiyaçlarının ise sonsuz olması gerçeği mevcut kaynakların daha verimli ve etkin bir şekilde kullanılmasını gerektirmektedir. Aynı durum borçlanma suretiyle elde edilen imkanlar dahil kamuya ait gelirler, taşınır ve taşınmazlar, hesaplarda bulunan para, alacak ve haklar ile her türlü değerler olarak ifade edilebilecek olan kamu kaynaklarının kullanımı için de geçerlidir. Dolayısıyla bu kaynakların rasyonel ve verimli bir şekilde değerlendirilmesi ve kamunun ihtiyaç ve önceliklerine göre optimal bir şekilde dağıtılması gerekmektedir. Aynı zamanda toplumsal bilincin bu konularda artırılması kaynakların toplanması ve harcanmasında hesap verebilirliği ve şeffaflığı da sağlayacaktır. Bu çerçevede Bakanlığımız kamu kaynaklarının etkin yönetimini kendisine stratejik alan olarak belirlemiştir. 3. Kurumsal Gelişim Maliye Bakanlığı’nın, kamu maliyesi alanında üstlendiği öncü rolü sürdürebilmesi ve kendisine belirlediği vizyonu sürekli gelişimin ışığında hayata geçirebilmesi için, kurumsal yetkinliklerinin ve kapasitesinin sürekli iyileştirilmesi gereklidir. Bu bağlamda, fiziki ve beşeri kaynakların niceliksel ve niteliksel olarak geliştirilmesi, mevcut sistemlerin ve süreçlerin ihtiyaçlara etkili bir şekilde cevap verebilecek, hizmet kalitesini, iç ve dış paydaş memnuniyetini artıracak şekilde iyileştirilmesi Bakanlığımızın kurumsal gelişim stratejik alanının temel taşları olarak kabul edilmektedir. Son olarak yeni kamu mali yönetim anlayışının tüm kamu idarelerinde uygulanması acısından merkezi uyumlaştırma fonksiyonu altında tüm kamu idarelerine danışmanlık ve uyumlaştırma hizmetleri verilmektedir. Bu sebeple gerek suç ekonomisi, yolsuzluk ve kayıtdışı ekonomi ile mücadele, gerekse mali ve hukuki sistemin uyumlu ve bütünsel bir şekilde işleyişi konuları, denetim ve danışmanlık stratejik alanı içerisinde değerlendirilmektedir. 5. AB Uyumu Globalleşen ekonomik dünya üzerinde aktif rol üstlenmek açısından başta AB olmak üzere, uluslararası kuruluşlar ile uyum ve işbirliği içerisinde bulunmak ülkemiz gündeminde önemli bir yer tutmaktadır. Bu yüzden kamu maliyesi alanında sahip olunan etkinlik ve öncü rol, Maliye Bakanlığına dış dünyada meydana gelen gelişmeleri yakından takip etmek ve AB ve uluslararası kuruluşlar ile olan ilişkileri daha ileri bir seviyeye taşımak adına önemli sorumluluklar yüklemektedir. Bu anlamda AB müktesebatına t am uyumu sağlamak ve Bakanlığımızın uluslararası kuruluşlar ve yabancı devletlerle olan ikili ve çok taraflı münasebetlerini güçlendirmek diğer bir stratejik alan olarak belirlenmiştir. 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N Maliye politikalarının sosyal ve ekonomik hayata etkisi nedeniyle, politika belirlenmesi aşamasında Maliye Bakanlığının üstlendiği fonksiyon büyük öneme sahiptir. Bu sebeple, piyasaların sağlıklı işlemesine ve istihdam ortamının iyileştirilmesine katkı sağlayacak, ekonomik büyümeyi destekleyecek etkin maliye politikaları tasarlamak, Bakanlığımız için öncelikli stratejik alanlardan biri olarak görülmektedir. İkinci olarak Maliye Bakanlığı genel bütçe içindeki idarelere ait her türlü hukuk ve ceza davaları ile icra takiplerini yürütmek, bu idarelere ait mali boyutu olan idari davaları savunmak, mevzuat ve uygulamaya yön vermek ve hukuki mütalaa vermekle görevli olup hukuk danışmanlığını ve muhakemat hizmetlerini yerine getirmektedir. 15 Bu amaca ulaşmak için konulan hedefler kuşkusuz sürdürülebilir büyüme ve kalkınma odaklı olmalıdır. Bu amaçlara ulaşabilmenin yolu ise doğru maliye politikalarının belirlenmesi ve uygulanması ile mümkündür. 8 Stratejik Amaçlar 1. Ekonomik büyümeyi, sosyal adaleti, istihdamı ve uluslararası rekabet gücünü artıracak etkin maliye politikalarının bütüncül bir yaklaşımla belirlenmesine katkı sağlamak 2. Kamu kaynaklarının toplanmasında ve amacına uygun harcanmasında etkinliği, verimliliği, hesap verebilirliği ve şeffaflığı sağlamak 3. Devletin sahip olduğu taşınmazları rasyonel bir şekilde değerlendirerek Türkiye ekonomisine sağlanan katma değeri artırmak 4. Hizmetten yararlananlara hızlı ve kaliteli hizmet sunacak şekilde kurumsal gelişimi sağlamak 16 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N 5. Bilgi sistemleri arasında entegrasyonu sağlayarak mali yönetim ve kontrol sistemlerini güçlendirmek 6. Kişi hukukunu gözeten, etkin ve hızlı bir hukuk hizmeti sağlayacak mekanizmaları oluşturmak 7. Suç ekonomisini, yolsuzluğu ve kayıt dışı ekonomiyi azaltmak 8. Kamu idarelerinin mali yönetim ve kontrol sistemlerini uyumlaştırmak 9. Kamu maliyesi alanında AB’ ye uyumu ve uluslararası etkinliği artırmak Vizyon ya da hayal edilen geleceğe ulaşmak, uzun bir yolculuktur. Sürenin uzunluğu özellikle değişimin ivmesinin sürekli arttığı günümüzde birçok belirsizliği de beraberinde getirdiğinden, vizyonu da kapsayan etkili ve gerçekçi bir planlama yapılması gerekir. Kurumları vizyonuna ulaştıracak sonuçlar bütünü olan stratejik amaçlar, tıpkı vizyon ifadesinde olduğu üzere çalışmalara yön verecek ve üzerinde fikir birliğine varılmış ve açık bir dille ifade edilmiş olarak ortaya konulmalıdır. Maliye Bakanlığı stratejik amaçları, bu anlayış doğrultusunda, Maliye Bakanlığı çalışanlarının katıldığı çalıştaylarda belirlenmiştir. Bu kapsamda makro ekonomik hedeflere uygun olarak, uzun vadeli planlama ve politika üretme kapasitesini güçlendirmek, maliye politikalarının gerçekleştirilmesine hizmet edecek şekilde kamu kaynaklarının kamu öncelik ve ihtiyaçlarına uygun ve etkin dağılımını sağlamak için alternatif politikalar üretmek, rasyonel bir kamu istihdam modelini geliştirmek hedeflenmektedir. Ayrıca kamu gelirlerinin toplanmasında verimliliği ve etkinliği artıracak ve vergi yükünün adil dağılımını sağlayacak politikaların üretilmesi de bu sürece katkı sağlayacaktır. Kamu idarelerinin kullanımına tahsis edilen kaynakların kamu öncelikleri ve ihtiyaçları gözetilerek dağıtımının sağlanması ve harcanması için öncelikli olarak kurumsal bilincin ve sonrasında da hesap verilebilirliğin sağlanması ve şeffaflığın artırılmasına katkıda bulunması adına toplumsal bilincin geliştirilmesi hedeflenmektedir. Hesap verilebilirliğin sağlanması amacıyla ulusal ve uluslararası mali standartlara uyum sağlanarak gerek Maliye Bakanlığı’nın raporlama sistematiği gerekse diğer kamu idarelerinin faaliyetleri sonucu elde edilecek performans, değerlendirilecek, sonuçları kamuoyuna sunulacaktır. Ayrıca kamu kaynaklarının yönetiminde etkinlik analizi uygulamasının geliştirilmesi ve yerleştirilmesi yönünde çalışmalar yapılacaktır. 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N Maliye politikalarının belirlenmesi sürecinde kamu harcama sisteminde etkinlik, şeffaflık ve hesap verebilirliğin sağlanması ve mali disiplinin kaynak tahsisinde etkinlik ve kaynakların iyi yönetimi ile sürdürülmesi ve ekonomik büyümenin oluşturulan maliye politikalarıyla desteklenmesi üst politika metinleri ile belirlenmiş öncelikli alanlarımız arasında yer almaktadır. 2. Kamu kaynaklarının toplanmasında ve amacına uygun harcanmasında etkinliği, verimliliği, hesap verebilirliği ve şeffaflığı sağlamak 17 1. Ekonomik büyümeyi, sosyal adaleti, istihdamı ve uluslararası rekabet gücünü artıracak etkin maliye politikalarının bütüncül bir yaklaşımla belirlenmesine katkı sağlamak Stratejik Amaçlar 3. Devletin sahip olduğu taşınmazları rasyonel bir şekilde değerlendirerek Türkiye ekonomisine sağlanan katma değeri artırmak Devlete ait taşınmazlar hakkında elde edilen bilgileri zamanında ve doğru analiz ederek ekonomik değer haline dönüştüren ve bu kapsamda ulusal ve uluslararası piyasalardaki dalgalanmaları takip ederek gerekli politikaların belirlenmesine katkı sağlayan Bakanlığımız, Devlete ait taşınmazları; yatırım ve istihdamın teşviki, çarpık kentleşme ve konut sorununun çözümü, kamu hizmetlerinin görülmesi, özelleştirme ve irtifak işlemleri, yerel yönetimlere yapılan destekler ile erozyonla mücadele ve ağaçlandırma gibi sosyal ve ekonomik amaç ve önceliklere uygun olarak rasyonel bir şekilde değerlendirmek ve Türkiye ekonomisine sağladığı katma değeri artırmak amacındadır. 4. Hizmetten yararlananlara hızlı ve kaliteli hizmet sunacak şekilde kurumsal gelişimi sağlamak 18 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N Son yıllarda yaşanan değişimlerle birlikte kamu hizmetlerinden yararlananlar, kamunun sağladığı hizmetlerin de daha etkin, verimli ve kaliteli olmasını beklemektedir. Bu kapsamda kamu idarelerinde, çalışanların sağladıkları hizmet ve ürünlerin kaliteli, etkin, verimli, hızlı ve vatandaş odaklı yaklaşımlar ile sunulmasını sağlayacak sistemlerin kurulması ve yönetilmesi gerekmektedir. Bu amaç doğrultusunda Maliye Bakanlığı kurumsal yapılanmasını ve hizmet süreçlerini stratejik yönetim anlayışı içerisinde tasarlayarak ve hizmetten yararlananların memnuniyet oranını artırarak kurumsal dönüşümü gerçekleştirmeyi amaçlamaktadır. 5. Bilgi sistemleri arasında entegrasyonu sağlayarak mali yönetim ve kontrol sistemlerini güçlendirmek Günümüzün hızla değişen dünyasında sevk ve idare süreçlerinin etkinliğini artıran bilgi teknolojileri, iş ve işlemlerin manuel ve kağıt ortamından elektronik ortama aktarılmasını gerektirmektedir. Yalnızca iş ve işlemlerin elektronik ortama aktarılması hızlı ve kaliteli hizmet için yeterli olmamakta aynı zamanda ortak standartlar temelinde entegre bir teknolojik altyapının kurulması da gerekmektedir. Bu kapsamda Bakanlığımızda bilgi yönetim süreçleri tanımlanarak, kamu mali yönetimine ilişkin veri ve bilgiler işlenerek karar verme desteği amaçlı doğru ve erişilebilir bilgi üretim mekanizmasının kurulması, kurulan bu mekanizmanın diğer kamu idarelerinin bilişim sistemleriyle entegrasyonunun sağlanması mali yönetim ve kontrol sistemlerini güçlendirecektir. 6. Kişi hukukunu gözeten, etkin ve hızlı bir hukuk hizmeti sağlayacak mekanizmaları oluşturmak Kamu gücüyle donatılıp, ayrıcalıklı yetkiler tanınan kamu idaresi, toplum yaşamının gerektirdiği ortak ve genel ihtiyaçları karşılamak üzere hukuk kuralları çerçevesinde faaliyette bulunmakla, bireylere hizmet sunmakla görevlidir. Bu açıdan kamu idaresi, bireysel hak ve özgürlüklere duyarlı olmak ve hukuka uygun faaliyette bulunmakla mükelleftir. Bu kapsamda genel bütçe içindeki idarelere ait her türlü hukuk ve ceza davaları ile icra takiplerini yürüten, bu idarelere ait mali boyutu olan idari davaları savunan, mevzuat ve uygulamaya yön veren Bakanlığımız, kişi hukukunu gözeterek ihtilafların yargı öncesi çözümlerini artırmayı, dava ve icraya intikal eden durumlarda yargı sürecinin daha hızlı işlemesine katkı sağlamayı amaçlamaktadır. Stratejik Amaçlar 7. Suç ekonomisini, yolsuzluğu ve kayıt dışı ekonomiyi azaltmak 9. Kamu maliyesi alanında AB’ye uyumu ve uluslararası etkinliği artırmak Suç faaliyetlerinden elde edilen gelirler yine suç faaliyetlerinde kullanılarak birbirini besleyen ve giderek büyüyen bir suç ekonomisi ortaya çıkarmaktadır. AB öncelikli olmak üzere uluslararası entegrasyonun sağlanması, ulusal önceliklerimiz arasında yer almaktadır. Bu bağlamda mali alanda da bu önceliklerin yerine getirilmesi için düzenlemeler yapılması kaçınılmazdır. Kayıt dışı ekonomik faaliyetler ise; kamu gelirlerini azaltma, adaletsiz vergi sistemi oluşturma, haksız rekabete yol açma, hatalı istatistikler verme, kaynakları verimsiz alanlara yöneltme ve ahlaki değerler üzerinde yozlaşmaya sebep olmaktadır. Mali sistemin sağlıklı bir şekilde işlemesinin önündeki en büyük engeller kayıt dışı ekonomi, suç ekonomisi ve yolsuzluk olarak ön plana çıkmaktadır. Bu kapsamda suç ekonomisi, yolsuzluk ve kayıt dışı ekonomi alanında projeler gerçekleştirilecektir. Maliye Bakanlığı olarak kamu maliyesi alanında AB’ye uyumu ve uluslararası etkinliği artırmak amacıyla, AB müktesebatına uyumu sağlayacak şekilde mevzuat hazırlıkları ve bu alandaki münasebetleri güçlendirecek uluslararası projeler gerçekleştirilecektir. Aynı zamanda uluslararası toplantı ve çalışmalara aktif katılımın sağlanması, işbirliğinde bulunulan kuruluşlarla ilişkileri geliştirecek ve yaygınlaştıracak temas noktalarının artırılması yoluna gidilecektir. 8. Kamu idarelerinin mali yönetim ve kontrol sistemlerini uyumlaştırmak 19 Bu doğrultuda merkezi uyumlaştırma fonksiyonunu üstlenmiş olan Bakanlığımız, uluslararası iyi uygulamaları izleyerek gerekli düzenlemeler ve kamu idareleriyle ortak çalışmalar yaparak mali yönetim ve kontrol sistemlerini uyumlaştıracaktır. 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N Reform niteliği taşıyan yeni kamu mali yönetim anlayışının bütüncül bir yaklaşımla kurulması ve işleyişinin etkinlik kazanması kamu idarelerinin mali yönetim ve kontrol sistemlerinin uyumlaştırılmasını gerektirmektedir. 20 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N 9 Stratejik Hedefler AB Uyumu HEDEF Ekonomik büyümeyi, sosyal adaleti, istihdamı ve uluslararası rekabet gücünü artıracak etkin maliye politikalarının bütüncül bir yaklaşımla belirlenmesine katkı sağlamak 1. Tek bir orta vadeli bütçe politika belgesi temelinde çok yıllı bütçeleme anlayışını yerleştirmek 2. Bütçe hazırlık sürecinin etkinliğini artırarak kamunun öncelik ve ihtiyaçlarına uygun olarak rasyonel bir şekilde kaynak tahsisi sağlamak 3. Kamu gelir ve giderleri ile kamu istihdam politikalarının belirlenme sürecinde bilimsel yöntemlerle alternatif politikalar üretmek 4. Kamu gelirlerinin toplanmasında verimliliği ve etkinliği artırmaya ve vergi yükünün adil dağılımını sağlamaya yönelik gelir politikaları geliştirmek Kamu kaynaklarının toplanmasında ve amacına uygun harcanmasında etkinliği, verimliliği, hesap verebilirliği ve şeffaflığı sağlamak 5. Kamu idarelerine bütçe ile tahsis edilen kaynakları, bütçe hedefleri ve sınırları içinde etkin kullandırmak 6. Kamu kaynaklarının toplanmasında, harcanmasında ve denetlenmesinde kurumsal ve toplumsal bilinci artırmak 7. Genel yönetim sektörüne ilişkin mali raporlama sistematiğini uluslararası standartlara uygun hale getirmek 8. Kamu kaynaklarının yönetiminde etkinlik analizi uygulamasını geliştirmek ve yerleştirmek Devletin sahip olduğu taşınmazları rasyonel bir şekilde değerlendirerek Türkiye ekonomisine sağlanan katma değeri artırmak 9. Taşınmaz malların ekonomiye kazandırılması sürecini iyileştirmek 10. Devletin sahip olduğu taşınmazları ekonomik ve sosyal amaç ve önceliklere uygun şekilde değerlendirerek elde edilen katma değeri artırmak. Hizmetten yararlananlara hızlı ve kaliteli hizmet sunacak şekilde kurumsal gelişimi sağlamak 11. Kaynakların Bakanlık amaçlarına ve stratejik önceliklerine göre birimler arasında etkin dağıtımı ve kullanımını % 95 oranında gerçekleştirmek 12.Müşteri memnuniyet oranını bir önceki yıla göre % 2 artırmak 13.Çalışan memnuniyet oranını bir önceki yıla göre %2 artırmak 14.Bakanlık kurumsal yapısını, Misyon ve Vizyonunu gerçekleştirecek hale getirmek 15.İnsan Kaynakları ve yönetim kapasitesini sürekli geliştirmek 16.Personel Yönetimi’nden İnsan Kaynakları Yönetimi’ne geçmek 17. Çalışanlara sunulan eğitim süresini her yıl % 10 artırmak Bilgi sistemleri arasında entegrasyonu sağlayarak mali yönetim ve kontrol sistemlerini güçlendirmek 18.Oluşturulacak politika ve standartlar temelinde Bakanlık Bilgi Sistemleri entegrasyonunu sağlamak 19.Bakanlık süreçlerinin etkinliğini artıracak şekilde işlemleri elektronik ortamda gerçekleştirecek sistemler geliştirmek 20.Kamu idarelerinin bilişim sistemleri ile Bakanlığın bilişim sistemleri arasındaki entegrasyonu artırmak Kişi hukukunu gözeten, etkin ve hızlı bir hukuk hizmeti sağlayacak mekanizmaları oluşturmak 21. İhtilafların yargı öncesi çözümlerini her yıl % 5 artırmak 22.Dava ve icraya intikal eden durumlarda yargı öncesi hazırlık sürecini iyileştirmek Suç ekonomisini, yolsuzluğu ve kayıt dışı ekonomiyi azaltmak 23.Suç gelirlerinin aklanmasını ve terörizmin finansmanını azaltmaya yönelik önleyici ve mücadele edici mekanizmalar kurmak 24.Kayıt dışı ekonominin oranını her yıl 2 puan düşürmek Kamu idarelerinin mali yönetim ve kontrol sistemlerini uyumlaştırmak 25.Kamu idarelerinin mali yönetim ve kontrol, iç denetim, performans esaslı bütçeleme ve muhasebe sistemlerine ilişkin düzenlemeler ile uygulamaların uyumunu % 100’e çıkarmak Kamu maliyesi alanında AB’ ye uyumu ve uluslararası etkinliği artırmak 26.Kamu maliyesi alanında AB müktesebatına tam uyum sağlamak 27. Uluslararası kuruluşlar ile olan ilişkilerde etkinliği artırmak 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N AMAÇ 21 Denetim ve Danışmanlık Kurumsal Gelişim Kamu Kaynaklarının Etkin Yönetimi Politika Belirlemeye Katkı TEMA MALİYE BAKANLIĞI STRATEJİK TEMA / AMAÇ / HEDEF İLİŞKİSİ H4, H10, H19, H23, H24 H4, H6, H20, H23, H24 H4 H5, H18 H20 H4 H19 H20 İş Ortamının İyileştirilmesi Ekonomide Kayıtdışılığın Azaltılması Finansal Sistemin Geliştirilmesi Enerji ve Ulaştırma Altyapısının Geliştirilmesi Çevrenin Korunması ve Kentsel Altyapının Geliştirilmesi Ar-Ge ve Yenilikçiliğin Geliştirilmesi Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin Yaygınlaştırılması Tarımsal Yapının Etkinleştirilmesi Sanayi ve Hizmetlerde Yüksek Katma Değerli Üretim Yapısına Geçişin Sağlanması 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 H3 H9 H10 H2, H3, H4 H5, H6, H7 H25, H26 Makroekonomik İstikrarın Kalıcı Hale Getirilmesi Rekabet Gücünün Artırılması H= Maliye Bakanlığı Stratejik Hedefi H3 H4 H24 H17 H2 H3 İşgücü Piyasasının Geliştirilmesi Eğitimin İşgücü Talebine Duyarlılığının Artırılması Aktif İşgücü Politikalarının Geliştirilmesi 1 2 3 İstihdamın Artırılması 5 4 3 2 1 Kültürün Korunması, Geliştirilmesi ve Toplumsal Diyaloğun Güçlendirilmesi Sosyal Güvenlik Sisteminin Etkinliğinin Artırılması H24 H2 H4 H24 H2 Sağlık Sisteminin Etkinleştirilmesi Gelir Dağılımının İyileştirilmesi, Sosyal İçerme ve Yoksullukla Mücadele H2 H3 Eğitim Sisteminin Geliştirilmesi Beşeri Gelişme ve Sosyal Dayanışmanın Güçlendirilmesi 4 3 2 1 Kırsal Kesimde Kalkınmanın Sağlanması Yerel Düzeyde Kurumsal Kapasitenin Artırılması Yerel Dinamiklere ve İçsel Potansiyele Dayalı Gelişmenin Sağlanması Bölgesel Gelişme Politikasının Merkezi Düzeyde Ektinleştirilmesi Bölgesel Gelişmenin Sağlanması EKONOMİK VE SOSYAL GELİŞME EKSENLERİ H2 H3 H4 H2 H21 H22 H23 Güvenlik Hizmetlerinin Etkinleştirilmesi 6 H19 H20 H3 H16 H17 H1, H2, H3 H11, H15 H19, H25 H14 Adalet Sisteminin İyileştirilmesi e-devlet Uygulamalarının Yaygınlaştırılması ve Etkinleştirilmesi Kamu Kesiminde İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Politika Oluşturma ve Uygulama Kapasitesinin Artırılması Kurumlar Arası Yetki ve Sorumlukların Rasyonelleştirilmesi 5 4 3 2 1 Kamu Hizmetlerinde Kalite ve Etkinliğin Artırılması DOKUZUNCU KALKINMA PLANI / MALİYE BAKANLIĞI STRATEJİK PLANI İLİŞKİSİ Stratejik Hedefler A1. Ekonomik büyümeyi, sosyal adaleti, istihdamı ve uluslararası rekabet gücünü artıracak etkin maliye politikalarının bütüncül bir yaklaşımla belirlenmesine katkı sağlamak A1.H1. Tek bir orta vadeli bütçe politika belgesi temelinde çok yıllı bütçeleme anlayışını yerleştirmek Orta Vadeli Harcama Çerçevesi, mali disiplini ve kamu kaynaklarının stratejik önceliklere göre dağıtılmasını sağlayan saydam bir planlama ve bütçe oluşturma sürecidir. Bu çerçevede orta vadeli hedefler konulmakta ve bu hedefler doğrultusunda kaynak tahsisi yapılmaktadır. Tasarlanan bu süreçle birlikte kamuda uzun vadeli planlama ve politika üretme sıkıntısına çözüm sunulması hedeflenmektedir. 24 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N 5018 sayılı Kanunun 16 ncı maddesi uyarınca Orta Vadeli Program ve Orta Vadeli Mali Planın hazırlanması öngörülmüştür. Orta Vadeli Program Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığınca, Orta Vadeli Mali Plan ise Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanmaktadır. Maliye politikalarının bütüncül bir yaklaşımla belirlenmesine katkı sağlamak amacıyla, tek bir orta vadeli bütçe politika belgesi oluşturulması ve bu belge temel alınarak çok yıllı bütçe uygulamasının geliştirilmesi hedeflenmektedir. Böylelikle ilgili yılın bütçeleri orta vadeli harcama çerçevesinde yer alan öncelik ve tavanlar dikkate alınarak hazırlanacak, gerçekleşmelerin öngörülenden sapma oranları ölçülecektir. Bunun yanında uluslararası uygulamalar incelenerek çok yıllı bütçeleme anlayışı geliştirilecek ve tek bir orta vadeli bütçe politika belgesi hazırlanması ile ilgili yasal altyapı çalışmaları yapılacaktır. Ayrıca kamu idarelerinin uzun vadeli tahmin yapma kapasitelerinin geliştirilmesi amacıyla konferans ve paneller düzenlenecek ve gerekli eğitimler verilecektir. Temel Performans Göstergeleri > Bütçelerin öngörülen tavanlardan sapma oranı > Gerçekleşen bütçelerin öngörülen tavanlardan sapma oranı > Politika belgesinde ifade edilen öncelikler ile bütçelerin örtüşme oranı A1.H2. Bütçe hazırlık sürecinin etkinliğini artırarak kamunun öncelik ve ihtiyaçlarına uygun olarak rasyonel bir şekilde kaynak tahsisi sağlamak 5018 sayılı Kanunun 17 nci maddesi uyarınca kamu idareleri, stratejik planları ile Bütçe Hazırlama Rehberinde yer alan esaslar çerçevesinde, bütçe gelir ve gider tekliflerini gerekçeli olarak hazırlayarak Temmuz ayı sonuna kadar Maliye Bakanlığına gönderirler. Bu kapsamda kamu kaynaklarının kamunun öncelik ve ihtiyaçlarına uygun olarak dağıtılması amacıyla idarelerin bütçe tekliflerinin ve gerçekleşmelerinin kaynak tahsisi sürecinde daha fazla dikkate alınması hedeflenmektedir. Bu doğrultuda kamu idarelerinde bütçe teklifi oluşturma sürecinin etkinleştirilmesine, kaynak tahsisinde etkinlik ve verimliliğinin artırılması amacıyla gider mevzuatının gözden geçirilmesine yönelik aktif mekanizmalar oluşturulacaktır. Bununla birlikte bütçe tekliflerinin ve bütçe müzakerelerinin daha rasyonel bir temele oturtulması, teklif edilen bütçe ile yapılan tahsisler arasında uyum sağlanması, teklif-tahsis, tahsisgerçekleşme sapmalarının nedenleriyle birlikte ortaya konulması doğrultusunda çalışmalar yapılacaktır. Böylece kamu idarelerinin amaç ve hedefleri ile kaynak tahsisi arasında sıkı bir bağlantı kurulmuş olacaktır. Temel Performans Göstergeleri > Teklif - tahsis sapma oranı > Tahsis - gerçekleşme sapma oranı Stratejik Hedefler A1.H3. Kamu gelir ve giderleri ile kamu istihdam politikalarının belirlenme sürecinde bilimsel yöntemlerle alternatif politikalar üretmek Tüm dünyada daha iyi karar alma konusundaki çabalar sürekli olarak artmaktadır. Yapılan düzenlemelerin pek çok alana tesir ettiği düşünülürse, yapılacak düzenlemelerin getireceği olumlu-olumsuz sonuçlar ve toplum tarafından nasıl karşılanıp tasarılara nasıl cevap verileceği hayati bir öneme sahip olmaya başlamıştır. Ayrıca kamu gelir ve giderleri ile istihdama ilişkin alternatif politikalar oluşturarak etkilerinin daha iyi ölçülmesi, bu politikaların birbirleriyle karşılaştırılması ve uygulanacak politikaların risklerinin belirlenmesi sağlanacaktır. Bu doğrultuda alınacak önlemler ve üretilecek alternatifler sayesinde kurumsal kapasitemiz güçlendirilecektir. Bu kapsamda Bakanlığımızda politika alternatifleri geliştirmeye ve politikaları bilimsel temele oturtmaya yönelik olarak ekonomik ve sosyal etki analizi, risk analizi, sektörel analiz gibi çeşitli analizlerin yapılması hedeflenmektedir. Bu analizler ile yasal ve idari düzenlemelerin kalitesini artırmak, piyasaların sağlıklı işlemesini ve istihdam ortamının iyileştirilmesini sağlayacak politikalar tasarlamak, ekonomik büyümeyi desteklemek, düzenlemelerden etkilenecek ekonomik ve sosyal grupların beklentilerini daha çok dikkate almak amaçlanmaktadır. Üretilen politika alternatiflerinin, son yıllarda güçlü bir yapıya ulaşan ekonomik ve sosyal yapımızı daha da güçlendirmesi ve istikrarın devamına katkı sağlaması hedeflenmektedir. Temel Performans Göstergeleri > Bilimsel yöntemlerle hazırlanarak üst yönetime sunulan alternatif politika belgesi sayısı > Düzenleyici etki analizi raporu sayısının aynı dönem içindeki düzenleme sayısına oranı 5477 4000 10.2 3383 10.3 10.3 10.3 10.1 2598 10.0 2000 9.9 9.9 9.8 1000 9.7 0 Dolar 10.5 10.3 4172 3000 10.5 10.4 5008 5000 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N 6000 2002-2006 Dönemi İşsizlik Oranları 2002 2003 2004 * Kişi Başına Düşen GSMH Rakamlarıdır. 2005 2006 9.6 Yüzde 2002 2003 2004 2005 2006 25 2002-2006 Dönemi Kişi Başına Düşen Milli Gelir Stratejik Hedefler A1.H4. Kamu gelirlerinin toplanmasında verimliliği ve etkinliği artırmaya ve vergi yükünün adil dağılımını sağlamaya yönelik gelir politikaları geliştirmek Anayasanın 73. maddesinde “Herkes, kamu giderlerini karşılamak üzere, mali gücüne göre vergi ödemekle yükümlüdür” hükmü yer almaktadır. Bu kapsamda optimal vergi hasılatının sağlanması, vergi yükünün gelir grupları arasında adil olarak dağıtılması, gelir politikası ile ekonomik kalkınmanın ve sosyal adalet ilkelerine uygun gelir bölüşümünün sağlanması gelir politikalarının temel hedefleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Temel Performans Göstergeleri > Sektörel vergi analiz raporu sayısı > Gelir dağılımı raporlarının geliştirilen gelir politikalarına katkısı > Etüd veya araştırmalar sonucu yayınlanan kitap ve rapor sayısı 26 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N Gelir politikalarının odağına “ekonomik kalkınma ve büyümeyi” koymak ve özel kesimden kamu kesimine kaynak aktarımı olan kamu gelirlerinin ekonomik faaliyetleri engelleyen, rekabeti bozan ve piyasa ekonomisinin kendi kuralları içinde işlemesini zorlaştıran bir yapı arz etmemesi gerektiği hususu, büyüme odaklı bir gelir politikası oluşturma sürecinde temel ilkedir. Öngörülen uygulamaların, genel ve sektörel analizler, vergi yükü, gelir dağılımı ve gelir tahminlerine yönelik analizler yapılması, ekonomik ve mali gelişmeleri izlemek ve değerlendirmek yoluyla etkilerinin uygulama öncesinde ortaya konulması, uygulama sonuçlarının analiz edilerek gerek karar mercilerinin gerekse uygulayıcıların bilgisine sunulması, ülkemizde kamu kesimi açısından yeni sayılabilecek uygulamalardır. Bu uygulamalar ekonomik açıdan öngörülebilirliği artıracağından, bir taraftan vatandaşın devlete olan güvenini artıracağı gibi diğer taraftan da ülkemizin uluslararası alanda saygınlığını daha yukarı düzeye taşıyacaktır. Ekonomik kalkınmayı ve sosyal refah artışını sürekli kılmak için gerekli kamu kaynaklarının toplanmasında etkinliği, verimliliği ve adaleti sağlayacak gelir politikalarının oluşturulması, vergiye gönüllü uyum eksikliğini ve denetim olgusuna olumsuz bakışı ortadan kaldırabilecektir. 2002-2006 Dönemi Vergi Gelirleri 137.474 140.000 119.619 120.000 101.039 100.000 84.316 80.000 60.000 59.632 40.000 20.000 0 Milyon YTL 2002 2003 2004 2005 2006 Stratejik Hedefler A2. Kamu kaynaklarının toplanmasında ve amacına uygun harcanmasında etkinliği, verimliliği, hesap verebilirliği ve şeffaflığı sağlamak A2.H5. Kamu idarelerine bütçe ile tahsis edilen kaynakları, bütçe hedefleri ve sınırları içinde etkin kullandırmak Bilindiği üzere, bütçenin hazırlanması ve uygulanmasında etkinliğin artırılarak mali disiplinin güçlendirilmesi, maliye politikası hedeflerinin başında gelmektedir. Kamu mali yönetiminde öngörülebilirliği artıran ve saydamlık ilkesini güçlendiren temel araçlardan biri olan çok yıllı bütçeleme anlayışı, bu amaca ulaşma çabalarına önemli ölçüde katkı sağlayacaktır. Bu çalışmalar ile mali disiplinin kalite ve devamlılığının sağlanması amacıyla kalıcı harcama reformlarına önem verilecek, bütçe esnekliklerinin artırılması ve bu suretle bütçenin iktisat politikalarına ve iktisadi büyüme sürecine daha fazla katkı yapması sağlanacaktır. Aynı zamanda bütçe teklif ve ek ödenek taleplerinin önceden belirlenmiş standart ve ölçütlere dayandırılarak ve ödenek ihtiyacının mahallinde tespitine ve izlenmesine yönelik mekanizmalar geliştirilerek, stratejik önceliklere göre tahsis edilen bütçe ödeneklerinin amaç ve hedeflere uygun olarak performans esasına göre kullandırılması sağlanacaktır. 9. Kalkınma Planı ve Orta Vadeli Mali Planın, harcama reformu, bütçe açığının azaltılması ve mali disiplinin sağlanarak sürdürülmesi konusunda ortaya koymuş oldukları irade doğrultusunda kamu idarelerinin kamu kaynaklarını belirlenen öncelikler ve genel bütçe hedeflerine uygun kullanmaları sağlanarak mali disiplinin gerçekleştirilmesi hedeflenmektedir. Harcamalarda tasarrufu sağlamak, ödeneklerin dağıtım ve kullanımını belirli esaslara bağlamak ve bu hususlarda kamu idareleri için uyulması zorunlu düzenlemeleri yapmak, Bakanlığımızın çalışmalarında ön plana çıkmaktadır. Temel Performans Göstergeleri 7.0 6.4 5.0 6.6 6.2 4.1 2002 2003 2004 2005 2006 0.0 -1.7 -0.7 -5.0 -7.1 -10.0 -11.3 -15.0 -14.6 Bütçe açığı / GSMH Konsolide kamu sektörü program tanımlı faiz dışı fazla / GSMH 27 10.0 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N > Yapılan aktarma sayısı > Aktarılan ödeneğin bütçe ödeneğine oranı > Mahallinde yapılan inceleme sayısı Stratejik Hedefler A2.H6. Kamu kaynaklarının toplanmasında, harcanmasında ve denetlenmesinde kurumsal ve toplumsal bilinci artırmak 5018 sayılı Kanunun getirdiği yeni kamu mali yönetim anlayışı ile birlikte kamu kaynaklarının öngörülen amaçlar doğrultusunda ilgili mevzuatla belirlenen kurallara uygun, etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde kullanılması ve mali saydamlık ile hesap verebilirliğin sağlanması gerekmektedir. Bu kapsamda, yeni kamu mali yönetimi anlayışının sağlıklı bir şekilde uygulanabilmesi için kamu kaynaklarının toplanmasında, harcanmasında ve denetlenmesinde kurumsal bilinç yanında toplumsal bilincin de artırılması gerekmektedir. Kayıt dışı ekonominin varlığı, vergi bilincinin tam olarak yerleşmemiş olması, vergi hukukunun altyapısını oluşturan özel hukuk sisteminin eksikliği ve yetersizliği gibi sorunlar kamu yönetiminde etkinlik ve verimliliğin sağlanmasını etkilemektedir. 28 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N Bu bağlamda mükelleflerin bilgilendirilmesine, aydınlatılmasına ve eğitilmesine katkıda bulunmak amacıyla ulusal ve uluslararası toplantı, panel ve eğitim faaliyetleri düzenlenerek ve kamuoyunu aydınlatıcı yayınlar yapılarak topluma kamu kaynaklarının toplanması, harcanması ve denetlenmesi konularında daha fazla bilgi ulaştırılması ve toplumda vergi ödeme bilincinin oluşmasının sağlanması hedeflenmektedir. Temel Performans Göstergeleri > Bakanlık personelinin üniversitelerde verdiği ders sayısı > Gerçekleştirilen ulusal / uluslararası bilgilendirme toplantı (basın toplantısı, konferans, seminer, panel vb.) sayısı > Gerçekleştirilen ulusal / uluslararası bilgilendirme toplantılarına katılımcı sayısı > Bakanlık ve birimlerinin web sayfaları ziyaret (hit) sayısı > Bakanlık tarafından sağlanan basılı veya elektronik belge (bülten, kitapçık, kitap, rehber, form vb.) adedi ve sayfa sayısı > Bakanlığın konu ile ilgili bilgi kaynaklarından yararlanma sayısı A2.H8. Kamu kaynaklarının yönetiminde etkinlik analizi uygulamasını geliştirmek ve yerleştirmek 5018 sayılı Kanunun devlet muhasebesi alanında getirdiği önemli yeniliklerden bir tanesi, kapsama dahil idareler için uluslararası muhasebe ve raporlama standartlarına uygun ve tahakkuk esasına dayanan tek düzen muhasebe sisteminin öngörülmesidir. Kamu mali yönetiminin kapsamı belirlenirken ESA 1995 ve GFS 2001 kılavuzları incelenmiş ve bu kılavuzlarda tanımlanan genel yönetim sektörü, kamu mali yönetiminin kapsamı olarak belirlenmiştir. Borçlanma suretiyle elde edilen imkanlar dahil kamuya ait gelirler, taşınır ve taşınmazlar, hesaplarda bulunan para, alacak ve haklar ile her türlü değerler olarak ifade edilebilecek olan kamu kaynaklarının kullanımında görevli ve yetkili olanlar, etkililik, ekonomiklik ve verimlilik ilkelerini gözetmekle yükümlüdürler. Bu çerçevede “faaliyetleriyle diğer kamu idarelerine model olan” Bakanlığımız, kamu kaynaklarının yönetiminde etkinlik ve verimlilik analizi uygulamalarını hayata geçirmeyi hedeflemektedir. Bilindiği üzere Bakanlığımız, ülke çapında 81 il ve 850 ilçede örgütlenmiş muhasebe birimleri aracılığıyla birincil muhasebe verilerini derlemektedir. Gelişmiş ülkelerle entegrasyon süreci yaşayan ülkemizde, bu verilerin uluslararası alanda kabul görmesi, diğer ülke verileriyle karşılaştırılabilmesi ve uluslararası standartlara uygun bir şekilde raporlanması gerekmektedir. Sonuç olarak mali raporlar, uluslararası standartlara uygun olarak bütünlük, güvenilirlik, kullanışlılık, yöntemsel geçerlilik ve ulaşılabilirlik ilkeleri çerçevesinde, muhasebe kayıtlarındaki verilere dayanılarak ve istatistiksel yöntemler kullanılarak hazırlanacaktır. Mevzuatın gerektirdiği şeffaflığa yönelik uygulamaların yanı sıra, kaynakların daha etkin kullanılması amacıyla günümüzde birçok alanda olduğu gibi kamu sektöründe de analiz yöntemleri geliştirmek ve uygulamak zorunlu hale gelmiştir. Özellikle büyük bir kısmı vergi ve borçlanma ile elde edilen kamu gelirlerinin kullanılmasında geçmiş dönemlerde yaşanan sorunlar ülkemizde ekonomik krizlere neden olmuştur. Bu kapsamda kamu kaynaklarının kullanılmasında analiz yöntemleri geliştirmek ve uygulamak topluma önemli katkılar sağlayacaktır. Bakanlığımız 5018 sayılı Kanunun kapsadığı tüm kamu idareleri için muhasebe alanına ilişkin olarak uluslararası standartlarda mali raporlar hazırlamayı ve kamuoyuna düzenli bilgi akışı sağlamayı hedeflemektedir. Buna ilaveten hazırlanan mali raporlar kapsamında mevcut hata oranını en aza indirerek üst yönetime karar alma sürecinde sağlanan destek artırılacaktır. Temel Performans Göstergeleri > Uyarlanan IPSAS standardı sayısının toplam IPSAS standardı sayısına oranı > Uluslararası standartlara uygun hazırlanan mali rapor sayısı > Raporlardaki hata oranı Bu çerçevede kamu gelirleri dahil olmak üzere kamu kaynaklarının kullanılmasında riskli alanlar tespit edilecek ve bu alanlarda risk, etkinlik ve verimlilik analizleri yapılacaktır. Aynı zamanda bu analiz uygulamaları kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasını sağlama amaçlı performans esaslı bütçeleme anlayışının bir parçası olan performans değerlendirmesinin yapılmasını, riskli alanların tespit edilerek bu alanlara yoğunlaşılmasını ve üst yönetime önerilerde bulunulmasını sağlayacaktır. Temel Performans Göstergeleri > Risk analizi sonucunda denetlenen alan sayısı > Risk analizi konusunda uzmanlaşmış personel sayısı > Performans denetimi sayısı > Performans değerlendirme raporu sayısı > Bakanlık bilişim sistemlerinde yapılan etkinlik ve verimlilik analizi sonucunda tespit edilen hata sayısı 29 A2.H7. Genel yönetim sektörüne ilişkin mali raporlama sistematiğini uluslararası standartlara uygun hale getirmek 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N Stratejik Hedefler Stratejik Hedefler A3. Devletin sahip olduğu taşınmazları rasyonel bir şekilde değerlendirerek Türkiye ekonomisine sağlanan katma değeri artırmak A3.H9. Taşınmaz malların ekonomiye kazandırılması sürecini iyileştirmek Bakanlığımız, Hazinenin özel mülkiyetinde ve Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki taşınmazlarla ilgili hizmetlerini edinim, yönetim ve elden çıkarma ana işlem başlıkları altında, gerektiğinde diğer kamu kurum ve kuruluşları ile işbirliği yaparak yürütmektedir. Edinim işlemleri çerçevesinde Hazinenin özel mülkiyetinde ve Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki taşınmazlarla ilgili olarak trampa, Hazineye ait taşınmazlar üzerinde arsa/kat karşılığı inşaat, satın alma ve kamulaştırma ile bağış işlemlerini; yönetim işlemleri başlığı altında Hazineye ait taşınmazların kiraya verilmesi, irtifak hakkı tesisi ve kullanma izni, tahsis, yatırım, inşaat ve onarım, ecrimisil ve kamu konutları işlemlerini; elden çıkarma işlemleri kapsamında ise Hazineye ait taşınmazların satışı, devredilmesi ve terk işlemlerini yerine getirmektedir. 30 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N Hazinenin özel mülkiyetinde ve Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki taşınmazlarla ilgili olarak geniş bir yetkiye sahip olan Bakanlığımız, söz konusu taşınmazları edinim, yönetim ve elden çıkarma işlemleri ile ekonomiye kazandırmaktadır. Fakat mevcut durumda bu işlemlerin yapılması sırasında mevzuat ve karar alma süreçlerinden kaynaklanan sorunlar, taşınmazların ekonomiye kazandırılması sürecinde etkinlik ve verimlilik ilkelerinin tam olarak uygulanamamasına ve zaman kaybına neden olmaktadır. Bu kapsamda Bakanlığımız, 5018 sayılı Kanunun 44, 45, 46 ve 47 nci maddeleri ile ilgili diğer Kanunların verdiği yetkiler çerçevesinde Devlete ait taşınmazlar hakkında; edinim, yönetim ve elden çıkarma konusunda elde edilen bilgileri zamanında ve doğru analiz etmeyi, atıl vaziyette kalmamaları için en son teknolojik imkânlar vasıtasıyla gerekli tespitler ile ekonomik değer haline dönüştürmeyi ve bu kapsamda ulusal ve uluslararası piyasalardaki dalgalanmaları takip ederek gerekli politikaların belirlenmesine katkı sağlamayı hedeflemektedir. Temel Performans Göstergeleri > Gerçek ve tüzel kişilere temin edilen taşınmaz mal miktarı > Taleplerin ortalama karşılanma süresi > Karşılanan talep miktarının toplam talep miktarına oranı A3.H10. Devletin sahip olduğu taşınmazları ekonomik ve sosyal amaç ve önceliklere uygun şekilde değerlendirerek elde edilen katma değeri artırmak. Bakanlığımız Devlete ait taşınmazları; yatırım ve istihdamın teşviki, çarpık kentleşme ve konut sorununun çözümü, kamu hizmetlerinin görülmesi, özelleştirme ve irtifak işlemleri, yerel yönetimlere yapılan destekler ile erozyonla mücadele ve ağaçlandırma gibi sosyal ve ekonomik amaç ve önceliklere uygun şekilde değerlendirmekte ve ekonomik ve sosyal bir katma değer yaratmaktadır. Türkiye genelinde Hazinenin özel mülkiyetinde olan, Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerler ile ilişkili taşınmazların sayısı 2006 yılı sonu itibariyle; toplam 2.328.777 adet olup yalnızca hazineye ait tescilli taşınmazların yüzöçümünün yaklaşık 118.000 km² olduğu ve bu t aşınmazların toplam yüzölçümünün ülkemizin toplam yüz ölçümüne oranının yaklaşık % 15 olduğu düşünüldüğünde, bu taşınmazların edinim, yönetim ve elden çıkarılmasının ekonomik ve sosyal anlamda büyük bir sorumluluk olduğu gerçeği ortaya çıkmaktadır. Bu çerçevede Bakanlığımız, taşınmazların sosyal ve ekonomik alanda yarattığı katma değeri artırmaya yönelik faaliyetleri gerçekleştirmeyi hedeflemektedir. Temel Performans Göstergeleri > Değerlendirilen taşınmazın sektörel alan bazında Türkiye ekonomisine katma değeri > Sektörel alan bazında değerlendirilen taşınmaz miktarı > Milli emlak gelirlerinin gelir bütçesi içindeki payı Stratejik Hedefler A4. Hizmetten yararlananlara hızlı ve kaliteli hizmet sunacak şekilde kurumsal gelişimi sağlamak Yeni anlayış ile birlikte kamu idarelerinin bütçelerini, kalkınma planı ve programlarında yer alan politika, hedef ve önceliklere uygun şekilde, stratejik planları ile performans ölçütlerine ve fayda-maliyet analizine göre hazırlamaları, uygulamaları ve kontrol etmeleri gerekmektedir. Bu kapsamda “mevzuatın oluşturulması, uygulanması ve yönlendirilmesinde belirleyici role sahip olma” ve “faaliyetleriyle diğer kamu idarelerine model olma” gibi güçlü yönlere sahip olan Bakanlığımız, Bakanlık kaynaklarının stratejik amaç ve önceliklerimize göre birimler arasında etkin dağıtımını ve kullanımını sağlamak için stratejik planlama ve performans esaslı bütçeleme anlayışının uygulanabilmesi ve diğer kamu idarelerine model olması amacıyla stratejik planının hazırlanmasına öncelik vermiştir. Bununla birlikte stratejik planlama ve performans esaslı bütçeleme anlayışının tam olarak hayata geçirilmesi için hazırlanan stratejik planın uygulanması ve kontrol edilmesi de gerekmektedir. Bu doğrultuda Bakanlığımız, planla uyumlu performans programını ve faaliyet raporlarını hazırlayarak, “Risk Odaklı İç Kontrol Sistemini” ve “Kamu Maliyesi Karar Destek Sistemini” kurarak kaynakların Bakanlık amaçlarına ve stratejik önceliklerine göre birimler arasında etkin dağıtımı ve kullanımını sağlayacaktır. Temel Performans Göstergeleri > Bakanlık birimleri bazında teklif-tahsis sapma oranı > Bakanlık birimleri bazında tahsis-gerçekleşme sapma oranı Kamu yönetimde gerçekleştirilen tüm çalışmalar ve reformların amacı şüphesiz ki kamu hizmetlerinden yararlananlara daha kaliteli ve hızlı hizmet sunmaktır. Değişen kamu yönetimi anlayışı ile birlikte Bakanlığımız, stratejik yönetim sistemi içerisinde önemli bir yere sahip olan katılımcılığın kamu hizmetlerinde de sağlanması sonucu yararlanıcılara sunulan hizmet kalitesinin ve memnuniyet oranının artacağına inanmaktadır. Bu amaçla; • Ölçüm yöntemleri geliştirmek, • Değerlendirme kriterleri oluşturmak, • Katılımcı yöntemler doğrultusunda anketler yapmak, • Beklentilerin müşteriler tarafından önem derecesini saptamak, • Beklenti memnuniyet analizleri yapmak, • Müşterilerin karşılanan ve karşılanmayan beklenti değerlerini belirlemek suretiyle müşteri memnuniyet oranının tespit edilmesi ve artırılması hedeflenmektedir. Temel Performans Göstergeleri > > > > Müşteri memnuniyet oranı Değerlendirilen öneri ve şikayet sayısı Sonuçlandırılan öneri ve şikayet sayısı Öneri ve şikayetlerin ortalama sonuçlandırma süresi 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N 5018 sayılı Kanun ile kamu maliyesinde saydamlık ve hesap verilebilirliğin artırılması, çok yıllı bütçeleme anlayışına geçilmesi, stratejik planlama ve performans esaslı bütçelemenin uygulamaya konulması, bütçenin kapsamının genişletilmesi ve bütçe sisteminin yeniden tanımlanması ile yeni bir iç kontrol sisteminin oluşturulması anlayışı getirilerek bu kapsamda çalışmalara başlanmıştır. A4.H12. Müşteri memnuniyet oranını bir önceki yıla göre % 2 artırmak 31 A4.H11. Kaynakların Bakanlık amaçlarına ve stratejik önceliklerine göre birimler arasında etkin dağıtımı ve kullanımını %95 oranında gerçekleştirmek Stratejik Hedefler A4.H13. Çalışan memnuniyet oranını bir önceki yıla göre % 2 artırmak Günümüz yönetim anlayışında kurumsal gelişimi sağlamada alınan kararlar, uygulanan stratejiler ne kadar iyi olursa olsun çalışanların ve müşterilerin memnuniyet seviyesi birbirine paralel ve eşit olmadığı sürece, memnuniyet seviyesi düşük olan personel memnun olanları da olumsuz etkileyecektir. Bu nedenle; öncelikle Bakanlığımız çalışanlarının memnuniyet düzeyini tespit etmek için ölçme yöntemini belirlemek, net değerlendirme kriterlerini oluşturmak, daha sonra da belirlenen yöntem doğrultusunda çalışan memnuniyetini araştırmak, analiz etmek, yapılan anket sonuçlarını yönetim ve ilgili taraflarla paylaşarak mümkün olan çözümleri üretmek hedeflenmektedir. Çalışanların memnuniyetinin artması sayesinde iş süreçleri ve sunulan hizmetlerin; hızlı, verimli, etkin ve arzulanan kalitede olması da temin edilmiş olacaktır. Temel Performans Göstergeleri 32 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N > Çalışan memnuniyet oranı > İşten ayrılma oranı A4.H14. Bakanlık kurumsal yapısını, misyon ve vizyonunu gerçekleştirecek hale getirmek Değişmeyen tek şey değişimdir. Teknoloji, ürünler, hizmetler, makro koşullar ve kurumlardan beklenenler sürekli değişmektedir. Günümüzde, kurumların ilerleme ve gelişmeleri, değişime dönüşüm yaparak cevap verebilme kabiliyetlerine bağlı hale gelmiştir. Bir kurum ne derece etkin ve modern olursa olsun, iç yapısındaki ve dış çevresindeki değişimle birlikte diğer kurumlarla, sunduğu ürün ve hizmetleri kullananlarla olan etkileşimi, onu sürekli olarak yenilenmeye iter. Bu çerçevede kurumlar ekonomik, sosyal, politik ve teknolojik gelişmeleri adım adım izlemek ve gerekli önlemleri almak zorundadırlar. Bu kapsamda Bakanlığımızca yapılacak çalışmaların üç açıdan ele alınması mümkündür: • Organizasyonel yapılanma: Stratejik amaçlara uygunluğu artırmak, yetki ve sorumlululuk alanlarının netleşmesini sağlamak üzere organizasyon yapısının gözden geçirilmesi. • Yönetimde yapılanma: Kaynakların daha etkili ve verimli kullanılmasını sağlamak üzere yönetim hiyerarşisinin, anlayışının ve tekniklerinin gözden geçirilmesi. • Süreçlerde yapılanma: İş ve hizmet sunum süreçlerinin stratejik amaçlara, yeni organizasyon ve yönetim anlayışına uygun olarak, etkin, verimli, yönetilebilir ve izlenebilir şekilde tasarlanması ve bu yapılanmaların uygulamaya konulması. Temel Performans Göstergeleri > Stratejik Plana uygun geliştirilen mevzuat sayısı > Stratejik Plana uygun iyileştirilen süreç sayısı > Modellenen süreçlere uygun olarak yapılan kurumsal yapı değişikliği sayısı Stratejik Hedefler A4.H15. İnsan kaynakları ve yönetim kapasitesini sürekli geliştirmek Bu kapsamda Bakanlığımızda yurt dışı ve içi eğitim ve araştırma faaliyetlerine ağırlık verilerek, yabancı dil seviyesi yükseltilerek ve çalışanların uzmanlaşma yönündeki diğer kaynak ihtiyaçları da karşılanarak alanında uzman çalışanların sayısı artırılacaktır. Denetim Elemanı Sayısı Maliye Müfettişi 108 Hesap Uzmanı 288 Bütçe Kontrolörü 19 Muhasebat Kontrolörü 104 Gelirler Kontrolörü 326 Milli Emlak Kontrolörü Vergi Denetmeni 68 2.675 Milli Emlak Denetmeni 237 Muhasebe Denetmeni 230 TOPLAM 4.055 > Yurt dışına bilgi/ görgü artırma ve eğitim amaçlı giden personel sayısı > En az KPDS (C) veya dengi düzeyinde dil bilen personel sayısı > Lisansüstü eğitim görmüş personel sayısı > Personel sayısının norm kadroya oranı > Kütüphanedeki kitap ve süreli yayın sayısı > Web sayfalarında yayımlanan konu odaklı elektronik belge sayısı > Birim bazında yapılan kurumsal özdeğerlendirme sonuç değeri > Uzman sayısının toplam personel sayısına oranı > Eğitim bütçesinin toplam Bakanlık bütçesine oranı > Bakanlık personelinin yayın sayısı Bakanlık Toplam Personel Sayısı 71092 70158 69348 26953 2002 2003 2004 Unvan Devlet Bütçe Uzmanı Devlet Gelir Uzmanı Devlet Muhasebe Uzmanı Devlet Malları Uzmanı Maliye Uzmanı Mali Suçları Araştırma Uzm. Vergi İstihbarat Uzmanı Gelir Uzmanı Muhasebe Uzmanı Milli Emlak Uzmanı AB Uzmanı Mali Hizmetler Uzmanı TOPLAM 2005 24114 2006 Uzman Sayısı 89 162 168 47 23 59 6 944 31 149 17 5 1.700 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N Günümüzün gerektirdiği insan modeli bilgi insanıdır. Bilgiyi hayatlarının temel belirleyicisi olarak kullanan, bilginin önceliğine inanan kişilerin çoğunlukta yer aldığı organizasyon ise bilgi organizasyonudur. Bilgi organizasyonu, kararlarında bilginin belirleyici rol oynadığı, bilgi edinmeye ve eğitime yatırımın sürekli gündemde olduğu, hızlı bilgi iletişimi ve işin gerektirdiği teknolojinin kullanıldığı, kişilerin kendilerini aşma eğiliminde olduğu, modern yönetim yaklaşımlarının benimsendiği, kurumsal kimliği ve değerlerini yeni gelişmeler ışığında yeniden gözden geçirebilen, gelişim ve değişimlere hızla uyum sağlayabilen organizasyondur. Temel Performans Göstergeleri 33 Kurumlar bir misyonu ve hedeflerini gerçekleştirmek üzere kurulurlar. Tüm faaliyetler bu ana hedef ve etrafındaki yan hedeflere ulaşmak için gerçekleştirilir. Hedeflerin gerçekleştirilmesi mevcut maddi ve manevi kaynakların organizasyonunu gerektirir. Bu kaynaklar içerisinde yer alan, birincil düzeydeki kaynak ise “insan”dır. İnsan kaynağının organizasyonu diğer kaynakların organizasyonundan daha önemli ve önceliklidir. Stratejik Hedefler A4.H16. Personel yönetiminden insan kaynakları yönetimine geçmek A4.H17. Çalışanlara sunulan eğitim süresini her yıl % 10 artırmak İnsan unsurunun tarım, inşaat, sanayi ve hizmet sektöründe en önemli güç olarak yer alması, sanayi sonrası toplumun belirleyici özelliklerinin başında yer almaktadır. Hızla artan bilgi birikimi, değişme ve gelişmeler karşısında yeni bilgilerle başa çıkma ihtiyacı, hızlı gelişime karşı direnci artırmıştır. Bakanlık hedeflerimizin gerçekleşmesinin en önemli unsuru kuşkusuz çalışanlarımızın mesleki ve kişisel yeterliliğidir. Bu çerçevede çalışanların kişisel ve mesleki gelişimi sürekli ve nitelikli eğitim faaliyetlerinin düzenlenmesiyle sağlanacaktır. Bu eğitim faaliyetlerinin düzenlenmesi Bakanlık amaç ve hedeflerine ulaşılması için kaçınılmazdır. 34 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N Yukarıda belirtilen gelişmeler insana yönelik tekil yaklaşımların yetersizliğini ortaya koymuştur. Salt endüstri ilişkileri, personel yönetimi, iş psikolojisi veya eğitim penceresinden yapılan bakışların gerekli olduğu ancak yeterli olmadığı anlaşılmıştır. İnsana ilişkin olgu ve olaylara belirli bir ortam ve bütünlük içinde bakılması ihtiyacı doğmuştur. İnsan Kaynakları Yönetimi bu bütünlüğü oluşturmak üzere ortaya çıkmıştır. İnsan Kaynakları Yönetimi personel yönetimi işlevlerini de içeren ancak bununla sınırlı kalmayan bir perspektife sahiptir. Personel Yönetimi, çalışanlarla kurum, kurumla devlet arasında ve daha çok çalışanlarla ilgili mali-hukuki ilişkileri içeren bir bölüm niteliğindedir ve İnsan Kaynakları Yönetiminin önemli bir alt çalışma alanını oluşturmaktadır. İnsan Kaynakları Yönetimi ise, eleman ihtiyacının belirlenmesi, uygun personelin istihdamı ve kurum kültürüne adaptasyonundan çalışanların motivasyonu, performans değerlendirme, çatışmaların çözümü, bireyler ve gruplar arası ilişki ve iletişimin sağlanması, yönetim-organizasyonun geliştirilmesi, yeniden yapılanma, sağlıklı bir kurumsal iklimin oluşması, “biz” duygusunun gelişmesi, çalışanların eğitim ve gelişimine kadar birçok uygulamayı kapsamaktadır. Temel Performans Göstergeleri > Performans değerlendirmesi yapılan personel sayısı > Kurulan veya iyileştirilen sistem, mekanizma ve süreç sayısı Bakanlık çalışanlarına yönelik mesleki ve kişisel gelişimlerini sağlamaya yönelik eğitimler düzenlenerek ve her alanda bilgilerinin sürekli güncel kalması sağlanarak görevlerini yerine getirirken daha hızlı ve etkin olmaları sağlanacaktır. Temel Performans Göstergeleri > Personel bazında ortalama eğitim süresi > Uzaktan eğitimlere katılan personel sayısı Stratejik Hedefler A5. Bilgi sistemleri arasında entegrasyonu sağlayarak mali yönetim ve kontrol sistemlerini güçlendirmek A5.H18. Oluşturulacak politika ve standartlar temelinde Bakanlık Bilgi Sistemleri entegrasyonunu sağlamak • Bakanlığımız, hizmetlerinin niteliği ve yaygın taşra örgütlenmesi nedeniyle bilişim sistemlerini faaliyetlerinde etkili bir şekilde kullanmaktadır. Bunlar; Bu sıkıntılar, temel olarak yeni tasarlanacak iş süreçlerinin teknoloji ile desteklenmesini zorunlu kılmaktadır. Her ne kadar Bakanlığımız bu konuda kamuda öncü kurumlardan biri olsa da, farklı dönemlerde ve farklı teknolojilerle gerçekleştirilen çözümler, birimler arası kesintisiz bilgi paylaşımını engellemektedir. Saymanlık Otomasyon Sistemi (say2000i) Bütçe Yönetim Enformasyon Sistemi (e-bütçe) Vergi Daireleri Otomasyon Projesi (VEDOP) Milli Emlak Otomasyon Projesi (MEOP) Muhakemat Hizmetleri Otomasyon Projesi (METOP) • Maliye SGB.net Projesi Günümüzün hızla değişen dünyasında, tüm hizmetlerin manuel ve kağıt ortamında gerçekleştirilmesi yerine artık iş ve işlemlerin daha hızlı ve kolay yapılabilme imkanını sağlayacak ortak standartlar temelinde birbiriyle ortak çalışabilen entegre bir teknolojik altyapıya ihtiyaç olduğu aşikardır. Temel Performans Göstergeleri Bu kapsamda bilgi yönetim süreçleri tanımlanarak, kamu mali yönetimine ilişkin veri ve bilgileri işleyerek karar verme desteği amaçlı doğru, güncel, tam ve erişilebilir bilgi üretim mekanizması kurulacak ve Bakanlık üst yönetimine alternatif politika geliştirme desteği de sağlanmış olacaktır. > Bakanlık içi entegrasyon sağlanan sistem sayısı > Bilgi güvenlik standartlarına uyum oranı > Maliye Bakanlığı Bilgi Sistemleri Modeline uyum oranı > Bilgi sistemlerinin ihtiyaçlara karşılık verebilme oranı 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N Entegrasyonun sağlanma koşulu e-Devlet Birlikte Çalışabilirlik standartları temelinde, kamu mali yönetiminde kavram birliği (semantik entegrasyon) ve süreç entegrasyon mekanizmalarının kurulmasıdır. Sematik entegrasyon için Kamu Mali Yönetim ontolojisi oluşturma çalışmaları başlatılmıştır. Entegrasyon, uluslararası standartlarla uyumlu ve Bakanlık bazında Bilişim Politikası, Bilişim Stratejik Planı, Bilişim Standartları, Bilgi Sistemleri Güvenliği Politikası / Standartları / Prosedürleri ve Servis Yönetimi üzerine kurulacaktır. İş sürekliliği, risk yönetimi, etkili / verimli / ekonomik kaynak yönetimi kavramlarının gündeme alınması da tüm operasyonel sistem-lerimizin İç Kontrol sistemi ile entegre edilmesini gerektirmektedir. • • • • • 35 GZFT analizinde zayıf yönlerimiz olarak ortaya çıkan konulardan ikisi: “Birimler arası bilgi akışının sistemli ve kesintisiz olarak sağlanamaması” ve “Uzun vadeli planlama ve politika üretme sıkıntısı”dır. Stratejik Hedefler A5.H19. Bakanlık süreçlerinin etkinliğini artıracak şekilde işlemleri elektronik ortamda gerçekleştirecek sistemler geliştirmek Operasyonel sistemlerin bilişim altyapısı, üretimin ve verimliliğin artırılmasına ek olarak, aynı zamanda izlenebilir, denetlenebilir, kontrol edilebilir, karar alma sürecine katkıda bulunacak veriyi ve bilgiyi üretebilir, raporlayabilir saydam bir ortam da sağlar. Analitik yaklaşım, istatiksel bilgilerin alınmasını sağlayacak ve üst yönetimin planlama ve politika geliştirme süreçlerine destek verecek bilgi sistemlerini gerektirmektedir. Teknoloji, eskiden gerçekleştirmemize imkan olmayan yeni iş süreçlerini mümkün kılan bir araçtır. Bilgi sistemleri, iş süreçleri etkileşiminde, ortak süreçlerin sürekli iyileştirilmesi ve geliştirilmesini de sağlayacaktır. Bu hedefin gerçekleştirilmesi, kalite, saydamlık, hesap verebilirlik, etkinlik, ekonomiklik ve verimlilik odağındaki diğer hedefler için de vazgeçilmez bir altlık oluşturacaktır. 36 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N İşlemleri elektronik ortamda gerçekleştirmek için gerekli olan tüm verilerin bütün teşkilat bazında bilgi sistemlerine aktarılması, ulaşılamayacak bilginin kalmamasının sağlanması, böylece hem çalışanların doğru, güncel bilgiye ulaşması hem de hizmetten yararlananların kendileri ile işlem süreçlerini hızlı ve saydam bir şekilde takip edebilmeleri ve bilgiye erişmeleri hedeflenmektedir. Hedefe ulaşabilmek için, Bakanlık e-hizmet süreçleri tanımlanacak, ortak mimari ve standartlar temelinde kademeli bir yaklaşımla bilgi sistemleri geliştirilecek, genişletilecek ve entegre edilecektir. Tüm merkez ve taşra birimlerimiz, kurum içi işlemleri bilgi sistemleri aracılığıyla işlerinin doğal bir parçası olarak yapacaklardır. Temel Performans Göstergeleri > Elektronik ortamda desteklenen hizmet sayısı > Elektronik ortamda saklanan veri hacmi > Çevrimiçi elektronik ortamda gerçekleştirilen işlem oranı A5.H20. Kamu idarelerinin bilişim sistemleri ile Bakanlığın bilişim sistemleri arasındaki entegrasyonu artırmak e-Türkiye ile birlikte değerlendirildiğinde gelişen iş süreçleri, birden fazla kurumun süreç içinde yer alma zorunluluğunu getirmektedir. Vatandaş odaklılık, bireyi bürokrasi içine boğup entegratör kimliği vermek yerine, teknolojinin süreç entegrasyonunu üstlendiği hizmet ve değer odaklı bir yapı demektir. Bakanlığımız, danışmanlık rolünü layıkıyla sürdürebilmek için sürekli güncel tutulan entegre bir bilgi yönetim yapısının gereğine inanmaktadır. Bu temelde, DPT tarafından koordine edilen uluslararası standartlar ve en iyi pratikler çerçevesinde, kamu idarelerinin bilişim sistemleri ile Maliye Bakanlığı bilişim sistemlerinin uyumunun artırılması hedeflenmektedir. Temel Performans Göstergeleri > Entegrasyon sağlanan harici sistem sayısı > Elektronik ortamda veri akış miktarı > Elektronik ortamda gerçekleştirilen işlem oranı Stratejik Hedefler A6. Kişi hukukunu gözeten, etkin ve hızlı bir hukuk hizmeti sağlayacak mekanizmaları oluşturmak A6.H21. İhtilafların yargı öncesi çözümlerini her yıl % 5 artırmak Ayrıca Genel Bütçeye dahil devlet daireleriyle diğer daire, müessese ve teşekküller veya hakiki ve hükmi şahıslar arasında çıkan ve henüz kaza mercilerine, hakeme veya icraya intikal etmemiş bulunan hukuki ihtilafların sulh yoluyla çözümünde menfaat görüldüğü takdirde, idarelerin bu istekleri ancak Başhukuk Müşavirinin mütalaasının alınmasına bağlı olarak gerçekleşebilmektedir. Temel Performans Göstergeleri > Yargı öncesi çözüme kavuşan dosya sayısının toplam dosya sayısına oranı 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N Genel Bütçe'ye dahil dairelerin davaları ilgili kanun hükümleri gereğince merkezde Başhukuk Müşaviri'nin, illerde Muhakemat Müdürlerinin, teşkilat olmayan yerlerde de Hazine Avukatının uygun mütalaası olmadan açılamamaktadır. Dolayısıyla dava ve icraya intikal etmemiş olan ihtilafların sulh yoluyla çözümü ancak Bakanlığımızda kanundan doğan bir yetkinin kullanılması ile söz konusu olabilmektedir. Uyuşmazlıkların sulh yoluyla çözümü suretiyle devletin hakkını korumak, kişilerin mağduriyetini önlemek ve yargı yükünü hafifletmek amaçlanmaktadır. Bu kapsamda tüm davalar için hukuki açıdan uygun olan durumlarda, kanun yollarına müracaattan vazgeçme yönünde karar vermek ve verilmesini sağlamak sulhen çözüm yollarına başvurmak alınması gereken tedbirler arasında yer almaktadır. Bu doğrultuda Muhakemat Müdürlerine verilen yetki devri limitinin Bütçe Kanununun (İ) cetvelindeki oranlar göz önünde bulundurularak her yıl güncelleştirilmesi, alanında uzman ve iyi yetişmiş personel istihdamıyla sunulan hizmet kalitesinin artırılması yoluyla yargı öncesi çözümlerin artırılması hedeflenmektedir. 37 Maliye Bakanlığı genel bütçe içindeki idarelere ait her türlü hukuk ve ceza davaları ile icra takiplerini yürütmek, bu idarelere ait mali boyutu olan idari davaları savunmak, mevzuat ve uygulamaya yön vermek ve hukuki mütalaa sunmakla görevlidir. Bu açıdan anılan hukuk danışmanlığı fonksiyonu ve muhakemat hizmetlerini yerine getirirken Bakanlığımız temsil ettiği diğer bakanlık ya da idareleri doğrudan etkileyen icraatlarda bulunmaktadır. Stratejik Hedefler A6.H22. Dava ve icraya intikal eden durumlarda yargı öncesi hazırlık sürecini iyileştirmek Kamu gücüyle donatılıp, ayrıcalıklı yetkiler tanınan kamu idaresi, toplum yaşamının gerektirdiği ortak ve genel ihtiyaçları karşılamak üzere hukuk kuralları çerçevesinde faaliyette bulunmak ve vatandaşlara hizmet sunmakla görevlidir. Bu açıdan kamu idaresi, bireysel hak ve özgürlüklere duyarlı olmak ve hukuka uygun faaliyette bulunmakla mükelleftir. 38 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N Hukuki görüşlerin uygulamada birliğini ve etkinliğini sağlayarak idarelerin eylem ve işlemlerinin tesisinde danışılır bir kurum olan Maliye Bakanlığı idarelerin hukuka uygun faaliyetlerde bulunmasına katkı sağlamaktadır. Ayrıca davaya ve icraya intikal eden durumlarda gerek yargı öncesi hazırlık sürecini iyileştirmek gerekse yargı sürecinin daha hızlı işlemesine katkı sağlamak hedeflenmektedir. Bu kapsamda davalarla ilgili bilgi, belge ve delillerin tam ve eksiksiz olarak zamanında ilgilisine teslim edilmesini sağlayacak tedbirleri almak, her ilçede dava takibini hazine avukatları vasıtasıyla yapmak, devletin hak ve menfaatini korumak için milletlerarası mahkemelerde ya da yurt dışındaki davalarda danışmanlık ve temsile ihtiyaç duyulduğu durumlarda bu ihtiyacı etkin bir şekilde karşılamak, ilgili idarelerin dava açma ve takip sürecinin internet ortamında paylaşılmasını sağlamak, sürecin daha hızlı ve etkin işlemesini sağlayacaktır. Temel Performans Göstergeleri > Dosyanın yargıya intikal ettirilme süresi > Davalarla ilgili olarak taşranın merkezi bilgilendirme süresi > Zamanı içerisinde bilgi, belge ve delilleri teslim edilmeyen dava sayısının toplam dava sayısına oranı YILLAR İTİBARİYLE KESİNLEŞEN DAVA SAYILARI 160.000 140.000 121.510 134.382 120.000 106.819 100.000 79.923 80.000 67.489 60.000 54.021 54.459 80.808 103.573 78.389 61.567 51.769 42.006 40.000 29.039 28.430 20.000 0 2002 2003 2004 Hazine lehine kesinleşen dava sayısı Hazine aleyhine kesinleşen dava sayısı Kesinleşen dava sayısı 2005 2006 Stratejik Hedefler A7. Suç ekonomisini, yolsuzluğu ve kayıt dışı ekonomiyi azaltmak A7.H23. Suç gelirlerinin aklanmasını ve terörizmin finansmanını azaltmaya yönelik önleyici ve mücadele edici mekanizmalar kurmak Suç gelirleri ile mücadele edilmedikçe, suç gelirleri yine suç faaliyetlerinde kullanılmakta ve birbirini besleyen ve giderek büyüyen bir suç ekonomisi ortaya çıkmaktadır. Bu suç ekonomisinin ortadan kaldırılması için suçluların yasa dışı kazançtan mahrum edilmesi ve bu tür işlemlerin kısa sürede aydınlatılması gerekmektedir. Bakanlığımız aklama suçunun önlenmesi ve tespitine yönelik olarak; politika oluşturulması ve düzenleme yapılmasına katkıda bulunmak, hızlı ve güvenilir bir şekilde bilgi toplamak ve analiz etmek, araştırma ve inceleme yapmak, elde edilen bilgi ve sonuçları ilgili makamlara iletmekle görevlidir. Temel Performans Göstergeleri > Hazırlanan rehberlerin hitap ettiği yükümlü grubu sayısı > Eğitim / uzaktan eğitim imkanlarından yararlandırılan yükümlü grubu ve kişi sayısı > Denetim / uzaktan denetim sürecinden geçirilen yükümlü grubu sayısı > Yükümlülere ve denetim birimlerine geri bildirim oranı > İmzalanan Mutabakat Muhtırası sayısı > Ön değerlendirme, değerlendirme ve incelemelerin tamamlanma süresi Tüm bunların yanında suç ekonomisiyle mücadele etmenin gerekliliği konusunda kamuoyu duyarlılığı ve desteğinin artırılması gerekmektedir. Suç ekonomisinin sakıncaları topluma anlatılarak suç işlemek suretiyle gelir elde edilmesine ve bu gelirlerin aklanmasına karşı toplumda bir hassasiyet oluşturulacaktır. Suç gelirlerinin aklanması ve terörizmin finansmanının önlenmesi konusunda her yıl sempozyum düzenlenecektir. 39 Mali sistemin suç ekonomisinin neden olduğu risklerden korunmasını sağlamak amacıyla önümüzdeki beş yıllık perspektifte kademeli olarak tüm yükümlüleri kapsayacak şekilde rehberler hazırlanacak, tüm yükümlüler en az bir kez yüz yüze veya uzaktan eğitime tabi tutulacak ve tüm yükümlüler en az bir kez yerinde veya uzaktan denetim sürecinden geçirilecektir. 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N Bu kapsamda, denetim birimi başkanlıkları ve kanun uygulama birimleri ile etkin işbirliği sağlanmasına yönelik çalışmalar yanında hakim, savcı, denetim elemanları ve kolluk güçlerinin katılacağı atölye çalışmaları yapılacaktır. Ayrıca, bilgiye daha kolay ve hızlı ulaşma ve analiz etme kapasitesinin artırılması planlanmaktadır. Stratejik Hedefler A7.H24. Kayıt dışı ekonominin oranını her yıl 2 puan düşürmek Kayıt dışı ekonomi; resmi kayıtlarda görünmeyen ve geleneksel istatistikî yöntemlerle Milli Gelir hesaplarına dâhil edilmeyen faaliyetler olarak tanımlanabilir. Bir başka ifade ile kayıt dışı ekonomi belgelendirilemeyen yani gizlenen ekonomidir. Kayıt dışı ekonomik faaliyetler; kamu gelirlerini azaltma, adaletsiz vergi sistemi oluşturma, haksız rekabete yol açma, hatalı istatistikler verme, kaynakları verimsiz alanlara yöneltme ve ahlaki değerler üzerinde yozlaşmaya sebep olmaktadır. 40 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N Kayıt dışı ekonomi ile etkin mücadele edilebilmesine yönelik adımlar şunlardır: 1. Enflasyonun düşürülmesi 2. Belge düzeninin yerleştirilmesi 3. Vergi oranlarının düşürülmesi, muafiyet ve istisnaların mümkün olduğunca sınırlandırılarak vergi tabanının genişletilmesi 4. Vergi yükünün kayıt içinde faaliyet gösteren mükellefler açısından caydırıcı olmaktan çıkarılması. 5. Nakit ekonomisinin sınırlandırılması 6. Vergi yönetimi ve denetiminin etkinliğinin artırılması 7. Mevzuatın sadeleştirilmesi 8. Bürokratik işlemlerin azaltılması 9. Vergi denetimlerinin artırılması ve ayrıca denetim elemanlarının özlük haklarının ve çalışma koşullarının iyileştirilmesi 10. Risk esaslı denetim anlayışına geçilmesi 11. Veri analizi kapasitesinin artırılması 12. Uzlaşma müessesesinin yeniden değerlendirilmesi 13. Vergi cezalarının etkinliğinin artırılması 14. Vergi ahlakı ve bilincinin yerleştirilmesi 15. Kayıt dışı istihdama yönelik tedbirler alınması Her yıl Hesap Uzmanları Kurulunun aktif işgücünün en az % 50’si hedef mükelleflerin incelenmesine tahsis edilecektir. YIL Toplam İşgünü Hedef Mükellef İncelemesine Harcanan İşgünü Oranı (%) 2002 2003 2004 2005 2006 53.139 49.891 52.904 45.566 47.269 33.089 22.411 26.122 24.825 26.440 62 45 49 54 56 Toplam 248.769 132.887 53 Bu önlemlerin tamamının etkin olarak kullanılabilmesi, kayıt dışı ekonomi ile mücadele projesi olarak adlandırılmaktadır (KADEM). KADEM projesi kayıt dışı ekonomi ile mücadele edecek tüm idarelerin katılımıyla, Denetim Koordinasyon Kurulunun koordinasyonunda yürütülecektir. Bu projenin ana adımları şunlardır: • • • • • Kayıt dışı ekonominin tanımlanması Kayıt dışı ekonomi oranının tespit edilmesi Sektörel kayıt dışılıkların belirlenmesi Önlemler Plan döneminde yapılması gerekenler Vergi denetimlerinin mali açıdan beklenen en önemli etkisi, vergi kayıp ve kaçakçılığına yönelebilecek mükellefleri caydırması, iyi niyetli olmakla beraber hata ve eksiklikleri bulunan mükellefleri ise eğitmesi olacaktır. Ekonomik ve mali politikaların üretilme/uygulanma sürecini baltalaması ve hem ulusal hem de uluslararası ticaret açısından haksız rekabete yol açması nedeniyle kayıt dışı ekonominin engellenmesi, gelir dağılımına olan etkisi nedeniyle herkesin ödeme gücüne göre vermesi gereken verginin doğruluğunun sağlanması gibi unsurlar da vergi denetimini zorunlu kılan diğer nedenler arasındadır. Temel Performans Göstergeleri > Kayıt dışı ekonomi oranı > Hedef mükellef incelenmesine harcanan işgününün toplam işgününe oranı KAYITDIŞILIK ORANI 36.00 34.00 33.0 34.1 33.9 33.7 32.7 32.00 30.00 28.8 28.00 26.00 24.00 25.8 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 25.5 2005 Stratejik Hedefler A8. Kamu idarelerinin mali yönetim ve kontrol sistemlerini uyumlaştırmak A8.H25. Kamu idarelerinin mali yönetim ve kontrol, iç denetim, performans esaslı bütçeleme ve muhasebe sistemlerine ilişkin düzenlemeler ile uygulamaların uyumunu % 100’e çıkarmak Kamu idarelerinin mali yönetim ve kontrol, iç denetim, performans esaslı bütçeleme, faaliyet raporları ve muhasebe sistemlerine ilişkin çalışmalarına yönelik standart ve yöntemler, mevzuat ve diğer düzenlemeler tamamlanacak, iyi uygulama örnekleri çerçevesinde sistem sürekli izlenerek güncellenecek, kamu idareleri arasında etkin bir koordinasyon sağlanacaktır. Bu çalışmalar mevzuatın gerektirdiği şeffaflığa yönelik uygulamaların yanı sıra, faaliyetlerin daha etkin yönetilebilmesine, hedeflere giden yolda risk ve belirsizliklerin muhtemel olumsuz tesirlerinin azaltılmasına ve bilgi sistemlerinin güvenliğinin sağlanmasına hizmet edecektir. Maliye Bakanlığı t arafından merkezi uyumlaştırma fonksiyonu kapsamında gerekli düzenlemeler yapılacak, uygulamalar izlenerek mevzuat gerektiğinde yenilecek, kamu idarelerinin uygulamalarının yapılan düzenlemelere ve belirlenen standartlara uygun olması sağlanacak ve ortaya çıkan tereddütler giderilecektir. Merkezi uyumlaştırma fonksiyonu kapsamında genel yönetim içinde yer alan tüm kamu idareleri için mali yönetim ve kontrol, iç denetim, performans esaslı bütçeleme ve muhasebe sistemleri konularında eğitim ve rehberlik faaliyetleri gerçekleştirilecektir. Bu kapsamda konferans ve paneller düzenlenecek ve gerekli eğitimler verilecektir. Temel Performans Göstergeleri > Belirlenen standartlara uygun hazırlanan performans programlarının sayısı > Değerlendirilen performans programı ortalama puanı > Belirlenen standartlara uygun hazırlanan faaliyet raporlarının sayısı > Değerlendirilen faaliyet raporu ortalama puanı > Say2000i’ye geçen kamu idaresi sayısının hedeflenen kamu idaresi sayısına oranı 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N Bu kapsamda uluslararası iyi uygulama örnekleri ve standartlarla uyumlu bir mali yönetim ve kontrol sisteminin kurulması ve kamu idarelerinin mali yönetim ve kontrol sistemlerinin uyumlaştırılması hedeflenmektedir. Kamu idarelerinin mali yönetim ve kontrol sistemi konusundaki idari kapasitesinin geliştirilmesine katkı sağlanacaktır. 41 Bakanlığımız 5018 sayılı Kanun uyarınca mali yönetime ilişkin standart ve yöntemleri belirleme ve mali saydamlığı sağlama amacıyla yürütülmesi ve geliştirilmesi gereken faaliyetleri öncelikli alanlar olarak görmektedir. Stratejik Hedefler A9. Kamu maliyesi alanında AB’ ye uyumu ve uluslararası etkinliği artırmak A9.H26. Kamu maliyesi alanında AB müktesebatına tam uyum sağlamak A9.H27. Uluslararası kuruluşlar ile olan ilişkilerde etkinliği artırmak 3 Ekim 2005’te başlayan müzakere süreci ile birlikte ülkemizde yoğun uyum ve reform çalışmaları başlamış bulunmaktadır. Bakanlığımız müzakereye konu olan 35 fasıldan 3’ü olan “Vergilendirme”, “Mali Kontrol” ve “Mali ve Bütçesel Hükümler” faslında koordinatörlük görevi üstlenmiş ve 26 fasla aktif katılım sağlamıştır. Söz konusu fasıllar altında Bakanlığımız birimleri tarafından yürütülmekte olan çalışmalara ek olarak Kamu Maliyesi alanında AB müktesebatına tam uyumu sağlamak için Bakanlığımız tarafından gerekli mevzuat düzenlemeleri yapılacak, uygulamaların belirlenen standartlara uygun olarak gerçekleştirilmesi için eğitim, konferans, seminer, paneller düzenlenecek, müzakere sürecinde düzenlenen toplantı, seminer ve AB değişim programlarına katılım sağlanacak ve iç ve dış paydaşlarımız bu konularda bilgilendirilerek Müktesebata ilişkin bilgi ve ilgi artırılacaktır. Ayrıca AB’ye uyum çalışmalarına ilişkin yeni projeler gerçekleştirilecek ve nihai olarak AB standartlarına tam uyum sağlamış bir mali yönetim sistemi kurulmuş olacaktır. Uluslararası mali kuruluşlar bünyesinde düzenlenen seminerlere, eğitim programlarına aktif katılım sağlanarak ve daimi çalışma gruplarına üye personel sayısı artırılarak Bakanlığımızın uluslararası kuruluşlar ve yabancı devletlerle olan ikili ve çok taraflı münasebetlerinin geliştirilip güçlendirilmesi hedeflenmektedir. Uluslararası ve muadil kurumlarla temas noktaları belirlenecek, bu kapsamda yapılan görüşmelere ilişkin Bakanlığımız bünyesinde düzenli toplantılar yapılacak, bu toplantılara uluslararası katılım sağlanarak görüşmelere gelen ilgili taraflara Bakanlığımıza ilişkin bilgi ve ilgilerini artırıcı dökümanlar temin edilecektir. Uluslararası literatürün ve iyi uygulama örneklerinin yakından takip edilmesi, yeniliklere ve iletişime açık bir Bakanlık olma özelliğimizin mevcut olması ilişkilerde etkinliği büyük ölçüde artıracaktır. Temel Performans Göstergeleri 42 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N > Mevzuat uyum çizelgelerindeki düzenlemelerin gerçekleşme oranı > Uyum çalışmalarına yönelik olarak yürütülen proje sayısı > AB değişim programlarına katılım sayısı Temel Performans Göstergeleri > Uluslararası kuruluşlarca düzenlenen eğitim programlarına katılım sayısı > Daimi çalışma gruplarına üyelik sayısı > Gerçekleştirilen uluslararası proje sayısı > Bakanlık t arafından düzenlenen eğitim programlarına uluslararası katılım sayısı 43 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N Stratejik Hedef-Birim İlişkisi 10 1. Tek bir orta vadeli bütçe politika belgesi temelinde çok yıllı bütçeleme anlayışını yerleştirmek 2. Bütçe hazırlık sürecinin etkinliğini artırarak kamunun öncelik ve ihtiyaçlarına uygun olarak rasyonel bir şekilde kaynak tahsisi sağlamak 3. Kamu gelir ve giderleri ile kamu istihdam politikalarının belirlenme sürecinde bilimsel yöntemlerle alternatif politikalar üretmek 4. Kamu gelirlerinin toplanmasında verimliliği ve etkinliği artırmaya ve vergi yükünün adil dağılımını sağlamaya yönelik gelir politikaları geliştirmek 5. Kamu idarelerine bütçe ile tahsis edilen kaynakları, bütçe hedefleri ve sınırları içinde etkin kullandırmak 6. Kamu kaynaklarının toplanmasında, harcanmasında ve denetlenmesinde kurumsal ve toplumsal bilinci artırmak 44 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N 7. Genel yönetim sektörüne ilişkin mali raporlama sistematiğini uluslararası standartlara uygun hale getirmek 8. Kamu kaynaklarının yönetiminde etkinlik analizi uygulamasını geliştirmek ve yerleştirmek 9. Taşınmaz malların ekonomiye kazandırılması sürecini iyileştirmek 10. Devletin sahip olduğu taşınmazları ekonomik ve sosyal amaç ve önceliklere uygun şekilde değerlendirerek elde edilen katma değeri artırmak. 11. Kaynakların Bakanlık amaçlarına ve stratejik önceliklerine göre birimler arasında etkin dağıtımı ve kullanımını % 95 oranında gerçekleştirmek 12.Müşteri memnuniyet oranını bir önceki yıla göre % 2 artırmak İMİD ABDİD MAYEM PERGEN MİLE GEP MUHASEBAT BÜMKO BAHUM SGB HUK HEDEF MTK BİRİM MASAK Stratejik Hedef-Birim İlişkisi İMİD ABDİD MAYEM PERGEN MİLE GEP MUHASEBAT BÜMKO BAHUM SGB HUK HEDEF MTK BİRİM MASAK Stratejik Hedef-Birim İlişkisi 13. Çalışan memnuniyet oranını bir önceki yıla göre %2 artırmak 14. Bakanlık kurumsal yapısını, Misyon ve Vizyonunu gerçekleştirecek hale getirmek 15. İnsan Kaynakları ve yönetim kapasitesini sürekli geliştirmek 16. Personel Yönetimi’nden İnsan Kaynakları Yönetimi’ne geçmek 17. Çalışanlara sunulan eğitim süresini her yıl %10 artırmak 18.Oluşturulacak politika ve standartlar temelinde Bakanlık Bilgi Sistemleri entegrasyonunu sağlamak 19. Bakanlık süreçlerinin etkinliğini artıracak şekilde işlemleri elektronik ortamda gerçekleştirecek sistemler geliştirmek 20.Kamu idarelerinin bilişim sistemleri ile Bakanlığın bilişim sistemleri arasındaki entegrasyonu artırmak 21. İhtilafların yargı öncesi çözümlerini her yıl %5 artırmak 24.Kayıt dışı ekonominin oranını her yıl 2 puan düşürmek 25.Kamu idarelerinin mali yönetim ve kontrol, iç denetim, performans esaslı bütçeleme ve muhasebe sistemlerine ilişkin düzenlemeler ile uygulamaların uyumunu % 100’e çıkarmak 26.Kamu maliyesi alanında AB müktesebatına tam uyum sağlamak 27. Uluslararası kuruluşlar ile olan ilişkilerde etkinliği artırmak 45 23.Suç gelirlerinin aklanmasını ve terörizmin finansmanını azaltmaya yönelik önleyici ve mücadele edici mekanizmalar kurmak 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N 22.Dava ve icraya intikal eden durumlarda yargı öncesi hazırlık sürecini iyileştirmek 46 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N 11 Performans Göstergeleri Tek bir orta vadeli bütçe politika belgesi temelinde çok yıllı bütçeleme anlayışını yerleştirmek - Bütçelerin öngörülen tavanlardan sapma oranı Gerçekleşen bütçelerin öngörülen tavanlardan sapma oranı Politika belgesinde ifade edilen öncelikler ile bütçelerin örtüşme oranı 2. Bütçe hazırlık sürecinin etkinliğini artırarak kamunun öncelik ve ihtiyaçlarına uygun olarak rasyonel bir şekilde kaynak tahsisi sağlamak - Mahallinde yapılan inceleme sayısı Teklif - tahsis sapma oranı Tahsis – gerçekleşme sapma oranı 3. Kamu gelir ve giderleri ile kamu istihdam politikalarının belirlenme sürecinde bilimsel yöntemlerle alternatif politikalar üretmek - Bilimsel yöntemlerle hazırlanarak üst yönetime sunulan alternatif politika belgesi sayısı Düzenleyici etki analizi raporu sayısının aynı dönem içindeki düzenleme sayısına oranı 4. Kamu gelirlerinin toplanmasında verimliliği ve etkinliği artırmaya ve vergi yükünün adil dağılımını sağlamaya yönelik gelir politikaları geliştirmek - Sektörel vergi analiz raporu sayısı Gelir dağılımı raporlarının geliştirilen gelir politikalarına katkısı Etüd veya araştırmalar sonucu yayınlanan kitap ve rapor sayısı 5. Kamu idarelerine bütçe ile tahsis edilen kaynakları, bütçe hedefleri ve sınırları içinde etkin kullandırmak - Yapılan aktarma sayısı Aktarılan ödeneğin bütçe ödeneğine oranı 6. K a m u k ay n a k l a r ı n ı n t o p l a n m a s ı n d a , harcanmasında ve denetlenmesinde kurumsal ve toplumsal bilinci artırmak - Bakanlık personelinin üniversitelerde verdiği ders sayısı Gerçekleştirilen ulusal / uluslararası bilgilendirme toplantı (basın toplantısı, konferans, seminer, panel vb.) sayısı Gerçekleştirilen ulusal / uluslararası bilgilendirme toplantılarına katılımcı sayısı Bakanlık ve birimlerin web sayfaları ziyaret (hit) sayısı Bakanlık tarafından sağlanan basılı veya elektronik belge (bülten, kitapçık, kitap, rehber, form vb.) adedi ve sayfa sayısı Bakanlığın konu ile ilgili bilgi kaynaklarından yararlanma sayısı - 7. Genel yönetim sektörüne ilişkin mali raporlama sistematiğini uluslararası standartlara uygun hale getirmek - Uyarlanan IPSAS standardı sayısının toplam IPSAS standardı sayısına oranı Uluslararası standartlara uygun hazırlanan mali rapor sayısı Raporlardaki hata oranı 8. Kamu kaynaklarının yönetiminde etkinlik analizi uygulamasını geliştirmek ve yerleştirmek - Risk analizi sonucunda denetlenen alan sayısı Risk analizi konusunda uzmanlaşmış personel sayısı Performans denetimi sayısı Performans değerlendirme raporu sayısı Bakanlık bilişim sistemlerinde yapılan etkinlik ve verimlilik analizi sonucunda tespit edilen hata sayısı 9. Taşınmaz malların ekonomiye kazandırılması sürecini iyileştirmek - Gerçek ve tüzel kişilere temin edilen taşınmaz mal miktarı Taleplerin ortalama karşılanma süresi Karşılanan talep miktarının toplam talep miktarına oranı - 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N 1. PERFORMANS GÖSTERGELERİ 47 HEDEF HEDEF 10. Devletin sahip olduğu taşınmazları ekonomik ve sosyal amaç ve önceliklere uygun şekilde değerlendirerek elde edilen katma değeri artırmak PERFORMANS GÖSTERGELERİ - 11. Kaynakların Bakanlık amaçlarına ve stratejik önceliklerine göre birimler arasında etkin dağıtımı ve kullanımını %95 oranında gerçekleştirmek - Bakanlık birimleri bazında teklif - tahsis sapma oranı Bakanlık birimleri bazında tahsis – gerçekleşme sapma oranı 12. Müşteri memnuniyet oranını bir önceki yıla göre % 2 artırmak - Müşteri memnuniyet oranı Değerlendirilen öneri ve şikayet sayısı Sonuçlandırılan öneri ve şikayet sayısı Öneri ve şikayetlerin ortalama sonuçlandırma süresi 13. Çalışan memnuniyet oranını bir önceki yıla göre %2 artırmak - Çalışan memnuniyet oranı İşten ayrılma oranı 14. Bakanlık kurumsal yapısını, Misyon ve Vizyonunu gerçekleştirecek hale getirmek - Stratejik Plana uygun geliştirilen mevzuat sayısı Stratejik Plana uygun iyileştirilen süreç sayısı Modellenen süreçlere uygun olarak yapılan kurumsal yapı değişikliği sayısı 15. İnsan Kaynakları ve yönetim kapasitesini sürekli geliştirmek - Yurt dışına bilgi/ görgü artırma ve eğitim amaçlı giden personel sayısı En az KPDS (C) veya dengi düzeyinde dil bilen personel sayısı Lisansüstü eğitim görmüş personel sayısı Personel sayısının norm kadroya oranı Kütüphanedeki kitap ve süreli yayın sayısı Web sayfalarında yayımlanan konu odaklı elektronik belge sayısı Birim bazında yapılan kurumsal özdeğerlendirme sonuç değeri Uzman sayısının toplam personel sayısına oranı Eğitim bütçesinin toplam Bakanlık bütçesine oranı Bakanlık personelinin yayın sayısı - 16. Personel Yönetimi’nden İnsan Kaynakları Yönetimi’ne geçmek - Performans değerlendirmesi yapılan personel sayısı Kurulan veya iyileştirilen sistem, mekanizma ve süreç sayısı 17. Çalışanlara sunulan eğitim süresini her yıl %10 artırmak - Personel bazında ortalama eğitim süresi Uzaktan eğitimlere katılan personel sayısı 18. Oluşturulacak politika ve standartlar temelinde Bakanlık Bilgi Sistemleri entegrasyonunu sağlamak - Bakanlık içi entegrasyon sağlanan sistem sayısı Bilgi güvenlik standartlarına uyum oranı Maliye Bakanlığı Bilgi Sistemleri Modeline uyum oranı Bilgi sistemlerinin ihtiyaçlara karşılık verebilme oranı 19. Bakanlık süreçlerinin etkinliğini artıracak şekilde işlemleri elektronik ortamda gerçekleştirecek sistemler geliştirmek - Elektronik ortamda desteklenen hizmet sayısı Elektronik ortamda saklanan veri hacmi Çevrimiçi elektronik ortamda gerçekleştirilen işlem oranı 20. Kamu idarelerinin bilişim sistemleri ile Bakanlığın bilişim sistemleri arasındaki entegrasyonu artırmak - Entegrasyon sağlanan harici sistem sayısı Elektronik ortamda veri akış miktarı Elektronik ortamda gerçekleştirilen işlem oranı 48 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N Değerlendirilen taşınmazın sektörel alan bazında Türkiye ekonomisine katma değeri Sektörel alan bazında değerlendirilen taşınmaz miktarı Milli emlak gelirlerinin gelir bütçesi içindeki payı PERFORMANS GÖSTERGELERİ 21. İhtilafların yargı öncesi çözümlerini her yıl %5 artırmak - Yargı öncesi çözüme kavuşan dosya sayısının toplam dosya sayısına oranı 22. Dava ve icraya intikal eden durumlarda yargı öncesi hazırlık sürecini iyileştirmek - Dosyanın yargıya intikal ettirilme süresi Davalarla ilgili olarak taşranın merkezi bilgilendirme süresi Zamanı içerisinde bilgi, belge ve delilleri teslim edilmeyen dava sayısının toplam dava sayısına oranı 23. Suç gelirlerinin aklanmasını ve terörizmin finansmanını azaltmaya yönelik önleyici ve mücadele edici mekanizmalar kurmak - Hazırlanan rehberlerin hitap ettiği yükümlü grubu sayısı Eğitim/uzaktan eğitim imkanlarından yararlandırılan yükümlü grubu ve kişi sayısı Denetim/uzaktan denetim sürecinden geçirilen yükümlü grubu sayısı Yükümlülere ve denetim birimlerine geri bildirim oranı İmzalanan Mutabakat Muhtırası sayısı Ön değerlendirme, değerlendirme ve incelemelerin tamamlanma süresi 24. Kayıt dışı ekonominin oranını her yıl 2 puan düşürmek - Kayıt dışı ekonomi oranı Hedef mükellef incelenmesine harcanan işgününün toplam işgününe oranı 25. Kamu idarelerinin mali yönetim ve kontrol, iç denetim, performans esaslı bütçeleme ve muhasebe sistemlerine ilişkin düzenlemeler ile uygulamaların uyumunu % 100’e çıkarmak - Belirlenen standartlara uygun hazırlanan performans programlarının sayısı Değerlendirilen performans programı ortalama puanı Belirlenen standartlara uygun hazırlanan faaliyet raporlarının sayısı Değerlendirilen faaliyet raporu ortalama puanı Say2000i’ye geçen kamu idaresi sayısının hedeflenen kamu idaresi sayısına oranı - 26. Kamu maliyesi alanında AB müktesebatına tam uyum sağlamak - 27. Uluslararası kuruluşlar ile olan ilişkilerde etkinliği artırmak - Mevzuat uyum çizelgelerindeki düzenlemelerin gerçekleşme oranı Uyum çalışmalarına yönelik olarak yürütülen proje sayısı AB değişim programlarına katılım sayısı Uluslararası kuruluşlarca düzenlenen eğitim programlarına katılım sayısı Daimi çalışma gruplarına üyelik sayısı Gerçekleştirilen uluslararası proje sayısı Bakanlık tarafından düzenlenen eğitim programlarına uluslararası katılım sayısı 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N - 49 HEDEF 50 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N 12 Teşkilatımız A. Görev ve Yetkiler 178 sayılı Maliye Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Maliye Bakanlığı’nın görevleri belirlenmiştir. Buna göre Maliye Bakanlığının görevleri şunlardır: a) Maliye politikasının hazırlanmasına yardımcı olmak, maliye politikasını uygulamak, b) Devletin hukuk danışmanlığını ve muhakemat hizmetlerini yapmak, c) Harcama politikalarının geliştirilmesi ve uygulanması ile Devlet bütçesinin hazırlanması, uygulanması, uygulamanın takibi ve yönlendirilmesine ilişkin hizmetleri yürütmek, d) Devlet hesaplarını tutmak, saymanlık hizmetlerini yapmak, e) Gelir politikasını geliştirmek, f) Devlete ait malları yönetmek, kamu malları ile kamu kurum ve kuruluşlarının taşınmaz malları konusundaki yönetim esaslarını belirlemek ve bunlara ilişkin diğer işlemleri yapmak, g) Her türlü gelir-gider işlemlerine ait kanun tasarılarını ve diğer mevzuatı hazırlamak veya hazırlanmasına katılmak, j) Suç gelirlerinin aklanmasının önlenmesine ilişkin usûl ve esasları belirlemek, k) Çeşitli kanunlarla Maliye Bakanlığına verilen görevleri yapmak, l) Yukarıdaki görevlerin uygulanmasını takip etmek, değerlendirmek, incelemek, teftiş etmek ve denetlemek. 51 i) Bakanlığın ilgili kuruluşlarının işletme ve yatırım programlarını inceleyerek onaylamak ve yıllık programlara göre faaliyetlerini takip etmek ve denetlemek, 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N h) Milletlerarası kuruluşların Bakanlık hizmetlerine ilişkin çalışmalarını takip etmek, bu konulardaki Bakanlık görüşünü hazırlamak, yurtdışı ve yurtiçi faaliyetleri yürütmek, B. Teşkilat Yapısı Maliye Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında 178 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ve ekinde yer alan Maliye Bakanlığı Teşkilat şemasına göre Maliye Bakanlığı teşkilatı merkez, taşra ve yurtdışı teşkilatı ile bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşlardan meydana gelmektedir. Maliye Bakanlığı merkez teşkilatındaki ana hizmet, danışma ve denetim birimleri ile yardımcı birimler ve Bakanlığa bağlı, ilgili ve ilişkili kurumlar aşağıda yer almaktadır. Maliye Bakanlığı ana hizmet birimleri şunlardır: a) Başhukuk Müşavirliği ve Muhakemat Genel Müdürlüğü b) Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü c) Muhasebat Genel Müdürlüğü d) Gelir Politikaları Genel Müdürlüğü e) Milli Emlak Genel Müdürlüğü f) Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı g) Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığı 52 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N Maliye Bakanlığı danışma ve denetim birimleri şunlardır: a) Maliye Teftiş Kurulu Başkanlığı b) Hesap Uzmanları Kurulu Başkanlığı c) Strateji Geliştirme Başkanlığı d) Bakanlık Müşavirleri e) Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği Maliye Bakanlığı yardımcı birimleri şunlardır: a) Personel Genel Müdürlüğü b) Maliye Yüksek Eğitim Merkezi Başkanlığı c) İdari ve Mali İşler Dairesi Başkanlığı d) Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı e) Savunma Sekreterliği f) Özel Kalem Müdürlüğü Maliye Bakanlığı bağlı kuruluşları şunlardır: a) Gelir İdaresi Başkanlığı b) Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü c) Kefalet Sandığı Maliye Bakanlığı ilgili ve ilişkili kuruluşları şunlardır: a) Özelleştirme İdaresi Başkanlığı b) Devlet Malzeme Ofisi Genel Müdürlüğü c) Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu d) Kamu İhale Kurumu Maliye Bakanlığı taşra teşkilatı ise defterdarlıklardan oluşur. MALİYE BAKANLIĞI MERKEZ ve TAŞRA TEŞKİLATI 1327 I. Murad (1362-1389) Çandarlı Kara Halil Hayreddin Paşa tarafından Devlet Hazinesi ve Mali Teşkilat kuruldu. İlk Darphane Bursa'da kuruldu. Orhan Gazi adına ilk gümüş sikke (akçe) basıldı. Osman Gazi (1299-1324) Osman Gazi döneminde ilk Pazar Resmi (bac) konuldu. 1453 İstanbul fethedildi ve Osmanlı Devletinin başkenti oldu. 1476 Fatih Sultan Mehmet Kanunname-i Ali Osman'ı hazırlattı. İlk Defterdar olarak Titrek Sinan Çelebi görevlendirildi. 1527-28 1477 Tapu Tahrir Kanunu yürürlüğe konuldu. Gayrimenkullerin tahririni (yazım) 1477 öngören kararname ile Sultani adıyla ilk vergilerin altyapısı oluşturuldu. Osmanlı altın sikkesi basıldı. 1509 II. Bayezid döneminde ordu ve donanmanın ihtiyacını karşılamak üzere ilk örfi vergi olan avarız resmi (ek vergi) ihdas edildi. Kanuni Sultan Süleyman (1520-1566) Yavuz Sultan Selim (1512-1520) Şeyhülislam Ebussuud Efendi (1546-1574) miri arazi Yoklama ve teftiş elemanı olarak (devlete ait arazi) Bakı Kulu teşkilatı kuruldu ile ilgili hükümleri yeniden (Bakı kulları, vergi kaçağını düzenleyerek önlemek, ödenmeyen vergileri mükemmel hale getirdi. tahsil etmek ve Maliye memurlarının işlem ve hesaplarını denetlemekle görevliydi.) Kanuni Sultan Süleyman döneminde Hazinenin gelir ve gider gerçekleşmelerini gösteren kesin hesap cetvelleri düzenlendi. 1881 Osmanlı borçları için Maliye Nezareti dışında bir Düyun-ı Umumiye İdaresi kuruldu. 1888 03.05.1920 24.04.1920 TBMM'nin ilk hükümetinde Maliye, Gümrükler ve Tapu ile görevli Maliye Vekaleti kuruldu. TBMM'de kabul edilen 1910 ilk kanun bir vergi kanunu oldu. Maliye Memurları Mekteb-i Ali'si Bu kanun (Maliye Mektebi) Ağnam Resmini açıldı. (Hayvan Vergisi) düzenledi. 07.08.1921 Sakarya Savaşından önce Başkomutan Mustafa Kemal Tekalif-i Milliye emirlerini yayınladı. 1909 Madde metinleri ve ekli cetvelleri ile ilk modern bütçe hazırlandı. Menafi Sandıkları kaldırılarak ilk milli bankamız olan Ziraat Bankası kuruldu. 1910 İlk Muhasebe-i Umumiye Kanunu kabul edildi. 1909 Milli Emlak işleri ile görevli Emlak-ı Emiriye Müdüriyeti kuruldu. 1886 Maliye Nezaretine bağlı ilk Hukuk Müşavirliği kuruldu. 1923 (17 Şubat-4 Mart) İzmir'de 1. Türkiye İktisat Kongresi toplandı. 24.07.1923 Lozan Andlaşması imzalandı. Kapitülasyonlar kaldırıldı. Düyun-ı Umumiye İdaresinin gelir toplama yetkisi sona erdi. 06.07.1960 17.02.1925 Aşar ve İltizam usulü kaldırıldı. Ankara Ulus'ta Maliye Bakanlığı merkez binası açıldı. 11.06.1930 T.C. Merkez Bankası kuruldu. Milletlerarası İktisadi İşbirliği Teşkilatı Maliye Bakanlığına bağlandı. 1928 29.05.1936 Maliye Vekaleti Teşkilat ve Vazifeleri Hakkında 2996 sayılı Kanun kabul edildi. Maliye Tetkik Kurulu, Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü, Genel Müdürlük Kontrolörleri ve Defterdarlık Kontrol Memurları (Denetmenler) ihdas edildi. 29.05.1945 Hesap Uzmanları Kurulu kuruldu. 01.01.1950 Gelir ve Kurumlar Vergileri ile Vergi Usul Kanunu yürürlüğe girdi. 31.07.1959 Türkiye Avrupa Ekonomik Topluluğuna üyelik için başvurdu. 1978 Personel ve İdari İşler Genel Müdürlüğü kuruldu. 30.09.1960 Devlet Planlama Teşkilatı kuruldu. MALİYE TARİHÇESİ 1800 1800 yılında İstanbul'un ihtiyacını karşılamak için Zahire Hazinesi ve Defterdarlığı, 1805 yılında Tersane ve Donanmanın giderleri için Tersane-i Amire Hazinesi ve Defterdarlığı, 1834 yılında Asakir-i Mansure Hazinesi ve Defterdarlığı kuruldu. 1793-1840 Tek Hazine Dönemi sona erdi, 1840 yılına kadar devam eden Çok Hazineli Dönem başladı. 1652 1535 Fransa ile Ticaret Andlaşması yapıldı. Fransızlara ticari ve adli kapitülasyonlar verildi. 28 Şubat 1838 Asakir-i Mansure Defterdarlığı, Defterdar deyiminin kullanılması terkedilip Nezarete dönüştürüldü. Maliye Nezareti kuruldu. Sadrazam Tarhuncu Ahmet Paşa devletin gelir ve giderleri ile açığını ayrı ayrı göstererek ilk bütçe tasarısını düzenledi. 1840 Mali yıl başı olarak Mart ayı kabul edildi. 1840 Tanzimat reformlarının ve bütçenin finansmanı için Kaime-i Mutebere-i Nakdiye adıyla ilk kağıt para tedavüle çıkarıldı. 25 Mayıs 1840 1873 1876 1880 Maliye Nezaretinin merkez, taşra ve bağlı idareleri ile teşkilat ve görevlerini düzenleyen Nizamname kabul edildi. Aşar ve Ağnam ile Rüsumat (Gümrük) İdareleri bağlı kuruluş olarak teşkilatlandı. İlk Anayasa (Kanun-i Esasi) yürürlüğe konuldu. Vergilerin kanunla alınması ve bütçe hakkı kabul edildi. İstanbul'da ilk Menkul Kıymetler Borsası kuruldu. 28.07.1981 1862 Heyet-i Teftişiye-i Maliye (Maliye Teftiş Kurulu) kuruldu. 13.12.1983 06.01.1982 Divan-ı Muhasebat (Sayıştay) kuruldu. Hazine Maliye Bakanlığından ayrıldı. Katma Değer Vergisi yürürlüğe konuldu. 1863 Bank-ı Osmani-Şahane (Osmanlı Bankası) kuruldu. Avrupa Topluluğu ve Dış İlişkiler Dairesi kuruldu. 01.01.1985 Vergiler İtiraz ve Temyiz Komisyonları kaldırıldı, Vergi Mahkemeleri kuruldu. 1863 Batılı anlamda ilk bütçe hazırlandı. 1879 1989 Sermaye Piyasası Kurulu kuruldu. Mevcut Hazineler kaldırılarak Hazine-i Devletin tüm gelir ve giderlerinin yer aldığı Hazine-i Celile-i Maliye Hazinesi (Maliye Hazinesi) kuruldu. Maliye Nezareti Mali İdarenin tek sorumlusu haline geldi. Varidat (Gelir) ve Masarifat (Muhasebat ve Bütçe) idareleri kuruldu. 1855 1863 Maliye Nezareti bünyesinde Hazine-i Vezne birimi kuruldu. 1858 İlk Bütçe Nizamnamesi kabul edildi. Arazi Kanunnamesi kabul edildi. Miri araziye ilişkin esaslar yeniden düzenlendi. 22.07.1998 Maliye Yüksek Eğitim Merkezi kuruldu. 04.01.2002 2000 19.11.1996 Mali Suçları Araştırma Kurulu kuruldu. 1998 VEDOP hizmete geçti. say2000i sistemi kullanılmaya başlandı. Kamu ihale Kurumu kuruldu. 01.01.2006 Strateji Geliştirme Başkanlığı kuruldu. 10.12.2003 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu kabul edildi. 01.01.2006 İlk Merkezi Yönetim Bütçesi yürürlüğe girdi. 16.05.2005 Gelir İdaresi Başkanlığı kuruldu. 01.02.2006 Gelir Politikaları Genel Müdürlüğü kuruldu. Güçlü • Zayıf • Fırsat • Tehdit 56 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N 13 GZFT Analizi GÜÇLÜ ALANLAR > > > > > > > > > > Faaliyet alanlarının çeşitliliği nedeniyle kazanılan makro bakış açısı Faaliyetleriyle diğer kamu idarelerine model oluşturması Güçlü bir teknolojik altyapının varlığı Güvenilir ve danışılan güçlü bir taşra teşkilatı ağının olması Köklü bir kurum kültürünün var olması Mevzuatın oluşturulması, uygulanması ve yönlendirilmesinde belirleyici role sahip olması Örgütsel yapının hızlı karar almaya uygun olması Tecrübeli, güvenilir ve saygın bir kurum olması Uluslararası işbirliği kanallarının etkin olarak kullanılarak iyi uygulamaların takip edilmesi Uzman, etik değerleri benimsemiş, dinamik ve özverili çalışanlara sahip olması ZAYIF ALANLAR > > > > > > > > > Birimler arası bilgi akışının sistemli ve kesintisiz olarak sağlanamaması Değişime karşı direnç Ekip çalışması alışkanlığının/kültürünün gelişmemiş olması Fiziksel çalışma alanlarının yetersiz olması Gereksiz bürokratik işlemlerin ve kırtasiyeciliğin fazla olması Hizmet içi, yurtdışı ve yabancı dil eğitimlerinin yetersizliği Performans değerlendirme ve ödül sisteminin yetersizliği Sosyal imkânların yetersiz olması Uzun vadeli planlama ve politika üretme sıkıntısı AB sürecinde atılan adımlar Denetim teknik ve standartlarındaki gelişmeler Eğitim seviyesinin yükselmesi ve istihdamdaki kalitenin artması Ekonomik ve siyasi istikrar Gelişen bilgi teknolojisi ve bilgi kaynaklarına hızlı erişim İnsan kaynaklarının yükselen bir değer haline gelmesi Kayıt dışı ekonomi ve suç ekonomisiyle ilgili uluslararası işbirliği imkânlarının artması Nüfusun genç olması Stratejik yönetim kavramına ilginin artması TEHDİTLER > > > > > AB sürecine olan inancın azalması Denetim olgusuna olumsuz bakış Kamu mali yönetiminde parçalanmışlığın veri olarak kabul edilmiş ve kanıksanmış olması Tasarruf eğiliminin düşüklüğü Vergiye gönüllü uyum eksikliği 57 > > > > > > > > > 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N FIRSATLAR 14 Çalışmalarda Kullanılan Yöntem 58 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N Henüz ülkemizde fiilen uygulanmaya yeni başlanmış olan stratejik planlama ve performans esaslı bütçeleme ile ilgili olarak Maliye Bakanlığı’nda stratejik yönetimin temel bileşenlerinin hayata geçirilmesi amacıyla Stratejik Yönetim Sistemi Projesi hazırlanmıştır. Projenin amacı; diğer kamu idarelerine referans model olacak Stratejik Yönetim Modelinin uluslararası uygulamalar çerçevesinde araştırılarak tasarımı, tasarlanan stratejik yönetim modeli temelinde süreç yönetim modeli ve örgüt yapısının geliştirilmesi, performans esaslı bütçeleme modelinin oluşturulması, hazırlanan alt sistemlerin elektronik ortamda kullanımını sağlayacak yazılımların geliştirilmesi, bu alt sistemler ve yazılımlara ilişkin eğitim ve danışmanlık faaliyetleri ile kullanıcıların ve yöneticilerin ihtiyaç duyacağı bilgilerin aktarılmasıdır. Stratejik planlama sürecinin iyi yönetilmesi amacıyla ilk olarak kavramlar ile uygulanabilecek yöntemler konusunda gelişimi destekleyecek, kurum içinde ve proje ekibi arasında ortak dili sağlayacak çalışma programları düzenlenmiştir. Bu eğitimlerin ardından Maliye Bakanlığı içinde yer alan tüm birim yöneticilerine yönelik olarak 2 günlük çalışmalar yapılmış ve bu sayede Maliye Bakanlığı merkez ve taşra teşkilatı yöneticileri ve uzmanlarının görüş ve önerileri alınarak Maliye Bakanlığı misyon, vizyon ifadeleri, stratejik amaç, hedef, ilke ve değerleri ile performans göstergeleri elde edilmiştir. Sonuçlar Çalışma Grubu tarafından konsolide edilerek Yönlendirme Komitesine sunulmuş ve komite üyelerinin görüşleri doğrultusunda Maliye Bakanlığı misyonu, vizyonu, stratejik amaçları, ilke ve değerleri ile güçlü ve zayıf alanları, fırsat ve tehditleri belirlenmiştir. Strateji Geliştirme Kurulu’nun onayının da alınmasından sonra tüm birimler tarafından Maliye Bakanlığı stratejik amaçlarını gerçekleştirecek stratejik hedefler ve performans ölçüleri belirlenmiştir. Belirlenen hedefler kurumsal düzeye çekilerek Maliye Bakanlığı stratejik hedefleri ve performans ölçüleri elde edilmiştir. Yapılan çalışmalar Yönlendirme Komitesi ve Stratejik Geliştirme Kurulu’nun onayına sunularak son haline getirilmiştir. Yapılan çalışmaların koordinatörlüğü Proje Ekibi tarafından yapılmıştır. Toplantılarda gündeme gelen konular, alınan kararlar ve yapılan sunumlar, toplantıların katılımcı listesi ile birlikte ekip üyelerine elektronik posta yoluyla aktarılmış ve ayrıca tüm d o k ü m a n l a r w w w. s g b. g ov. t r a d r e s i n d e yayımlanmıştır. Maliye Bakanlığı üst yönetimi, Stratejik Planlama kültürünün kurumda oluşması, kurum çalışanlarının stratejik planlama sürecine inanmaları ve destek vermeleri için tüm süreç boyunca desteğini esirgememiş ve stratejik planlamanın önemini hem çalışanlarına hem de paydaşlarına her fırsatta anlatarak kendisi de bizzat sürecin içinde yer almıştır. STRATEJİK PLANLAMA EKİBİNİN OLUŞTURULMASI Stratejik planlama sürecinde yapılacak faaliyetlerin etkin ve etkili bir şekilde yürütülmesi, koordine ve konsolide edilmesi amacıyla alanında yetkin, çeşitli yönetim kademelerinden ve değişime açık kişilerden oluşan stratejik planlama ekibinin kurulması amaçlanmıştır. Bu süreçte 14/08/2006 tarihli ve 2099 sayılı Bakanlık Makam Olurları ile Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Kurulu, Stratejik Planlama Yönlendirme Komitesi ve Stratejik Planlama Çalışma Grubu kurulmuştur. Ayrıca proje yürütücüsü kurumların (Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, TÜSSİDE ve STRATEK) katılımlarıyla bir Proje Ekibi kurulmuştur. STRATEJİ GELİŞTİRME KURULU (SGK) Yapılacak çalışmaları yönlendirmek ve Bakanlık stratejilerinin, amaç ve politikalarının belirlenmesine, hizmet ve teşkilatının geliştirilmesine yardımcı olmak üzere 5436 sayılı Kanunun 15’inci maddesinin f bendine göre kurulmuş olup Bakanlık üst yönetiminden oluşmaktadır. STRATEJİK PLANLAMA YÖNLENDİRME KOMİTESİ (SPYK) Stratejik Planlama Yönlendirme Komitesi, stratejik planlama sürecinde birim çalışmalarını yönlendirmek ve yapılan çalışmaların üst yönetimle paylaşılması amacıyla kurulmuştur. STRATEJİK PLANLAMA ÇALIŞMA GRUBU (SPÇG) TÜBİTAK tarafından desteklenen, Stratejik Yönetim Sistemi Projesinin hayata geçirilmesi için gerekli faaliyetleri belirlemek, koordine etmek ve gerçekleştirmek üzere yürütücü kurum üyelerinden oluşturulmuştur. 59 PROJE EKİBİ (PE) 2 0 0 8 - 2 0 1 2 S T R AT E J İ K P L A N Stratejik planlama sürecinde bizzat bulunmak üzere tam zamanlı olarak görevlendirilen alanında yetkin Maliye Bakanlığı uzmanlarından oluşmaktadır.
