Slayt 1 - İstanbul Tıp Fakültesi

advertisement
Arboviruslar
Prof.Dr.Ali Ağaçfidan
İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi
Mikrobiyoloji Anabilim Dalı
Arboviruslar
• Arthropod-borne virus
• İnsan da hastalık etkeni olabilen 130’dan fazla arbovirus
bilinmektedir.
• Viruslar, kan emen arthropodlar ile (özellikle sivrisineklerle) duyarlı
omurgalı konaklar arasında biyolojik bulaşma yoluyla yaşamlarını
sürdürüler. (?)
• Özellikle
– Üç virus ailesi:
• Togaviridae
• Flaviviridae
• Bunyaviridae
Arboviruslar
• Adlandırılmaları
– Neden oldukları hastalıklara göre
• Dang, sarı humma
– İlk izole edildikleri bölgelere göre
• Batı Nil humması
Arboviruslar
Vertebralı ya da insan kanı emerken etkeni bulaştırırlar.
viremi ve çeşitli hastalık tablolarına neden olurlar.
- Büyük bölümü asemptomatik
- Hafif hastalık tablosu (ateş, genel sistemik belirtiler, döküntülü)
- Ensefalit (yüksek mortalite riski)
- Hemorajik humma
Togaviridae
• Genomu lineer, pozitif polariteli tek zincirli, 10.000-12.000 nükleotid
uzunluğunda bir RNA molekülüdür. İkasohedral simetrilidir ve vektör sivri
sineklerdir.
İki Genusu vardır.
1. Alphavirus
2.Rubivirus
Flaviviridae
• Flaviviridae ailesi pozitif polariteli, 9.6 – 12.3 kilobaz
uzunluğunda, tek zincirli, lineer Bir RNA molekülü
taşırlar. The Flaviviridae ailesindeki virusların
bulaşma yolu özellikle sivrisinek ve kene gibi
arthropod vektörlerdir. 4 genusları bulunur bunlar;
• Genus Flavivirus
• Genus Hepacivirus
• Genus Hepatitis G Virus
• Genus Pestivirus
Flaviviridae
• Flaviviridae ailesi içerisinde yer alan majör hastalık etkeni
viruslar:
• Dengue fever
• Japanese encephalitis
• Kyasanur Forest disease
• Murray Valley encephalitis
• St. Louis encephalitis
• Tick-borne encephalitis
• West Nile encephalitis
• Yellow fever
• Hepatit C virus
Bunyaviridae
• Bunyaviridae ailesi negatif polariteli 3 segmentli bir
RNA molekülü taşırlar. Genellikle bir kemirgen ya da
arthropod tarafından taşınırlar ve bu canlılardan
insanlara geçerler.
• Bunyaviridae ailesinde yer alan viruslar, vector
kaynaklı viruslardır. (Hantavirus haricinde) yayılım
arthropod vektörler yoluyla gerçekleşir. (sivrisinek,
kene ya da tatarcık). Hantavirusler ise geyik
farelerinin(Peromyscus maniculatus) dışkıları ile
temas sonrasında bulaşır.
Bunyaviridae
• Genus Phlebovirus
– Tatarcık (Phlebotomus) humması
– Rift Vadisi humması
• Genus Nairovirus
– Kırım-Kongo hemorajik humması
– Nairobi koyun hastalığı
– Sakhalin virüsleri
Flaviviridae
Sarı Humma (Yellow Fever) - I
• Sarı humma ( Yellow Jack- Yellow fever
) akut viral hemorajik bir hastalıktır.
Virus Flaviviridae ailesinde yer alan, 4050 nm çapında zarflı pozitif polariteli
bir RNA virusudur.
• Sarı humma virusu Aedes aegypti adlı
bir vektörün ısırığıyla bulaşır.
• Özellikle tropikal ve subtropikal
bölgelerde,Güney Amerika ve Afrika da
görülür.
Sarı Humma (Yellow Fever) - II
• Sarı humma 3-6 gün arasında süren inkübasyon periyodundan hemen
sonra başlar.(1) Birçok vakada sadece ateş, baş ağrısı,ürperme, iştah kaybı,
kusma ve ile seyreden yumuşak bir infeksiyon şeklinde atlatılır.
• Vakaların yaklaşık %15 i ise hastalığın ikinci safhası olan tekrarlayan ateş ile
seyreden toksik faza girerler. Bu süreç beraberinde karaciğer hasarı
nedeniyle görülen sarılık ve abdominal ağrıyı getirir. Ağızda ve gözlerde
kanamalar ayrıca gastrointestinal dokuda meydana gelen kanamalar
nedeniyle kanlı kusma görülür.
• Toksik faz yaklaşık vakaların %20 sinde fatal seyreder. Tüm vakaların
yaklaşık %3 ü fatal sonuçlanır.
Sarı Humma (Yellow Fever) - III
• Sarı Humma, tropikal ve subtropikal bölgelerde,
özellikle Güney Amerika ve Afrika da görülür.
Her ne kadar ana vektörü olan Aedes aegypti
Asya kıtasında yer almasına rağmen Pasifik ve
Orta Doğu da sarı humma görülmez.Bunun
nedeni bilinmemektedir.
• Dünya’da yaklaşık 600 milyon insan endemik
bölgelerde yaşamaktadır ve WHO verilerine göre
bu bölgelerde her yıl yaklaşık 200.000 olgu
bildirilmekte ve bu olguların 30.000 kadarı
kaybedilmektedir.
Dang Humması(Dengue Fever)-I
• Dengue virus , Flaviviridae ailesinde,
Flavivirus genusunda bulunan pozitif
polariteli tek iplikli bir RNA virusudur.
• Dang hemorajik ateşi, etkeni dengue
virus olan tropikal bir infeksiyon
hastalığıdır. Kemikkıran ateş olarak da
bilinir.
• Semptomları ateş, baş ağrısı, kas ve
eklem ağrısı ve kızamık benzeri
karakteristik deri döküntüsüdür.
• Olguların bazılarında hastalık hayatı
tehdit eden Dang hemorajik ateşine
dönüşür.
Dang Humması(Dengue Fever)-II
•
•
•
•
Dengue virus başlıca bulaş yolu A. Aegypti türündeki
sivri sineklerdir. A. albopictus, A.
polynesiensis and A. scutellaris’dir.
İnsanlar virusların primer konaklarıdır. Ancak başka
primatlarda da yaşam sikluslarını tamamlayabilirler.
İnfeksiyon tek bir ısırıkla dahi bulaşabilir.
Dengue virus ile infekte insanların yüksek bir
kısmında (%80), hastalık asemptomatik ya da sadece
hafif semptomlarla seyreder.
İnkübasyon periyodu 3-14 gün arasında
gerçekleşirken çoğunlukla 4-7 günde etkiler
görülmeye başlanır.
Dang Humması(Dengue Fever)-III
• Deride ısırık-ödem ve kızartı-kanviremi (ilk 3 gün)-küçük kan
damarları-5-8 gün sonra ateşhalsizlik-ürperme-baş ağrısı-bel ve
eklem ağrıları
• Ateş 3-6 sonra düşer 2-3 gün düşer
sonra yeniden yükselir.
• Hastalığın 3-4. günlerinde kızamığa
benzer bir döküntü olur, servikal ve
aksiller LAP, lökopeni ve rölatif
lenfomonositoz normalde öldürücü
değil, komplikasyon yok
• İnfeksiyon seyri üç faz içermektedir.
Bunlar; ateş, kritik evre ve
toparlanma evreleridir.
BATI NİL HUMMASI
• Flaviviridae ailesi içerisinde yer alan, 50
nm çapında, 11.000 nükleotid içeren
pozitif polariteli bir RNA molekülü içeren
bir virüstür.
• İlk kez 1937’de Uganda’nın Batı Nil
Bölgesinde izole edilmiş.
• Kuşlar doğal rezervuar.
• Culex spp ile bulaşır.
Bunyaviridae
Kırım-Kongo Hemorajik Humması-I
•
•
•
•
Kırım -Kongo hemorajik ateşi (CCHF)
Asya,Afrika, Doğu Avrupa ve Orta doğu’nun
bazı bölgelerinde görülebilen fatal
seyredebilen viral bir infeksiyondur.
Bu virus (CCHFV ,Crimean-Congo
haemorrhagic fever virus) tek iplikli negatif
RNA molekülüne sahiptir.
Bunyaviridae ailesinde yer alan Nairovirus
genusuna üyedir.
İnsanlarda çok ağır bir tablo oluşturabilir.
Mortalite oranı %3–30 olarak rapor
edilmiştir.
Kırım-Kongo Hemorajik Humması-II
•
•
•
Hayvancılıkla uğraşanlar, mezbaha
çalışanları ve kırsal alanda yaşayanlar,
enfekte hayvanların kan ve dokuları
ile temas risk oluşturan durumlardır.
Kene tarafından ısırılma ile kuluçka
süresi genellikle 1-3 gündür; en fazla
9 gün
Enfekte kan, ifrazat veya diğer
dokulara doğrudan temas sonucu
bulaşmalarda bu süre 5-6 gün; en
fazla 13 gün
• Hyalomma genusundan henüz ergin
olmamış keneler, küçük
omurgalılardan kan emerken alır,
ergin kene olduğunda da
hayvanlardan ve insanlardan kan
emerken virusu bulaştırır
Kırım-Kongo Hemorajik Humması-III
• Laboratuvar: lökopeni, rölatif
lenfomonositoz ve
trombositopeni, AST, ALT, CK ve
biluribin değerlerinde
yükselmeyi alkalen fosfataz,
GGT ve LDH’daki yükselme takip
eder. PTZ, a PTZde uzama, Hb
azalma
Kırım-Kongo Hemorajik Humması-IV
• Hylomma cinsi kenelerin
bulunabildiği Asya,Afrika, Doğu
Avrupa ve Orta doğu gibi geniş bir
bölge de görülebilir.
• Ülkemizde en sık
Tokat,Çorum,Yozgat,Sivas ve
Erzurumda görülmektedir.
Kırım-Kongo Hemorajik Humması-VI
Korunma
• Kenelerden uzak durmak
• Hayvan barınaklarının onarımı
• Yeşil alanlarda açık giysi ile gezinmemek
• Kene kovucu ilaçlar
Rift Vadisi Humması
• Rift Vadisi humması Virusu, negatif
polariteli tek iplikli bir RNA molekülü
içerir.
• Viral bir zoonozdur ve infekte
sivrisineğin(Özellikle Aedes veya
Culex) ısırması yoluyla bulaşır.
• Hastalık etkeni Bunyaviridae
ailesinin Phlebovirus genusunda
bulunan Rift Valley fever virustur.
• 1977-1978 yılları arasında Mısır’da
birkaç milyon insanı infekte edip,
binlerce kişinin ölümüne yol açan bir
epidemi bildirilmiştir.
Download