Cu(II) Metal İyonunun Glisin Amino Asidiyle Yaptığı Kompleksin

24. Ulusal Kimya Kongresi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, 29 Haziran-2 Temmuz 2010, Zonguldak
Cu(II) Metal İyonunun Glisin Amino Asidiyle Yaptığı Kompleksin
Sentezi Yapısal Karakterizasyonu
Emre Topraka, Dursun Ali Köseb, Onur Şahinc, Orhan Büyükgüngörc
a
Hacettepe Üniversitesi, Fen Fakültesi, Kimya Bölümü, Beytepe, Ankara, 06800
Hitit Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Kimya Bölümü, Ulukavak, Çorum, 19030
c
Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Fizik Bölümü, Samsun, 55139
b
Cu(II) metal iyonunun amino asitlerle yapmış olduğu metal kompleksleri biyolojik olarak
önem taşımaktadır. İnsan metabolizması için temel elementlerden olan bakıra pek çok vücut
dokusunda sıklıkla rastlanmaktadır[1]. Amino asit ve amino asit türevleriyle elde edilmiş pek
çok düşük molekül ağırlığına sahip bakır kompleksleri anti-inflamatuar, anti-ülser, antikonvülzan, anti-kanser veya radyasyon önleyici ajanlar olarak kullanılmaktadırlar[2]. Cu(II)
metal iyonunun amino asitlerle yapmış olduğu kompleksler sterokimyasal özelliklerinden
dolayı bilimsel açıdan da önem arz ederler[3]. Deneysel olarak çalışılmış kristal yapılarında
Jahn-Teller merkez olarak Cu(II) metal iyonunun amino asit ligandlarıyla şelat bağlanma
yaptığı gözlenmiştir. Bu kristal yapıların koordinasyon geometrilerinin bozunmuş kare
düzlem, bozunmuş düzlemsel, basık düzgündörtyüzlü, bozunmuş kare piramit ve bozunmuş
düzgün sekizyüzlü olmak üzere çeşitlilik gösterdiği saptanmıştır[4].
Bizim çalışmamızda Cu(II) metal iyonunun glisin amino asidiyle sulu ortamda yapmış olduğu
kompleksi sentezlenerek yapısı aydınlatılmıştır. Yapının ortaya çıkarılmasında kimyasal
bileşimi için elemental analiz ve atomik absorbsiyon spektroskopisi, moleküler bağlanma
özellikleri için FT-IR, katı UV-vis spektroskopisi ve tek kristal x-ray çalışmaları yapılmıştır.
Kompleksin termik kararlılığı içinse TGA/DTA analizleri yapılmıştır.
(a)
(b)
Şekil 1. (a) Kompleksin birim hücre yapısı, (b) ağ örgü yapısı
Yapısal inceleme sonucunda glisin amino asidinin –COO- grubundan anyonik ve NH2
grubundan nötral olmak üzere şelat bağlanmayla Cu(II) metal atomuna koordine olduğu
gözlemlenmiştir. Bozunmuş düzgün sekizyüzlü koordinasyon yapısına sahip metal iyonunun
geometrisini iki adet şelat glisin, bir tane H2O molekülü ve komşu bakır iyonuna bağlı glisinin
C=O grubu oksijeniyle tamamlamaktadır (Şekil 1). Karbonil grubu oksijenleri birim hücreler
arasında köprü konumundadırlar.
KAYNAKLAR
1. Sabolovic´, J., Tautermann, C.S., Loerting T., Liedl, K.R., Inorg. Chemistry, 42, 22682279, 2003.
2. Hitchman, M.A., Kwan, L., Engelhardt, L.M., White, A.H., J. Chem. Soc., Dalton
Trans., 457-465, 1987.
3. Gillard, R.D., Mason, R., Robertson, G.B., J. Chem. Soc. A, 12, 1864-1871, 1969.
4. Oliva, G., Castellano, E.E., Zukerman-Schpector, J., Calvo, R., Acta Crystallogr.
Sect. C, 42, 19-21, 1986.
5. Krishnakumar, R.V., Natarajan, S., Bahudur, S.A., Cameron, T.S., Z. Kristallogr., 209,
443-444, 1994.