kırşehir`i hayvancılıkla dünyaya açıyoruz
advertisement
KIRŞEHİR’İ HAYVANCILIKLA DÜNYAYA AÇIYORUZ Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.9.2016 Sayfa : 2 Kırşehir Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı’nın Mesajı Ekonomi Bakanlığı tarafından Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesi (UR-GE) amacıyla Kırşehir Ticaret ve Sanayi Odamız ve Kırşehir Ticaret Borsamız ile birlikte yürüttüğümüz ‘Kırşehir’i Hayvancılıkla Dünya’ya Açıyoruz Projesi’ çalışmalarına 2016 yılının Ocak ayında başlamıştık. Bildiğiniz gibi; Kırşehir, son yıllarda besicilik sektöründe çok ciddi bir ilerleme kaydetti. Öyle ki; şu an Türkiye’nin birçok yerinde, et satışı yapılan yerlerde ‘’Kırşehir eti’’ önemli bir marka işlevi görmektedir. Bu projemizle, eti marka haline gelmiş olan ilimizi hayvancılık sektöründe de marka haline getirmeyi amaçlıyoruz. Ülkemiz, şu an et ihtiyacı meselesinde maalesef ki tam olarak kendi kendine yeten bir ülke değil. Özellikle Avrupa ülkelerinden, dana ithal ediyor, besleyip satıyoruz ama 6 ay sonra ithal edilen o dana yok oluyor. Biz bunun tam da tersini yapabilmek için bu projeyi hazırlamış bulunmaktayız. Kırşehir’de hayvancılık seköründe faaliyet gösteren firmalarımızı, dünyada hayvancılık faaliyetinin nasıl yürütüldüğüne dair; daha az masrafla, daha az yemle ve daha az tasarrufla, hayvancılığın nasıl yapıldığına dair konuları yerinde gözlemleyerek, fikirler geliştirmeyi ve bunu hayata geçirmeyi planlıyoruz. Türkiye, artık et ihtiyacını kendi kendine karşılayan ve Dünya’ya ihraç eden ülke konumuna gelmelidir. Kırşehir’deki besicilik sektörü için atılım niteliğindeki bu Projenin; Proje hazırlık, proje yazımı ve proje uygulama süreçlerinde emeği geçen personellerimiz Dış Ticaret ve Projeler Uzmanı İpek Koçyiğit, Ticaret Sicil Müdür V. V. Cem Şahin, Tahsilat ve Lojistik Memuru Atilla Şenyüz ve Genel Sekreter V. Pınar Demir’e, proje ortağımız Kırşehir Ticaret Borsası Genel Sekreteri Battal Çelik’e, proje danışmanlarımız Sn.Müjgan Çetin ve BİTAV Genel Sekreteri Sn. Reşat Kadaifçiler’e, ihtiyaç analizi çalışmaları esnasında bizi misafirperverlikleri ile onurlandıran firmalarımız Kurt Tavukçuluk, Akçay Gıda, Çöl Besi Çiftliği, İhsan Altuntaş ve Oğulları, Emek Besi, Fırat Besi, Dalgalı Kardeşler, Tan İnşaat ve Hayvancılık, Süleyman Aydın İnşaat ve Hayvancılık, Anadolu Erk, Eray Tarım, Mustafa Tan Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 3 Hayvancılık’a, gerek paydaş ziyaretlerinde gerek düzenlediğimiz strateji çalıştayında değerli görüşleri ile bu raporun hazırlanmasına katkıda bulunan paydaşlarımız Ahiler Kalkınma Ajansı Yatırım Destek Ofisi uzmanlarına, Kırşehir Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü yetkililerine, Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği’ne, Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Birliği’ne, Özbağ, Mucur ve Kırşehir Tarım Kredi Kooperatifleri’ne, Ahi Evran Üniversitesi Zootekni Bölümü’ne ve Ziraat Fakültesi’ne teşekkürlerimi sunarım. Saygılarımla… Selahattin EKİCİOĞLU Kırşehir Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 4 Kırşehir Ticaret Borsası Başkanı’nın Mesajı Ticaret ve Sanayi Odası ile birlikte hazırladığımız URGE projesinde süreç bugün itibari ile başladı. Kırşehir Ticaret ve Sanayi Odası ve Kırşehir Ticaret Borsası olarak; Ekonomi Bakanlığı’nın desteklediği bu proje Uluslararası Rekabetçiliği Geliştirme Programı (UR-GE) kapsamında hayvancılık sektörünün ilimizde gelişmesine çok büyük katkısı olacağı muhakkaktır. Malum olduğu üzere ilimiz hayvancılık alanında son yıllarda önemli mesafeler kat etti.Sadece son üç yılda ilimizde büyük baş hayvancılık 100’de 300 arttı. Öte yandan yurt dışında canlı hayvan alımını azaltacak olan ve bu proje sonucunda ülkemizden başka ülkelere hayvan ihraç ediyor duruma geçmemiz en önemli hedeflerimiz arasında bulunmaktadır. 2016 yılı ilk çeyreğinde Ülkemize yurt dışından gelen canlı hayvan sayısının % de 30’u Kırşehir’e gelmiş olup buda ilimizde hayvancılığının ne denli gelişmiş olduğunun bir göstergesi olmaktadır. Bu proje kapsamında yapılan çalışma sadece ilimiz ekonomisine değil ülke ekonomisine de katkı sağlayacaktır. Bizler Ticaret Borsası olarak hayvancılık konusunda ilimizde bu sektöre her konuda yardımcı olarak hizmetlerimize devam etmekteyiz. Ticaret Borsası olarak ilimizin menfaatlerini her şeyin üzerinde tutan bir anlayış içerisinde olduk olmaya devam edeceğiz. Bu nedenledir ki; hiçbir başarı tesadüf değildir, aksine bütün başarılar, mükemmel bir hesaplama ve planlamanın sonucudur. Kurumların başarılı bir değişim ve dönüşüm gerçekleştirebilmeleri için iyi bir stratejik planlama ve yönetim sürecinden geçmeleri gerekmektedir. Hizmetlerimizdeki kaliteyi artırmak, Bölgemizin ve Ülkemizin gelişimine katkıda bulunabilecek her türlü girişimde yer almak arzusu ile çalışmalarımıza devam edeceğiz. Bu anlamda bu projenin hayata geçmesinde katkısı olan Borsamıza, Ticaret Odamıza ve çalışan tüm ekibe teşekkürlerimi sunuyorum. Bu projenin ilimiz ve Ülkemize hayırlar getirmesini temenni ediyorum. Neşet YAVUZ Kırşehir Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 5 İÇİNDEKİLER Kırşehir Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı’nın Mesajı ............................................................... 2 Kırşehir Ticaret Borsası Başkanı’nın Mesajı ............................................................................. 4 Yönetici Özeti ............................................................................................................................ 7 Kısaltma ve Tanımlar ................................................................................................................. 9 Tablolar .................................................................................................................................... 10 Şekiller ..................................................................................................................................... 11 1. Projeye Genel Bakış: ......................................................................................................... 12 2. Sektörel Makro Analiz: ..................................................................................................... 15 2.1 Sektöre Genel Bakış .................................................................................................. 15 2.2 Sektörün Küresel Ölçekte Durumu............................................................................ 16 2.3 Küresel Ölçekte Faaliyet Gösteren Dernekler, Kuruluşlar ........................................ 24 2.4 Küresel Ölçekte Sektörü Etkileyen Politikalar .......................................................... 24 2.5 Sektörün Rekabet Yapısı ........................................................................................... 26 Ulusal Ölçekte Analiz: ...................................................................................................... 28 3. 3.1 Sektöre Ülkemiz Düzeyinde Genel Bakış ................................................................. 28 3.2 Sektörün Ulusal Ölçekte Durumu.............................................................................. 31 3.3 Ulusal Ölçekte Faaliyet Gösteren Kuruluşlar ve Dernekler, ..................................... 35 3.4 Ulusal Ölçekte Sektörü Etkileyen Politikalar ............................................................ 39 Yerel /Bölgesel / Küme Analizi: ....................................................................................... 43 4. 4.1 Sektörün Bölgedeki Gelişimine Genel Bakış ............................................................ 43 4.2 Bölgenin Rekabet Avantajları ................................................................................... 49 4.3 Sektörün Bölgedeki İhracat ve İthalat Yapısı ............................................................ 52 4.4 Bölgede Sektördeki Kilit Oyuncular: ........................................................................ 54 4.5 Bölgede Sektörü Destekleyen Kurum ve Kuruluşlar ................................................ 54 4.6 Küme Haritası ............................................................................................................ 70 4.7 Sektörün Rekabet Yapısı ........................................................................................... 73 4.8 Sektörel SWOT Analizi ............................................................................................. 76 5. Firma Analizi: ................................................................................................................... 78 6. Pazar Analizi: .................................................................................................................... 85 7. Kıyaslama Çalışması ......................................................................................................... 87 8. UR-GE Projesi Stratejisi ve Firmalar için Yol Haritası: ................................................... 87 9. Performans Kriterlerinin Belirlenmesi .............................................................................. 89 10. Sonuç ve Değerlendirmeler ........................................................................................... 89 11. Proje Faaliyet Çizelgesi ve Tahmini Bütçesi ................................................................ 92 12. Ekler: ............................................................................................................................. 94 Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 6 12.1 EK-1 : KIRŞEHİR HAYVANCILIK SEKTÖRÜ ANKET SONUÇLARI .............. 94 12.2 EK-2: ÇALIŞTAY RAPORU ................................................................................. 120 REFERANSLAR VE KAYNAKLAR ................................................................................... 122 13. Resimler ........................................................................................................................... 125 Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 7 Yönetici Özeti Gelişen ve değişen dünyada insanoğlunun geçmişte var olan, bugün yaşanan ve gelecekte de hissedilecek önemli ve değişmez sorunlarının başında yeterli ve dengeli beslenme gelmektedir. İnsan beslenmesinde en değerli ürün grubunu hayvansal kökenli ürünler (et, süt, yumurta, bal ve bunların ürünleri) oluşturmaktadır. İnsanların yeterli ve dengeli beslenmesinde önemli rolü bulunan hayvancılık sektörü; ulusal geliri ve istihdamı artırmak, et, süt, tekstil, deri, kozmetik ve ilaç sanayi dallarına hammadde sağlamak, dengeli kalkınmaya katkıda bulunmak ve ihracat yoluyla döviz gelirlerini artırmak gibi önemli ekonomik ve sosyal fonksiyonlara sahiptir. Hayvancılık sektörü, gelişmişlik durumu ne olursa olsun, tüm ülkeler için büyük önem arz etmektedir. Nitekim gelişmiş ülkeler, geri kalmış olan ülkelere teknoloji, damızlık materyal, canlı hayvan, tohumluk ve işlenmiş ürünler gibi tarımsal üretim maddelerini pazarlayarak büyük bir gelir sağlamakta ve bu şekilde, özellikle tarımsal ürün ticareti yaptıkları ülkeler üzerindeki etkinliklerini artırmaktadırlar. Hayvancılık bugün, gelişmiş ülkelerde bir endüstri haline gelmiş, ekonominin ayrılmaz bir parçası olmuştur. Bu durum, tarımın ve dolayısıyla hayvancılığın ulusal düzeyde geliştirilmesi gereken stratejik bir sektör olduğunu ortaya koymaktadır. Ülkemizde, TR71 Bölgesinde (Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırşehir ve Kırıkkale) besi hayvancılığının yaygın olduğu Kırşehir en fazla canlı hayvan ithalatı gerçekleştiren ildir. Kırşehir’i, Aksaray ve Niğde illeri izlemektedir. 2013 Ocak-Temmuz toplam canlı hayvan ithalatı 8.356.333 $’dır. (Kırşehir Ticaret ve Sanayi odası, 2015) Türkiye ve dolayısıyla bölgemiz canlı hayvan ithal etmekte yeterli sayıda sığır ve düveye sahip olmasına rağmen ihracat yapamamaktadır. Türkiye canlı hayvan ve et ithalatının fazlalığı cari açığımız için büyük bir sorundur. Türkiye’de son yıllarda et fiyatlarına artışı engellemek için canlı hayvan ve et ithalatının açılmasıyla bu fasılda ithalatlar artmıştır. Bu sebeplerle yola çıkan Kırşehir Ticaret ve Sanayi Odası; Ekonomi Bakanlığına Kırşehir ilinde ve ilçelerinde canlı hayvan yetiştiriciliğinde yerel dinamiklerin harekete geçirilmesine olanak sağlayarak, Kırşehir Ticaret ve Sanayi Odası (KTSO) önderliğinde Kırşehir Ticaret Borsası (KTB) işbirliğinde faaliyet gösteren 10 büyükbaş hayvan işletmesinin katılımı ile KIRŞEHİR’i HAYVANCILIKLA DÜNYAYA AÇIYORUZ isimli projeyi başlatılmıştır. Proje kapsamında, Temmuz-Eylül 2016 süresince, katılımcı fimalar ve paydaşlar ile derinlemesine görüşmeler yapılmış, veri ve bilgiler analiz edilmiş, hayvancılık sektörünün diğer aktörleri ile anketler yapılmış, çalıştay gerçekleştirilmiş, yurtdışı ziyaret yapılacak ve alım heyeti getirtilecek ülkeler analiz edilmiştir. Canlı hayvan yetiştiriciliği işletmelerinin, hem KIRŞEHİR’de hem de uluslararası pazarlarda benzer büyüklükteki işletmelerle kendilerini kıyaslayarak güçlü yönlerini, gelişmeye açık alanlarını öğrenerek gelişmeleri için, hem de küme sayesinde ortak hareket etmeyi öğrenerek ve kümeden aldıkları güçle uluslararası pazarlara açılmalarına olanak sağlayacak şekilde startejik plan hazırlanmıştır. Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 8 Projeye katılan 10 firma ile ve 8 paydaş ile yapılan toplamda, 38 kişi ve kuruluşla derinlemesine görüşme, hayvancılık sektöründe faaliyet gösteren 42 firma ile yapılan anket ve çalıştaya katılan 27 katılımcının görüşleri ile aşağıdaki konularda eğitim ve danışmanlık alınmasına, yurtdışı ülke ziyaretlerine katınılmasına, alım heyetlerinin ağırlanarak ihracat potansiyellerinin geliştirilmesine karar verilmiştir. Vizyonumuz: Rekabet gücümüzü arttıracak şekilde, üretim-yönetim kapasitemizi geliştirerek, kendi dış ticaret işlemlerimizi aracısız gerçekleştirmek’ olarak belirlenmiştir. URGE Projesi süresince gerçekleştirilecek faaliyetler için ölçülebilir yapılan çalıştay sonunda aşağıdaki gibi hedefler belirlenmiştir. Firma bazında : Proje bazında : Kapasite gelişimi ve kıyaslama amacıyla ülke ziyareti Alım heyetlerinin işletme ziyareti sayısı Firma üretim kapasitesinde artış Projeye katılan firmaların yarattığı toplam ciro artış İhracat yapabilme kapasitesi ve tutarı (USD) İhracat yapılan ülke yaratmak Toplam alım heyeti sayısı Üretim kapasitesinde artış En az 2 En az 2 %10 En az %5 En az 2 firma ve toplamda 100.000 USD En az 2 10 heyet En az %5 Projemiz kapsamında, ihracat yol haritası, hedef ülkeler, atılması gereken adımlar, eğitim ve danışmanlık kalemleri aşağıdaki gibi belirlenmiştir. İlk 3 ayda katılımcı 10 firma ve 8 paydaşlarımız ile yapılacak derinlemesine görüşme, diğer firmalarla anket çalışmaları, hedef ülke analizleri ve strateji belirleme çalıştayını içeren mevcut durum değerlendirme çalışmaları tamamlanacaktır. Sonraki aylarda kümenin web sayfası hazırlanacaktır. Sonraki 3 ayda toplam 39 saat eğitim verilecek 2017 yılında isteyen 2 firmaya 10 gün süreyle danışmanlık verilecek 2017 yılında 10 ülkeye yurtdışı seyehatleri o İthalat ve kıyaslama için ülkeler: Avrupa kıtası: Fransa, Hollanda, Almanya, Amerika Kıtası: ABD, Kanada, Brezilya, Uruguay o İhracat için ülkeler: Ortadoğu: İran, Lübnan, Endonozya 2018 yılında 7 ülkeden alım heyetlerini ağırlanacaktır. Asya : Rusya, Azerbeycan, Gürcistan, Kazakistan, Ortadoğu: Katar, İsrail, BAE UR-GE Projesi adımlarımız, faaliyet bazında zamansal planlaması yapılmış ve tahmini bütçesi hazırlanmıştır. Toplam 1.543.350 USD tutarındaki faaliyetler 2016-2018 yılları arasında 3 yıl boyunca devam edecektir. Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 9 Kısaltma ve Tanımlar Amerika Birleşik devletleri : Amerika Birleşik Devletleri Tarım Örgütü: Avrupa Birliği: AB Katılım Öncesi Yardım Aracı Kırsal Kalkınma Programı : Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım örgütü: Dünya Ticaret Örgütü- World Trade organization: Dünya Bankası: Ekonomi Bakanlığı : Et ve Balık Kurumu: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı : Hayvancılık Genel Müdürlüğü : Kırşehir Ticaret ve Sanayi Odası : Kırşehir Ticaret Borsası : Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği : Türkiye İstatistik Kurumu Ortak talım Politikası Organize Hayvancılık Bölgesi: Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü : Toprak Mahsulleri Ofisi : Türkiye İhracatçılar Meclisi: Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu ABD USDA AB IPARD FAO DTÖ -WTO WB EB EBK GTHB HAYGEM KTSO KTB TOBB TUİK OTP OHB TİGEM TMO TİM Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 10 Tablolar Tablo 1: Dünya hayvan varlığı (bin baş) ............................................................................................................... 16 Tablo 2: Dünya Ülkeler Bazında Büyükbaş Hayvan Üretimi ............................................................................... 18 Tablo 3: 2010-2016 ABD Toplam İthalat ............................................................................................................. 19 Tablo 4: 2010-2016 Toplam İthalat ...................................................................................................................... 19 Tablo 5: Türkiye'nin Canlı Hayvan İthalatının son 5 yıldaki değişimi (000 USD) ............................................... 22 Tablo 6: Türkiye'nin son 5 yıldaki Canlı Hayvan İhracatı (000 USD) .................................................................. 22 Tablo 7: Türkiye'nin son 5 yıldaki Kırmızı Et ithalatı (000 USD) ....................................................................... 22 Tablo 8: Türkiye'nin son 5 yıldaki Kırmızı Et ihracatı (000 USD) ...................................................................... 23 Tablo 9: 2013 Yılı İtibariyle Türkiye Sığır Varlığında Genotiplerin ve Bölgelerin Payları (%)........................... 28 Tablo 10: Türkiye son 15 yıl Damızlık Sığır İthalat İhracat rakamları ................................................................. 34 Tablo 11: Türkiye son 15 yıl Kasaplık Sığır İthalat İhracat rakamları .................................................................. 34 Tablo 12: Türkiye son 15 yıl Sığır Eti İthalat İhracat rakamları ........................................................................... 35 Tablo 13 : TİGEM Damızlık Satışı Yapılan İşletmeler ......................................................................................... 36 Tablo 14: GTHB 2016 Yılı hayvancılık destekleri ............................................................................................... 41 Tablo 15: 2002-2015 Dönemi Türkiye Büyükbaş hayvan sayları ......................................................................... 42 Tablo 16: 2002-2015 Türkiye'de cinslerine göre büyükbaş hayvan sayıları ......................................................... 42 Tablo 17: Kırşehir alan dağılımı ........................................................................................................................... 44 Tablo 18: Kırşehir İli Tarım Arazisi Sulama Durumu .......................................................................................... 44 Tablo 19: Kırşehir 2016 Hayvan Sayıları ............................................................................................................. 47 Tablo 20: Kırşehir'de Mera Dağılımı .................................................................................................................... 47 Tablo 21: Kırşehir'de 2012 verilerine göre Büyükbaş hayvan Üretimi ................................................................. 47 Tablo 22: Bölge Canlı Hayvan ithalatı .................................................................................................................. 48 Tablo 23: Kırşehir Kesilen Hayvan Sayısı (baş) ................................................................................................... 49 Tablo 24: Kırşehir 2010-2015 Hayvan sayıları ..................................................................................................... 49 Tablo 25: Kırşehir'de Hayvancılık İşletme Sayıları .............................................................................................. 50 Tablo 26: Kırşehir'de İlçe Bazında Büyükbaş Hayvan Sayıları ............................................................................ 50 Tablo 27: Türkiye'nin Canlı Hayvan İthalatının son 5 yıldaki değişimi (000 USD) ............................................. 52 Tablo 28: Türkiye'nin son 5 yıldaki Kırmızı Et ithalatı (000 USD) ..................................................................... 52 Tablo 29: Türkiye'nin son 5 yıldaki Canlı Hayvan İhracatı (000 USD) ................................................................ 53 Tablo 30: Türkiye'nin son 5 yıldaki Kırmızı Et ihracatı (000 USD) .................................................................... 53 Tablo 31: Kırşehir'de Büyükbaş Hayvan İşletmeleri ............................................................................................ 54 Tablo 32: Devlet Hayvancılık destk ve Primleri (2016) ....................................................................................... 57 Tablo 33: Kırşehir'de 2013’de Kullanılan Hayvancılık Destekleri ....................................................................... 58 Tablo 34: Kırşehir'de 2014’de Kullanılan Hayvancılık Destekleri ....................................................................... 58 Tablo 35: Kırşehir'de 2015 yılında kullandırılan Destekler .................................................................................. 59 Tablo 36: Kırşehir'de Yem Destekleri Kullanımı.................................................................................................. 60 Tablo 37: Kırşehir 2003-2014 yılları arasında kullandırılan devlet destekleri ...................................................... 60 Tablo 38: Kırşehir'de Büyükbaş Hayvancılık yetiştirici Birlikleri ........................................................................ 62 Tablo 39: Kırşehir'de Faaliyet Gösteren Kooperetifler ......................................................................................... 64 Tablo 40: Kırşehir Kırmızı Et üretici Birlikleri ..................................................................................................... 68 Tablo 41: SWOT Analizi ...................................................................................................................................... 77 Tablo 42: ‘KIRŞEHİR’i HAYVANCILIKLA DÜNYAYA AÇIYORUZ Projesi Firma Yapısı .......................... 78 Tablo 43: ‘Kırşehir’i Hayvancılık İle Dünyaya Açıyoruz’ Projesi Firmaların Kurumsallaşma Derecesi ............. 79 Tablo 44: ‘Kırşehir’i Hayvancılık İle Dünyaya Açıyoruz’ Projesi Firmaların Finansal Analizi .......................... 80 Tablo 45: Özel sektörün hayvan ithalatında uygulamak zorunda olduğu gümrük oranları ................................... 81 Tablo 46: ‘KIRŞEHİR’i HAYVANCILIKLA DÜNYAYA AÇIYORUZ Projesi Firmaların üretim kapasiteleri 82 Tablo 47: ‘KIRŞEHİR’i HAYVANCILIKLA DÜNYAYA AÇIYORUZ Projesi Firmaların Pazarlama ve Satış Yetenekleri ............................................................................................................................................................ 83 Tablo 48: ‘KIRŞEHİR’i HAYVANCILIKLA DÜNYAYA AÇIYORUZ’ projesi Katılımcı Kuruluşların Tedarik Yönetimi ............................................................................................................................................................... 84 Tablo 49: Proje Hedefleri ...................................................................................................................................... 89 Tablo 50: Proje Faaliyet Planı ve Bütçesi ............................................................................................................. 93 Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 11 Şekiller Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil 1: Dünya Hayvan Varlığı ............................................................................................................................ 16 2: 1970-2014 Dünya Hayvan Varlığı (milyon adet) .................................................................................. 16 3: Büyükbaş Hayvan Sayısına Göre ilk 30 Ülke Şekil 4: Küresel ve Türkiye'de Et Fiyatları .... 17 5: 2010-2015 Ülkeler Bazında Büyükbaş Hayvan üretimindeki yıllık değişimler...................................... 18 6: Dünya Ticaret Örgütü 2015 canlı Büyükbaş hayvan İthalat Büyüklüğü ............................................... 19 7: 2015 Büyükbaş Hayvan ithalatının Toplam İthalat hacmi içerisindeki % dağılım Büyüklükleri ........... 20 8: 2011-2015 yılları arasındaki Büyükbaş Hayan İthalat artışı ................................................................... 20 9: 2015 Büyükbaş hayvan İhracatçı Ülkeler ............................................................................................... 21 10: 1991-2015 Dönemi Türkiye Büyük baş hayvan Sayılarındaki değişim ................................................ 31 11: 1991-2015 Yılları Arasında Kırmızı Et kesilen Hayvan ağırlığı (ton) .................................................. 31 12: 2001-2015 Türkiye Canlı Hayvan Sayıları (Baş) .................................................................................. 32 13: Türkiye'de hayvan varlığı (Milyon adet) .............................................................................................. 33 14: Türkiye canlı hayvan ve karkas et ithalatı............................................................................................. 33 15: TİGEM'in yetiştiriciliğini yaptığı sığır ırkları ....................................................................................... 36 16: Onuncu kalkınma Planı senaryolar ....................................................................................................... 39 17: Kırşehir Haritası .................................................................................................................................... 43 18: TR71 Bölgesi Kırmızı Et Üretimi Dağılım Haritası ............................................................................. 45 19: Kırşehir 2010-2015 Hayvan Sayıları Grafiği ........................................................................................ 50 20: TR71 Mekansal Gelişim Şeması ........................................................................................................... 70 Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 12 1. Projeye Genel Bakış: KIRŞEHİR’i HAYVANCILIKLA DÜNYAYA AÇIYORUZ isimli proje; Kırşehir ilinde ve ilçelerinde canlı hayvan yetiştiriciliğinde yerel dinamiklerin harekete geçirilmesine olanak sağlayarak, Kırşehir Ticaret ve Sanayi Odası (KTSO) önderliğinde Kırşehir Ticaret Borsası (KTB) işbirliğinde faaliyet gösteren 10 büyükbaş hayvan işletmesinin işbirlikleri ile başlatılmıştır. Projenin amacı; Kırşehir’ de büyük baş hayvan yetiştiriciliği yapan 10 kuruluş için küme oluşturarak; ihracat ve kurumsal kapasitelerini geliştirici eğitim ve danışmalık faaliyetlerine ve bu eğitim ve danışmanlık faaliyetlerinden sonra ihtiyaç analizi ile belirlenen hedef pazarlara yönelik olarak gerçekleştirilecek yurtdışı pazarlama ve alım heyeti faaliyetlerine katılımlarını sağlayarak daha önce ihracat yapmamış olan işletmelerin ihracat yapmasını sağlamak ve ihracata teşvik etmektir. Proje sayesinde; Küme içinde yer alan canlı hayvan işletmeleri canlı hayvan ve et sektörleri ile ilişkili uluslararası platformlara daha kolay ulaşabileceklerdir, Canlı hayvan ürün ve süreç geliştirmelerine yönelik Ar-Ge projeleri ve çalışmaları başlatabileceklerdir, Küme içinde yer alan büyükbaş tarım işletmeleri ürün, teknoloji ve pazar bilgisine daha kolay ulaşabileceklerdir Küme yönetimi canlı hayvan işletmelerini yakından tanıyarak, çeşitli analiz çalışmaları ile firmaların ihtiyaçlarına ve hedeflerine yönelik çözümler getirmek için projeler geliştirecek ve işbirliği ağları oluşmasını sağlayabileceklerdir, Küme içinde yer alan canlı hayvan işletmeleri hedeflenen ihracat pazarları ile ilgili pazar araştırmaları ve eğitimlerden yararlanarak ihracat stratejiler geliştirebileceklerdir, İhracat yapmak isteyen canlı hayvan işletmeleri benzer süreçlere ve benzer problemlere karşın ortak akıl ve ortak çözüm yolları geliştirebileceklerdir, Canlı hayvan işletmeleri, küme yönetimi tarafından canlı hayvan ve et sektörüne yönelik olarak düzenlenen fuar ziyareti, eşleştirme faaliyetleri, alım heyetleri gibi organizasyonlara katılarak daha az zamanda, hedeflerine uygun potansiyel alıcılarla iletişime geçebileceklerdir, Nihai ürünün oluşmasında yer alan ve aynı değer zincirinde faaliyet gösteren ulusal ve uluslararası firmalarla birlikte çalışarak ürününün müşteri için değerini artıracak ortak projeler geliştirilebilecektir, Canlı hayvan yetiştiriciliği işletmeleri, Kırşehir’de bu sektörünün sorunlarını belirleyerek birlikte çözüm yolları geliştirilmesinde sektörel bir güç oluşturabileceklerdir, Kırşehir’deki canlı hayvan yetiştiriciliği işletmelerinin uluslararası platformda görünürlükleri artacak, bu sektörde Kırşehir’in uluslararası bir marka olması sağlanacaktır. KTSO, 1455 tane faal üyesi ile, ticaretin ve sanayinin ülke yararına olacak şekilde gelişmesine çalışmak, ticaretin ve sanayinin ihtiyaç duyduğu her türlü mesleki bilgiyi sağlamak, ticaret ve sanayiye ait her türlü araştırma, inceleme ve istatistiki çalışmalar yapmak, ihracat konusunda üyeleri yönlendirmek, Pazar araştırmalarına yardımcı olmak, devlet yardımları hakkında üyeleri bilgilendirmek, uyulması zorunlu mesleki kararlar almak, mesleki faaliyetlere ait konularda ilgili birimlere görüş bildirmek, kurslar, seminerler, konferanslar ve çalışma grupları yoluyla eğitim ve bilinçlendirme faaliyetlerinde bulunmak, yerel ve bölgesel fuar, sergi gibi faaliyetleri düzenlemekten sorumludur. Kurumsallaşma Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 13 konusunda son iki yılda oldukça önemli adımlar atan KTSO, ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi, ISO 10002 Müşteri Memnuniyeti Yönetim Sistemi, ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi ve ISO 27001 Bilgi Güvenliği Yönetim Sistemi belgelerine sahiptir. Aynı zamanda Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) tarafından B sınıfı akredite oda ilan edilmiştir. KTSO her yıl düzenli olarak üye taleplerine göre eğitimler, ve güncel konularda bilgilendirme toplantıları düzenlemektedir. Kırşehir önemli bir tarım ve hayvancılık merkezi konumundadır. Nüfusun %42’si kırsal kesimde yaşamaktadır. TUİK 2013 verilerine göre TR71 Bölgesi’nde(Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırşehir ve Kırıkkale) en çok ithalat yapılan faslın %56 pay ile “Canlı Hayvanlar” olduğu görülmektedir. Türkiye’de son yıllarda et fiyatlarına artışı engellemek için canlı hayvan ve et ithalatının açılmasıyla bu fasılda ithalatlar artmıştır. Bölgede ise besi hayvancılığının yaygın olduğu Kırşehir’de en fazla canlı hayvan ithalatı gerçekleştirilmiştir. Kırşehir’i, Aksaray ve Niğde illeri izlemektedir. TR71 Bölgesinde 2013 Ocak-Temmuz toplam canlı hayvan ithalatı 8.356.333 $’dır. (Kırşehir Ticaret ve Sanayi odası, 2015) Türkiye ve dolayısıyla bölgemiz canlı hayvan ithal etmekte yeterli sayıda sığır ve düveye sahip olmasına rağmen ihracat yapamamaktadır. Türkiye canlı hayvan ve et ithalatının fazlalığı cari açığımız için büyük bir sorundur. Kırşehir’de bulunan 10 büyükbaş hayvan işletmesinin sorunlarını azaltmak ve onları ihracat yapabilecek düzeye getirmek maksadıyla ihracat odaklı rekabet stratejileri benimsemeleri ve uluslararası rekabet ortamında ihtiyaçları olan kabiliyetleri geliştirilmek için “Kırşehir Hayvancılıkla Dünyaya Açıyoruz” adlı proje Ekonomi Bakanlığı İhracat Genel Müdürlüğüne sunulmuştur. Proje kapsamında, öncelikle büyükbaş hayvancılık ile ilgili uluslararası, ulusal ve yerel bilgiler ve yayınlara erişilerek sektörün dinamikleri analiz edilmiştir. Bu analiz sonucuna göre, yapılacak görüşmelerde kullanılmak üzere derinlemesine görüşme soruları belirlenmiştir. Daha sonra, projeye katılan kuruluşlar 25-29 Temmuz 2016’da bizzat yerlerinde ziyaret edilerek mevcut durum analizi ve projeden beklentileri tespit edilmiştir. Projeye başvuran lider kuruluş-Kırşehir Ticaret ve Sanayi odası ve ortağı-Kırşehir Ticaret Borsası ile birlikte proje paydaşları belirlenmiş ve paydaşlar ile 10-12 Ağustos 2016 tarihinde bölgenin sorunları ve çözüm önerilerini almak için derinlemesine görüşme yapılmıştır. Bu görüşmeler kapsamında aşağıdaki paydaşlarla toplam 28 kişinin katılımı ile yüzyüze değerlendirmeler yapılmış, sonrasında paylaştıkları rapor ve bilgiler ışığında yerel dinamikler analiz edilmiştir. Ahiler Kalkınma Ajansı - Kırşehir Yatırım Destek Ofisi yetkilisi Kırşehir Gıda Tarım Hayvancılık İl Müdürlüğü yetkilileri Damızlık Sığır yetiştiricileri Birliği yetkilisi Özbağ Tarım Kredi Kooperetifi Yetkilileri Kırşehir Tarım Kredi Kooperetifi yetkilileri Damızlık koyun keçi yetiştiricileri birliği yetkilileri AHİ EVRAN Üniversitesi Ziraat Fakültesi ZooTeknik Bölümü yetkilileri Kırşehir Ticaret Borsası Ayrıca, görüşmeye katılmayan ancak sektörel büyüklükleri ve görüşleri alınmasında fayda olan hazırlanan anket soruları eşliğinde, 42 kuruluş ile anket çalışması gerçekleştirilmiştir. Görüşmelerde ortaya çıkan eğitim ve danışmanlık ihtiyaç ve talepleri, yurt dışında hem bilgi hem de Pazar geliştirmeye yönelik yapılacak ziyaret ülkeleri belirlenmiştir. Potansiyel alıcı pazarlar tespit edilmiş, alım heyeti getirtilebilecek ülkeler belirlenmiştir. Bu ülkelere yönelik ön analizler yapılmıştır. Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 14 Bütün veri ve bilgilerin analizi ile stratejik plan hazırlık çalışmaları başlatılmıştır. Hazırlanan taslak plan, bulgular ile birlikte aşağıdaki 27 katılımcı ve 9 Kuruluş ile birlikte yapılan çalıştayda sunulmuş ve katılımcıların görüşleri alınmıştır. Projeye katılan firma temsilcilerimize ilaveten aşağıdaki paydaşlarımız da çalıştayımıza katılmıştır. Katılımcı kuruluşlar • Kırşehir Valiliği • Kırşehir Belediyesi • Ahiler Kalkınma Ajansı - Kırşehir Yatırım Destek Ofisi • Kırşehir Gıda Tarım Hayvancılık İl Müdürlüğü • Damızlık koyun keçi yetiştiricileri birliği • AHİ EVRAN Üniversitesi Ziraat Fakültesi ve ZooTeknik Bölümü • Kırşehir Ticaret Borsası • Kırşehir ili Toprak Mahsülleri Ofisi • MALYA Tarım İşletme Müdürlüğü - TİGEM Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 15 2. Sektörel Makro Analiz: 2.1 Sektöre Genel Bakış Günümüzde hayvancılık sektörü, yem sanayi, et ve mamulleri sanayi, süt ve mamulleri sanayi, dericilik ve teksil sanayi, veteriner ilaçları ve hayvancılık ekipman sanayileri v.b bileşenleri ile istihdam olanakları oluşturmakta ve sadece beslenme değil, aynı zamanda hayvansal ürünlerin işlenmesiyle katma değer yaratmaktadır. Başta, et, süt ve yumurta gibi gıda maddeleri olmak üzere, insanların ihtiyaçlarını karşılayan hayvancılık, tarımın önemli alt sektörlerinden biridir. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım örgütü (FAO) istatistiklerine göre 2013 yılında tarım sektörü, dünya gayri safi hasılasının %3,1 ini oluşturmakta, hayvancılık sektörü ise tarımsal gayrisafi hasılanın %38’ini oluşturmaktadır. Bu oran, Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde %55, ABD’de %49 iken, gelişmekte olan ülkelerde %36 civarında kalmıştır. (TİGEM, 2015) Hayvan ve hayvansal ürünlerin (genetik materyal, gıda ve tekstil sanayi ham maddeleri) 2011 yılında toplam ihracat değeri 294 milyar ABD Doları olmuştur. Damızlık hariç canlı hayvan ticareti toplam hayvansal ürünler ticaretinde yüzde 4,5 paya sahiptir. Bu kapsamda en fazla ticareti yapılan hayvan türleri domuz, koyun ve sığırdır. Türkiye 2011 yılında yaklaşık 556 milyon ABD Doları değerinde sığır ithal etmiştir. İtalya, ABD ve Venezuela ithalat konusunda öne çıkan ülkeler olup, aynı yılda toplam 4,2 milyar ABD Doları değerinde ithalat yapmışlardır. Dünya sığır varlığının yüzde 1,4’üne sahip Fransa, canlı büyükbaş ihraç eden ülkelerin başında gelmektedir (DPT-Hayvancılık Özel ihtisas Komisyonu, 2010) Ülkemizde hayvancılık sektörü son 15 yıllık dönemde önemli değişimlere sahne olmuştur. Hayvan başına doğrudan verilen destekler yüksek seviyelere çıkarılmış ve hayvan sayısı artırılarak kırmızı et ihtiyacının tamamının yurt içinden sağlandığı bir yapı oluşturulmaya çalışılmıştır. Kırsal kesimde yer alan çok sayıda küçük çaplı işletmenin yanı sıra sektördeki gelişmeler paralelinde yüksek sermayeli besicilik işletmelerinin giderek yaygınlaştığı izlenmektedir. Türkiye’de yetiştirilen kültür ırkı sığırların önemli bir bölümünü sütçü özelliği ile ön plana çıkan Siyah-Alaca ırkı sığırlar oluşturmaktadır. Siyah-Alaca ırkını Esmer, Jersey ve Simmental ırkı sığırlar takip etmekte ve son yıllarda etçi özelliği ile ön plana çıkan Hereford ve Angus ırklarında da önemli artış olduğu görülmektedir. Yerli ırkların ise önemli bir kısmını Yerli Kara, Boz, Doğu Anadolu Kırmızısı ve Güneydoğu Sarı-Kırmızısı ırkı sığırlar oluşturmaktadır. Hayvancılık sektörü et ve et ürünleri ile süt ve süt ürünleri sektörüne girdi sağladığı gibi yem sektörünün ürünlerini de kendi üretiminde kullanmaktadır. Bu sektörler birbirleriyle sıkı etkileşim içeriside olup, herhangi birindeki etki diğerini etkileme potansiyiline sahiptir. Hayvancılık, ülkemizin artan nüfusunun yeterli ve dengeli beslenmesini sağlamasının yanında hayvancılığa dayalı sanayiye hammadde temini açısından da önem arz etmektedir. Hayvancılık; Yılda 365 gün, haftada 7 gün, günde 24 saat emek istediğinden öncelikle sevilerek yapılması gereken bir iş kolu olarak değerlendirilmelidir. İşletme giderlerinin % 6070’ni oluşturan yemin, kaliteli ve ucuz üretimi için yağışı veya suyu bol olan ancak aşırı sıcak olmayan bölgeler tercih edilmelidir. Bir inek canlı ağırlığının % 8’i kadar gübre (dışkı + idrar) üretir. Bu bağlamda işletme kurulumunda ortaya çıkacak atıkların yaratacağı çevresel sorunlar göz önünde tutulmalıdır. (Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, 2015) Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 16 2.2 Sektörün Küresel Ölçekte Durumu Hayvancılık sektörü 1963 yılından bu yana hayvan varlığı istatistikleri FAO istatistiklerine göre (FAO, 2016) 2013 yılı itibariyle büyükbaş hayvanda 1,7 milyon adet olup, sürekli artış eğilimi göstermiştir. Şekil 1: Dünya Hayvan Varlığı ndaki artış grafiksel olarak gösterilmektedir. Şekil 1: Dünya Hayvan Varlığı FAO verilerine göre 2014 yılında dünyada 1,5 Milyar baş sığır, 2,2 Milyar baş koyun ve keçi, 195 Milyon baş manda, 28 Milyon baş deve, 987 Milyon baş domuz ve 23 Milyar adet kanatlı varlığı bulunmaktadır. Geçmiş yıllara bakılarak bir değerlendirme yapıldığında dünyada 1970 yılına göre 2014 yılında hayvan varlıkları sığır manda da %37, koyun ve keçide %54 ve domuzda %80 artış sağlamıştır. Şekil 2: 1970-2014 Dünya Hayvan Varlığı (milyon adet) den görüleceği gibi bu dönemde düzenli bir artış söz konusudur. (TİGEM, Hayvancılık Sektör Raporu, 2015) Şekil 2: 1970-2014 Dünya Hayvan Varlığı (milyon adet) FAO verilerine Tablo 1: Dünya hayvan varlığı (bin baş) ya bakıldığında seçilmiş hayvan verilerine göre, 2014 yılında dünyada 1,48 milyar baş sığır, 195 milyon baş manda, 2,2 milyar baş koyun-keçi varlığı bulunmaktadır. Tablo 1: Dünya hayvan varlığı (bin baş) 2013 yılı itibari ile büyükbaş hayvan sayısında, Türkiye dünya sıralamasında 21. Sırada bulunmaktadır. Dünyada 2007 yılından itibaren artmaya başlayan et fiyatlarında yaklaşık 9 ay süren Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 17 hızlı bir artış yaşanmıştır. 9 ayın ardından düşen fiyatlar, 4 USD/kg seviyelerine oturmuştur. (İş Bankası, İktisadi Araştırmalar Bölümü, 2015) grafiğinde Türkiye’nin yeri ve Şekil 3: Büyükbaş Hayvan Sayısına Göre ilk 30 Ülke Şekil 4: Küresel ve Türkiye'de Et Fiyatları grafiklerinde artan et fiyatları açıkça görülmektedir. Şekil 3: Büyükbaş Hayvan Sayısına Göre ilk 30 Ülke Şekil 4: Küresel ve Türkiye'de Et Fiyatları ABD Tarım örgütü USDA istatistiklerine göre, büyükbaş hayvan üretiminde en büyük 10 üretici ülke; Hindistan, Brezilya, Çin, ABD, AB, Arjantin, Avusturalya, Meksika, Rusya ve Yeni Zellanda’dır. Tablo 2: Dünya Ülkeler Bazında Büyükbaş Hayvan Üretimi’nde görüleceği gibi istatistiği verilen ülkeler bazında toplam üretim son altı yılda az değişikliklerle aynı kalmaktadır. (USDA, 2016) Büyükbaş Hayvan Üretimi (baş) Ülke Argentina Australia 2010 11.600.000 8.842.000 2011 13.100.000 9.614.000 2012 13.700.000 8.539.000 2013 14.000.000 10.783.000 2014 3.300.000 11.063.000 2015 13.700.000 9.664.000 2016 14.000.000 9.200.000 Belarus 1.351.000 1.380.000 1.379.000 1.395.000 1.385.000 1.405.000 1.425.000 Brazil 49.200.000 49.445.000 49.690.000 50.185.000 49.600.000 48.220.000 48.250.000 Canada 4.758.000 4.640.000 4.462.000 4.516.000 4.606.000 4.262.000 4.410.000 China 46.500.000 44.500.000 48.000.000 48.800.000 47.900.000 49.000.000 49.050.000 Colombia 3.400.000 3.150.000 32.000.000 3.400.000 3.200.000 - - Egypt 1.650.000 1.700.000 1.550.000 1.620.000 1.700.000 1.780.000 1.850.000 European Union 29.000.000 30.100.000 29.800.000 29.050.000 29.280.000 29.550.000 29.600.000 India 61.000.000 62.500.000 63.500.000 65.000.000 66.000.000 67.000.000 68.000.000 Japan 1.359.000 1.298.000 1.280.000 1.237.000 1.217.000 1.185.000 1.160.000 Korea, South 1.026.000 1.010.000 1.105.000 944.000 900.000 914.000 917.000 Mexico 7.000.000 6.900.000 6.800.000 6.700.000 6.750.000 6.850.000 7.000.000 New Zealand 4.530.000 4.786.000 4.926.000 4.923.000 5.440.000 5.040.000 5.012.000 Russia 6.952.000 7.239.000 6.920.000 6.820.000 6.670.000 6.635.000 6.519.000 Ukraine 2.644.000 2.561.000 2.604.000 2.518.000 2.377.000 2.200.000 2.125.000 United States 35.740.000 35.357.000 34.469.000 33.730.000 33.522.000 34.302.000 34.700.000 Uruguay 2.300.000 2.600.000 2.680.000 2.900.000 2.800.000 2.750.000 2.700.000 Venezuela 1.000.000 950.000 950.000 900.000 850.000 - - Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 18 TOPLAM 279.852.000 282.830.000 314.354.000 289.421.000 288.560.000 284.457.000 285.918.000 Tablo 2: Dünya Ülkeler Bazında Büyükbaş Hayvan Üretimi Bu 10 ülkenin kendi içlerinde son 6 yıldır; Şekil 5: 2010-2015 Ülkeler Bazında Büyükbaş Hayvan üretimindeki yıllık değişimleri incelendiğinde ise Hindistan’ın düzenli bir artış gösterdiği görülmektedir. Onun dışındaki ülkelerde yıllık bazda küçük de olsa artmalar ve azalmalar görünmektedir. Şekil 5: 2010-2015 Ülkeler Bazında Büyükbaş Hayvan üretimindeki yıllık değişimler 70.000.000 60.000.000 50.000.000 40.000.000 30.000.000 20.000.000 10.000.000 2010 2011 2012 2013 2014 Venezuela Uruguay United States Ukraine Russia New Zealand Mexico Korea, South Japan India European Union Egypt Colombia China Canada Brazil Belarus Australia Argentina - 2015 USDA istatistiklerine göre büyük baş hayvan ithalatında en büyük 5 ithalatçı ülke; Tablo 3: 2010-2016 ABD Toplam İthalat den görüleceği gibi 2016 yılı itibari ile ABD, Mısır, Çin, Rusya ve Kanada’dır. (USDA, 2016) Toplam İthalat (1000 Baş) Ülke 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Argentina 0 1 0 0 0 0 0 Belarus 1 1 2 1 1 1 1 Brazil 68 5 0 0 10 2 3 Canada 56 73 56 48 45 36 40 China 83 103 117 98 230 125 150 Egypt 140 70 95 100 200 120 300 1 1 0 0 0 0 0 Japan 16 12 14 12 11 9 8 Mexico 25 16 10 30 28 23 25 Russia 38 95 143 97 74 85 55 Ukraine 1 3 3 3 1 1 0 European Union Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 19 United States Venezuela 2,284 2,107 2,283 2,033 2,358 1,984 1,775 612 335 616 712 565 0 0 Tablo 3: 2010-2016 ABD Toplam İthalat USDA istatistiklerine göre büyükbaş hayvan ihracatında en büyük 5 ihracatçı ülke; Tablo 4: 2010-2016 Toplam İthalat den görüleceği gibi, 2016 yılı itibari ile Meksika, Avrupa Birliği, Kanada, Uruguay, Brezilya’dır. (USDA, 2016) Toplam ihracat (1000 Baş) Ülke Argentina Australia Belarus Brazil 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 1 0 2 0 0 0 0 875 695 620 851 1,297 1,336 1,1 0 1 1 0 1 1 1 655 405 512 689 649 212 300 1,065 696 821 1,044 1,245 832 750 China 28 29 26 19 20 20 20 Colombia 24 61 299 236 85 0 0 492 689 678 504 499 700 750 1,261 1,435 1,539 1,045 1,176 1,213 1,125 27 34 42 33 79 21 15 2 6 9 14 27 24 24 Canada European Union Mexico New Zealand Russia Ukraine United States Uruguay 0 4 2 11 27 45 55 91 194 191 161 108 72 75 207 213 78 41 140 217 215 Tablo 4: 2010-2016 Toplam İthalat Dünya Ticaret örgütü WTO (World Trade Organization, 2016) nün web sitesinde canlı büyükbaş hayvan 2015 yılı ithalatı incelendiğinde Şekil 6: Dünya Ticaret Örgütü 2015 canlı Büyükbaş hayvan İthalat Büyüklüğü grafiğinden de görüleceği gibi; en büyük ithalatçı 10 ülke; ABD, İtalya, Çin, Endenozya, Vietnam, Türkiye, Lübnan, Rusya, İspanya ve İsrail dır. Şekil 6: Dünya Ticaret Örgütü 2015 canlı Büyükbaş hayvan İthalat Büyüklüğü Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 20 Yine aynı şekilde WTO (World Trade Organization, 2016) nün web sitesinde 2015 canlı büyükbaş hayvan dünya ticaretinin yüzde dağılımına göre büyüklüğünün harita üzerinde gösterimi Şekil 7: 2015 Büyükbaş Hayvan ithalatının Toplam İthalat hacmi içerisindeki % dağılım Büyüklükleri incelendiğinde bu ülkelerin renk ayrımı ile ifade edildiği görülmektedir. Şekil 7: 2015 Büyükbaş Hayvan ithalatının Toplam İthalat hacmi içerisindeki % dağılım Büyüklükleri Yine aynı şekilde WTO (World Trade Organization, 2016) nün web sitesinde 2011-2015 yılları arasındaki canlı büyükbaş hayvan ithalatının yüzde değişimi incelendiğinde İtalya ve ABD’nin en büyük oranda ithalatını arttırdığı Şekil 8: 2011-2015 yılları arasındaki Büyükbaş Hayan İthalat artışı de görülmektedir. Şekil 8: 2011-2015 yılları arasındaki Büyükbaş Hayan İthalat artışı Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 21 WTO (World Trade Organization, 2016) nün ihracatçı ülkeleri incelendiğinde Şekil 9: 2015 Büyükbaş hayvan İhracatçı Ülkeler arasında Avusturalya, Kanada, Meksika, Fransa ve Hollanda ilk 5 ülke olarak karşımıza çıkmaktadır. Şekil 9: 2015 Büyükbaş hayvan İhracatçı Ülkeler Yine aynı şekilde WTO’dan (Dünya Ticaret örgütü, 2016) Türkiye’nin canlı hayvan ithalat rakamları sorgulanmıştır. Aşağıdaki Tablo 5: Türkiye'nin Canlı Hayvan İthalatının son 5 yıldaki değişimi (000 USD) den de görüleceği gibi Türkiye; son beş yıl içerisinde canlı hayvan ithalında USD olarak 2011 e göre yaklaşık 3 kat azalma yaşanmıştır. En fazla canlı ithalat yapılan ülke sıralamasına, ilk 3 sıraya ABD, Macaristan ve Fransa girmektedir. Kırşehir’de yaptığımız derinlemesine görüşmelerde, katılımcı firmalar ucuzluğu nedeni ile Macaristan, cinsi nedeni ile Fransa’yı tercih ettiklerini belirtmişlerdir. Amerika kıtasından yapılan ithalatların tedarik süresi uzun zaman olduğu için ve canlı hayvanlara zarar verdiği için tercih edilmediği belirtilmiştir. Türkiye'nin Canlı Hayvan İthalatının son 5 yıldaki değişimi (000 USD) Ülkeler 2011 2012 2013 2014 2015 Dünya Toplamı 848.736 775.413 300.758 110.333 298.797 Uruguay France 191.775 86.001 73.529 167.150 Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu 55.571 3.402 - 67.417 61.186 Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 22 Germany Austria - 309 58.805 65.850 Czech Republic - 1.752 33.028 17.831 28.416 58.618 27.983 9.361 9.147 21.506 32.279 Hungary 143.229 134.744 52.263 14.869 17.056 United States of America 186.226 93.515 57.627 26.525 13.990 16.998 3.364 6.291 12.641 - 1.709 2.644 6.745 6.736 3.829 2.137 3.075 Slovakia - Italy Estonia 8.279 5.709 Latvia 4.782 4.934 Australia 112.854 3.643 58.880 32.458 Netherlands - 771 Belgium - - - 6.531 1.895 Lithuania 9.343 Brazil 17.535 Greece 59.048 9.211 Jordan - - Sweden - 296 - 195 263 150 - 1.640 201 - - - 55.495 - 107 300 - - 12.220 1.204 33.982 5.779 1.324 Mexico India Slovenia - 6.850 92 - 938 - - - - - - Tablo 5: Türkiye'nin Canlı Hayvan İthalatının son 5 yıldaki değişimi (000 USD) WTO web sitesinden (Dünya Ticaret örgütü, 2016) Türkiye’nin canlı hayvan ihracat rakamları sorgulanmıştır. Aşağıdaki Tablo 6: Türkiye'nin son 5 yıldaki Canlı Hayvan İhracatı (000 USD) den de görüleceği gibi Türkiye; son beş yıl içerisinde canlı hayvan ihracatını nerdeyse yapmamıştır. İhracat yaptığı ülkeler arasında Türkmenistan ve Azerbeycan gelmiştir. Ülkemizin yaşadığı et krizi ve artan fiyatlar bu sonuçları doğrulamaktadır. Ülkeler Dünya Toplamı Sudan 2011 Türkmenistan Azerbeycan Syrian Arab Republic 2012 - 2013 30 30 - 1 408 732 18 2014 2 2 199 77 2015 51 51 - Tablo 6: Türkiye'nin son 5 yıldaki Canlı Hayvan İhracatı (000 USD) WTO web sitesinden (Dünya Ticaret örgütü, 2016) Türkiye’nin kırmızı et ithalatı rakamları sorgulanmıştır. Aşağıdaki Tablo 7: Türkiye'nin son 5 yıldaki Kırmızı Et ithalatı (000 USD)den de görüleceği gibi Türkiye; son beş yıl 49 Milyon USD lık kırmızı et ithalatı gerçekleştirmiş ve bu etleri Polonya, Bosna-hersek, Almanya, Slovakya ve Irak’dan temin etmiştir. Ülkeler 2011 2012 2013 2014 Dünya Toplamı 2.754 5.762 3.966 - Poland 1.826 5.749 3.966 - Bosnia and Herzegovina Iraq - Germany 816 Slovakia 112 2015 49.824 35.146 - - - 14.663 13 - - 16 - - - - - - Tablo 7: Türkiye'nin son 5 yıldaki Kırmızı Et ithalatı (000 USD) Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 23 Yine aynı şekilde bu siteden (Dünya Ticaret örgütü, 2016) Türkiye’nin kırmızı et ihracatı rakamları sorgulanmıştır. Aşağıdaki Tablo 8: Türkiye'nin son 5 yıldaki Kırmızı Et ihracatı (000 USD) den de görüleceği gibi Türkiye; son beş yıl 1,3 Milyon USD lık kırmızı et ihracatı gerçekleştirmiş ve bu etleri Afganistan, Kıbrıs, Irak, Azerbeycan ülkelerine ihraç etmiştir. Ülkeler 2.011 World 237 Free Zones - Iraq 10 United Arab Emirates - 2.012 2.01 2.013 424 357 154 11 211 25 77 - 100 - - 1 2.015 174 141 14 13 Kuwait - - - - 4 Bahrain - - - - 2 Kyrgyzstan Tajikistan - - - - 1 - Turkmenistan - - - 18 - 110 - Afghanistan 13 Azerbaijan - Cyprus 214 Libya, State of - Maldives 92 8 23 56 - - - 92 - - - - - - - 12 - 15 85 - Tablo 8: Türkiye'nin son 5 yıldaki Kırmızı Et ihracatı (000 USD) Bütün bu değerlendirmelerin sonrasında; aşağıdaki ülkelerin yurtdışı ziyaretleri ve alım heyetleri için seçilmesi katılımcı üyelerin değerlendirmesine sorulmuştur. Ülke seçimi yapılırken, sektörde üretim yapan ülkeler, en çok ithalat yapan ülkeler seçilmiştir. Alım heyeti seçilir iken ise; coğrafi konum, kültürel yakınlık (dini kesim) ulaştırma maliyet avantajları dikkatte alınmıştır. İthalat ve kıyaslama için ülkeler Avrupa kıtası: Fransa, Hollanda, Almanya Amerika Kıtası: ABD, Kanada, Brezilya, Uruguay İhracat için ülkeler Ortadoğu: İran, Lübnan, Endonozya Alım heyeti getirilecek ülkeler; Asya : Rusya, Azerbeycan, Gürcistan, Kazakistan Ortadoğu: Katar, İsrail, BAE Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 24 2.3 Küresel Ölçekte Faaliyet Gösteren Dernekler, Kuruluşlar Büyükbaş hayvancılık alanında dünyada veri, bilgi alınabilecek ve iletişime geçilerek üyeleri veya kapsamındaki kuruluşlara erişilebilecek kuruluşlar aşağıda verilmiştir. a) BM Uluslararası Ticaret Merkezi-Trademap (www.trademap.org): Ücretsiz üyelikle dünyanın tüm ülkelerinin toplam ve kendi aralarındaki ihracat ve ithalat verilerine, değer ve birim olarak erişmek mümkündür. Ayrıca bir ürünü ithal eden ülkenin hangi ülkelerden ne kadar alım yaptığı, bu pazara satış yapan ülkelerin ihracat performanslarını da kıyaslama imkanı vermektedir. ITC’nin web sitesinin nasıl kullanılacağına ilişkin Rehberin Türkçe çevirisi İstanbul Sanayi Odası-Avrupa İşletmeler Ağı web sitesinde, yayınlar bölümünde de bulunabilir. (www.aia-istanbul.org/tr) Uluslararası Para Fonu IMF’in aylık “Uluslararası Finans İstatistikleri” (International Financial Statistics) ITC-International Trade Center Uluslararas Ticaret Merkezi) Merkezi Cenevre’de bulunan bu kuruluştan ülkelerin sektörlere göre toplam ticaret istatistiklerine ulaşabilir. Ayrıca, http://www.macmap.org ’a yapılan kayıt ile, aynı şifre ile, ücretsiz olarak kullanılarak ülkelerin birbirlerine uyguladıkları vergi oranlarına erişmek mümkündür. Birleşmiş Milletler Teşkilatı tarafından yayımlanan “Birleşmiş Milletler İstatistik Yıllığı ” The United Nations Statistical Yearbook). http://www.intracen.org/ b) World Trade Atlas: /www.gtis.com/gta: Ücretli bir veritabanıdır. Sınırlı sayıda ülke için Ekonomi Bakanlığı tarafından ücretli üyelik yapılmıştır. c) Avrupa Birliği İstatistik Web Sitesi (Eurostat): ec.europa.eu/eurostat: Avrupa birliğinin iç pazardaki üretim büyüklüğü bilgisi bulunabilir. d) Avrupa Birliği İhracat Yardım Sayfası: www.exporthelp.europa.eu. AB’ye ihracat yapmak isteyen ülkelere gümrük vergileri, KDV ve diğer ödemeler hakkında ve ticaret istatistikleri hakkında bilgi sağlar. e) ABD Tarım Bakanlığı: www.fas.usda.gov f) World Customs Organization - http://www.wcoomd.org: Birçok ülkenin gümrük işlemleriyle ilgili sitelerine yönlendirme yapmaktadır. g) FITA (The Federation of International Trade Associations) 450 üye ülke, 450.000 üye firmaların bağlantılarının bulunduğu uluslararası ticaret ve lojistik bilgilerine erişilebilecek sitedir www.fita.org h) Diğer Ülkelerdeki Ticaret Odalarına ilişkin bilgi ve bağlantılara aşağıdaki web sitelerinden erişilebilir. http://www.worldchambers.com http://www.chamberofcommerce.com 2.4 Küresel Ölçekte Sektörü Etkileyen Politikalar Dünya Bankası (WB) tarım sektörü değerlendirmelerine ilişkin raporlar incelendiğinde; 2050 yılında 9 Milyar nüfüsün doyurulması gerektiği, gelişmekte olan ülkelerin bu alanda diğerlerine göre 2-3 kat daha hızlı büyüyeceği, küresel ısınmanın tarımsal verimi %25 daha azaltacağı konuları dikkati çekmektedir. (World Bank, 24.9.2015) Sektörün sosyal ve ekonomik etkilerinin doğru biçimde değerlendirilmesi ve bu sektöre yönelik toplumsal fayda maksimizasyonunu sağlayacak stratejiler geliştirebilmek için AB ve Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 25 ABD'deki durumun dikkatle analiz edilmesi gerekmektedir. Bu sebeple, FAO, OECD ve Dünya Bankası gibi kurumların verileri ile ulusal politikalardan yararlanılmıştır. Hayvancılık Özel İhtisas Komisyonu raporunda 2014-2018 ulusal stratejiler hazırlanırken, uluslararası politikalarda özellikle Avrupa Birliği (AB)’nin 2013 sonrası Ortak Tarım Politikası (OTP) reformu hayvansal üretimde hedeflerin yön değiştirdiğini dikkatte alınmış, dünya ticaretinde etkin olan Güney Amerika ülkeleri ile büyüyen ekonomi ve artan nüfusları ile Asya ülkelerinin küresel eğilim ve seyirlerinin uluslararası piyasaları yön vermesi dikkatte alınmıştır. 1995 yılında Uruguay Turu ile başlayan Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) Tarım Anlaşmaları süreci kapsamında tıkanan görüşmelerin 2001 Doha Bakanlar Konferansı’nda yeniden başlatılmasına karar verilmiş, 2003 yılında Cancun’da gerçekleştirilen konferansta ise, özellikle tarım sektöründeki anlaşmazlıklar sebebiyle görüşmeler başarısız olmuştur. 2005’te Kenya’da gerçekleştirilen toplantılarda tarım sektöründe atılacak adımlar ile ithalat tarifelerinin düşürülmesi için muhtemel formülasyonlar belirlenmiştir. İlerleyen dönemde Hong Kong’daki tarımla ilgili müzakerelerin temelinde; pazara girişte tarife indirimi ve kotaların kaldırılması, ihracat sübvansiyonları ve krediler ile gıda yardımları gibi gizli destekler ile iç pazar desteklerinin kaldırılması görüşmelerde öne çıkmış, ancak ilerleme kaydedilememiştir. 2011’de Tarım Görüşmelerinin yeni Başkanı Walkers 2008’de anlaşılamayan noktaları belirterek yeni bir taslak oluşturmuş, 2012 yılında ülkelerin tarım görüşmeleri konusunda daha fazla zamana ihtiyaçları olduğu bildirilmiştir. (Kalkınma Bakanlığı, hayvancılık Özel İhtisas Komisyonu, 2014) ABD, 4 veya 6 yılda bir Tarım Kanunu (Farm Bill) yayınlayarak tarım ile ilgili tüm politikalarını düzenlemektedir. Bu konuda en önemli husus ise, hala uygulamada olan 2008 Tarım Kanunundaki hayvancılık politikalarında en fazla yeri alan ve stratejik olarak kabul edilen süt üretimidir. Kanun kapsamında ayrıca, Süt Gelir Kaybı Sözleşmesi (MILC), hayvansal ürünlerde ihracat teşviki programı, ithalatta korumacı vergi ve kota uygulamaları bulunmaktadır. Yanı sıra, yün, tiftik ve bal için Ürün Kredi Kurumu’ndan (CCC) ürüngarantili faizsiz kredi alınabilmektedir. Bunun dışında Kanuna göre ABD’de pazarlanan etlerin ülke olarak menşeinin etiketlerde belirtilmesi zorunludur. (Kalkınma Bakanlığı, hayvancılık Özel İhtisas Komisyonu, 2014) AB ülkelerindeki tarımsal örgütlenme modellerinin geçmişi, oldukça eskilere dayanmaktadır. Bu ülkelerdeki üreticiler, yaşanan deneyimler neticesinde ülke şartlarına uygulanabilir bağımsız, demokratik çiftçi örgütlerini yıllar önce oluşturmuşlar ve bu örgütlerin eğitim ve yayımdan başlayarak bilinçlenme sürecini tamamlamışlardır. Örgütler, kendi sorunlarına sahip çıkarak serbest piyasa ekonomisi içerisinde var olan pazarlara göre üretimlerini gerçekleştirmiş ve bu süreçte hükümetler tarafından özellikle maddi destek sağlamışlardır. AB ülkelerinde, ana hedef kendi kendine çiftçi organizasyonlarının kurulması olmuş ve yaklaşık yüzyıllık süre zarfında tabandan tavana bütünleşmeyi sağlamış bir örgütlenme yapısı oluşturulmuştur. Tarımsal örgütlenme için, Avrupa Birliği genelinde tek bir yöntem belirlemek mümkün olmadığı için, her ülke kendine en uygun olan örgütlenme şeklini seçmiştir. Ancak yine de örgütlenme şekilleri ortak bazı özellikler göstermektedir; üye ülkelerin hemen hemen hepsinde, kooperatifler, üretici örgütleri ve meslek örgütlerinden oluşan üçlü bir örgütlenme yapısı görülmektedir. Tarımsal yapılanma içinde hem kooperatifler hem üretici birlikleri yer almakta ve her ikisi de önemli görevler yürütmektedir. Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 26 Bu iki örgüt, birbirinin alternatifi olarak değil, tamamlayıcısı olarak çalışmakta ve tarım kesimine yönelik politikaların oluşturulmasında ve uygulanmasında etkin bir rol oynamaktadır. AB ülkelerinde üreticiler güçlü örgüt yapılanmaları sayesinde üretimin planlanmasından, pazara arz edilmesine ve tarımla ilgili ekonomik ve sosyal politikaların belirlenmesine kadar her boyutta üstlendikleri rolleri ile doğrudan söz sahibidirler ve bu sayede bir yandan yaşam düzeylerinin yükselmesine katkıda bulunurlarken diğer yandan en iyi şekilde koruyarak üretim faaliyetlerini sürdürmektedirler. (Köroğlu, 2003) AB; OTP’nin 2003 ve 2008 reformları, tüketici ve pazarın taleplerine göre üretimi yönlendirerek, DTÖ kurallarıyla uyumlu olarak tarım sektörünü desteklemeyi öngörmektedir. Bunu yaparken de çevre ve hayvan refahını dikkate alarak, kırsal kalkınmaya büyük önem vermekte, son yıllardaki gıda krizleri sebebiyle risk yönetimine odaklanmakta ve Avrupa’da gıda güvenilirliği kadar güvenliğini de yeniden ön plana almaktadır. AB’nin tarım desteklerinde doğrudan ödemeler 56 milyar ABD Doları (üretimden bağımsız, hayvan sağlığı, çevre ve hayvan refahı kurallarına uyum gerekliliği-Çapraz Uyum) ile önemli yer tutmaktadır. Üretime bağlı ödenebilen hayvancılık destekleri etçi sığır ve dana ile koyun ve keçi primleri ile daimi mera desteklemeleridir. Fakat OTP içerisinde en önemli piyasa desteği Ortak Piyasa Düzenleri (OPD)’dir. Süt ve mamulleri, sığır ve dana eti, koyun ve keçi eti, domuz eti, kanatlı eti, yumurta ve bal OPD kapsamındaki hayvansal ürünlerdir. (Kalkınma Bakanlığı, hayvancılık Özel İhtisas Komisyonu, 2014) Dünya ticaretinde, pek çok sanayi ve tarım ürününde oldugu gibi, hayvansal ürünlerde de baslıca ihracatçılar arasında yer alan Avrupa Birligi (AB), Üye Devletler arasında ticaretin sürdürülmesi ve Üye Devletlerin hayvan sağlığı konumlarının benzeştirilmesi amacıyla, halihazırda ekonomik yönelimli hayvan sağlığı önlemleri uygulamaktadır. (Duman, 2005) Görüldüğü gibi, artan nüfüs bütün dünyanın insanlara kaliteli proteini en kaliteli ve ucuz yedirebilme gayretlerini güdüleyen unsurdur. Ayrıca, sorun çözümünde kullanılan ortak politika ise örgütlenme politikaları ile destekleme mekanizmalarıdır. 2.5 Sektörün Rekabet Yapısı Hayvancılık sektörünün temel işlevi gıda maddesi üretimi olup, sektör bütün dünyada olduğu gibi Türkiye'de de artan nüfusun yeterli ve dengeli beslenmesinde ve birçok alanda endüstri hammaddesi olarak kullanılması nedeniyle önemli bir yer tutmaktadır. Ülkelerin gelişmişlik düzeyi arttıkça tarımsal üretimin kompozisyonlarında bitkisel üretimden hayvansal ağırlıklı üretime yöneldikleri, gelişmiş ülkelerde tarımsal ekonominin lokomotifinin hayvancılık olduğudur. Bu eğilimin altında yatan sebep; hayvancılığın düşük maliyetli istihdam yaratması ve kalitesiz, insan beslenmesine uygun olmayan yem kaynaklarının kaliteli insan gıdasına dönüştürülmesi bakımından büyük önem arz eden, bu bağlamda birim yatırıma en yüksek katma değeri yaratan sektörlerden biri olarak kabul edilmesidir. Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 27 Hayvansal üretimde temel ürünler süt, sığır eti, koyun eti, tavuk eti ve yumurtadan Oluşmaktadır. Zira AB, stokunda et verimi yüksek hayvan ırklarına ağırlık verirken, Türkiye’nin stokunu süt sığırcılığı temelinde yapılandırdığı görülmektedir. Ancak bu yapı dâhilinde dahi AB’nin hayvan başına gerek et gerekse süt verimi bakımından Türkiye’den oldukça ileride olduğu görülmektedir. 2007 yılından itibaren tarım ve gıda ürünlerinde fiyat artışlarında kendini gösteren sorunun yapılan araştırmalar sonucunda öne çıkan ve dünya çapında etkili olan genel nitelikteki nedenleri; iklim değişikliği ve kuraklık sonucu tarımsal verimin azalması, petrol fiyatlarındaki artış ile taşıma maliyetlerinin artması ve yine aynı sebeple alternatif enerji kaynağı olarak biyoyakıt üretiminin popülarite kazanması, gıda ve yem üretiminde de kullanılan tarım ürünlerinin biyoyakıt üretimine kaymasıyla bu ürünlere olan talebin artması, tarım ürünlerindeki bu fiyat artışının yem fiyatlarındaki artışı tetiklemesi, dünya nüfusundaki artış, gelişmiş ve gelişmekte olan ekonomilerdeki büyüme ve gelir artışı ile et ve süt tüketimin artması ve bu dönemde düşük faiz oranları ve yüksek petrol fiyatları ile dünyanın belli bölgelerinde yön arayan fonların (sıcak para) tarım ürünlerinin işlem gördüğü türev piyasalara doğru yönelmesi ve spekülatif hareketlerin artmasıyla tarım ürünlerinin piyasa fiyatlarında oynaklığa neden olması olarak değerlendirilmektedir. Bu noktada dünya genelinde olumsuz iklim koşullarının sürekli olacağı yönünde oluşan kaygı ile birlikte üretim ve verimliliği büyük oranda iklim koşullarına bağlı olan tarımsal üretim üzerinde fiyat baskısının kronikleşeceği endişesinin oluştuğunun ve söz konusu beklentinin uzun dönemde bu piyasalarda baskı yaratmaya devam edeceğinin sektör temsilcilerince ifade edildiğinin de belirtilmesi gerekmektedir. (Rekabet Kurumu, 2010) Sektörde, temel maliyet girdileri büyükten küçüğe; canlı hayvan üretimi, yem, enerji ve işçilik giderleridir. Canlı hayvan üretiminde, daha önceki bölümlerde detaylı belirtildiği gibi, ülkesel politikalar ve damızlık geliştirme çalışmaları büyük öneme sahiptir. Ayrıca, hayvancılığın geliştirilmesine yönelik örgütlenme modelleri ve destekeleme poltiikaları ile sektördeki üreticiler başka gelir kaynakları aramak yerine, hayvancılıkta gelişmeyi sürdürerek büyümüşlerdir. Uluslararası tedarikçilerin ve alıcıların gücü kamusal desteklerden faydalanmaları ve ulusal politikalar ile giderlerini minimize etmeleridir. Ülkemizde sadece kendi ırkımızı yetiştirmek alanında yapılan çalışmalarda yetersiz kalınması yanında, yem maliyetlerini düzenleyen politikalarının da olmaması sektörde çalışanları hızlı bir şekilde sektörden uzaklaştırmıştır. Oysa ki, ülkemizde sektörün önemli girdisini sağlayan yem sektöründe kullanılan hammaddelerin %25-30 u ithal edilemekte olup 2012-2013 yıllarında toplam 4 Milyar USD üzerindedir. Türkiye de 4 fabrika ile 1960 yılında faaliyete geçen yem sanayinde halizhazırda 450 nin üzerinde fabrika üretim gerçekleştirmektedir. Üretim kapasitesi sürekli artan sektörün üretim kapasitesi 15 milyon ton üzerindedir. Sektörde üretimin %55’i büyükbaş hayvanlara yöneliktir. Sektörde kullanılan hammaddeler arasında arpa, buğday ve mısır en önemlileridir. (İş Bankası, İktisadi Araştırmalar Bölümü, 2015) Uluslararası rekabetçiliği geliştirmek için, ulusal politikalarda büyük baş hayvancılığı hem kırmızı et hem de süt anlamında destekleyecek mekanizmaların kısa dönemde sonuç getirecek şekilde yeniden düzenlenmesinde büyük fayda vardır. Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 28 3. Ulusal Ölçekte Analiz: 3.1 Sektöre Ülkemiz Düzeyinde Genel Bakış Cumhuriyet’in kuruluşundan günümüze Türkiye hayvan varlığı önemli değişim göstermiştir. Cumhuriyetin ilk yıllarında İkinci Dünya Savaşına kadar önemli bir sayısal artış yaşanmıştır. Savaş yıllarında artış hızı düşmüş, hatta bazı türlerde azalma meydana gelmiştir. Savaşın bitimini takiben, sayısal artış hızlanmış, türlere bağlı olarak en yüksek sayısal değerlere 19601980 yılları arasında ulaşılmıştır. 1980 li yıllardan itibaren türlerde hayvan sayısı hızla azalmaya başlamıştır. (TİGEM, 2015) Ülkemiz büyük baş hayvan yetiştiriciliği 1980’li yıllara kadar ağırlıklı olarak aile işletmeciliği şeklinde yürütülmüş, 1980 yılından itibaren ekonomik büyüklüğe sahip sığırcılık işletmeleri kurulmaya başlanmış, son yıllarda da sağlanan devlet desteklerinin artması sonucu büyük kapasiteli modern sığırcılık işletmelerinin sayısı hızla artmıştır. Yetiştirilen kültür ırkı sığırlarının önemli bir bölümünü sütçü özelliği ile ön plana çıkan Siyah-Alaca ırkı oluşturmaktadır. Yerli ırkların ise önemli bir kısmını Yerli Kara, Boz, Doğu Anadolu Kırmızısı ve Güneydoğu Sarı-Kırmızısı ırkları oluşturmaktadır. Melez genotipler ise genel itibariyle, kültür ırklarının yerli ırklar ile melezlenmesi sonucu elde edilmektedir. Türkiye kültür ırkı ve melezlerinin bölge sığır varlığındaki payı bakımından bölgeler arasında büyük farklılıklar görülmektedir. Yerli genotiplerin payının en düşük olduğu bölgelerimiz en gelişmiş bölgeleri olarak kabul edilen Marmara ve Ege bölgelerimizdir. Buna karşın Anadolu’nun tamamında yerli genotiplerin payı % 60’ın üzerindeyken toplam sığır varlığının payı % 50’ye yakındır. Türkiye sığır varlığında halen yerli genotiplerin önemi büyüktür. Tablo 9: 2013 Yılı İtibariyle Türkiye Sığır Varlığında Genotiplerin ve Bölgelerin Payları (%) dan görüleceği gibi; Türkiye sığır varlığında genotip gruplarının payı; Kültür ırkı % 41,3, Kültür ırkı melezi % 42,4, Yerli genotip % 16,3 şeklindedir. (GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI, GAP ULUSLARARASI TARIMSAL ARAŞTIRMA VE EĞİTİM MERKEZİ, 2014, Aralık) Tablo 9: 2013 Yılı İtibariyle Türkiye Sığır Varlığında Genotiplerin ve Bölgelerin Payları (%) BÖLGELER Kuzeydoğu Anadolu Orta Anadolu Güneydoğu Anadolu İstanbul Batı Marmara Ege Doğu Marmara Batı Anadolu Akdeniz Orta Anadolu Batı Karadeniz Doğu Karadeniz TÜRKİYE Bölgelere göre Türkiye Sığır Varlığı (Baş) Kültür Irkı Kültür Irkı Yerli Melezi Genotip 204.576 1.339.056 524.497 Türkiye Sığır Varlığında Bölgenin Payı (%) Kültür Irkı Kültür Irkı Yerli Genotip TOPLAM Melezi 3,4 21,9 22,3 14,3 241.534 296.792 501.024 346.036 311.731 320.712 4,1 5,0 8,2 5,7 13,3 13,7 7,3 6,7 14.879 1.000.380 1.404.282 421.063 579.908 566.888 649.204 466.980 107.847 5.954.333 48.346 214.090 522.693 363.463 370.270 575.450 703.653 815.736 312.620 6.112.437 4.229 48.145 152.421 93.596 117.160 92.237 162.429 407.107 114.223 2.348.487 0,2 16,8 23,6 7,1 9,7 9,5 10,9 7,8 1,8 100,0 0,8 3,5 8,6 5,9 6,1 9,4 11,5 13,3 5,1 100,0 0,2 2,1 6,5 4,0 5,0 3,9 6,9 17,3 4,9 100,0 0,5 8,8 14,4 6,1 7,4 8,6 10,5 11,7 3,7 100,0 Türkiye’de hayvancılık sektöründe görülen sorunlar Onuncu Kalkınma Planı Hayvancılık Özel İhtisas Komisyonu’nda çok geniş olarak tartışılmış olup, Güçlü-Zayıf-Fırsat-Tehditler analiz metodu kullanılarak değerlendirilmiştir. Tespit edilen sorunlar özetlenerek aşağıda sıralanmıştır. (Kalkınma Bakanlığı, hayvancılık Özel İhtisas Komisyonu, 2014) Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 29 • • • • • • • • • • • • • • Hayvancılık sektörü ile ilgili uzun vadeli hedef ve politika bulunmamaktadır. Türkiye; genetik materyal, canlı büyükbaş ve küçükbaş hayvan, ana girdi maddeleri ve kırmızı et konusunda ithalatçı ülke konumunda bulunmaktadır. Türkiye’de hayvansal ürünlerde tüketim seviyesi gelişmiş ülkelere kıyasla düşük olup, burada alım gücünün düşüklüğü en önemli etkendir. Nitekim TÜİK verilerine göre 2009 yılında en az 13 milyon kişi (yüzde 18) gıda yoksulluğu çekmektedir. 2011 yılında hayvancılığa ilişkin ithalatların toplamına ödenen miktar, hayvancılık sektörüne ayrılan destek miktarının 2,6 katı olmuştur. Türkiye’de halen brusellozis, tüberkülozis, şap, PPR, newcastle gibi hem ekonomik hem halk sağlığı açısından önem taşıyan hastalıklar devam etmektedir. Türkiye pek çok önemli hastalığın aşısında dışa bağımlı olup, 2011 yılında 1,2 milyar ABD Doları değerinde aşı ithalatı yapılmıştır. 4631 sayılı Hayvan Islahı Kanunu kaldırılmış ve ulusal ıslah faaliyetleri yönetmelikler kapsamında düzenlenmiştir. Ek olarak, yerli genetik kaynaklarının korunması ve ıslah alanında atılan adımlar da yetersiz kalmakta, önümüzdeki yıllarda yerli ırkların ve beraberinde üstün özelliklerinin kaybolması tehlikesi artmaktadır. Yetiştirici ve üretici örgütleri ile kooperatifler gelişmiş ülkelerdeki özerklik, kurumsal kapasite ve insan kaynakları ile hizmet seviyesine ulaşamamıştır. Çiftçi örgütlerinin ürünlerin pazarlanması ve işlenmesindeki payları ve pazarlık güçleri yok denecek kadar düşük olup, fiyat oluşumuna etkileri bulunmamaktadır. Hayvancılık sektörüne gençlerin ilgi duyması arz sürekliliği ve sürdürülebilir bir üretim için ana koşuldur. Ancak gerek köy koşullarındaki hayat standartlarının kentlerle çok farklı ve düşük olması, gerekse ulaşımın dahi çok kolay olmaması özellikle gençlerin sektörden kopuşunu hızlandırmaktadır. Sektörde kalifiye eleman sıkıntısı her aşamada karşılaşılan ana sorunlardan bir diğeridir. Asgari bir eğitime sahip bakıcı, çoban ve kâhya bulunması ve çalıştırılmasında özellikle sosyal güvence ve diğer özlük haklarının sağlanması konusunda sıkıntılar baş göstermektedir. Üretici/yetiştirici örgütleri ile kooperatiflerin hem ara eleman eğitimi, hem de sosyal güvence/özlük hakları gibi konularda yeterince etkin olamaması sorunun çözülmesini geciktirmektedir. Tarımsal danışmanlık hizmetlerine yönelik destekler ve uygulamalar bulunmakla birlikte, yetiştirici eğitimi, yenilik ve gelişmelerle ilgili yayım faaliyetleri düzenli ve yeterli düzeyde yürütülememektedir. Türkiye hayvancılığı dış ticarette; hayvan hastalıkları, yüksek girdi maliyetleri, çalışma alanı genişleyen ama gelişimi ve dolayısıyla etkinliği sınırlı kalan, hedefleri belirlenmemiş ıslah çalışmaları ve yetiştirici/üretici örgütlenmesinin yetersizliği sebebiyle rekabet edememektedir. Organize Hayvancılık Bölgesi (OHB) yatırımlarının, Türkiye koşulları göz önüne alındığında, sosyo-ekonomik açıdan hangi tip yetiştiriciliğe hizmet edeceği detaylıca ele alınmadan hayata geçirilmemesi önerilmektedir. Ayrıca, kurulum öncesi diğer gelişmiş ülke örnekleri irdelenmediği ve Türkiye koşullarına uygun olacak şekilde yönlendirilmediği, hayvansal üretimin demografik, sosyal ve ekonomik yapısı ile hayvansal üretimdeki ana maliyet unsurlarından hayvan ve yem girdisi maliyetlerinin düşürülmesi üzerine etkileri ve entansif yetiştiriciliğin bölge koşullarındaki etkinliği değerlendirilmediği takdirde başarılı olması mümkün değildir. OHB’ler kuruldukları Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 30 • • • • • • • • • takdirde belirli bir bölge içerisinde artan hayvan hareketleri, karantina koşulları, hayvan hastalıklarının kontrolü, atık ve gübre yönetimi, hayvancılık işletmelerinin yem bitkileri ihtiyacının karşılanması ve kurulu ahır kapasitelerinin büyümeye açık olması dikkate alınması gereken öncelikli konulardır. Sözleşmeli üretim, ortak makine kullanımı, girdi ve destek hizmetler sağlayabilecek yetiştirici/üretici örgütlerine yönelik düzenlemelere ihtiyaç bulunmaktadır. İstikrarsız hayvansal ürün piyasası sebebiyle bitkisel üretimle rekabet edemeyen yem bitkileri üretimi, hem bu nedenle, hem de sulanabilir alanların genişletilememesinden dolayı yeterince artırılamamaktadır. Geçimlik ve yarı-geçimlik hayvancılık işletmeleri ile gelişime açık küçük ve orta ölçekli aile işletmeciliği bir tutulmakta, her koşulda büyük işletmelerin ekonomik olduğu kanısı ile hareket edilmesi ve politikalar oluşturulması önemli bir sorundur. Türkiye’de hayvancılık ve birincil hayvansal ürün piyasa düzenini sağlayabilecek etkin bir yapı bulunmamaktadır. Bu da hayvansal üretimin kırılgan ve istikrarsız piyasa koşullarında yapılmasına sebep olmakta, hem ülke içinde diğer sektörlerle hem de uluslararası piyasada diğer ülkelerle rekabet edebilirliğini düşürmektedir. AB’dekine benzer bir Coğrafi İşaretleme Sistemi olmaması hayvancılıkta pazarlama sorununun devamını sağlamaktadır. Türkiye’de uygulanan sistem etkin ve amacına yönelik çalışmamakta ve uluslararası platformdaki geçerliliği net değildir. Gıda güvenilirliği, denetimler ve ürün kalitesi ile ilgili tüketici güveni tam sağlanabilmiş değildir. Hayvan refahı ve hayvancılık işletmelerinin çevre üzerindeki olumsuz etkileri giderek önemli bir sorun olmaya başlamıştır. Mevcut durumun tespitine imkan sağlayacak hayvancılık istatistiklerinin güvenilirliği halen önemli bir sorundur. Verilerin toplanmasından istatistik haline getirilmesine kadar tüm aşamalarda çok fazla tahminden yararlanılmaktadır. Hayvancılık ile ilgili sayılan yapısal sorunların büyük kısmının, Türkiye ve dünyadaki gelişime paralel olarak özellikle dış satım olanağı bulunan alt üretim dallarında çözülmekte olduğu, ancak daha çok yerli pazara üretim yapmaya devam eden alt üretim dallarında çözümün daha fazla zaman aldığı görülmektedir. 10. Kalkınma planında bütün bunlardan yola çıkarak; ‘Türkiye 2018 yılı olmasa da 2023 yılında hayvansal üretimini ve tüketimini dengeleyebilecek güce ve olanaklara sahiptir. Piyasa istikrarsızlığı üretimi olumsuz etkilemekte ve hayvancılık konu olduğunda olumsuzlukları gidermek uzun yıllar almaktadır. Bu durumdaki bir piyasada üreticinin ithal hayvan ve ürünlerle rekabet edebilmesi mümkün değildir.’ değerlendirmesi yapılarak; 10. Kalkınma planında sektörü geliştirici stratejiler önerilmiştir. Bütün bu kalkınma planlarının ışığında, yine de; Türkiye’ nin son yıllarda izlediği hayvancılık politikalarının sonuçlarına göre geldiğimiz durum, gerekli alt yapı ve mevzuat çalışmalarının yenilenmesi gerektiğini bir kere daha açık olarak göstermektedir. Türkiye’deki büyük baş hayvancılığının gelişimini izlemek için TUİK (TUIK, Hayvancılık İstatistikleri, 2016) istatitistiklerini incelemek yeterlidir. Şekil 10: 1991-2015 Dönemi Türkiye Büyük baş hayvan Sayılarındaki değişim de görülen, yerli ırkın azalması ve melez ırkın kültür ırklarının artma eğilimi, ülkemizdeki büyükbaş hayvan üretimindeki eğilimleri açıkça göstermektedir. Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 31 Şekil 10: 1991-2015 Dönemi Türkiye Büyük baş hayvan Sayılarındaki değişim 16 000 000 14 000 000 12 000 000 10 000 000 8 000 000 6 000 000 4 000 000 2 000 000 Sıgır-Kültür Sığır-Kültür melezi Sığır-yerli Kaynak : TUIK TUIK verileri kırmızı et sektöründeki bütün hayvanlar (koyun, keçi, sığır, manda, domuz) genelinde incelendiğinde melez sığırın artan tüketimi Şekil 11: 1991-2015 Yılları Arasında Kırmızı Et kesilen Hayvan ağırlığı (ton) açıkça görülmektedir. Şekil 11: 1991-2015 Yılları Arasında Kırmızı Et kesilen Hayvan ağırlığı (ton) 1 200 000 1 000 000 800 000 600 000 400 000 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 200 000 Koyun - Sheep Keçi - Goat Keçi - Kıl (Goat - Ordinary) Keçi - Tiftik (Goat - Angora) Sığır - Cattle Sığır - Kültür (Cattle - Culture) Sığır - Melez (Cattle - Cross bred) Sığır - Yerli (Cattle - Domestic) Manda (Buffaloes) Deve (Camel) Domuz (Pig) 3.2 Sektörün Ulusal Ölçekte Durumu Çeşitli iklimleri ve geniş meralarıyla Türkiye, hayvancılık açısından önemli bir potansiyele sahiptir. Cumhuriyetin kuruluşundan günümüze Türkiye’nin hayvan varlığı önemli değişimlere uğramıştır. 1970’li yıllara kadar hem büyükbaş hem de küçükbaş hayvan yetiştiriciliğinin tamamına yakını, yerli ırk hayvanlarla ve doğal otlaklarda yapılan mera hayvancılığı şeklinde sürdürülmüştür. Hayvanlar kış aylarında kuru ot, saman ve kısıtlı kesif yem ile yaşam payı oranında beslenmiş, diğer zamanlarda ise doğal meralarda otlatılmıştır. 1980 yılına kadar Türkiye bu potansiyeli çok iyi değerlendirmiş ve hayvan varlığı sürekli artış göstermiştir. 2000 yılından itibaren ise yapılan devlet desteklemeleri ve teşvikler sayesinde büyük ölçekli hayvancılık tesis sayılarında önemli ölçüde artış olmuştur 5. Ancak işletmelerde Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 32 halen geçimlik düzeyden ticari düzeye geçilememiştir. Üretim ve ticari değeri bakımından sığırın önemi büyüktür. Türkiye’de de ekonomik anlamda hayvancılık faaliyetinin önemli bir kısmını büyükbaş hayvan yetiştiriciliği oluşturmaktadır. (İş Bankası, İktisadi Araştırmalar Bölümü, 2015) TUIK verileri incelendiğinde, Şekil 12: 2001-2015 Türkiye Canlı Hayvan Sayıları (Baş) da Türkiye’deki sığır varlığının her zaman koyun ve keçi varlığının 2,3 katı olduğu görülmektedir. Şekil 12: 2001-2015 Türkiye Canlı Hayvan Sayıları (Baş) 35 000 000 30 000 000 25 000 000 20 000 000 15 000 000 10 000 000 5 000 000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Sığır Koyun Keçi Kaynak: TUIK Büyükbaş hayvancılık Türkiye’nin her bölgesine yayılmış olmakla beraber Doğu Karadeniz’in kıyı şeridinde, Doğu Anadolu Bölgesi’nin kuzeyinde ve İç Anadolu Bölgesi’nin doğusundaki coğrafi kümelenme dikkat çekmektedir. Söz konusu bölgelerde sık yağışlar nedeniyle çayırlık arazilerin fazla oluşu bu alanlarda üretimi kolaylaştıran önemli bir etkendir. Ayrıca, pancar küspesinin hayvan yemi olarak kullanılması nedeniyle tarihsel olarak şeker fabrikalarının çevrelerinde de hayvancılık faaliyetleri yürütülmüştür. Ancak, son yıllarda pancar üretiminin düşmesi nedeniyle bu bölgelerde hayvancılığın kan kaybettiği gözlenmektedir. Besicilik faaliyetlerinde ve son yıllarda daha büyük ölçeklerde gerçekleştirilirken süt hayvancılığında halen kırsal kesimdeki küçük aile işletmelerinin ağırlığı oluşturduğu bir yapı görülmektedir. Buna bağlı olarak sektörde istihdama ilişkin kesin bir sonuca ulaşmak mümkün olmamakla birlikte, hayvancılık sektörünün 1,5 milyon kişiye istihdam sağladığı düşünülmektedir. Öte yandan, orta ve büyük ölçekte üretim gerçekleştirilen besicilik işletmelerinde 80 bin kişinin istihdam edildiği düşünülmektedir. Şekil 13: Türkiye'de hayvan varlığı (Milyon adet) grafiğinden görüleceği gibi, ülkemizde hayvan varlığı giderek düşmüştür. (İş Bankası, İktisadi Araştırmalar Bölümü, 2015) Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 33 Şekil 13: Türkiye'de hayvan varlığı (Milyon adet) Hayvancılık sektöründe Türkiye’nin ithalat geçmişi 1980 lerin başına uzanmaktadır. Canlı hayvan, et ve süt ürünlerinde ithalatın serbest bırakıldığı bu yıllardan itibaren yurt içi hayvan varlığında gerileme görülmüştür. Buna ek olarak, Doğu ve Güney Doğu Anadolu Bölgelerinde baş gösteren terör problemi buralarda hayvancılık faaliyetlerinin aksamansına neden olmuştur. 2008-2012 yılları arasında, kırmızı et piyasasını etkileyen bir hayvancılık krizi yaşanmış, bu krizin sonucu olarak da kırmızı et fiyatalarında ani yükselişler görülmüştür. Nisan 2010 itibari ile et fiyatlarında yaşanan yıllık artış %80’i aşmış, fiyatlarda gelinen seviye sonrası talepte görülecek azalmanın sektörde rekabet gücü düşük kimi işletmelerin faaliyetlerini olumsuz etkileyeceği ve fiyatların bu seviyesinin sürüdürlebilir olmadığı düşünceiyle, söz konusu alınan kararla dönemin Et ve Balık Kurumu’na kırmızı et ve canlı hayvan ithal etme yetkisi verilmiştir. 2010-2014 yılları arasında (Şekil 14: Türkiye canlı hayvan ve karkas et ithalatı grafiğinde görüldüğü gibi) 2,4 Milyar USD değerinde 1,3 Milyon baş üzerinde canlı hayvan ithal edilmiştir. Canlı hayvan ve karkas et ithalatı kısa vadede fiyat artışlarının önüne geçmede etkili olsa da, fiyat artışlarının yaşandığı her dönemde ithalat yapılması sektördeki küçük ve orta büyüklükteki işletmeleri zor durumda bırakmaktadır. Bu nedenle, orta ve uzun vadede verimliliği arttırıcı ve maliyetleri düşürücü başka tedbirlerin alınması gerekmektedir. (İş Bankası, İktisadi Araştırmalar Bölümü, 2015) Şekil 14: Türkiye canlı hayvan ve karkas et ithalatı 2013 yılının başından bu yana artış eğiliminde olan et fiyatlarının önüne geçmek maksadıyla, 16 Eylül 2014 de Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlıpı tarafınndan besilik sığır ithalatı yapılacağı açıklanmıştır. Hayvancılık Genel Müdürlüğü (HAYGEM) tarafından yayımlanan talimatnameye göre, sadece beslik sığır ithal edilebilecek, sütçü ırkların ithalatına ise izin verilmeyecektir. Ayrıca, ithal edilecek sığırın 12 aydan küçük ve 300 kilodan hafif olması Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 34 gerekmektedir. İlk aşamada yerli üreticiyi mağdur etmemek adına en az 100 hayvanı olan besicilerin bu uygulamadan hayvan sayısının %40 oranında yararlanabileceği açıklanmıştır. 5 Mart 2015 tarihi itibari ile %40 olan sınır %100 e çekilmiştir. Ayrıca, entegre bir tesis ya da Et ve Süt Kurumu ile sözleşme yapmak kaydıyla 100 hayvan sınırı da kaldırılmıştır. 2000-2015 yılları arasında Türkiye’de damızlık sığır ithalat ve ihracat rakamları Tablo 10: Türkiye son 15 yıl Damızlık Sığır İthalat İhracat rakamları tablosunda görülmektedir. (TİGEM, 2015) Bu rakamlar, bize son 15 yılda sadece 2013 ve 2014 yılında cüzzi damızlık sığır ihracatı yapmamıza rağmen, ithalatta artan bir eğilim gösterdiğini kanıtlamaktadır. Tablo 10: Türkiye son 15 yıl Damızlık Sığır İthalat İhracat rakamları 2000-2015 yılları arasında Türkiye’de kasaplık sığır ithalat ve ihracat rakamları Tablo 11: Türkiye son 15 yıl Kasaplık Sığır İthalat İhracat rakamları tablosunda görülmektedir. (TİGEM, 2015) Bu rakamlar, bize son 15 yılda aynı eğilimin kasaplık sığırda da olduğunu göstermektedir. Tablo 11: Türkiye son 15 yıl Kasaplık Sığır İthalat İhracat rakamları Yine aynı şekilde, 2000-2015 yılları arasında Türkiye’de sığır eti ithalat ve ihracat rakamları Tablo 12: Türkiye son 15 yıl Sığır Eti İthalat İhracat rakamları tablosunda görülmektedir. (TİGEM, 2015) Bu rakamlar, bize son 15 yılda sığır eti ihractının az miktarda sürekli seyrettiğini, ancak ithalatın 2010 yılına kadar yapılmadığını ancak 2010-2011 yıllarında ciddi bir ithalatın varlığını göstermektedir. Bu da yukarında bahsettiğimiz; devletin düzenlemelerinin etkisidir. Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 35 Tablo 12: Türkiye son 15 yıl Sığır Eti İthalat İhracat rakamları 3.3 Ulusal Ölçekte Faaliyet Gösteren Kuruluşlar ve Dernekler, Türkiye’de Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (GTHB) sektörün yapısını belirleyen mevzuatlar anlamında en önemli kuruluştur. Bakanlığa bağlı Hayvancılık Genel Müdürlüğü (Gıda Tarım ve Hayvancılık Baknlığı, 2016) görevlerini aşağıdaki gibi saymıştır. Hayvancılığı geliştirmek, teşvik etmek ve teşvik esaslarını belirlemek. Hayvansal üretim girdileri ile hayvancılık işletmelerinin niteliklerini ve bunlara ilişkin izin ve onay esaslarını belirlemek, izin ve her türlü onay işlemlerini yürütmek. Yüksek vasıflı hayvan ırklarını yaygınlaştırmak. Hayvansal üretimin insan sağlığı ve ekolojik dengeyi koruyucu yöntemlerle yapılmasına ilişkin çalışmalar yapmak ve bunları denetlemek. Hayvansal üretimin artırılmasına yönelik faaliyetlerde bulunmak. Hayvansal üretim ve geliştirme projeleri ile ilgili çalışmalar yapmak. Hayvan ıslah programları uygulamak ve uygulatmak. Damızlık hayvan ithalat ve ihracatında teknik kriterleri belirlemek ve yürütmek. Hayvancılıkla ilgili bilgi sistemi oluşturmak. Hayvansal ürünlerin pazarlanması ile ilgili çalışmalar yapmak. Ülkemiz tarım sektörünün en önemli girdilerinden olan sertifikalı tohumluk ve üstün vasıflı damızlık gibi materyallerin üretimi ve dağıtımı ana ekseninde faaliyet gösteren, faaliyetlerinde özerk, sorumluluğu sermayesi ile sınırlı, tüzel kişiliğe sahip bir İktisadi Devlet Teşekkülü olan Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü (TİGEM), diğer önemli kamu kuruluşudur. (TİGEM, TİGEM Tarihçe, 2016) TİGEM’in en önemli görevlerinden birisi “Ülkenin hayvansal üretimini artırmak, çeşitlendirmek ve ürün kalitesini iyileştirmek amacıyla yetiştirdiği damızlık hayvan ve spermaları yetiştiricilere intikal ettirmek” olarak belirlenmiştir. Hara ve İnekhaneler ile Devlet Üretme Çiftliklerinden devredilen sığır, koyun, keçi, Safkan Arap atı, tavuk ve hindi yetiştiriciliklerine kalınan yerden devam edilmiştir. Hayvancılık faaliyetlerinin tamamı ülkemiz havyacılık sektörünün ihtiyacı olan üstün vasıflı ve hastalıklardan ari damızlık taleplerinin karşılanmasına yönelik olarak sürdürülmüştür. TİGEM’in hayvancılık faaliyetleri içerisinde ağırlıklı olarak yer alan damızlık sığır Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 36 yetiştiriciliği 2010 yılında 20 işletmede yapılmıştır. Sürdürülen sığırcılık faaliyeti, işletmelerin bulunduğu bölge ekolojileri ve yetiştiricilerin istekleri dikkate alınarak, Siyah-Alaca, Esmer, Simmental, Jersey ve Limuzin ırkı hayvanlarla sürdürülmektedir. Bu cinselerin üretildiği ve damızlık satışı yapılan işletmeler aşağıdaki Tablo 13 : TİGEM Damızlık Satışı Yapılan İşletmeler de verilmiştir. (TİGEM, Damızlık Satışı yapılan işletmeler, 2016) Tablo 13 : TİGEM Damızlık Satışı Yapılan İşletmeler IRKI TİGEM İŞLETMELERİ SİYAHALACA Ceylanpınar, Çukurova, Dalaman, Karacabey, Koçaş, Polatlı, Türkgeldi Tarım İşletmeleri ESMER Altınova, Anadolu, Sultansuyu, Gözlü Tarım İşletmeleri JERSEY Gökhöyük Tarım İşletmesi SİMENTAL Ceylanpınar, Karacabey, Gözlü Tarım İşletmeleri TİGEM’in yetiştirdiği ırkların özellikleri aşağıda Şekil 15: TİGEM'in yetiştiriciliğini yaptığı sığır ırkları’ da verilmiştir. Şekil 15: TİGEM'in yetiştiriciliğini yaptığı sığır ırkları Sektör dinamiklerini etkileyen diğer kuruluşlar da aşağıda verilmiştir. a) Ekonomi Bakanlığı : İhracata yönelik devlet yardımları açısından, yurtdışına açılma sürecinde firmalar için her safhada destek sağlayan en önemli kamu kuruluşudur. Yatırım-üretim-istihdam-ihracat değer zincirinin tüm halkalarına yönelik politikalar oluşturularak, Ar-Ge, inovasyon, tasarım, markalaşma ve hedef pazara giriş Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 37 konularında gelişme kaydetmek için destekler verilmektedir. Destek sistematiği; ihracata hazırlık, pazarlama ve markalaşma olmak üzere üç olgunluk seviyesindedir. (Ekonomi bakanlığı, 2016) Desteklerin yanı sıra, pazara girişe yönelik ülke raporları, Yurt dışında düzenlenen fuarlar, ihracatçı rehberi v.b çok sayıda bilgi paylaşımında da bulunulmaktadır. www.ekonomi.gov.tr b) Türkiye İstatistik Kurumu (www.tuik.gov.tr): Türkiye’nin ürün, şehir, bölge, ülke bazında istatistiklerine resmi olarak ulaşılabilen kamu sitesidir. c) Toprak Mahsülleri Ofisi : 1938 yılında kurulan Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO), sermayesinin tamamı devlete ait, 8/6/1984 tarihli ve 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine tabi, tüzel kişiliğe ve faaliyetlerinde özerkliğe sahip, sorumluluğu sermayesi ile sınırlı bir iktisadi devlet teşekkülüdür. Ofis'e, 27 Ekim 1939 tarihinde arpa ve yulaf, 28 Kasım 1940 tarihinde çavdar, 25 Nisan 1941 tarihinde mısır, 13 Ağustos 1941 tarihinde de başta pirinç olmak üzere; bitkisel ve hayvansal yağlar, et ve balık, yonca tohumu ve bakliyat alımı görevleri verilmiştir. İkinci Dünya Savaşının hüküm sürdüğü yıllarda ve sonrasında Ofis, benzin, otomobil lastiği, et kavurması, margarin ve kahve gibi maddelerin tedarik ve dağıtımını yürütmüş, 3 Ağustos 1943'de nohut, akdarı, fasulye, mercimek, bakla ve börülce, 31 Ekim 1947'de susam alımı ile görevlendirilmiştir. Ülkesel ihtiyaçlara göre değişen mevzuat ile değişik görevleri üstlenmiştir. TMO, lisanslı depoculuk uygulamalarına öncülük etmek üzere Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile yürüttüğü çalışmalar sonucu 26/2/2010 tarihinde kurulan TMO-TOBB Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketinde % 50 hisse ile iştirak sahibidir. Hayvancılık sektöründe yem ihtiyacının karşılanması yönünden önemli aktörlerdendir. http://www.tmo.gov.tr/Main.aspx?ID=13 d) Et ve Süt Kurumu : Et ve Balık Kurumu adı ile 3780 sayılı Milli Koruma Kanunu’nun 6. maddesi uyarınca, 28/08/1952 tarih ve 3/15597 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile onaylanan, K/871 sayılı Koordinasyon Kurulu Kararı üzerine, 01/10/1952 tarihinde “Et ve Balık Kurumu” (ESK) unvanı ile Ticaret Bakanlığına bağlı 40 milyon TL sermayeli bir İktisadi Devlet Kuruluşu olarak kurulmuştur. Değişen koşullara göre özelleştirilmiş ve son olarak ET ve SÜT Kurumu adı ile kırmızı et ve büyük baş hayvancılık alanında önemli bir aktör olmuştur. http://www.esk.gov.tr/ Bu kurumlar dışında sektörde yer alan diğer sivil toplum kuruluşları ise; a) Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM): Türkiye İhracatçı Birliklerin koordinasyonunu sağlamak, ihracatçıların sorunlarının çözümüne yönelik çalışmalarda bulunmak, dış ticaretin ülke menfaatine uygun olarak gelişmesine yardımcı olacak çalışmalar yapmak ve ihracatçıları en üst düzeyde temsil etmek üzere, ihracatçı birliklerinin üst kuruluşu olmak üzere kurulan Türkiye İhracatçılar Meclisi yaptığı çalışmalar ile ihracatı arttırmaya yönelik gayretler sergilemektedir. www.tim.org.tr b) Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB): Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile odalar ve borsalar, 15/3/1950 tarihli ve 7457 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 5590 sayılı Kanun ile kurulmuştur. TOBB, özel sektörün Türkiye’de mesleki üst kuruluşu ve yasal temsilcisidir. TOBB 81 il 160 ilçeye yayılmış 365 oda ve borsanın (Ticaret Odaları, Sanayi Odaları, Ticaret ve Sanayi Odaları, Deniz Ticaret Odası ve Ticaret Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 38 Borsası) üst kuruluşudur. (TOBB, 2016) İllerdeki odalar ve borsalar eli ile, ülkedeki ticaretin yasal çerçevede yürümesine olanak sağlamaktadır. http://www.tobb.org.tr/Sayfalar/AnaSayfa.php c) Türkiye Kırmızı Et Üreticileri Merkez Birliği : Türkiye Kırmızı Et Üreticileri Merkez Birliği; 5200 sayılı Tarımsal Üretici Birlikleri Kanunun kapsamında il ve ilçelerde kurulu Kırmızı Et Üretici Birliklerinin talebi ve bir araya gelmesi ile Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının 28.01.2008 Tarih ve 459 Sayılı onayı ile tescili yapılarak kurulmuştur. Birliğin görevleri; üye birliklerin ürettikleri kırmızı etin ulusal düzeyde üretim planlamasını yapmak, Kırmızı etin pazarlamasına ilişkin kurallara uyulması, pazar araştırmasının yapılması ve pazarlama zincirinin geliştirilmesinde üyelerine yardımcı olmak, üyelerini yönlendirmek, üyesi Kırmızı Et Üretici Birliklerinin faaliyetlerini desteklemek, izlemek ve değerlendirmek, Ulusal Tarım Politikaları çerçevesinde çalışmalar yapmak üzere sektör/ürün bazında oluşturulmuş/oluşturulacak ürün konseyi ve diğer benzeri kuruluşlara temsilci göndermek ve birlikte çalışmalar yapmak, ayrıca Avrupa Birliğine uyum sürecindeki gelişmelerden doğacak ihtiyaçları karşılayabilecek şekilde ortak piyasa düzenlerinin gerektirdiği görevleri yürütmek, gerektiğinde yurt içi ve yurt dışı kaynaklardan teknik ve mali destek (hibe, kredi) almak veya birliklerin/üreticilerin almalarına aracılık etmektir. http://www.tuketbir.org.tr/ d) Türkiye Süt Üreticileri Merkez Birliği : Türk tarım sektörünün mevcut yapısının, ihtiyaçlara cevap veremiyor hala gelmesi ve uluslar arası standartlara gelmesi için AB uyum yasaları çerçevesinde 5200 sayılı kanun kapsamında yedi (7) kurucu süt üretici birliği bir araya gelerek Türkiye Tarımsal Süt Üreticileri Merkez Birliği Merkez Birliği kurularak 2005 yılında faaliyete başlamıştır. SÜTBİR, çiftçilerimizin yaşam koşullarını iyileştirmek, ekonomik ve sosyal yoldan kalkınmalarını sağlamak süt sektörünü geliştirmek ve ihtiyaç duyulan hususlarda eğitim vermek amacıyla; Üye birliklerin ürettikleri sütün ulusal düzeyde üretim planlaması yapmak, Sütün pazarlanmasına ilişkin kurallara uyulmasında birlik üyelerine yardımcı olmak ve üyelerini yönlendirmek, SÜTBİR üyesi olan süt üretici birliklerinin faaliyetlerini desteklemek, izlemek ve değerlendirmek, Üyelerini yurt içinde ve yurt dışında temsil etmek, Alt birliklerin her türlü tarımsal ürünlerin üretim, değerlendirme ve pazarlama konularındaki müşterek menfaatlerini korumak, bu hususta iktisadi faaliyette bulunmak, Alt birliklerin faaliyetlerini koordine etmek, dış ülkelerle olan münasebetlerini düzenlemek görevlerini üstlenmiştir. http://www.sutbirlik.com/2015/site/index.php e) Türkiye Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Merkez Birliği : Kuruluş amacı; Ülkemizde üstün verimli hayvanlar yetiştirmesi için gerek yurt içinde yetiştirilen gerek yurt dışından ithal edilen ve gerekse yerli ırkların genetik potansiyellerinin geliştirilmesi amacıyla Bakanlıkca belirlenecek bölgesel ya da ülkesel düzeyde ıslah programlarının uygulanması, verimlerinin artırılması, bunların soykütüğü, ön soykütüğü kayıtlarının tutulması, toplanan verilerin değerlendirilmesi ve sigorta işlemlerinin yapılması, birlik personelinin eğitimlerinin sağlanması, bölgesel ve ulusal düzeyde yarışmalar düzenlenmesi, birlik ihtiyaçlarının temin ve tedariki ile üretimin yurt içi ve yurt dışında pazarlanması, ürünlerin değerlendirilmesi için gerekli tesislerin kurulması, diğer ülkelerle ilişkilerin düzenlenmesi, geliştirilmesi ve işletilmesi gibi Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 39 hususlar ile Bakanlıkça belirlenecek her türlü hayvan ıslahı çalışmalarını yapmak, hayvancılık politikaları üretmektir. http://www.turkiyekoyunkeci.org/tr/AnaSayfa f) Türkiye Tarım Kredi Kooperetifleri Merkez Birliği : Tarım Kredi Kooperatiflerinin kuruluşu 1863 yılına uzanır. Çok sayıda kanuni değişiklikler ile son olarak, 12 Nisan 2005 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren 5330 sayılı Tarım Kredi Kooperatifleri ve Birlikleri Kanununda Değişiklik yapılmasına ve Tarım Kredi Kooperatifleri ve Birlikleri Kanununda Değişiklik yapılması hakkındaki 553 sayılı Kanun Hükmünde kararnamenin değiştirilerek kabulüne dair kanun ile son yasal statüsüne ulaşmıştır. Kuruluş amacı; çiftiçiye uygun şartlarda kredi sağlamak olup detay bilgilere web sitesinden erişilebilir. http://www.tarimkredi.org.tr/ 3.4 Ulusal Ölçekte Sektörü Etkileyen Politikalar Ülkemizdeki hayvancılık faaliyetinin en önemli kısmını büyükbaş yetiştiriciliği oluşturmaktadır. Türkiye’de Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren sığırcılık önemli bir üretim kolu olarak algılanmış ve hemen her zaman diğer hayvansal üretim kollarına göre daha fazla ilgi görmüştür. Öyle ki, özellikle son yıllarda, hayvancılık denildiğinde hemen her zaman sığır yetiştiriciliği anlaşılır hale gelmiştir. Bunda, sığırın sağladığı avantajları kadar sığır ticaretinin, gelişmiş kabul edilen ülkeler için de daha önemli olmasının büyük payı olmuştur. 2014-2018 dönemini kapsayan ve Temmuz 2013 de kabul edilen Onuncu 5 yıllık kalkınma planında hayvancılık sektörü için daha önce detaylı olarak verdiğimiz tespitlerden yola çıkarak, 3 farklı senaryo hazırlanmıştır. Bu senaryoların, (2011 verilerine dayanarak hazırlanmıştır), içerisinde gerçekleşmesi en olası senaryo olarak Senaryo 3’ün ifade edildiği söylenmektedir. Bu senaryoya göre (Kalkınma Bakanlığı, hayvancılık Özel İhtisas Komisyonu, 2014) 2018 yılında hayvan varlığı konusunda hedeflerin gerçekleşme olasılığı oldukça yüksekken, verimlilik konusunda ise politika yapıcılar tarafından yapısal değişimlere gidilmesi hedeflerinin tutturulmasında önem arz etmektedir. Bu senaryolar aşağıdaki Şekil 16: Onuncu kalkınma Planı senaryolar’ da görülmektedir. Şekil 16: Onuncu kalkınma Planı senaryolar Bu kalkınma planında, sektörü desteklemek için kamu tarafından getirilen düzenlemelerin aynı zamanda kırsal kalkınmayı da teşvik etmesi öngörülmektedir. Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 40 Küresel çapta hububat fiyatlarında yaşanan artışlar hem dünyada hem de Türkiye’de yem fiyatlarının yükselmesine neden olurken, yem sektöründe kullanılan girdinin önemli bir kısmının ithal ediliyor olması da yurt içinde yem fiyatlarının dünya yem fiyatlarına paralel hareket etmesine neden olmaktadır. Bu çerçevede döviz kurlarında yaşanan gelişmeler de yem maliyetlerini doğrudan etkilemektedir (İş Bankası, İktisadi Araştırmalar Bölümü, 2015) Yem fiyatlarındaki gelişmelerin yarattığı olumsuzluklardan kaçınılabilmesi amacıyla son dönemde hayvancılık faaliyetine başlamadan önce geniş arazilerde yem üretimi yapılması yaygınlaşmaktadır. Bu doğrultuda hareket eden işletmelerin yaklaşık 2 yıl boyunca yem üretimi gerçekleştirip, bunun bir kısmını kuru stok bir kısmını ise silaj yaptıktan sonra hayvancılığa başladığı izlenmektedir. Bu uygulama ile toplam yem maliyetlerinin nispeten düşürülmesi ve öngörülebilir sınırlar içinde tutulması, işletmelerin orta vadede daha sağlıklı plan yapabilmesine olanak sağlamaktadır. Talepteki büyüme eğilimi ve sağlanan destekler dolayısıyla hayvancılık sektörünün önümüzdeki dönemde yatırım açısından cazip bir sektör olmayı sürdürmesi beklenmektedir. Öte yandan sık sık dışsal unsurların etkisiyle dalgalanmaların yaşandığı sektörde yem yönetimi, hayvanların beslenme şekli, hayvan sağlığı, atık yönetimi vb. gibi konularda ciddi bir uzmanlık gerekmektedir. Bu konularda ulaşılan uzmanlık düzeyi hayvanlarda et ve süt verimliliğini artırdığı gibi, olağanüstü durumlarda işletmeye esneklik sağlaması açısından önem arz etmektedir. Sektörü etkileyen önemli konulardan biri de; Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının sağladığı hayvancılık destekleridir. Hayvancılık destekleri kapsamında 2014 yılında besiciye toplam 2,9 Milyar TL tutarında ödeme yapılmıştır. 2015 yılı için öngörülen destek miktarı 2,6 Milyar TL dir. 2016 yılı Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı destekleri (Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, 2016) Tablo 14: GTHB 2016 Yılı hayvancılık destekleri’nde verilmiştir. Bakanlar Kurulu Kararı MADDE 4- (1) Hayvan Başı Ödeme Birime Destek Sütçü ve kombine ırklar ve melezleri ile etçi ırkların melezleri anaç sığır 225 TL/baş Etçi ırklar anaç sığır 350 TL/baş Anaç manda 400 TL/baş Sütçü ve kombine ırklar ve melezleri anaç sığır soy kütüğü ilave 70 TL/baş Bakanlar Kurulu Kararı MADDE 4- (2) Suni Tohumlama Birime Destek Suni tohumlamadan ve etçi ırklardan doğan buzağı 75 TL/baş Döl kontrolü projesi kapsamındaki suni tohumlamadan doğan buzağı ilave 35 TL/baş Yerli ırk veya melezi sığırların, etçi ırk boğa spermasıyla suni tohumlamasından doğan buzağı ilave 75 TL/baş Malak Desteği 150 TL/Baş Bakanlar Kurulu Kararı MADDE 4- (3) Sürü Yöneticisi İstihdam Desteği 300 Küçükbaş ve üzeri (koyun-keçi) anaç hayvan varlığına sahip Sürü yöneticisi istihdamı desteği 5000 TL/İşletme olarak 2016 yılı bütçesinden ödenir. Besilik Materyal Üretim Desteği (baş) 350TL/baş Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 41 Bakanlar Kurulu Kararı MADDE 4- (14) Hayvan Başı Ödeme Birime Destek Hastalıktan ari işletmedeki sığır 375 TL/baş Onaylı Süt Çiftliği Desteği (ilave) 50 TL/baş Bakanlar Kurulu Kararı MADDE 4- (15) Aşı Desteği Birime Destek Şap Aşısı (Büyükbaş) 0,75 TL/baş Şap Aşısı (Küçükbaş) 0,50 TL/baş Brucellosis (Büyükbaş) 1,50 TL/baş Brucellosis (Küçükbaş) 0,50 TL/baş Bakanlar Kurulu Kararı MADDE 4- (16) Hayvan Gen Kaynakları Birime Destek Büyükbaş Koruma 550 TL/baş Küçükbaş Koruma 80 TL/baş Sığır Pedigrili Koruma 800 TL/Baş Halk Elinde Küçükbaş Hayvan Islahı Elit Sürü Yavru 70 TL/baş Halk Elinde Küçükbaş Hayvan Islahı Taban Sürü Yavru 35 TL/baş Halk Elinde Manda Islahı 800 TL/Baş Damızlığa ayrılan manda yavrusu desteği 150 TL/Baş Damızlık Erkek Materyal (Koç ve Teke) Desteği 200 TL/baş Tablo 14: GTHB 2016 Yılı hayvancılık destekleri Hayvan başına ödenen doğrudan teşvikler yanında, yatırımları destekleyen Kırsal Kalkınmayı Destekleme Programı kapsamında yatırımların %50 sine kadarlık kısmı için hibe verilmektedir. Projeye katılan 10 firmanın 2 si bu destekten faydalanmıştır. Ayrıca AB’nin ortak tarım politikaları kapsamında aday ülkelerde Avrupa Birliği Katılım Öncesi Yardım Aracı Kırsal Kalkınma Programı (IPARD) çerçevesinde tarım ve hayvancılık işletmelerine hibeler verilmektedir. Bu iller; Ağrı, Ardahan, Bingöl, Bitlis, Erzincan, Erzurum, Elazığ, Hakkâri, Iğdır, Kars, Malatya, Muş, Tunceli, Van, Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Mardin, Siirt, Şanlıurfa, Şırnak, Konya, Karaman, Niğde, Aksaray Samsun, Ordu, Giresun, Trabzon, Rize, Artvin, Bayburt ve Gümüşhane olup; IPARD kapsamında; İnşaat yatırımı (%50 hibe) ile damızlık koç-teke ve Damızlık boğa (%80 hibe) alımı için yatırım hibe desteği uygulamaktadır. (HAYGEM, 2016) Ancak KIRŞEHİR ne yazıkki IPARD kapsamında bulunmamaktadır. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Hayvancılık Genel Müdürlüğü (HAYGEM) raporunda 2016 Temmuz hayvancılık istatistikleri aşağıda verilmiştir. (HAYGEM, 2016) Sığır ve Manda varlığı açısından 2002-2015 yılları arasında büyükbaş hayvan sayıları Tablo 15: 20022015 Dönemi Türkiye Büyükbaş hayvan sayları de görülmektedir. Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 42 Tablo 15: 2002-2015 Dönemi Türkiye Büyükbaş hayvan sayları Yine, 2002-2015 yılları arasında büyükbaş hayvan sayıları cinslerine göre Tablo 16: 20022015 Türkiye'de cinslerine göre büyükbaş hayvan sayıları de görülmektedir. Bu tabloda yerli ırkın %36 dan %13 lere giderek azaldığı, kültür ırkların %18,97 den %45,63 e arttığı görülmektedir. Tablo 16: 2002-2015 Türkiye'de cinslerine göre büyükbaş hayvan sayıları Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 43 4. Yerel /Bölgesel / Küme Analizi: 4.1 Sektörün Bölgedeki Gelişimine Genel Bakış Konum olarak Türkiye’nin tam ortasında İç Anadolu bölgesinde bulunan Kırşehir’in tarihi Hititler’e kadar dayanmakta olup tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. İlin adının o zaman ne olduğu henüz bilinmemektedir. İlin bir ara Aquae Saravenas (AkovaSaravena) adıyla (MÖ.2.yy.) bilindiği anlaşılmıştır. Önceleri Makissos (Macissus) adıyla anılan kent, İmparator I. Jüstinianos devrinde (527-568) yeniden kurulmuş ve Jüstinianopolis diye anılmaya başlamıştır. Uçsuz bucaksız kırın ortasında yükselen bu kente Türkler "Kır şehri" adını vermişlerdir. Kır şehri zamanla halk dilinde "Kırşehir" olmuştur. Bu gün bile bazı köylerinde yaşayan halk, burasını Kır şehri diye anar. Kırşehir ismi Türkçe'dir. Bir rivayete göre de Timur'un Anadolu'ya gelişinde kendisine karşı koyan burada yaşayan halkı göstererek "kırın şehri" dediği, daha sonra bunun Kır şehri olarak değiştiği ve bu günkü ismini aldığı da söylenmektedir. (Kırşehir Valiliği, 2016) Kırşehir, İç Anadolu bölgesinin Ortakızılırmak havzasında, yüzölçümü 6.665 km2 olup, Türkiye yüzölçümünün % 0,8 ini, İç Anadolu Bölgesinin %2,9’unu oluşturur. Kırşehir yüzölçümü bakımından 81 il içerisinden 53.sıradadır. İç Anadolu Bölgesi’nin ortasında yer alan Kırşehir; doğudan batıya, güneyden kuzeye giden karayolu ulaşım ağının üzerinde yer alması nedeni ile Türkiye’nin ulaşması kolay illerindendir. Kırşehir’de hava limanı olmayıp, en yakın hava limanı 83 km uzaklıktaki Nevşehir-Kapodokya Havalimanıdır. En yakın demiryolu, 70 km kuzeydoğudaki Yozgat-Yerköy ilçesindedir. (Kırşehir Gıda tarım ve Hayvancılık Bakanlığı İl Müdürlüğü, 2014) Aşağıdaki Şekil 17: Kırşehir Haritası’ndan da görüleceği gibi Doğu ve Güneydoğuda Nevşehir, Güneyde Aksaray, Batıda Kırıkkale Güneybatısında Ankara, Kuzey ve Kuzeydoğuda Yozgat illeri ile komşudur. Ankara’ya 181 km, Kayseri2ye 132 km, Nevşehir’e 92 km, Aksaray’a 111 km, Kırıkkale’ye 112 km ve Yozgat 116 km uzaklıktadır. (Kırşehir Valiliği - Ahiler Kalkınma Ajansı, 2014) Şekil 17: Kırşehir Haritası Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 44 Kırşehir’de rakım 900-1200 metre arasındadır. Dağlık bir alandır. Kızılırmak, Kılıçözü deresi, Delice ırmağı, Kaman Kılıçözü deresi, en önemli akarsu kaynaklarıdır. Seyfe baraj gölü, Kesikköprü barajı ve Çuğun baraj gölleri mevcuttur. Başlıca Ovalar, Malya ovası, Çoğun (Çuğun) ovası ve Güzler ovası ile Hamamözü,Değirmenözü, Acıöz, Maniöz ve Kenar ovaları mevcuttur.Tatariyas, Kuytuluk, Körkuyu, Çardaklıbel, Yalnızmezar, Göbeklaleli, Güllüdağ, Ekizağıl ve Aksaklı yaylaları mevcuttur. Vadileri arasında, Kızılırmak vadisi, Kırşehir Kılıçözü vadisi, Delice ırmak vadisi ve Kaman Kılıçözü vadileri sayılır. Kırşehir alanlarının dağılımı Tablo 17: Kırşehir alan dağılımı de görülmektedir. (KIRŞEHİR Ticaret Borası, 2016) KIRŞEHİR TÜRKİYE KULLANIM DURUMU ALANI (ha.) 1.Kültür arazisi varlığı % ALANI (ha.) % 454.720 69,2 23.811.000 66 a-Tarla ürünleri ekim alanı 240.323 58,4 15.618.000 66 b-Nadas alanı 158.947 28,9 4.147.000 17 c-Bağ alanı 1.850 0,4 438.000 1,8 d-Meyve bahçesi alanı 3.500 1 1.968.000 8,2 e-Sebze ekim alanı 5.000 1,3 808.000 3,4 f-Tarıma elverişli olupta kullanılmayan alan 45.100 10 828.000 3,5 2.Çayır-mer'a alanı 126.886 19,2 15.905.633 20,5 3.Orman fundalık alanı 24.706 3,8 21.600.000 27,6 4.Tarıma elverişsiz alan 50.700 7,8 6.600.000 8 100 78.000.000.000 TOPLAM 657.012 100 Tablo 17: Kırşehir alan dağılımı Tablo 18: Kırşehir İli Tarım Arazisi Sulama Durumu dan da görüleceği gibi %10’u sulanmaktadır. (Kırşehir Ticaret Borsası, Ağustos 2016) İLÇESİ SULANAN TARIM ALANI (Ha) Tarım Alanı (Ha) Devlet Toplam Halk Sulaması (Ha) Sulaması (Ha) Sulama( Ha) Sulanmayan Tarım Alanı (Ha) MERKEZ 114.653 14.838 2.366 17.204 97.449 KAMAN 82.891 5.367 2.418 7.785 75.106 MUCUR 80.295 1.444 962 2.406 77.889 BOZTEPE 41.746 1.011 674 1.685 40.061 AKÇAKENT 24.914 4.230 1.820 6.050 18.864 AKPINAR 30.713 2.988 1.118 4.106 26.607 ÇİÇEKDAĞI TOPLAM 79.508 454.720 1.764 31.642 1.176 10.534 2.940 42.176 76.568 412.544 Tablo 18: Kırşehir İli Tarım Arazisi Sulama Durumu Kırşehir toplam 4.547.200 dekar tarım arazisine sahip olup bunun 421.760 dekar alanı fiilen sulanmaktadır. İle ait kullanılan tarım alanlarının %66,2’sinde tarla bitkileri, %0,6’sinde sebze ve %0,9’da meyve yetiştirilmektedir. İl tarım alanlarının sadece %9,3’ünün sulanması ve yağışların düşük olmasına bağlı olarak genelde kuru tarım yapılmakta ve arazinin %32,4’ü nadasa bırakılmaktadır.Kırşehir’de bulunan bu tarım arazilerinde; ağırlıklı olarak buğday Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 45 Türkiye’nin %1,6 sını teşkil eden 287.676 Ton), arpa (Türkiye’nin %3,6 sını teşkil eden 212.897 Ton) ve şeker (Türkiye’nin %1,4 ını teşkil eden 233.325 Ton) pancarı üretilmektedir. Bu bitkiler hayvancılık üretiminin temel yem bitkileridir. (Kırşehir Valiliği - Ahiler Kalkınma Ajansı, 2014) Karasal iklim hâkimdir. Kışları soğuk ve yağışlı, yazları sıcak ve kurak geçer. İlk baharda yağmurlu, sonbaharda ise az yağmurludur. Kırşehir’deki yıllık yağış ortalaması, 350-500 mm arasında değişmektedir. Maksimum yağış ilkbaharda, minimum yağış yaz aylarında gerçekleşir. Yıllık yağış ortalaması 383,3 mm’dir. İl, yağış dağılımı düzensiz olup en çok ihtiyaç duyulan yaz aylarında en az oranda yağış almaktadır. (Kırşehir Valiliği - Ahiler Kalkınma Ajansı, 2014) Türkiye genelinde sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasında Bölge illeri orta seviyelerde yer almaktadır. Sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksine göre, Kırşehir 40 sırada yer almaktadır Bölge özellikle büyükbaş hayvancılık açısından oldukça önemli bir üretim hacmine sahiptir. Şekil 18: TR71 Bölgesi Kırmızı Et Üretimi Dağılım Haritası’ ndan da görüleceği gibi Kırşehir et üretiminde oldukça iyi konumdadır. (AHİLER kalkınma Ajansı, 2014) Şekil 18: TR71 Bölgesi Kırmızı Et Üretimi Dağılım Haritası AHİLER Kalkınma Ajansı Bölge planı (2014-2023) de TR71 Düzey 2 Bölgesi’nde Kırşehir Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 46 Bölgesi kırmızı et ve et ürünleri üretiminin, Aksaray Bölgesi ise süt ve süt ürünleri üretiminin merkezi olarak planlanmaktadır. Nüfusun% 42' i kırsal kesimde yaşamaktadır. Kentleşme gerçek anlamda kırsal alanla ilgisini kesmediğinden kentteki nüfusun tarımdan etkilenme oranı oldukça fazladır. Topraklı aile sayısı 25.240 olup, çalışan nüfusun % 65 i tarım kesiminde istihdam edilmektedir. (Kırşehir İl GIDA TARIM VE HAYVANCILIK Müdürlüğü, 2016) Kırşehir’de son 10 yılda besi hayvancılığı yönünden kayda değer bir gelişme gözlenmlenmiştir. Özellikle Kırşehir merkeze bağlı Körpınar köyünde İstanbul Et Kombinası’nın kurulmasıyla birlikte eskiden her aile hayvancılığı ile uğraşan kişiler, besilik hayvan besleyip kestirmenin karlılığını görmesiyle ve canlı hayvan ithalatının açılmasıyla, canlı hayvan sayısında büyük bir artış yaşanmıştır. Bu artışa hayvancılık desteklemeleri ve Ziraat Bankası’nın hayvancılık kredilerinde düşük faiz ve ödeme kolaylığı sağlaması da etkili olmuştur. Kırşehir’de yer alan önemli kesimhanelerin içerisinden ilk 3 e Kırşehir Et Kombinası, İstanbul Et Kombinası, Kısmet Et Kombinası girmektedir. İLCİ Tarım işletmesi, TEKYÖN Hayvancılık, ALTINIŞIK Hayvancılık damızlık hayvancılık yapan profesyonel işletmelerdendir. (Kırşehir Ticaret Borsası, 2016) Kırşehir büyük ve küçük baş hayvan sayısı bakımından çevre illere göre önemli bir yer teşkil etmesine rağmen birim başına üretim yeterli düzeyde değildir. Kırşehir’de uzun yıllardır yapılan ıslah çalışmaları ve uygulamaya konulan teşvik tedbirleri sonucu, bir taraftan yüksek verimli ırklar ile bunların melezlerinin mevcut hayvan populasyonlarındaki oranının artırılması diğer taraftan bakım ve beslenme koşullarının iyileştirilmesi suretiyle birim başına verimde önemli artışlar sağlanmıştır. Sığır varlığında, bölge sığır mevcudunun % 3,46’ sına, ülke sığır varlığının %o,59’ una sahiptir. Hayvansal ürünler üretiminde, süt üretimi ile orta Anadolu bölgesi toplam üretiminin % 3,25’ ini, ülke toplam üretiminin de %o,59’ unu gerçekleştirmektedir. (Dünya Kırşehirliler Derneği Oluşumu, 2016) Hayvancılık bütün dünyada olduğu gibi Türkiye’de de artan nüfusun yeterli ve dengeli beslenmesinde ve birçok alanda endüstri hammaddesi olarak kullanılması açısından önemli bir yer tutmaktadır. Hayvancılık, kırsal alanlarda yaşanan işsizliği azaltmak ve önlemek, köyden kente göçün önüne geçerek kentlerde yaşanan çarpık kentleşme ve nüfus baskını azaltmak gibi sosyal fonksiyonlar üstlenmiştir. Ekonomik fonksiyonlarına bakıldığında ise bu fonksiyonlar, ülkenin dengeli kalkınmasına katkıda bulunmak, ulusal geliri artırmak ve daha öncede bahsedildiği gibi birçok sektöre (et, süt, deri, kozmetik, ilaç) hammadde sağlamak seklinde sıralanabilmektedir. Kırşehir önemli bir tarım ve hayvancılık merkezi konumundadır. Bununla birlikte Kırşehir’in de dâhil olduğu TR71 Bölgesinin gayri safi katma değer içinde tarım sektörünün payı %22,7’dir. (Kırşehir Gıda tarım ve Hayvancılık Bakanlığı İl Müdürlüğü, 2014) Kırşehir hayvan sayıları Tablo 19: Kırşehir 2016 Hayvan Sayıları’ da görülmektedir. (Kırşehir Ticaret Borsası, Ağustos 2016) Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 47 BÜYÜKBAŞ SIĞIR 137.582 177.720 KÜÇÜKBAŞ BUZAĞI-DANA 40.040 MANDA 98 KOYUN 136.200 153.100 KEÇİ 16.900 KANATLI TEK TIRNAKLI 768.239 1.487 Tablo 19: Kırşehir 2016 Hayvan Sayıları Büyük baş hayvancılığın en önemli konularından biri olan, meraların Kırşehir’deki dağılımı Tablo 20: Kırşehir'de Mera Dağılımı da görülmektedir. (Kırşehir Ticaret Borsası, Ağustos 2016) KIRŞEHİR İLİ MERA TESBİT-TAHDİT DURUMU TOPLAM TARIM ALANI (da.) MERA ALANI (Da.) % TESBİT YAPILAN TAHDİT YAPILAN KADASTRO GÖREN KÖY-BELDE KÖY Belde ALAN (Da.) KÖY BELDE SAYISI ALAN (Da.) Sayısı 5/a SAYISI MERKEZ 1.146.530 396.410 34.5 56 56 396.410 44 277.830 AKPINAR 307.130 207.050 67.4 21 21 207.050 0 0 AKÇAKENT 249.140 42.430 17 27 27 42.430 0 0 BOZTEPE 417.460 72.370 17.3 15 15 72.370 7 34.690 ÇİÇEKDAĞI 795.080 105.500 12 47 47 105.500 11 34.630 KAMAN 828.910 211.550 25.5 52 52 211.550 13 62.140 MUCUR 802.950 233.550 29 45 45 233.550 0 0 TOPLAM 4.547.200 1.268.860 19.2 263 263 1.268.860 75 409.290 İLÇESİ Tablo 20: Kırşehir'de Mera Dağılımı Kırşehir’de üretilen hayvansal üretim değerleri TUIK (2012) verilerine göre TR71 bölgesine göre %19’unu, Türkiye içerisinde ise %0,7 sini oluşturmaktadır. (Kırşehir Valiliği - Ahiler Kalkınma Ajansı, 2014) Tablo 21: Kırşehir'de 2012 verilerine göre Büyükbaş hayvan Üretimi’ nden de görüleceği gibi, yerli hayvanda TR71 bölgesinin %36,7 sini oluşturmaktadır. Tablo 21: Kırşehir'de 2012 verilerine göre Büyükbaş hayvan Üretimi TUİK 2013 verilerine göre TR71 Bölgesi’nde en çok ithalat yapılan faslın %56 pay ile “Canlı Hayvanlar” olduğu görülmektedir. Türkiye’de son yıllarda et fiyatlarına artışı engellemek için canlı hayvan ve et ithalatının açılmasıyla bu fasılda ithalatlar artmıştır. Bölgede ise besi hayvancılığının yaygın olduğu Kırşehir’de en fazla canlı hayvan ithalatı gerçekleştirilmiştir. Tablo 22: Bölge Canlı Hayvan ithalatı tablosundan da görüldüğü gibi, Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 48 TR71 Bölgesinde 2013 Ocak-Temmuz toplam canlı hayvan ithalatı 8.356.333 $’dır. (Kırşehir Ticaret ve Sanayi odası, 2015) Bölge/İl TR71 Canlı Hayvan Sektörü İthalatı($) 8.356.333 Kırşehir Kırıkkale Aksaray Nevşehir Niğde 3.779.159 846.000 2.811.522 0 919.652 Tablo 22: Bölge Canlı Hayvan ithalatı TUİK verilerine göre Türkiye 2010 Haziran-2012 Eylül sonu arasını kapsayan dönemde 300 kilogram ve üzeri canlı ağırlığa sahip yaklaşık 398.000 baş kasaplık sığır, yaklaşık 184.000 ton kuzu-sığır eti ithal etmiştir. Bu dönemde 80 kilogram ile 300 kilogram arası canlı ağırlığa sahip, yaklaşık 397.000 baş besilik sığır ithal edilerek besiye alınmıştır.102.000 baş koyun, 1.000.000 baş kuzu olmak üzere, yaklaşık 1.102.000 baş küçükbaş kasaplık canlı hayvan ithal edilmiştir. Bu dönemde kuzu-sığır etine yaklaşık 844.000.000 $, kasaplık canlı sığıra yaklaşık 734.000.000 $, besilik canlı sığıra yaklaşık 440.000.000 $, kasaplık küçükbaş canlı hayvana ise yaklaşık 211.000.000 $ olmak üzere toplam 2.229.000.000 $ döviz ödenmiştir. (Kırşehir Ticaret ve Sanayi odası, 2015) Yukarıda analizlerde görüldüğü üzere Türkiye ve dolayısıyla TR71 bölgesi, canlı hayvan ithal etmekte, ancak ihracat yapamamaktadır. Hayvansal gıdaların kalitesi kadar yeterli miktarda ve erişilebilir olması, stratejik açıdan önem arz etmektedir. Kırşehir’in mevcut nüfus yapısı, arazi durumu, büyükbaş hayvan sayısı, coğrafi konumu, işsizlik, gıdanın stratejik önemi ve Türkiye’de ve Dünya’da gelişen süt ve süt ürünleri ve kırmızı et sektörü; hayvancılığın sadece büyük ölçekli işletmelerce değil, orta ölçekli işletmelerce de yapılmasını ve orta ölçekli işletmeleri dinamik tutmayı da zorunlu kılmaktadır. Kırşehir Sanayi Raporu isimli (Ahiler Kalkınma Ajansı, 2016) raporda rekabetçilik analizi yapılmış ve et, süt ve süt ürünleri alanında hem yerel ve ülkesel hem de dış kaynakların çekilmesi için eylem planları hazırlanmıştır. Öne çıkan konular aşağıdaki gibidir. Et, süt ve süt ürünleri konusunda il dışından yatırımcı çekmek için bir tanıtım kampanyasının düzenlenmesi Entegre kırmızı et ve süt ürünleri üretim tesislerinin desteklenmesi Uluslararası gıda standartları eğitimlerinin desteklenmesi Bu rapoda Kırşehir’in ithalat verilerine Türkiye verilerine orantılayarak bakıldığında ise ilk sırada tarım ve hayvancılığın öne çıktığı, 2011 verilerine göre ilk sırada, ülkenin toplam ithalatı içerisinde %0,87 ile et ve süt ürünleri ithalatının olduğu özellikle belirtilerek, bu alanda yapılması gereken eylemler sıralanmaktadır. Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 49 4.2 Bölgenin Rekabet Avantajları Kırşehir’in tarımsal üretim değeri oldukça düşük olup, ülke içersindeki payı 51’in altındadır. İlin tarımsal üretim değerinin %53,3’sini bitkisel üretim, %46,6 sını canlı hayvan ve %10,2’sini de hayvansal ürün değeri oluşturmaktadır. (Kırşehir Valiliği - Ahiler Kalkınma Ajansı, 2014) Ancak Kırşehir Gıda Tarım ve Hayvancılık il Müdürlüğü verilerine göre (KIRŞEHİR - HAYGEM, Ağustos 2016) 2002 yılından 2015 yılına kadar büyükbaş hayvan sayısı sürekli artış göstermiş, 2015 yılında azalmıştır. Kırşehir Gıda Tarım ve Hayvancılık il Müdürlüğü verilerinde (KIRŞEHİR - HAYGEM, Ağustos 2016) sığır kesiminin arttığı açıkça Tablo 23: Kırşehir Kesilen Hayvan Sayısı (baş)Hata! Başvuru kaynağı bulunamadı.’ ndan görülmektedir. Tablo 23: Kırşehir Kesilen Hayvan Sayısı (baş) Kırşehir Ticaret Borsası verilerine göre; (Kırşehir Ticaret Borsası, Ağustos 2016) Tablo 24: Kırşehir 2010-2015 Hayvan sayıları’ndan ve Kırşehir il Tarım il Müdürlüğü verileri; (Kırşehir İl Tarım Müdürlüğü, Haziran 2016) verilerine göre oluşturulan Şekil 19: Kırşehir 2010-2015 Hayvan Sayıları Grafiği’nden de görüleceği gibi Kırşehir2de 2014 yılına kadar hayan varlığı artmış ancak 2015 den itibaren düşmeye başlamıştır. 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Büyük Baş 3.652.944 4.769.759 10.000.355 10.509.535 13.164.358 9.873.251 Küçük Baş 51.801 29.478 5.000 19.043 20.018 9.770 Tablo 24: Kırşehir 2010-2015 Hayvan sayıları Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 50 Şekil 19: Kırşehir 2010-2015 Hayvan Sayıları Grafiği 14.000.000 12.000.000 10.000.000 8.000.000 6.000.000 4.000.000 2.000.000 0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Kırşehir Ticaret Borsası verilerine göre; (Kırşehir Ticaret Borsası, Ağustos 2016) Kırşehir’de yer alan HAYVANCILIK İŞLETME SAYILARI Tablo 25: Kırşehir'de Hayvancılık İşletme Sayıları’ da verilmiştir. Bu tablodan da görüleceği gibi; %71’i 0-50 baş hayvan barındıran küçük işletmelerdir. Projemize dahil olan 10 işletme ise kalan %29’luk grupta yer almaktadır. Son yıllarda ülkenin ithalat rejiminin değiştirmesi (%60 vergi uygulaması ve ET – SÜT Kurumuna ithalat yapma izni vermesi) nedeni ile kapasiteler %40 civarında doludur. Bu düşük kapasite işletmeleri çok zor duruma sokmakta ve zarar etmelerine yol açmaktadır. İşletme Kapasitesi Besi İşletmesi Damızlık İşletmesi İşletmedeki mevcut İşletmenin doluluk oranı (%) hayvan sayısı (Ad.) 0-50 arası 1.318 6.964 26.360 % 40 50-100 arası 330 54 16.500 % 50 100-200 arası 135 5 10.800 % 40 200 ve yukarısı 65 3 53.830 % 41 Toplam 1.848 7.026 107.490 % 42 TOPLAM 8.874 Tablo 25: Kırşehir'de Hayvancılık İşletme Sayıları Kırşehir Ticaret Borsası verilerine göre; (Kırşehir Ticaret Borsası, Ağustos 2016) Kırşehir’de ilçe bazında büyükbaş hayvan sayıları Tablo 26: Kırşehir'de İlçe Bazında Büyükbaş Hayvan Sayıları’ da verilmiştir. İLÇE ADI Merkez Akçakent Akpınar Boztepe Çiçekdağı BESİ SAYISI (Büyük Baş) 47.400 1.100 3.420 21.500 1.650 Kaman Mucur 6.320 18.600 TOPLAM 99.990 Tablo 26: Kırşehir'de İlçe Bazında Büyükbaş Hayvan Sayıları KIRŞEHİR’de yapılan çalışmalarda İşletmelerin yaşadığı sıkıntılar (Kırşehir Ticaret Borsası, Ağustos 2016) aşağıdaki şekilde analiz edilmiştir. Büyük baş hayvan sektörü ilde, 3000 işçi ve çiftçiye istihdam sağlanmaktadır. Ayrıca bankacılık sektöründe kredi hareketliliği noktasında motor görevi yapmaktadır. Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 51 İl ve bölge pazarlarındaki yerli besilik hayvan yetersizliği nedeniyle işletmeler % 40 kapasite ile çalışıyor durumdadır. İldeki besilik hayvan işletmelerinin tam kapasite ile çalışabilmesi için 2 ay içerisinde yaklaşık 120.000 besilik hayvan teminine ihtiyaç bulunmaktadır. İl ve bölge pazarlarında satılan canlı hayvan baskül alım fiyatı yaklaşık olarak 30 TL’dir. 6-8 aylık erkek hayvan yaklaşık 5.000 TL olup bu fiyatlara alınan hayvandan besi sonrası kar edilebilirliğin ve besicilik işinin sürdürebilirliğin zora girmektedir. İlde son iki yıl içerisinde 160 adet besilik işletme projelendirilmiş olup 27 adet yatırımcı kırsal kalkınma fonundan yararlanarak besi işletmeleri yapmışlardır. Desteklemeleri alabilmeleri için taahhüt ettikleri besilik materyali temin edemediklerinden %50 hibe desteğini alamamaktadırlar. Bu durum nedeniyle işletme sahipleri ekonomik olarak zor duruma düşmüşlerdir. Konuya bir çözüm bulunmazsa bankalara olan borçlar ödenmediği gibi üreticilerimizin % 50 si batma durumu ile karşılaşılacaktır. Et süt kurumunun besilik materyal ithalatında zaman kaybı yapması nedeniyle işletmeler boş kalmaktadır. Et Süt Kurumunun mevcut yapısıyla yapmış oldukları besilik hayvan ithalat ihalelerinin gerek sayı gerekse de hayvan temin zamanı değerlendirildiğinde ildeki işletmelerin boş kalacağı ve işletmelerimizin besicilik sektörü sürdürülebilir halde olmayacaktır. Et ve Süt Kurumu ile besicilerin yapmış oldukları görüşmelerde küçük ölçekli işletmelere öncelik verilecegi, 200 baş ve altı işletme sahiplerinin talebine karşılanacağı anlaşılmıştır. Bu durum İl, besicilik sektörünün genelde 200 baş ve üzeri işletme olması nedeni ile işletmelerin doluluk oranında çok fazla değişim olmamasına ve işletmelerin boş kalmasına neden olacaktır. Hayvancılık Genel Müdürlüğünün %60 fon karşılığı hayvan ithalatının gerçekleştirebileceği duyurusu sonrası ildeki sektör öncülerinden Kısmet Deri Mam. Ltd. Şti, İstanbul Et Ltd. Şti. Ekin Tarım Ltd. Şti. başta olmak üzere birçok işletme sahibi yaklaşık 1.000.000 (Bir milyon) Euro ithal hayvan için kapora bedelini yurt dışındaki Fransız firmalarına gönderilmesi sonucu Genel Müdürlüğün %60 fonla dahi ithalat izni vermemesi nedeniyle maddi kayıplara neden olmuştur. Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 52 4.3 Sektörün Bölgedeki İhracat ve İthalat Yapısı TUIK (TUIK, Hayvancılık İstatistikleri, 2016) verilerine göre Türkiye’nin ülkeler bazında dağılımı Tablo 27: Türkiye'nin Canlı Hayvan İthalatının son 5 yıldaki değişimi (000 USD) aşağıda verilmektedir. 2011 den bu yana ithalatın azaldığı ve son 5 yıl içerisinde toplamda en fazla ithalat yapılan ülkelerin Uruguay, ABD, Macaristan, Fransa, Avusturya olduğu görülmektedir. Ülkeler 2011 2012 2013 2014 Dünya Toplamı 848.736 775.413 300.758 110.333 Uruguay 191.775 73.529 86.001 167.150 France Germany - 2015 TOPLAM 298.797 2.334.037 55.571 - 67.417 388.292 3.402 - 61.186 317.739 309 1.752 17.831 58.618 78.510 65.850 58.805 33.028 28.416 27.983 214.082 32.279 9.361 9.147 21.506 72.293 Hungary 143.229 134.744 52.263 14.869 17.056 362.161 United States of America 186.226 93.515 57.627 26.525 13.990 377.883 16.998 3.364 6.291 12.641 39.294 1.709 6.745 8.454 Austria Czech Republic - Slovakia - Italy - - - Estonia 8.279 5.709 3.643 2.644 6.736 27.011 Latvia 4.782 4.934 3.829 2.137 3.075 18.757 112.854 58.880 1.204 205.396 296 1.367 195 195 150 18.182 Australia Netherlands - Belgium - Lithuania 771 6.531 Brazil 17.535 59.048 Greece 9.211 5.779 Jordan 1.324 12.220 India - Slovenia 263 33.982 - - 110.565 201 - 16.831 - - 1.324 6.850 - - 74.565 92 - - 92 - - - 107 938 - - - 938 1.640 - 55.495 - - 1.895 107 - Sweden 300 - 9.343 Mexico 32.458 - Tablo 27: Türkiye'nin Canlı Hayvan İthalatının son 5 yıldaki değişimi (000 USD) Yine aynı şekilde TUIK (TUIK, Hayvancılık istatistikleri, 2016) verilerinde Tablo 28: Türkiye'nin son 5 yıldaki Kırmızı Et ithalatı (000 USD) canlı hayvan ithalatındaki azalmanın kırmızı et ithalatını 2015 yılında yaklaşık 10 kat arttırdığı gözlenmektedir. Ülkeler 2011 2012 2013 Dünya Toplamı 2.754 5.762 3.966 - 49.824 62.306 Poland 1.826 Bosnia and Herzegovina - Iraq - 5.749 2014 2015 TOPLAM 3.966 - 35.146 46.687 - - 14.663 14.663 13 - - 16 29 - Germany 816 - - - - 816 Slovakia 112 - - - - 112 Tablo 28: Türkiye'nin son 5 yıldaki Kırmızı Et ithalatı (000 USD) Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 53 TUIK verileri, (TUIK, Hayvancılık İstatistikleri, 2016) canlı hayvan ihracatı olacak şekilde incelenmiş, Tablo 29: Türkiye'nin son 5 yıldaki Canlı Hayvan İhracatı (000 USD) canlı hayvan ihracatının çok düşük seviyelerde olduğu, ülkemizin kırmızı et hayvancılığında büyük atılım yapması gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. En fazla ihracat yapılan ülkeler ise; Azerbeycan, Türkmenistan, Sudi Arabistan ve Sudan’dır. Ülkeler 2011 2012 Dünya Toplamı - Sudan - - Turkmenistan - - Azerbaijan - Syrian Arab Republic - 2013 30 2014 1 - 30 - 2015 TOPLAM 2 - 51 84 51 51 408 2 - 410 732 199 - 961 18 77 - 95 Tablo 29: Türkiye'nin son 5 yıldaki Canlı Hayvan İhracatı (000 USD) Yine aynı şekilde, TUIK verileri, (TUIK, Hayvancılık İstatistikleri, 2016) canlı hayvan ihracatı olacak şekilde incelenmiş, Tablo 30: Türkiye'nin son 5 yıldaki Kırmızı Et ihracatı (000 USD) kırmızı et ihracatı açısından da az rakamlar tuttuğu görülmektedir. Kırmızı et ihracatında ilk 3 ülke olarak karşımıza; serbest bölge hariç; Kıbrıs, Afganistan, Irak çıkmaktadır. Ülkeler 2.011 2.012 2.013 2.014 World 237 424 357 154 174 1.346 11 211 25 141 388 77 100 - 14 201 13 14 Free Zones - Iraq 10 2.015 Toplam United Arab Emirates - - - Kuwait - - - - 4 4 Bahrain - - - - 2 2 Kyrgyzstan - - - - 1 1 Tajikistan - - Turkmenistan - - Afghanistan Azerbaijan 13 - Cyprus 214 1 8 92 8 18 - 18 110 - 238 56 - - - 56 92 - - - 306 15 - - 27 - - 85 Libya, State of - 12 Maldives - 85 - 23 - Tablo 30: Türkiye'nin son 5 yıldaki Kırmızı Et ihracatı (000 USD) Ne yazık ki, TUIK verilerinde KIRŞEHİR’in canlı hayvan ve kırmızı et ithalat ve ihracat verileri mevcut değildir. Bu sebeple; ülke verileri kullanılarak, projemizde aşağıdaki ülkeler dış ticaret kapasitini geliştirmek amacıyla belirlenmiştir. İthalat ve kıyaslama için ülkeler Avrupa kıtası: Fransa, Hollanda, Almanya Amerika Kıtası: ABD, Kanada, Brezilya, Uruguay İhracat için ülkeler Ortadoğu: İran, Lübnan, Endonozya Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 54 Alım heyeti getirilecek ülkeler; Asya : Rusya, Azerbeycan, Gürcistan, Kazakistan Ortadoğu: Katar, İsrail, BAE 4.4 Bölgede Sektördeki Kilit Oyuncular: Yapılan anket çalışması sırasında 4 katılımcı firma ihracat yaptığını beyan etmişse de, bölgede KIRŞEHİR TSO ve KIRŞEHİR Ticaret Borsasına kayıtlı işletmeler içerisinde, ihracat belgeleri (ATR, EURO1,Menşei şehadetnamesi) alarak kayıtlı canlı hayvan ihracatı yapan işletme bulunmamaktadır. Bu sebeple ihracat yapan bu firmaların aracı üzerinden ihracat yaptıkları düşünülmektedir. Kırşehir Ticaret Borsası; Kırşehir’de faaliyette bulunan 72 büyükbaş hayvan işletmeleri içerisinde yer alan kilit oyuncuların kapasite ve mevcut hayvan sayılarını aşağıdaki Tablo 31: Kırşehir'de Büyükbaş Hayvan İşletmeleri’ da göründüğü gibi vermiştir. Firma Adı ÇAĞLAYANLAR İLCİ Tarım TEKYÖN hayvancılık KISMET Et ÇETİNLER KANGALLAR İSTANBUL Et EKİN Tarım DANACI Et TURK Yılmaz BURÇAK Hayvancılık RAMAZAN Akça OSMAN Seçer ERSİN Kılıç MUSTAFA Şahin TOPLAM Kurulu kapasite (baş) 30.000 20.000 10.000 6.000 6.000 6.000 5.000 4.000 3.000 3.000 1.500 1.500 1.500 1.000 1.000 99.500 Mevcut Hayvan (baş) 15.000 10.000 3.000 4.000 4.000 4.000 3.000 2.000 2.000 1.500 700 700 800 500 500 51.700 %52 Tablo 31: Kırşehir'de Büyükbaş Hayvan İşletmeleri 4.5 Bölgede Sektörü Destekleyen Kurum ve Kuruluşlar Bölgede, sektör ile ilgili işbirliği kuruluşları, sektörel dernek ve/veya kuruluşları ve bu kuruluşların faaliyetleri, üniversite ve kamu kurumlarının sektöre olan etkisi, yürütülmekte olan projeler olarak aşağıdakiler sayılabilir. Kırşehir Ticaret ve Sanayi odası (TSO): Oda, ticaretin ve sanayinin ülke yararına olacak şekilde gelişmesine çalışmak, ticaretin ve sanayinin ihtiyaç duyduğu her türlü mesleki bilgiyi sağlamak, ticaret ve sanayiye ait her türlü araştırma, inceleme ve istatistiki çalışmalar yapmak, ihracat konusunda üyeleri yönlendirmek, Pazar araştırmalarına yardımcı olmak, devlet yardımları hakkında üyeleri bilgilendirmek, uyulması zorunlu mesleki kararlar almak, mesleki faaliyetlere ait konularda ilgili birimlere görüş bildirmek, kurslar, seminerler, konferanslar ve çalışma grupları yoluyla eğitim ve bilinçlendirme faaliyetlerinde bulunmak, yerel ve bölgesel fuar, sergi gibi faaliyetleri düzenlemekten sorumludur. Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 55 Kırşehir TSO 1484 tane faal üyeye sahiptir. Kurumsallaşma konusunda son iki yılda oldukça önemli adımlar atan Kırşehir TSO, ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi, ISO 10002 Müşteri Memnuniyeti Yönetim Sistemi, ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi ve ISO 27001 Bilgi Güvenliği Yönetim Sistemi belgelerine sahiptir. Aynı zamanda Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği tarafından B sınıfı akredite oda ilan edilmiştir. Kırşehir Ticaret ve Sanayi Odası tam zamanlı çalışan 9 personeli ile birlikte 4 katlı hizmet binasında üyelerine hizmet vermektedir. Aynı zamanda Oda çatısı altında faaliyetlerini yürüten Dış Ticaret ve Projeler Birimi de mevcuttur. Söz konusu birimde 1 adet personel görev almaktadır. Dış Ticaret ve Projeler Biriminde görev alan personelimiz söz konusu alanda yaklaşık 4 yıllık deneyime sahiptir ve ileri derecede İngilizce bilmektedir. Kırşehir Ticaret ve Sanayi Odası adına proje hazırlanması, kabul edilen projelerin yürütülmesi ve dokümantasyonundan sorumludur. Üyelerinin çoğu KOBİ sınıfına girecek firmalardır. Kırşehir TSO her yıl düzenli olarak üye taleplerine göre eğitimler, ve güncel konularda bilgilendirme toplantıları düzenlemektedir. Bu güne kadar gerekleştirdiği projeler; 1- Kırşehir’de Mobilyacı Firmaların Kümelenme Mantığı ile İhracata Yönlendirilmesi Projesi: Ekonomi Bakanlığı tarafından desteklenen UR-GE projesinde dış ticaret eğitimleri verilmiştir. Kırşehir’deki mobilya firmalarının ihtiyaç analizi yapılmıştır. Kırşehir Ticaret ve Sanayi Odası projede lider kuruluştur. Proje bütçesi 700.000 $’dır. 2- Her Kadın Bir Dünya: Kırşehir’deki girişimci kadınlara kişisel gelişim eğitimleri verildi. Kırşehir Ticaret ve Sanayi Odası projede lider kuruluştur. Eğitimler Oda’da düzenlenmiştir. Proje maliyeti yaklaşık 5.000 TL’dir. 3- Kırşehir Doğal Taş Sektör Analizi ve Yatırım İmkânları Raporunun Hazırlanması: Kırşehir il ve ilçelerindeki doğal taş rezervleri araştırıldı. Yatırım imkânları raporu hazırlandı. Yatırımcılar için önemli bir kaynak hazırlanmış oldu. Proje maliyeti 54.000 TL’dir. Kırşehir Ticaret ve Sanayi Odası projede lider kuruluştur. Kırşehir Ticaret Borsası (TB): Kırşehir Ticaret Borsası 15 Aralık 1994 tarihinde resmen kurulmuş ve faaliyetlerine başlamıştır. Kurulduğu günden buyana Kırşehir’e hizmeti ülkeye hizmet amacı olarak gören Kırşehir TB, ilk günden yatırımlarına başlamış, ilk olarak büro hizmeti vermiş, 2 yıl içinde kendi yerini almış ve faaliyetlerine buradan devam etmeye başlamıştır. Yıllardır atıl vaziyette ve şehir merkezinde bulunan, halk sağlığını tehdit eden eski Hayvan Pazarı şehir merkezinden kaldırılmış, çok kısa bir sürede tamamlanıp 1998 yılında modern yapılı yaklaşık 45.000 metrekare arazi üzerine kurulmuş, içinde 400 metrekarelik 2 katlı idari binası, tamamı hasır çelik beton ve üzeri demir padoklu, 5.000 büyükbaş, 10.000 küçük baş hayvan kapasiteli, 20 tonluk dijital kantarı bulunan, sosyal tesisi (lokanta ve kafeteryalı) olan, 500 araç kapasiteli otoparkı ve şuan itibariyle 35 yere tip projesini örnek olarak verdiğimiz hayvan pazarı son derece modern hale gelmiştir. Hayvan Pazarına Canlı Hayvan Satış salonunu kurulmuştur. İçerisinde 150 kişilik salon, bekleme yerleri, barkot sistemi mevcuttur. Tamamen dijital sisteme uygun halde bir Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 56 kompleks oluşturulmuştur. Hayvan Pazarı girişinde dezenfektan tüneli de mevcuttur. Pazar yeri haftanın her Pazar günü 24 saat süreyle hizmet vermektedir. Önümüzdeki dönemlerde her gün faal hale gelecektir. Diğer yandan şehir Merkezinde bulunan bakımsız ve esnafımıza uygun olmayan Buğday Pazar yerinin şehir Merkezinden Kaldırılıp yine Borsa’nın kendi arazisi üzerine yapılmıştır. 30.000 metrekarelik alan üzerine kurulu ve bugün itibariyle tamamıyla işlemlerine başlamış olan Tarım Ticaret Merkezi Tahıl hububat ve bakliyat üreticisine büyük kolaylık sağlayan 34 adet 500 ton kapasiteli depolarında yapımı bitmiştir. 2005 yılı itibariyle üyelerin kullanımına verilmiş, bu itibarla ilimizin en büyük gelir kaynaklarından biri olan tarım konusunda üretici ve tüketici bir araya getirilmiştir. Bu depolara ek olarak üyelerimizin talepleri doğrultusunda 9 adet depo yapımı hizmete sunulmuştur. Tarım Ticaret Merkezine en son teknolojiyle hazırlanmış bir laboratuvar kurulmuştur. Yatırımlarına imkânlarını zorlayarak devam edecek olan Borsa’da şu an itibariyle 270 faal üye, 11 personel bulunmaktadır. Mevcut il hayvan sayısının %80’i Borsa üyesidir. Kırşehir’de bulunan 4 kesimhane Borsa üyesidir ve günlük ortalama 500 kesim yapılmaktadır. Kırşehir Ticaret Borsası, yaptığımız paydaş görüşmesinde aşağıdaki projeleri hakkında bilgi vermiştir. o Elektronik hayvan satış salonu, barkode sistemi ve dezenfektan tüneli olan modern hayvan satış salonu 2016 yılında hayata geçmiştir. o 50.000 Ton kapasiteli arpa-buğday yem deposu ve 80 ton luk digital kantar ve arpa-buğday ve mısır için hububat laboratuvarı o 2014 yılından bu yana Ziraat Fakültesine tahsis edilen 10 dönüm arazide alternatif yem üretimi (korunda ve yem karpuzu v.b) yapılmaktadır. o 2016 yılında borsa bünyesinde kırmızı et birliği kurulmuştur. o Gümrük’ün Kırşehir’e getirilmesi için 2000 m2 kapalı, 15.000 m2 açık alan bedelsiz olarak tahsis edilmiştir. o 2017 itibari ile Ahi Evran Üniversitesi ile birlikte, hayvan hastanesi veya hayvan polikliniği kurulması çalışmaları başlatılmıştır. o İlde yoğun şekilde görülen şap hastalığı ile mücadelede 2013 yılından bu yana, İl Müdürlüğüne ilaç parası,araç tahsisi yapılmaktadır. Kırşehir Ticaret Borsası, yaptığımız paydaş görüşmesinde aşağıdaki önerilerini sunmuştur. o Buzağı ölüm oranın düşürülmesi o Hayvancılık desteklerinin süt ve damızlık için arttırılması, Buzağı desteklerinin 300 TL yerine 1000 TL ye çıkartılması, damızlık hayvana mevcut desteğin 2 katının verilmesi o Kırsal kalkınma projelerinde KDV muhafiyeti getirilmesi o Yem bitkilerinde KDV’ni %1’e çekilmesi o Hibe ve desteklerin Borsa aracılığı ile üyelere dağıtılması o Meraların STK’lara ıslah için tahsis edilmesi o TİGEM atıl işletmelerinin bedelsiz olarak kiraya verilmesi o İthal canlı hayvan alımındaki %60 vergi oranın düşürülmesi o İthalat izninin sadece Et ve Süt Kurumuna değil, aynı zamanda TOBB, Borsa ve Et üreticileri birliğine de verilmesi Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 57 o Et ve Süt Kurumu’nun Kırşehir’de de kurulması o Süt toplama merkezi kurulması o Hayvancılık bakanlığının müstakil bakanlık olarak ayrılması Kırşehir Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü: Bakanlığa bağlı il Müdürlüğü; Gıda ve Yem Şube Müdürü, Bitkisel Üretim ve Bitki Sağlığı Şube Müdürü, Hayvan sağlığı,Yetiştiriciliği ve Su Ürünleri Şube Müdürü, Tarımsal Altyapı ve Arazi Değerlendirme Şube Müdürü, Kırsal Kalkınma ve Örğütlenme Şube Müdürü, Koordinasyon ve Tarımsal Veriler Şube Müdürü, İdari Mali İşler Şube Müdürü eliyle KIRŞEHİR’de bakanlık faaliyetlerini yürütmektedir. Merkez de Teknik ve İdari olmak üzere 191, İlçelerle beraber 354 personel görev yapmaktadır. (Kırşehir Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, 2015 ) Bakanlığa bağlı il Müdürlüğü; bölgede ulusal destekler ile sektörel gelişimi sağlamakta ve kamusal düzenlemeleri, kontrolleri yürütmektedir. Devletin sunduğu hayvancılık destekleri değişik başlıklarda Tablo 32: Devlet Hayvancılık destk ve Primleri (2016) tablosunda verilmektedir. (KIRŞEHİR - HAYGEM, Ağustos 2016) Tablo 32: Devlet Hayvancılık destk ve Primleri (2016) Kırşehir’de bu desteklerin 2013-2014-2015 yılları arası kullanımı ile ilgili detay rakamlar aşağıda verilmektedir. 2013 yılı Tablo 33: Kırşehir'de 2013’de Kullanılan Hayvancılık Destekleri de görülmektedir (Kırşehir Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, 2015 ) Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 58 YILLAR 2013 DESTEKLEMENİN ADI Tutarı (TL) Adedi Damızlık Koç Dağıtımı 50 62.100,00 Anaç Sığır Desteği 5.709 1.496.140,00 Anaç Koyun-Keçi Desteği 61.361 1.227.220,00 Anaç Manda Desteği 36 12.600,00 Buzağı Desteklemesi 4.650 367.357,00 Halk Elinde Islah(Koyun) anaç 11.148 390.180,00 Halk Elinde Islah(Koyun) yavru 6.857 141.040,00 Besilik Erkek Sığır Desteği 42.106 10.419.100,60 Süt Teşvik Primi (Büyükbaş) 21.872.474 Lt 1.299.149,84 Süt Teşvik Primi (Küçükbaş) 145.190 Lt 29.007,07 Su Ürünleri 500 ton 243.649,00 Ürün Desteği TOPLAM 15.687.543,51 Tablo 33: Kırşehir'de 2013’de Kullanılan Hayvancılık Destekleri Bir önceki yıl 15,7 Milyon TL olan destek 2014 yılında 12,7 Milyon TL de görüldüğü gibi Tablo 34: Kırşehir'de 2014’de Kullanılan Hayvancılık Destekleri kalmıştır. (Kırşehir Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, 2015 ) YILLAR 2014 DESTEKLEMENİN ADI Tutarı (TL) Adedi Damızlık Koç Dağıtımı 31 43.524,00 Polen Tuzaklı Plastik Taban 1.400 39.200,00 Arılı Kovan Desteklemesi 5.097 50.970,00 Anaç Sığır Desteği 6.590 1.867.580,00 Anaç Manda Desteği 40 16.000,00 Buzağı Desteklemesi 5.359 405.360,00 Halk Elinde Islah(Koyun) anaç 8.115 284.060,00 Halk Elinde Islah(Koyun) yavru 7.838 162.910,00 Besilik Erkek Sığır Desteği 43.211 8.325.606,43 Süt Teşvik Primi (Büyükbaş) 24.029.485 lt 1.081.554,10 Süt Teşvik Primi (Küçükbaş) 148.506 lt 29.701,20 Su Ürünleri 600 TON 389.000,00 Ürün Desteği TOPLAM 12.695.465,73 Tablo 34: Kırşehir'de 2014’de Kullanılan Hayvancılık Destekleri 2015 yılında ise daha da azalmış ve 7,34 Milyon TL de (Tablo 35: Kırşehir'de 2015 yılında kullandırılan Destekler) kalmıştır. (Kırşehir Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, 2015 ) YILLAR 2015 DESTEKLEMENİN ADI Adedi Tutarı (TL) Damızlık Koç Dağıtımı 43 51.990 Arılı Kovan Desteklemesi 6929 69.290,00 Anaç Sığır Desteği İcmaller 2016 yılında Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 59 Anaç Manda Desteği İcmaller 2016 yılında Buzağı Desteklemesi İcmaller 2016 yılında Halk Elinde Islah (damızlık erkek materyal) 247(2016 yılında ek icmal çıkacak) 49.400 Halk Elinde Islah(Koyun) 8913 318.850 Besilik Erkek Sığır Desteği 38.901 5.669.324 Süt Teşvik Primi (Büyükbaş) 20.331.916 lt 1.151.908,95 Süt Teşvik Primi (Küçükbaş) 132.477l t 26.495,40 Su Ürünleri İcmaller 2016 yılında yavru Ürün Desteği TOPLAM 7.337.258 Tablo 35: Kırşehir'de 2015 yılında kullandırılan Destekler Direkt hayvancılık destekleri yanında; yem, mazot, gübre, toprak analiz, hububat ve baklagil, sertifikalı tohumluk destekleri de mevcuttur. Aşılama ve sunni tohumlama çalışmaları yapılmaktadır. Ayrıca ÇATAK (ÇATAK Programında, toprak ve su kalitesinin korunması, doğal kaynakların sürdürülebilirliği, erozyonun önlenmesi ve tarımın olumsuz etkilerinin azaltılmasına yönelik alanların korunması amaçlanmaktadır.) projesi kapsamında, 2010-2014 projesi kapsamında 2,120 Milon TL destek de kullanılmıştır. Ayrıca, tarım ve hayvacılık gelişimi için, arazi toplulaştırma projesini de yürütmektedir. Gıda denetimleri yapmakta, çiftiye eğitimler verilmektedir. 2007 tarihinde yürürlüğe konulan TARGEL (Tarımsal Yayımı Geliştirme) Projesi kapsamında köylerde görev yapmak üzere 143 adet veteriner hekim ve ziraat mühendisi kadrosu tahsis edilmiştir. 2014-2015 yılları arasında ise, ÇMVA (ÇİFTLİK MUHASEBE VERİ AĞI) desteği kapsamında, (tarım işletmelerinin yıllık gelir ve faaliyetlerine ilişkin muhasebe verilerinin toplandığı bilgi sistemidir.)2014-2015 yılı içerisinde 85 işletme de veriler toplanarak kayıt altına alınarak, 34.225 TL destek kullandırılmıştır. İl özel idaresi kaynaklı ve kırsal kalkınma ekonomik yatırım destek çağrıları ile projeler yürütülmektedir. Hayvancılık özelinde destek detayları içerisinde, yem destekleri önemli olduğu için aşağıda detaylı olarak verilmektedir. Kırşehir’de 2001-2014 yılları arası yem destekleri kullanımı Tablo 36: Kırşehir'de Yem Destekleri Kullanımı de görülmektedir. (Kırşehir Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, 2015 ) YILLAR KİŞİ SAYISI DESTEKLENEN ALAN (Da) DESTEKLEME MİKTARI (TL) 2001 63 2.274,10 25.143,10 2002 162 8.509,19 133.229,02 2003 220 10.546,37 192.160,39 2004 371 15.935,82 314.811,00 2005 661 20.790,768 667.119,89 2006 808 34.010,00 1.217.281,57 2007 1.198 60.858,09 3.691.513,55 Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 60 2008 554 28.610,93 1.043.317,32 2009 461 21.668,578 1.027.959,66 2010 347 16.108,70 739.476,19 2011 375 19.290,00 1.097.995,00 2012 361 16.171,21 972.935,35 2013 471 22.069,502 1.126.616,50 2014 499 22.675,405 1.117.324,09 TOPLAM 13.366.882,63 Tablo 36: Kırşehir'de Yem Destekleri Kullanımı Bütün destekler değerlendirildiğinde; Kırşehir Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürülüğü’nün, 2002-2014 yılları arasındaki destek miktarı % 298 artmıştır. Tablo 37: Kırşehir 2003-2014 yılları arasında kullandırılan devlet destekleri’n den de görüleceği gibi 2003-2014 yılları arasında toplan 505,9 Milyon TL destek kullandırılmıştır. 2002 2014 2003 – 2014* DGD 22,1 Milyon TL - 176 Milyon TL Mazot - 10,4 Milyon TL 89,8 Milyon TL Gübre - 12,8 Milyon TL 89,1Milyon TL Toprak Analizi - 1,6 Milyon TL 8,9 Milyon TL 1,1 Milyon TL 12,5 Milyon TL 22,1 Milyon TL 25,9 Milyon TL 376,3 Milyon TL 200 Bin TL 16,8 Milyon TL 78,9 Milyon TL - 24,4 Milyon TL 50,7 Milyon TL 22,5 Milyon TL 67,1 Milyon TL 505,9 Milyon TL DESTEKLER ALAN BAZLI TARIMSAL DESTEKLER Diğer Toplam HAYVANCILIK DESTEKLERİ DİĞER DESTEKLER (Sert. Toh. ve Fidan, Ar-Ge, ÇATAK, Kalkınma, Tarımsal Sigorta vs.) GENEL TOPLAM Kırsal Tablo 37: Kırşehir 2003-2014 yılları arasında kullandırılan devlet destekleri Yapılan paydaş görüşmesine, Müdürlük Şube Müdürleri ile birlikte geniş katılımlı bir toplantı gerçekleştirmiş ve hayvancılık alanında aşağıdaki önerileri sunmuştur. o Kırşehir’in meralarının doğal yeşil olmadığı bu sebeple yem maliyetini azaltacak şekilde Devletin alternative yem bitkileri geliştirmesi o Besi hayvancılığı stratejik eylem planının bir an önce hayata geçirilmesi o Toplu ithalatlarda toplam canlı hayvan ithalatının %25’inin Kırşehir’e ayrılması o Ticaret Borsası liderliğinde toplu canlı hayvan alımı yapacak şirket kurulmalı o Canlı hayvan ithalatında 60 üzeri alımlarda Birlik’lerin de alım yapabilmesi sağlanmalı o Bakanlık bütçesinden Birlik’lere aktarılan gelir kaynaklarının arttırılması o Mera geliştirme (kuyu sondajı ve hayvan serinleme) projelerinin etkinleştirilmesi ve arazi kurak olduğu için bu alanda hızlı çözüm üretilmesi Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 61 o Genç çiftçi projesine 4000 başvurudan sadece 120 kişiye bütçe bittiği için destek verilebildiği ve bu sebeple bölgede motivasyonun kırıldığı beliritilerek, bölgesel tahsislerin yapılması o 4 yıl once kapanan TİGEM’in büyükbaş damızlık ve etçi dana üzerine yoğunlaşarak özelleştirilerek, yeniden yapılandırılması TİGEM-Malya İşletmesi: İşletme Kırşehir İl Merkezinin 27 km kuzey doğusunda, Yerköy İlçesi’nin 55 km güneyinde bulunmaktadır. Ankara’ya 200 km mesafededir. İç Anadolu Bölgesinin Orta Kızılırmak Havzasında, etrafı yüksek dağ ve tepelerle çevrili çanak şeklinde 1100 metre rakımlı Malya Ovası’nda kurulmuştur. İşletmenin koyunculuk ünitesinde Akkaraman ve Malya ırkı koyunlarla damızlık yetiştiriciliği yapılmaktadır. Kuruluş yıllarında Akkaraman ırkı yetiştiriciliği ile faaliyetlerine başlamış olan işletmede, ırk özelliklerini en iyi temsil edecek şekilde seleksiyon yapılarak, elde edilen damızlık materyali üreticilere intikal ettirilmektedir. Yetiştiriciliği sadece bu İşletmede yapılan Malya kırkı, Alman Et Merinosu ile Akkaraman ırkının melezlenmesi sonucu, % 68.75 Akkaraman, % 31.25 Merinos genotipinde elde edilmiştir. (TİGEM, TİGEM Malya Tarım İşletme Müdürlüğü, 2016) Ahiler Kalkınma Ajansı - Kırşehir Yatırım Destek Ofisi : AHİLER Kalkınma Ajansı Ahiler Kalkınma Ajansı (AHİKA), 25 Ocak 2006 tarih ve 5449 no’lu “Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun” çerçevesinde, 25 Temmuz 2009 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 2009/15236 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kurulmuştur. Aksaray, Kırıkkale, Kırşehir, Nevşehir ve Niğde illerinden oluşan TR71 Düzey 2 bölgesini kapsayan Ajansın merkezi Nevşehir ilindedir ve Ajans’ın faaliyet gösterdiği bu illerde Yatırım Destek Ofisleri (YDO) bulunmaktadır. Bölge kaynaklarının yerinde ve etkin kullanımının sağlanmasını, yerel potansiyelin harekete geçirilmesi suretiyle, ulusal kalkınma planı ve programlarda öngörülen ilke ve politikalarla uyumlu olarak bölgesel gelişmenin hızlandırılmasını, sürdürülebilirliğinin sağlanmasını, bölgeler arası ve bölge içi gelişmişlik farklarının azaltılmasını hedeflemektedir. Bu amaçla bölge planları hazırlamakta ve hibeler vermektedir. Bugüne kadar, mali destek programları kapsamında, yürütülen ve toplamda 235 projenin başarılı olduğu Mali Destek Programlarına tahsis edilen bütçe 64 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Ajans, bugüne kadar yürüttüğü teknik destek programlarında desteklediği 234 başarılı projeye toplam 2,2 milyon TL kaynak aktarmıştır. Doğrudan Faaliyet Desteği ile 16 projeye toplam 882 bin TL kaynak aktarılmıştır. Ahiler Kalkınma Ajansı, 2012 yılında ilk kez Güdümlü Proje çalışmalarına başlamış ve Kırıkkale Üniversitesi’nin “Biyouyumluluk, Çevre ve Yakıt Analiz Laboratuvarı Kurulması” projesini, Niğde İl Özel İdaresi’nin “Çiftehan Termal Kompleks ve Günübirlik Tesisler” projesini destekleme kararı almıştır. İki projeye sağlanan Ajans destek miktarı 5 milyon TL’dir. AHİKA yayınladığı son bölge planında, ‘Bölgeden yurt içindeki önemli et tüketim pazarlarına çoğunlukla işlenmemiş ürün satışı gerçekleştirilmektedir. Ancak, etlerin hammadde olarak bu bölgelere satılıyor olması katma değerin bölge dışına kayması anlamına gelmektedir. Bu sebeple, TR71 Bölgesi 2014 – 2023 Bölge Planı kapsamında KIRŞEHİR kırmızı et ve et ürünleri sektöründe ihtisaslaşarak ana merkez Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 62 haline getirilmesi ve katma değerin artırılması planlanmaktadır. Bu hedefe ulaşılabilmesi için geliştirilecek alanlar belirlenmiştir. Bunlar; mesleki eğitim yoluyla üreticilerin bilgi ve becerilerinin artırılması, hayvan barınakları ve koruyucu sağlık önlemlerinin alınması ile hayvan refahının iyileştirilmesi, kırmızı et üretim entegre tesis kurulumlarının desteklenmesi ve teşvik edilmesidir. Ayrıca, hayvancılık faaliyeti sonucunda elde edilen hayvansal atıklar hem gübre olarak değerlendirilmesi hem de sahip olduğu metandan yararlanılarak enerji üretilebilmesi için biyogaz üretim tesislerinin kurulumu da hedeflenmektedir.’ Denmektedir. Yapılan paydaş görüşmesine geniş katılımlı katılmış ve hayvancılık alanında aşağıdaki önerileri öne çıkmıştır. o Kırşehir’in kırmızı et hayvancılığında stratejik planda belirtilen faaliyetlere gore kümeleşmesi o Toplu olarak canlı hayvan alımlarınlarının gerçekleşmesini sağlayacak oluşumlarla aracılardan üreticinin kurtarılması o Damızlık ve süt hayvancılığının da kırmızı et hayvancılığı ile birlikte desteklenerek, canlı hayvan da dışa bağımlılığın azaltılarak yok edilmesi o Sivil toplum kuruluşlarının aktif hale ve işbirliği yapar hale getirilmesi Kırşehir Gıda Tarım ve hayvancılık il Müdürlüğü verilerine gore; (Kırşehir Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, 2015 ) bölgede konu ile ilgili yer alan birlikler Tablo 38: Kırşehir'de Büyükbaş Hayvancılık yetiştirici Birlikleri’n den de görüleceği gibi 2 önemli birlik mevcuttur. Sıra No Yetiştirici Birlikleri Çalışma Alanı Üye Sayısı 1 Damızlık Sığır Yetişiştiricileri Birliği Kırşehir İli 602 2 Koyun Keçi Yetiştiricileri Birliği Kırşehir İli 946 Tablo 38: Kırşehir'de Büyükbaş Hayvancılık yetiştirici Birlikleri Damızlık Sığır yetiştiricileri Birliği : 4631 Sayılı Hayvan Islahı Kanunu çerçevesinde kurulan Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birlikleri, Islah Amaçlı Yetiştirici Birliklerinin Kurulması ve Hizmetleri Hakkında Yönetmelik çerçevesinde kurulmuş yetiştirici örgütleridir. Bu amacı gerçekleştirmek için il bazında Soykütüğü Sistemi yürütülmekte, sığırlarda pedigriye esas teşkil edecek ebeveyn ve verim kayıtlarları takip edilmektedir. Kurulan 16 il birliği 1998 yılında bir araya gelerek üst örgütleri olan Türkiye Damızlık Sığır Yetiştiricileri Merkez Birliği’ni kurmuştur. Aralık ayı itibariye Merkez Birliği’ne üye il birliği sayısı 80’e ulaşmıştır. Türkiye’de sığırlarda Ulusal Islah Programı Türkiye Damızlık Sığır Yetiştiricileri Merkez Birliği tarafından yürütülmektedir. (Türkiye Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği, 2016) Yapılan görüşmede; 2003 yılında Kırşehir’de kurulduklarını, 1403 üyeleri olduğunu bildirmiştir. Kırşehir olarak gerçekleştirdikleri faaliyetler olarak, sunni tohumlama hizmeti, tırnak bakım hizmeti, ücretsiz ultrason gebelik test hizmeti, ücretsiz olarak hayvanın işkembesine kaçan metallerin bulunması için metal dedaktör hizmeti, yem katkı maddesi, doğum arabası, süt sağım sistemleri makinası, süt sağım tankı ekipman satışı, hayvan kaldırma aparatı, v.b hizmetlerin son 2 yılda sunulduğunu belirtmiştir. Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 63 Damızlık koyun keçi yetiştiricileri birliği : Merkez Birliğinin amacı; üstün verimli hayvanlar yetiştirmesi için gerek yurt içinde yetiştirilen gerek yurt dışından ithal edilen ve gerekse yerli ırkların genetik potansiyellerinin geliştirilmesi amacıyla Bakanlıkca belirlenecek bölgesel ya da ülkesel düzeyde ıslah programlarının uygulanması, verimlerinin artırılması, bunların soykütüğü, ön soykütüğü kayıtlarının tutulması, toplanan verilerin değerlendirilmesi ve sigorta işlemlerinin yapılması, birlik personelinin eğitimlerinin sağlanması, bölgesel ve ulusal düzeyde yarışmalar düzenlenmesi, birlik ihtiyaçlarının temin ve tedariki ile üretimin yurt içi ve yurt dışında pazarlanması, ürünlerin değerlendirilmesi için gerekli tesislerin kurulması, diğer ülkelerle ilişkilerin düzenlenmesi, geliştirilmesi ve işletilmesi gibi hususlar ile Bakanlıkça belirlenecek her türlü hayvan ıslahı çalışmalarını yapmak, hayvancılık politikaları üretmektir. (Türkiye Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Birliği, 2016) Yapılan paydaş görüşmesinde; Kırşehir İl birliğinin 2007 de kurulduğu ve 850 aktif üyesi olduğu öğrenilmiştir. TAGEM ile koyun-keçi ıslah projesi, koyun etinin tadının iyileştirmesi projesi, et ve ıslah kalitesinin iyileştirmesi projeleri olduğu bildirilmiştir. Danışmanlık projesi kapsamnda, alınan belge ile üreticileri ziyaret ederek, 60 üreticiye 1 danışman-veteriner hizmeti sunacaktır. Üniversite ile işbirliği projeleri olduğu bildirilmiş ve hayvancılık alanında önerileri aşağıdaki gibi sunulmuştur. o Süt desteği arttırılmalı o Süt tozu üretim tesisi kurulmalı o Mera ıslahı yapılmalı o Yem desteği arttırılmalı o Et ve Balık Kurumu Kırşehir tesisi kurulmalı o Süt sığırı besleme eğitimleri yapılmalı Kırşehir Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü verilerine göre; (Kırşehir Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, 2015 ) Kırşehir’ de bulunan toplam 36 adet kooperetifin, 27 adedi Tarımsal Kalkınma Kooperetifidir. Bu kooperetiflerin ilçeler bazında dağılımı Tablo 39: Kırşehir'de Faaliyet Gösteren Kooperetifler görülmektedir. Bu kooperetifler içerisindedn 21 adet proje uygulayan kooperatiflerin toplam proje tutarı 41.907.366 dir. Gelen kredi miktarı 12.837.698 TL olup 11.058.051 TL si Müdürlüğün kontrolünde kullandırılmıştır. Proje uygulayan 21 kooperatifin üyelerine 2.296 adet damızlık süt sığırı ve 13.000 adet damızlık koyun dağıtılmıştır. İLÇE ADI TARIMSAL KALKINMA KOOP. SULAMA KOOP. PANCAR EKİCİLER KOOP. SU ÜRÜNLERİ TOPLAM MERKEZ 5 3 1 - 9 AKÇAKENT 3 - - - 3 AKPINAR 1 - - - 1 BOZTEPE 2 2 - - 4 ÇİÇEKDAĞ 10 - - - 10 KAMAN 5 1 - 1 7 MUCUR 1 1 - - 2 TOPLAM 27 7 1 1 36 Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 64 Tablo 39: Kırşehir'de Faaliyet Gösteren Kooperetifler Bu kooperetifler içerisinden paydaş görüşmesine Özbağ Tarım kredi Kooperetifi ile Kırşehir Tarım Kredi Kooperetifi katılmıştır. Özbağ Tarım Kredi Kooperetifi : Yapılan paydaş görüşmesinde; kooperetifin, Özbağ’da hububat, baklagillerin ve Küçükbaş ve büyükbaş hayvan alım, satımını yaptığı, bölgede, çiftiçiye krediye gore %75 teminatlı kredi hizmeti sunduğu öğrenilmiştir. Teminatsız, kefil ile (4) 40.000 TL’ye kadar kredi verebilmektedir. Yapılan görüşmede hayvancılık alanında önerilerinde aşağıdaki konular öne çıkmıştır. o Devletin Tarım Kredi Kooperetiflerine mera tahsisi yapması ile üye hizmetlerinin artacağı ve mera ıslahının gelişeceği o Genç Çiftçi projesinin Tarım Kredi Kooperetifleri üzerinden yapılması Kırşehir Tarım Kredi Kooperetifi : Yapılan paydaş görüşmesinde; tarım-kredi kooepratiflerinin sadece kredi kullanmak amacı ile üye olunan bir sivil toplum örgütü olduğu belirtilmiştir. Kırşehir’de 23 kooperetifin 7000 aktif üyesi olduğu , ancak sadece kredi kullanmak için üye olunduğu bildirilmiştir. Merkez birliğin TAREKS hayvancılık firması ile kooperatif ortakları başta olmak üzere tüm yetiştiricilerin damızlık hayvan ihtiyacını karşılamaktadır. Tarımsal Kalkınma Kooperatifleri, Üniversitelerin Veterinerlik ve Ziraat Fakülteleri ve çiftlik işleten Açık Cezaevleri de şirketin hayvan tedarik ettiği müşteriler arasındadır. Tareks Tarım Ürünleri Araç Gereç İthalat İhracat Ve Ticaret A.Ş. hayvancılık faaliyetlerine 1990 yılında Almanya’dan damızlık gebe düve ithalatı yaparak devam ettirmiştir. Ülke hayvancılığına katkısının daha fazla olacağına inandığımız sun’i tohumlama çalışmalarının fizibilite ve proje çalışmalarına 1994 yılında başlanmış ve Tarım Kredi Kooperatifleri 2015 yılında hayvancılık faaliyetlerini tek bir çatıda birleştirerek TAREKS HAYVANCILIK A.Ş.’yi oluşturmuştur. Tareks Hayvancılık A.Ş. tarafından işletilen, biri Yozgat/Boğazlıyan’da diğeri de Kırklareli/Lüleburgaz’da olmak üzere, iki ayrı büyükbaş hayvan çiftliği bulunmaktadır. Boğazlayan işletmesinde sağmal hayvan yatak kapasitesi 1500 baş olup toplam hayvan kapasitesi 4000 baştır. Ancak şu anda ithalat sıkıntısı nedeni ile kapasite altında çalışmaktadır. (TAREKS Hayvancılık, 2016) Yapılan görüşmede hayvancılık alanında önerilerinde aşağıdaki konular öne çıkmıştır. o Üreticiden teminat olarak, sadece taşınmaz malların değil, damızlık hayvanlarında alınabilmesi o ET ve BALIK kurumunun ithalat yetkisinin, Tarım Kredi Kooperetiflerine de verilmesi o Entegre süt tesisinin kurulmasının, süt hayancılığını da geliştirebileceği o Hayvancılık Bakanlığı’nın ayrı olarak kurulması AHİ EVRAN Üniversitesi Ziraat Fakültesi ZooTeknik Bölümü : Ahi Evran Üniversitesi’nin tarihçesi, 1961 yılında kurulan Erkek İlköğretmen Okulu’na dayanır. 1974 yılına kadar bu ad altında eğitim öğretim faaliyetlerine devam eden kurum, bu tarihten itibaren Eğitim Enstitüsü’ne, 1982 yılında ise iki yıllık Eğitim Yüksekokulu’na dönüştürülerek Gazi Üniversitesi’ne bağlanmıştır. 1988 yılında dört yıllık yüksekokul haline getirilen, 1992 yılında da Kırşehir Eğitim Fakültesi adını alan Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 65 kurum, 17 Mart 2006 tarihinde “Ahi Evran Üniversitesi” adıyla bugünkü kimliğine kavuşmuştur. (Ahi Evran Üniversitesi) 1992 yılında Gazi Üniversitesine bağlı olarak kurulan Ziraat Fakültesi, 2006 yılında Ahi Evran Üniversitesinin kurulmasıyla birlikte, üniversiteye bağlanmıştır. 2009 yılında Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü, 2010 yılında Tarla Bitkileri Bölümü, 2012 yılında Bahçe Bitkileri Bölümü, 2013 yılında Zootekni Bölümü ve son olarak 2015 yılında Bitki Koruma Bölümleri açılmıştır. Ayrıca, Tarım Ekonomisi, Toprak Bilimi ve Bitki Besleme, Biyosistem Mühendisliği ve Peyzaj Mimarlığı Bölümleri 2012 yılında kurulmuş olup, lisans programları olan bölümleri desteklemektedir. Toplamda 12 derslik ve 4 laboratuvar derslerin yürütülmesinde kullanılmaktadır. Bölüm müfredatlarının hazırlanmasında, Dünya’daki insanların, günümüzdeki ve gelecekteki ihtiyaçları dikkate alınmış ve küreselleşen Dünya’nın gereksinimlerinin karşılanmasında faal olacak mezunları, yetiştirmek amaçlamaktadır. Zooteknik; ekonomik olarak hayvan ve hayvan ürünleri üretmek üzere evcil hayvanların yetiştirilmesi, çoğaltılması, bakım-beslenmesi ve ıslahı konuları ile uğraşan bir bilim dalıdır. Zooteknik Bölümünde ki eğitim ve öğretim ile ürünlerinden yararlanılan hayvanların üretimi, ekonomik verimlerinin geliştirilmesi, bakımları, beslenmeleri ve değerlendirilmeleri konusunda çalışacak insan gücünü yetiştirme ve araştırma yapma gayesi güdülmektedir. (Ahi Evran Üniversitesi Ziraat Fakültesi, 2016) Geniş katılımlı geçen görüşmede hayvancılık alanında önerilerinde aşağıdaki konular öne çıkmıştır. Görüşlerini, yazılı olarak aşağıdaki şekilde ifade etmiştir. (Ahi Evran Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Ağustos, 2016) o Genetik potansiyelin geliştirilmesi ıslah ile mümkündür. İyi bir ıslah ise ancak doğru ve düzenli kayıtlarla mümkündür. Bu amaçla genotipik olarak bir başka ifade ile verim düzeyi yüksek olan hayvanlar seçilerek (seleksiyon) besleme ve barındırma gibi çevre şartları iyileştirilmelidir. o İşletme başına düşen hayvan sayısının artırılması ancak işletme ölçeğinin artırılması ile mümkündür. o Yüksek verimli hayvanlar, iyi bir barınak yapısı, doğru bakım ve besleme, kaba yemin işletme tarafından üretilmesi ve iyi sürü yönetimi. o Yem bitkilerinin üretiminde öncelikle hangi yem olursa olsun kullanılacak yem bitkisinin çeşidi iyi belirlenmelidir. Bu yemler rasyona katılmadan önce besin madde içerikli belirlenmelidir. o Öncelikle tohum, mazot, ilaç ve su fiyatlarının düşüklüğü ucuz yem temini için oldukça önemlidir. o Hayvan başına verim ancak iyi bir ıslah ve seleksiyon ile sağlanır. Bu ise ancak hayvan başına verimin artırılması, dengeli besleme ve iyi sürü yönetim uygulamaları ile mümkündür. Irk ıslahı ancak iyi olanların seçilmesi yani seleksiyonla mümkündür. Bu bakımdan özellikle hayvanın sağlığını ve verimini etkileyen barınak, besleme, sağım vb. her türlü çevre şartlarının iyileştirilmesi sağlıklı damızlık hayvanların yetiştirilmesinde büyük önem taşımaktadır. Embriyo transferi konusu ülkemizde çok yaygın olmayan bir teknoloji olup maliyeti de suni tohumlamaya göre daha yüksektir. Bu bakımdan bu teknoloji ancak büyük ölçekli işletmeler kullanabilir ve Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 66 o o o o o uygulayabilir. Bu bakımdan embriyo transferinden önce suni tohumlamanın daha çok yaygınlaştırılması ve üreticilerin bu konuda daha fazla bilinçlendirilmesi gerekmektedir. Ülkemizde besicilik genel olarak yerli ve kombine verimli ırklar ile yapılmaktadır. Bunların genel olarak yemden yararlanma yetenekleri ile günlük canlı ağırlık kazançları düşüktür. Bu nedenle son yıllarda ülkemizde yurt dışından et ırkı hayvanlar ithal edilmekte ve yaklaşık 6-10 aylık besi sonunda kesilmektedir. Ancak besi materyali konusunda yurtdışına bağımlı olmamız birçok problemi de beraberinde getirecektir. Öncelikle ileride ithalat konusunda çıkabilecek problemler ile yine hastalık vb. konulardaki sıkıntılara bağlı olarak ithalatlar durma noktasına gelebilecek, üreticiler bu konuda büyük mağduriyetler yaşayabileceklerdir. Bu nedenle et üretiminde ülkemiz şartlarında yeni genotiplerin elde edilmesi yoluna gidilmelidir. Süt kalitesinde AB standartlarının yakalanması için kaliteye göre fiyatlandırma politikası belirlenmeli, düşük kaliteli sütler ucuza, yüksek kaliteli sütler daha yüksek fiyatla alınarak üreticiler yüksek kaliteli süt üretmeye zorlanmalıdır. Bunun için ise entansifleşmeye ihtiyaç duyulmaktadır. Mera ıslahında meradaki mevcut vejetasyonun korunması büyük önem taşımaktadır. Mera ıslahı yaparken sadece istediğimiz bitki çeşidinin değil aynı zamanda merada bulunan diğer yararlı çeşitlerinde korunmasına dikkat edilmelidir. Bu amaçla hangi bitkiler çoğaltılıp büyümesini hangilerinin azaltılmasını istiyorsak buna göre gübreleme, sulama, biçme ve otlatma gibi işlemler uygulanmalıdır. Meraların korunmasında mutlaka münavebeli otlatma sistemi uygulanmalıdır. Hayvancılıkta verimliliğin artırılmasında en önemli kural bilim ve teknolojiyi takip etmekten geçmektedir. Bu amaçla hayvanlarda süt, et, yumurta vb.verimini artıracak güncel gelişmelerile bilimsel çalışmalar sürekli olarak takip edilmelidir. Örneğin, sığırlarda süt verimini ve et verimini etkileyen yemler, verim ile ilişkili genler, her türlü sürü yönetim uygulamaları gibi unsurlar hayvancılıkta verimlilik için büyük önem taşımaktadır. Elbette ki hayvancılık ile ilgili çok fazla gelişme bulunmaktadır. Bu bakımdan iyi bir üretici hayvancılıkla ilgili gelişmeleri takip eder ve bunları uygulamaya çalışır. AB mevzuatında işletmelerin kurulmasında hayvanların kesilene kadar tüm aşamalar açık ve nettir. Ülkemiz şartlarında da kurulacak böyle işletmelerin inşaat aşamasından başlanmak üzere üretimin her aşaması ile elde edilen ürünlerin besin madde içerikleri ve insan sağlığı ile ilişkili tüm kontrollerin ve denetimlerin yapılması bir zorunluk olarak görülmektedir. Aksi halde ülkemiz şartlarında hayvancılıkta AB standartlarını yakalama şansımız çok düşük bir olasılıktır. Hayvancılıkta hedefleri ve yetkileri tam olarak belirlenmiş bir örgütlenme yapısı oldukça önemlidir. Ancak ülkemizde çeşitli amaçlara hizmet etmek amacıyla kurulmuş başta kooperatifler olmak üzere birçok örgüt denetimsizlik ve kötü yönetim yüzünden kapanmış ve bu nedenle üreticiler büyük mağduriyet yaşamışlardır. Ne yazık ki AB başta olmak üzere gelişmiş ülkelerde üreticiler üretici örgütleri aracığıyla ürünlerini pazarlamakta ve bu Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 67 o o o o o o o o o sayede büyük kazançlar elde etmektedirler. Bu nedenle ülkemizde örgülerin görev ve yetkileri tekrardan düzenlenmeli, bu örgütler sürekli olarak denetlenmeli, en önemlisi ise üreticilerimizin örgütlere olan güveni tekrardan sağlanmalıdır. Hayvancıkta pazarlama altyapısı ancak iyi bir örgütlenme ile sağlanabilir. Örgütleme ile birlikte bilgisayar, internet ve reklam faaliyetleri de pazarlamanın en önemli araçlarıdır. Hayvansal ürünlerin ihracatı ilk olarak ülkeler arasında kurularak siyasi ve ticari anlaşmalara bağlıdır. Sonrasında elde edilecek ürünlerde ihracat yapılacak ülkelerin tebliğlerinde belirtilen kalite standartlarının yakalanması büyük önem taşımaktadır. Unutulmamalıdır ki ticarette güven ve devamlılık esastır. Tüm bu unsurların yerine getirilmesi de ancak entansifleşme ile mümkündür. İnsanların damak zevki ile yöresel ürünleri ön plana çıkartmak markalaşmanın en önemli adımıdır. Ancak bu ürünlerde markalaşmanın sağlanabilmesi de bu bölgelerde kurulacak işletmelerin entansifleşmesine bağlıdır. Son olarak ta bu ürünlerin reklamı ve tanıtımı yapılmalıdır. Kooperatiflerin görev ve yetkilerin tekrardan düzenlenmesi vebu kooperatiflerin sürekli olarak denetlenmesi ile üreticilerimizin kooperatiflere olan güveni tekrardan sağlanarak kooperatifler etkin hale getirilebilir. Geçmişten günümüze kadar olan süreçte kurulan kooperatiflerin üreticilerin haklarını gözetememesi ve yaşanan yönetimsel sıkıntılar üreticilerin kooperatiflere olan güvenin azalmasına neden olmuştur. Eğitim örgütlenmenin altın kuralıdır ancak öncesinde kooperatiflerin genel yapısının yeniden bir düzenlemeye tabi tutulması gerekmektedir. Hayvancılıkta kayıt dışı ekonominin önüne geçilebilmesi için ilk olarak denetimler artırılmalıdır. Bununla birlikte ülkemizdeki vergi sistemi tekrardan gözden geçirilmeli ve son olarak bu kişiler için vergi kaçırdıkları için ağır yaptırımlar (para veya hapis) uygulanmalıdır. Koruyucu veteriner hekimlik hizmetleri ülkemizde sürekli görülen hastalıklardan da anlaşılacağı üzere yeterli değildir. Bu nedenle ülkemiz için veteriner hekim ihtiyacı bulunmaktadır. Dünyanın birçok yerinde hayvancılığa dayalı ihtisas organize sanayi bölgeleri(OSS) bulunmaktadır. Bu sistemin hayvancılığa katkısı ebetteki oldukça fazladır. Ancak OSB için en önemli problem olası salgın hastalıklardır. Bu nedenle böyle sistemlerde hastalıkların kontrolü oldukça zor olup, çıkacak bir hastalık nedeniyle büyük ekonomik kayıplar yaşanabilmektedir. Eğer hastalıkların kontrolünde iyi organize olunursa OSB’lerin kurulması hayvancılığın gelişmesine büyük katlı sağlayacaktır. OSB’lerin yönetiminde sadece oda ya da borsa değil diğer birçok sivil toplu örgütü de bulunmalıdır. Hayvan sağlığı veteriner hekim; gıda hijyeni eğitimleri ise Gıda mühendisi, Veteriner hekim ve Zooteknist tarafından verilebilir. İlk olarak genç nüfusun yaptığı hayvancılık faaliyetlerinden elde ettiği kazanç oldukça önemlidir. Son dönemlerde genç üreticilere verilen destekler ile bu Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 68 konuda önemli bir adım atılmıştır. Bunun akabinde verilecek eğitimler ile genç üreticilerhayvancılık faaliyetlerini daha bilinçli yapacaklardır. o Kırşehir hayvancılığının özellikle besiciliğinin geliştirilmesi için verilen destekler yeterli değildir. Bu nedenle belirtilen desteklemelerden daha fazlasına ihtiyaç vardır. Kırşehir ilinin teşvik bölgesi dışında olması da önemli bir eksikliktir. Günümüzde verilen destekleme politikaları ışığında daha fazla üretim ve iletme ölçeğinin artırılması ile devlet desteklerinden faydalanma oranının artacağını söylemek mümkündür. Destekler, arazı varlığı ve hayvan sayısına göre değil dekar/hektar başına ve hayvan başına verim desteklemede esas alınmalıdır. Kırşehir Gıda Tarım ve Hayvancılık il Müdürlüğü verilerine göre; Kırşehir’de Merkez ve Mucur ilçelerinde 2015 yılında Kırmızı Et üreticileri birliği (Kırşehir Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, 2015 ) kurulmuştur. Tablo 40: Kırşehir Kırmızı Et üretici Birlikleri’ nden de görüleceği gibi üye sayıları az olup, çalışmalarımıza katılmamıştır. Sıra No Üretici Birlikleri Çalışma Alanı Üye Sayısı 1 Kırmızı Et Üretici Birliği Mucur İlçesi 28 2 Kırmızı Et Üretici Birliği Merkez İlçe 27 Tablo 40: Kırşehir Kırmızı Et üretici Birlikleri Kırşehir Valiliği : En büyük mülki amir olarak, valilik, Kırşehir Tarım ve hayvancılık 2014-2018 stratejik planı’nı 2014 yılında AHİKA desteği ile hazırlamış ve sektöre bu anlamda yön vermiştir. Bu stratejik planda; tarım ve hayvancılık ile ilin değerlendirmesi yapılmış ve bu değerlendirmeden yola çıkarak stratejik amaçlar belirlenmiştir. Bu amaçlar içerisinde büyükbaş hayvancılık ile ilgili 4 stratejik amaca ilişkin hedef ve faaliyetler aşağıda özetlenmiştir. EKSEN-2 Stratejik amaç : ‘TARIMDA MARKALAŞMA: Üretim Miktarını, Verimliliğini ve Kalitesini Artırarak Markalaşan Örnek Tarım Kenti Olma’ için hayvancılık sektöründe aşağıdaki amaçlar, hedefler ve faaliyetler belirlenmiştir. (Kırşehir Valiliği - Ahiler Kalkınma Ajansı, 2014) STRATEJİK AMAÇ 7- Besi Hayvancılığı ve Kırmızı Ette Marka İl Olmak HEDEF 7.1. Besi sığırcılığı yapan üreticilerin karlılığının artırılması. FAALİYET 7.1.1. İşletmelerin hayvan sayısının 50 başın üzerine çıkarılması. FAALİYET 7.2.1. Kırşehir kırmızı eti için coğrafi işaret alınması. FAALİYET 7.1.3. Kırmızı et üreticileri birliği kurulmasının teşvik edilmesi. FAALİYET 7.1.4. İşletmelere yem rasyonu hazırlama konusunda eğitimler verilmesi. FAALİYET 7.1.5. İşletmelerin besi hayvanı temini için online canlı hayvan borsası oluşturulması. HEDEF 7.2. Kırşehir kırmızı etinin markalaştırılması. FAALİYET 7.2.1. Kırşehir kırmızı eti için coğrafi işaret alınması sağlanması. Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 69 FAALİYET 7.2.2. Kırşehir kırmızı eti ile ilgili reklam filmi hazırlanarak ulusal televizyonlarda kullanılması. STRATEJİK AMAÇ 8- Damızlık Sığır Yetiştiriciliğini Geliştirmek HEDEF 8.1.Damızlık sığır yetiştiriciliği, ekonomik getirileri için farkındalık oluşturtulması FAALİYET 8.1.1. İl genelinde her ilçede olmak üzere damızlık sığır yetiştiriciliği ile ilgili eğitim verilmesi. FAALİYET 8.1.2. İl genelinde her ilçede olmak üzere çiftçilere suni tohumlama ve sığır ırkları konusunda eğitim verilmesi. HEDEF 8.2. Damızlık sığır yetiştiricilerin örgütlenmesi sağlanacak. FAALİYET 8.2.1. Kırşehir İli Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliğinin daha etkin faaliyet göstermesi ve çiftçilerin üye olması teşvik edilecek. FAALİYET 8.2.2. Kaman ve Çiçekdağı ilçelerinde damızlık sığır yetiştirici birliklerinin daha etkin faaliyet göstermesi ve çiftçilerin üye olması teşvik edilecek. HEDEF 8.3. İşletme ihtiyaç tabanlı sığır ırkı planlaması yapılması. FAALİYET 8.3.1. İl genelinde her yıl işletmelerin ihtiyacı olduğu etçi veya sütçü ırk sığır ihtiyacının tespit edilmesi. FAALİYET 8.3.2. Suni tohumlama, besi işletmelerinin ihtiyacı kadar etçi ırk sperma ile yapılması. FAALİYET 8.3.3. Suni tohumlama, süt sığırcılığı yapan işletmelerin ihtiyacı kadar sütçü ırk sperma ile yapılması. STRATEJİK AMAÇ 9- Süt Sığırcılığını Geliştirmek HEDEF 9.1. İl süt üretiminin yıllık 200.000 tona çıkarılması. FAALİYET 9.1.1. İl genelinde yem bitkileri ekim alanının 100.000 dekara çıkarılması. FAALİYET 9.1.2. İl genelinde süt sığırcılığı yapan işletme sahiplerinin hayvan sayısının 50 başın üzerine çıkarmaları konusunda destek sağlanması. FAALİYET 9.1.3. Kırşehir Süt Üreticileri Birliğinin daha aktif çalışmasının sağlanması FAALİYET 9.1.4. İlde ulusal bir süt işleme tesisinin yatırım çalışması yapılması. FAALİYET 9.1.5. Ulusal süt sektörü firmalarına Kırşehir ilindeki yatırım olanakları konusunda bilgilendirme ziyaret yapılması. STRATEJİK AMAÇ 12- İlin Sahip Olduğu Büyükbaş Hayvanların Kültür Irklarına Dönüştürme Çalışmalarına Devam Etmek, Küçükbaş Hayvan Irkların Islahını Sağlamak HEDEF 12.1. İl genelinde % 84 olan kültür ve melez sığır ırk oranını % 95’e çıkarmak. FAALİYET 12.1.1. Başarılı şekilde yürütülen suni tohumlama faaliyetlerine devam edilmesi, sığırların işletme kontrolleri ve pedigrilerinin eksiksiz tutulmasının sağlanması. FAALİYET 12.1.2. İl genelinde daha çok besi sığırcılığı yapılması nedeniyle suni tohumlamada sütçü ırklar yerine kombine ırklar (brown swiss,montbeliarde ve simental) seçilmesinin teşvik edilmesi. STRATEJİK AMAÇ 14- Yem Bitkileri Üretimini Yaygınlaştırmak HEDEF 14.1. Hayvancılık yapan işletmelerin kendi kaba yemlerini üretmelerini sağlamak. FAALİYET 14.1.1. Hayvancılık yapan işletmelerin her bir büyükbaş hayvan için 10 dekar alanda silajlık mısır veya yonca ekimi yapması sağlanması. Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 70 FAALİYET 14.1.2. Sıdıklı Barajı ile sulanan 50.000 da arazide yem bitkileri üretimi için hayvancılık yapan işletmelerin yönlendirilmesi. FAALİYET 14.1.3. Yem bitkileri hasadında ve silaj yapında ekipman ve makine kullanımının teşvik edilmesi. Bu stratejik amaç, hedef ve faaliyetlerden de görüldüğü gibi, 2018 e kadar; Kırşehir’de Besi Hayvancılığı ve Kırmızı Ette Marka İl olacak Damızlık Sığır Yetiştiriciliğini Geliştirilecek Süt Sığırcılığını Geliştirilecek İlin Sahip Olduğu Büyükbaş Hayvanların Kültür Irklarına Dönüştürme Çalışmalarına Devam ederek, Küçükbaş Hayvan Irkların Islahı sağlanacak Yem Bitkileri Üretimini Yaygınlaştırırılacaktır. Bu sebeple, bu proje kapsamında ‘Besi Hayvancılığı ve Kırmızı Ette Marka İl Olmak’ stratejik amacının bir parçası olarak üreticilerin kurumsal kapasitelerinin geliştirilmesi,ithalatihracat yapabilir durumda olmalarının sağlanması amaçlanmaktadır. 4.6 Küme Haritası Ahiler Kalkınma Ajansı, TR71 Bölge Planı (2014-2023) adıyla TR71 Düzey 2 Bölge illerinin (Aksaray, Kırıkkale, Kırşehir, Nevşehir ve Niğde) stratejik planı niteliğinde bir plan hazırlamıştır. Planda diğer 4 il ile beraber Kırşehir tarımı için de kısa bir durum analizi yapılmıştır. Yapılan analizde Kırşehir’de bitkisel üretim olarak hububat, şeker pancarı ve ayçiçeği yetiştirildiği, ayrıca meyvecilik yapıldığı belirtilmektedir. Hayvansal üretim olarak da besi sığırcılığı yapıldığından bahsedilmekte ve kaba yem üretiminin artırılması gerektiğinden söz edilmektedir. Bu sebeple, TR71 Düzey 2 Bölgesi 2014-2023 Bölge Planı kapsamında Kırşehir Bölge’sinin kırmızı et sektöründe ihtisaslaşarak ana merkez haline getirilmesi ve katma değerin artırılması planlanmaktadır. (Ahiler Kalkınma Ajansı, 2016) Bu stratejik planda küme haritası yapılmış ve Şekil 20: TR71 Mekansal Gelişim Şeması’n da KIRŞEHİR için kırmızı sektörü önceliği açıkça gösterilmiştir. Şekil 20: TR71 Mekansal Gelişim Şeması Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 71 Bölüm 4.4 de sunulan Bölgede yer alan kilit oyuncular ve Bölüm 4.5 de sunulan ), kamu kurum ve kuruluşları, işbirliği kuruluşları ve üniversiteler yanında, projemize katılan 10 kuruluş dışında, KIRŞEHİR Ticaret Borsası üyesi 42 firma, yerlerinde ziyaret edilerek sektörün dinamikleri daha iyi analiz edilmiştir. Böylece, Kırşehir’de yer alan kırmızı et sektöründe yer alan ve Kırşehir Ticaret Borsasına kayıtlı 72 faal firma içerisinden, 10 katılımcı firma ve 42 anket yapılan firma le birlikte %72’si kapsanmış olmaktadır. Anket yapılan 42 firmadan elde edilen sonuçlar detaylı olarak EK-1 KIRŞEHİR HAYVANCILIK SEKTÖRÜ ANKET SONUÇLARI sunulmaktadır. Aşağıda, bu anketin sonuçları özetlenmiştir. a) Firma yapıları : Çalışan sayısı açısından Mikro, ciro büyüklüğü açısından Küçük ölçekli kırmızı et alanında faaliyet gösteren, kurulu kapasitelerini ancak %40 doldurabilen firmalardan oluşmaktadır. i. Ankete katılan firmaların %75’i faaliyetlerini 6-16 yıldır sürdürmektedir, tamamının mandırası mevcuttur. ii. Katılımcıların %33’ü Limited Şirket, %28,57’si Şahıs Şirketi olup, şirketlerin %66’sı iki ortaklı, %7’si tek kişiliktir. iii. Genelde mali bilgiler konusunda yanıt verme isteksizliği sıkça görülmekte olup, yanıt verenlerin beyanına göre işletmelerinin yıllık cirosu 1-9 milyon TL. Aralığındadır. i. Katılımcıların büyük çoğunluğu (%67) 4 den az kişi istihdam etmektedir. Katılımcıların istihdam ettikleri elemanların (%79) çoğu çoban, genel işler ve beden işçisi olarak görev yapmaktadır.Katılımcı firmaların elemanlarının %69’u ilkokul ve ortaokul mezunudur. iv. Ankete katılımcı şirketlerin büyükbaş hayvan kapasitesi 600-1000 adet aralığında yoğunlaşmaktadır. Mevcut büyükbaş hayvan sayısı 200-450 aralığındadır ve çok büyük bir kapasite kullanım zayıflığı mevcuttur. v. Yanıtlara göre işletmelerin barınak büyüklüğü 3.000 – 8.000 m2 aralığındadır. vi. Yanıt verenlerin tamamının deposu olup, %40 katılımcının deposu 450 m2’den azdır. b) Kurumsal yapıları : Web siteleri olmayan, kesimhanelerden hizmet alan, ekipman altyapı kapasitesi iyi olan, mesleki-iş eğitimi alanında ciddi zaafı bulunan bir sektördür. İşbirliği kültürü yoktur. Muhasebe yazılımı dışında yazılım kullanılmamaktadır. i. Ankete yanıt veren firmaların sadece %17’sinin web sitesi bulunmaktadır. ii. Sadece 3 katılımcının (%7) kesimhanesi bulunmaktadır. iii. Katılımcı işletmelerin kullandığı ekipmanlara ilişkin yanıtları bu alanda iyi sayılabilecek bir makine teçhizat parkuruna sahip olduğunu göstermektedir. i. Katıldı ise eğitimler; İş sağlığı, İş güvenliği, Hijyen eğitimi, Çıraklık, Kalfalık başlıkları altında yoğunlaşmaktadır. Yanıtlara göre hiçbir eğitim almamış katılımcılar %67 oranında olup, bu konuda ciddi bir zaaf mevcuttur. Hayvancılık konusunda ihtiyaç duyulan eğitimler : “Süt inekçiliği”, “Et inekçiliği”, “Hayvan beslenmesi” dir. iv. Katılımcı firmaların %50’si birlik ya da kooperatif üyesidir. Sektördeki işbirliği zayıflığını gösteren bir durum söze konudur. Katılımcı işletmelerin sadece 1 tanesi üniversite ile işbirliği yapmaktadır. Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 72 Yanıt veren katılımcıların tamamı sadece muhasebe yazılımı kullandığını beyan etmiştir. vi. Yanıtlara göre devlet desteklerinden %43 oranında işletme yararlanmaktadır. İşletme büyüklükleri konusundaki önceki soru yanıtları dikkate alındığında işletmelerin iyi sayılabilecek bir farkındalık düzeyinde olduğu söylenebilir. vii. Maliyet yapısı : Firma büyüklüğüne göre; hayvan alımı hariç,1-3 Milyon TL civarında maliyetleri mevcuttur. Yem tedarik için yılda,1-2 milyon TL aralığında harcama yapmaktadırlar. Elektrik kullanım gideri yıllık 3-10 bin TL aralığında yer almaktadır. Katılımcıların çoğunluğu mazot giderini yıllık 30.000 TL’nin altındadır. İşçilik giderleri yıllık 100-150 bin TL aralığındadır. Yıllık yönetim giderleri, yanıtların ortalamasının 50.000 TL altındadır. c) Pazar yapıları : Aracı ve toptancılardan oluşan müşteri yapısının çektiği ve ulusal ve/veya bölgesel sınırlar içinde satış yapılan bir pazar içerisinde faaliyet göstermektedirler. İhracat yapılmamaktadır ve ihracat yapma bilgi ve becerileri yoktur. Aracı kişi-kuruluşların etkin olduğu bir pazardır. i. Ankete yanıt verenlerin %22’sinin kendi pazarlama-satış organizasyonu olup, bu firmalarda ortalama 3 kişi istihdam edilmektedir. Müşteriler firmalara kendileri ulaşmaktadır. (%45) ii. Müşteri yapısı toptancı ve aracı olarak şekillenmiştir. (%75) iii. Katılımcıların %10’u ihracat yapmaktadır. İhracata yönelik sertifikaları bulunmamaktadır. İhracat yapan firmalardan 2 katılımcı aracı kullandığını belirtmiştir. İhracat yaptığını beyan eden 4 katılımcı ihracat mevzuatını bildiğini beyan etmiştir. d) Tedarik zinciri yapıları : Aracılar üzerine oturmuş İthalat temelli bir tedarik yapısı mevcuttur. Yem alımı yerli kuruluşlardan aracısız gerçekleşmektedir. Hayvan sağlığı hizmeti özel sektörden sağlanmaktadır. i. Katılımcıların %64 ü hayvan ithalatını (yılda ortalama 600.000 Eurodan fazla) Çek Cumhuriyeti, Fransa ve Macaristan ağırlıklı olarak Avrupa ülkelerinden yapmaktadır. ii. İthalatta %87’si aracı kullanmaktadır. iii. Yanıt verenlerin yarıdan azı İthalat mevzuatını bildiğini beyan etmiştir. iv. Canlı hayvan ithalatında sertifikaya sahip değildirler. Sertifika sahibi firma sayısı sadece 7 dir. v. Yem tedariği, yerli firmalardan temin edilmektedir. vi. Satın alma faaliyeti, şirket sahipleri tarafından yem üreticisinden gerçekleştirmektedir. vii. Yanıtlara göre canlı hayvanlar için Sağlık/veteriner hizmetleri büyük ölçüde özel kesimden temin edilmektedir. e) Sorunları ve önerileri : ii. Yanıtlara göre hayvancılık sektörünün en önemli sorunları maliyet ve kar düşüklüğü, kayıtdışılık, kapasite kullanım azlığı, süt desteğinin olmaması olarak belirtilmiştir. iii. Katılımcılar hayvancılıkta karlılığın artması için en önemli tedbiri (%25) “Kırmızı et sanayi kurulması, desteklenmesi ve sözleşmeli üretim” olarak görmektedir. Bu soru yanıtında öne çıkan üç tedbir şöyle oluşmuştur : Irk ıslahı yapılmalı (%19), Sağlıklı damızlık yetiştirilmeli (%14), Mera ıslahı yapılmalı (%13) iv. Katılımcıların %29’u yanıtlarında “Yonca, fiğ, korunga, sudan otu, mısır gibi silajlık bitkilerin ekimi teşvik edilmeli, sıfır maliyetle gerçekleştirilmesini” hayvancılıkta v. Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 73 v. vi. karlılığın artması için gerekli olduğunu belirtmiştir. İkinci ve üçüncü sıra önerilen tedbirler;“İlaç, damızlık, serum ve yem maddelerinde alım destekleri olmalı” (%14)“Modern hayvan borsası kurulmalı” (%11)’dir. Katılımcıların %39’u “genç tarımcı hibeleriyle”, %29’u “tarım girişimciliği destekleriyle” ve %22’si “mesleki eğitim programlarıyla” genç nüfusun hayvancılığa yönlendirilebileceğini düşünmektedir. Ankete yanıt verenlerin çoğunluğu önemli gördükleri destekler konusunda iki başlıkta birleşmişlerdir. Doğrudan ödemeler desteği (ki alt başlıkta da üretim desteği çoğunlukla işaretlenmiştir.), Dolaylı ödemeler desteği (ki alt başlık olarak çoğunlukla gümrük vergisi işaretlenmiştir.) Bütün bu çalışmalardan yola çıkarak; bölgede faaliyet gösteren ana firmalar, değer zincirinde yer alan diğer firmalar (tedarikçiler, dağıtım kanalları, hammadde sağlayıcılar ve STK’lar ile kamu kuruluşlarının detaylı analizinden yola çıkarak aşağıdaki bu aktörler arasındaki ilişkilere ve sektöre ilişkin sonuç aşağıdaki gibi özetlenebilir. Kırşehir’de küçük işletmeler seklinde faaliyet gösteren hayvancılık sektöründe, üreticiler yerine aracılar zengin edilmektedir. Örgütsüzlük ile bunun getirdiği dağınık yapı, ülkenin hayvancılık darboğazından daha çok etkilenmesine sebebiyet vermektedir. Bölgedeki hayvancılık işletmelerinin kurumsal kapasitelerinin düşük olması ve örgütsüzlük, işletmeler için ve geleceğe yönelik ülke için büyük sıkıntılar yaratmaktadır. Ayrıca, 300 kg ve altında ithal edilerek, beslenip pazara sürülen hayvanlar ve kırmızı et sürdürülebilir olmamakta, ithalat politikalarından, dış pazarı sosyo-ekonomik etkilerinden bire bir zarar almakta ve düşük kapasiteleri ile çalışmak zorunda bırakılan işletmeler nedeniyle işletmeler zarar ederek ihracat şansları kalmamaktadır. 4.7 Sektörün Rekabet Yapısı Bölgede, sektöre giriş engeli sadece bireysel yatırımcının sermaye varlığı olarak görünmekle beraber, devletin canlı hayvan ithalat düzenlemeleri ve hayvancılık politikalarındaki değişimlere duyarlı bir özellik göstermektedir. Pazarı belirleyenler hem ithalatta hem de iç pazarda yer alan aracı tüccarlar ve devletin kendisidir. Ülkedeki kırmızı et ihtiyacı, iç pazarın doymamış olması nedeni ile sektör aktörleri müşteri sıkıntısı çekmemektedir. Kırmızı et sektöründe, koyun eti ikame ürün olarak görünse de, kokusu nedeni ile dana eti talebi artan nüfüs ile birlikte artmaya devam etmektedir. Bu özet girişe ilaveten, Kırşehir Ticaret Borsası konuya ilişkin detaylı raporunda aşağıdaki gibi sorunları açıklamıştır. (Kırşehir Ticaret Borsası, Ağustos, 2016) 1. Et Sığırcılığında Dışa Bağımlı Olunması ve Damızlık Sorunu: Kırşehirili besi materyali bakımından yaklaşık %70 oranında dışa bağımlıdır. Besi sığırcılığının bu denli dışa bağımlı olması ülkemizde en fazla Kırşehir ilini etkileyecek, ülkeler arasında sürekli değişen siyasi ilişkiler ve çıkacak olası salgın hastalıklar gibi nedenlere bağlı olarak ithalatın durması durumunda, yerli kaynaklarımızın iç piyasadaki et talebini karşılayamayacak olması sebebi ile Kırşehir besi sığırcılığı önemli bir krizin eşiğine gelecektir. Amaç Kırşehir ilinin yalnızca et üretim merkezi değil aynı zamanda satış merkezi haline getirmek olmalıdır. Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 74 2. Kaba Yem ve Mera Sorunu: İlimizde süt ve besici sığırı yetiştiriciliği için kaba yem açığı bulunmakta, hatta samanın dahi bulunamadığı zamanlar olmaktadır. Kırşehir ilinin kaliteli kaba yem potansiyelinin olmasına rağmen kaba yem üretimi yaygınlaşamamıştır. Bunda da sulanabilir arazilerin geleneksel tarım metotları yüzünden sulanmamasında etkisi büyüktür. Bu nedenle kaba yem başta olmak üzere yem bitkileri üretim alanlarının sulu tarımla arttırılması gerekmektedir. İlimiz için kaliteli meraların olmayışıda önemli bir eksikliktir. Bu nedenle mera sorunun çözümünde mevcut meraların ıslah edilmesi, hatta yeni meraların oluşturulması, mera özelliğini yitirmemiş mera alanlarının sadece hayvancılık amaçlı kullanımına yönelik çalışmaların yapılması, mera alanlarının amaç dışı kullanılmasının önlenmesi ve bu meralarda münavebeli otlatma sisteminin yaygınlaştırılmasının sağlanması en önemli adımlardır. 3. Salgın Hastalıklar: İlimiz için en önemli problemlerin başında salgın hastalıklar gelmektedir. Başta Şap ve Brucella olmak üzere birçok hastalık Kırşehir hayvancılığına ekonomik olarak önemli darbeler vurmaktadır. Unutulmamalıdır ki en iyi tedavi korumadır. Bu amaçlar hayvanların zamanında aşılanması, dengeli besleme ve iyi sürü yönetimi hastalıklar ile mücadelede oldukça önemlidir. Aynı zamanda ilimizin bu gibi hastalıklardan korumak amacıyla karantina merkezleri oluşturulmalı, ilimize gelen hayvanlar bu karantina merkezlerinde karantina süresi sonunda ancak üreticilere dağıtılmalıdır. 4. Kalifiye işgücü yetersizliği: İlimiz hayvancılığı için yeterli ve kalifiye işgücünün olmayışı önemli bir eksikliktir. Gerek Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı, gerekse de Afganistan, Suriye veya Irak gibi ülkelerden ülkemize sığınmacı olarak gelen işçiler hayvan bakıcılığı konusunda oldukça yetersizdirler. Bu nedenle bu kişilerin özellikle üniversitelerden de destek alarak eğitimlere tabi tutulması iş gücü kalitesinin artırılması bakımından önemli katkı sağlayacaktır. 5. Besleme Eksikliği: Üreticiler besleme, sağım, yemleme, yavru yetiştirme ve barındırma konularında önemli sıkıntılar yaşamaktadırlar. Kırşehir ilinde yaygın olan hayvan besleme metodu, kalitesiz kaba yemlerle birlikte fabrika yemlerine kendi mahsullerinden çıkan arpa ezme ve kırmalarını belirli oranlarda karıştırarak yaptıkları rasyonlardır. Karışımlar genellikle tecrübeye dayalı olup bilimsel bir hesaplama kullanılmamaktadır. İlimizde ayrıca süt sığırı işletmelerinde besleme eksiklikleri ise çok fazla görülmektedir. Bu konuda üreticilerimize ilimizde bulunan başta Ziraat Fakültesi Zooteknik bölümü olmak üzerebirçok özel ve kamu kaynaklı eğitim desteği verilmelidir. 6. Destekleme KalemlerininYetersizliği : İlimizde IPARD proje desteklerinden çiftçiler ve özellikle besi çiftlikleri yararlanamamaktadırlar. 7. İşletmelerin küçüklüğü: Süt sığırcılığı yapan hayvancılık işletmelerinin küçük aile işletmelerinden oluşmasından dolayı, süt satışları işletme girdilerini karşılayacak düzeyde değildir. 8. Barınak ve barındırma yetersizliği ile mekanizasyon sorunu: Kırşehir ilinde besi işletmelerinin barınak yapısı genellikle yarı açık ve açık barınak sistemidir. Ancak süt sığırcılığı yapan işletmelerinin büyük çoğunluğunda kapalı barınak sistemi hakim olup bu ahırlarda havalandırma sistemi ve mekanizasyon çok iyi değildir. Bu nedenle buralarda barındırılan hayvanlarda başta sağlık problemi olmak üzere verim kayıpları çok fazla gözlenmektedir. 9. Yem fiyatlarının yüksekliği ve süt fiyatlarının düşüklüğü: Ülkemizin genel problemi olan yem fiyatlarının yüksekliği ve süt fiyatlarının düşüklüğü ilimiz için de önemli bir problemdir. Bu nedenle üreticilerimiz yem fiyatların yüksekliği başta olmak üzere özellikle Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 75 süt fiyatlarında yaşanan dalgalanmalar ve pazarlamada yaşanan problemler nedeniyle de istedikleri kar marjını yakalayamamakta, hatta dönem dönem zarar edebilmektedirler. Özellikle 2008-2009 yıllarında bir milyondan fazla dişi hayvanın bu nedenlerden dolayı kesime gönderilmiş olması et hayvanı sıkıntısını da beraberinde getirmiş ve et fiyatları hızla yükselmiştir.Bu problem ancak ve ancak kısa ve uzun vadeli olmak üzere uygulanacak doğru tarım politikaları ile aşılabilir. 10. Örgütlenme yetersizliği: İlimizde, ülke gerçeğinde de olduğu gibi örgütlenme hayvancılığın gelişmesinde önemli bir eksikliktir. Özellikle süt sığırcılığı örgütlenme yetersizliği nedeniyle önemli kısıntılar yaşamakta, üretilen sütler değer fiyata satılamamaktadır. Önceki yıllarda kurulan birçok birlik ve kooperatifin amacından sapması ve yönetimsel sıkıntılar nedeniyle zarar etmesi üreticilerin bunlara olan güveninin azalmasına neden olmuştur. Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 76 4.8 Sektörel SWOT Analizi Kırşehir Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı İl Müdürlüğü 2014-2018 Tarım ve hayvancılık Stratejik Planı dokümanında, SWOT analizi yapılmıştır. (Kırşehir Valiliği Ahiler Kalkınma Ajansı, 2014) Bu SWOT analizinde ortaya çıkan görüşlere, yaptığımız çalışmada ortaya çıkan güncel görüşler de ilave edilerek aşağıdaki Tablo 41: SWOT Analizi de görülmektedir. GÜÇLÜ YÖNLER Hayvancılık konusunda bilgi birikimi mevcuttur. Hububat üretimi yüksektir. Büyükbaş hayvancılık gelişmiştir. Modern kesimhaneler mevcuttur. Tarımsal sanayi gelişmektedir. Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl ve İlçe Müdürlüğü teşkilatı ve yetişmiş personeli vardır. Organize Sanayi Bölgesinde yatırımcılar için cazip fırsatlar bulunmakta olup arsa maliyetleri düşüktür. İlde tarım ve hayvancılığa yönelik lisans ve ön lisans düzeyinde eğitim kurumları bulunmaktadır. Y FIRSATLAR Ahi Evran Üniversitesi-Ziraat Fakültesi’ne bağlı Zooteknik bölümü bulunmaktadır. 2017 itibari ile Kırşehir TB ile üniverite, hayvan hastanesi veya hayvan polikliniği kurulması çalışmalarını başlatmıştır. Kırşehir TB tarafından Ziraat Fakültesine tahsis edilen 10 dönüm arazide 2014 yılından bu yana alternatif yem üretimi yapılmaktadır. ZAYIF YÖNLER Hayvan alımında, et satışında aracılar pazarı belirlemektedir. Üretici birlikleri etkin değildir. Örgütlenme yetersizdir. İşletmeler arasında iletişim eksik olup tecrübe paylaşımı ve ortak hareket etme kültürü gelişmemiştir. İle özgü etin markalaşması ithal genetik yapı nedeni ile mümkün değildir. İşletmeler küçük ölçeklidir, büyümesi ve standartlaştırılması için öz sermaye yetersizdir. Ulusal ve uluslararası hibelerden yararlanılmamaktadır. İl IPARD desteklerini kullanamamaktadır. Genç çiftçi projesine 4000 başvurudan sadece 120 kişiye bütçe bittiği için destek verilebilmiştir. Süt fiyatlarının düşüklüğü işletmelerin süt sığırcığılığından çıkmalarına sebebiyet vermiştir. Süt kalitesi, süt hijyeni, zirai mücadele ihmal edilmektedir. Süt toplama merkezi yoktur. Meralar verimsizdir. Yeterli miktarda yem bitkisi üretilmemektedir. Yem maliyetleri yüksektir. Tarımsal alanlarda ve hayvancılık işlerinde çalışacak elemanlar, eğitimsiz, kalifiye olmayan göçmenlerden oluşmaktadır. Büyük baş hayvanları salgın hastalıktaan koruyacak önlem yetersizdir ve altyapı yoktur. Et ve Süt Kurumu Yozgat’da olup, Kırşehir’de faaliyet göstermemektedir. TİGEM işletmesi 4 yıl önce kar etmediği gerekçesi ile kapatılmıştır. Hayvancılık Bakanlığı yoktur. TEHDİTLER Canlı hayvan ithalatında %60 olarak uygulamaya alınan yüksek vergi ve Et ve Süt Kurumu tekeli işletmeleri %40 kapasiteye düşürmüş ve hayvansız bırakmıştır. Birlikte hareket etme konusunda ön yargılar olup başarısız örgütlenme hikâyeleri vardır. Şehirler kırsaldaki genç nüfusu çekmekte ve kırsaldan kente hızlı göç yaşanmaktadır. Hayvancılık sektöründe fiyatlar kırılgandır. Ülkesel ve uluslararası politikalara aşırı duyarlıdır. Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 77 Ahiler Kalkınma Ajansı, 2014-2023 Bölge planında Kırşehir’i kırmızı et bölgesi ilan etmiştir. İlde, bölgenin tek canlı hayvan borsasında elektronik hayvan satışı, barkode sistemi ve dezenfektan tüneli olan modern hayvan satışı hayata geçmiştir. İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ve valilik; hayvancılık faaliyetlerinin gelişimini desteklemektedir. Stratejik plan hazırlamışlardır. Yeni Bakan tarafından, İlde entegre et işleme tesisi kurma çalışmalarının başladığı duyurulmuştur. Kırşehir TB tarafından gümrük’ün Kırşehir’e getirilmesi için 2000 m2 kapalı, 15.000 m2 açık alan bedelsiz olarak tahsis edilmiştir. Tarımsal girdi maliyetleri (gübre, mazot, yem, hayvan, tohum, makine ve ekipman vb.) orantısız artmaktadır. Buzağı ölüm oranın AB ye göre yüksektir. Hayvan hastalıkları tam olarak kontrol edilememiştir Meralar başıboş bırakılmıştır. Tablo 41: SWOT Analizi Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 78 5. Firma Analizi: Programa katılan kuruluşlarla 26-29 Ağustos 2016 tarihi arasında yüzyüze görüşmeler yapılmıştır. Ayrıca, doküman ve resmi bilançoları üzerinden bilgi alış verişi ile firma analizi çalışmaları yürütülmüştür. Bu çalışma sonrasında firmalardan temin edilen konular, değerlendirme firma yapısı, kurumsallaşma derecesi, finansal analiz, üretim kapasiteleri, pazarlama ve satış yetenekleri ile tedarik zinciri yönetimi başlığında değerlendirmeye alınmıştır. a) Firma yapısı : Bu başlık altında katılımcı firmaların Kuruluş yılı, Firma yapısı, web sitesi ve işyeri sayısı analiz edilmiştir. Firmaların verdiği bilgiler Tablo 42: ‘KIRŞEHİR’i HAYVANCILIKLA DÜNYAYA AÇIYORUZ Projesi Firma Yapısı tablosunda sunulmuştur. Bu tablodan da görüleceği gibi katılımcı firmalar; Katılımcı firmaların 5 tanesi 2013 ve sonrasında kurulmuş yeni firmalar olup, diğerleri daha eski tarihlerde kurulmuş limited şirket statüsünde firmalardır. Firmaların hiç birinin web sitesi yoktur. FİRMA UNVANI Sıra No Kuruluş Yılı - Firma yapısı Yetkili Kişi ve web sitesi KURT TAVUKÇULUK ALİ KURT AKÇAY GIDA YUSUF AKÇAY ÇÖL BESİ ÇİFTLİĞİ BÜLENT BİLİCİ 1972 – Kollektif Şirket 2004- Ltd.Şti. Web sitesi YOK 1983- Şahıs Firması 2011 – Ltd.Şti Web sitesi YOK 2013 – Ltd Şti Web sitesi YOK 1 çiftlik 1 yem fabrikası 1 Tavuk çiftliği 1 Çiftlik – 2015 1 Şarküteri - 1983 1 Kasap - 1983 1 Ofis 1 Çiflik İHSAN ALTUNTAŞ VE OĞULLARI BAYRAM ALTUNTAŞ 2014 – Ltd Şti Web sitesi YOK 1 Çiflik EMEK BESİ CEMAL GÖZTAK 2015 – Ltd Şti Web sitesi YOK 1 Çiflik FIRAT BESİ OSMAN DAĞ 2014 – Ltd Şti Web sitesi YOK 1 2 3 4 5 6 7 10 11 1 Çiflik ARAPOĞLU HAYVANCILIK RAMAZAN ARAZAY DALGALI KARDEŞLER ALİ DALGALI 2005- Ltd Şti Web sitesi YOK 1 Çiflik 2 Ofis TAN İNŞAAT HAYVANCILIK ATİLLA TAN 1996 Ltd Şti Web sitesi YOK 1 Çiflik SÜLEYMAN AYDIN İnşaat HAYVANCILIK YALÇIN AYDIN 2011 Ltd.Şti Web sitesi YOK 1 Çiflik 1 Ofis ANADOLU ERK İLKER ERBİL 2016 – Ltd.Şti 9 Ortaklı Web sitesi YOK 1 Ofis 1 Çiflik 8 9 İşyeri Sayısı 1960- şahıs şirketi 2012-Ltd.Şti 1 Çiflik Tablo 42: ‘KIRŞEHİR’i HAYVANCILIKLA DÜNYAYA AÇIYORUZ Projesi Firma Yapısı b) Kurumsallaşma derecesi : Bu başlık altında katılımcı firmaların insan kaynakları yapısı, yönetim yapısı, bilişim teknolojisi ve ekipman yapısı analiz edilmiştir. Firmaların verdiği bilgiler Tablo 43: Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 79 ‘Kırşehir’i Hayvancılık İle Dünyaya Açıyoruz’ Projesi Firmaların Kurumsallaşma Derecesi tablosunda sunulmuştur. Bu tablodan da görüleceği gibi; Katılımcı firmalar, aile şirketi yapısında ve profesyonel yönetici yerine ortakların yönetiminde faaliyetlerini sürdürmektedir. Çoğunlukla 1-2 kişi çalışmaktadır. En fazla çalışan 9 kişidir. Çalışanlar ağırlıklı olarak ilkokul mezunu olup, çoğunlukla göçmendir. Sadece bir firmada hayvan yemleme için yazılım kullanılmakta olup, 4 firmada ilave olarak muhasebe yazılımı mevcuttur. Büyük baş hayvan çifliği için gerekli makine ekipmanlar hepsinde mevcuttur. Sıra no Çalışan sayısı ve insan Yönetim yapısı ve Kullandığı yazılım kaynakları yapısı firma birimleri ve iletişim ağı 1 - 2 4 kişi Çiflikte 2 kişi - göçmen Kasap 2 kişi – ustalık belgesi Aile şirketleri ortakların yönetiminde Aile şirketi Ortakların yönetiminde 3 2 Kişi 1 ilkokul, 1 göçmen 3 Kişi Telefonla iletişim Muhasebe yazılımı Selçuk Üniv. Rasyo programı Telefonla iletişim Muhasebe yazılımı Telefonla iletişim Telefonla iletişim 4 5 6 7 8 9 10 11 Makine ekipman yapısı Traktör, kepçe, yem karıştırma Traktör, kepçe, yem karıştırma Aile şirketi Traktör, kepçe, yem Ortakların yönetiminde karıştırma, arpa ezme Aile şirketi Traktör, kepçe, yem Ortakların yönetiminde karıştırma, yem ezme 1 Kişi- göçmen Aile şirketi Traktör, kepçe, yem Kurucu yönetiminde Telefonla iletişim karıştırma, yem ezme 2 Kişi Aile şirketi Traktör, kepçe, yem 2 göçmen Kurucu yönetiminde Telefonla iletişim karıştırma, yem ezme,elezon PROJE İÇİN BİLGİ PAYLAŞIMI İSTEMEMİŞ VE PROJEDEN AYRILMIŞTIR. 2 Kişi İlkokul mezunu 4 Kişi küçükbaş, 4 kişi sütçülük, 9 kişi büyükbaş İlkokul mezunu ve küçükbaş çiftliğinde çalışanlar göçmen diğerleri TC vatanaşı 1 Kişi özbek göçmen İlkokul mezunu Aile şirketi Kurucu yönetiminde Telefonla iletişim Aile şirketi Kurucu yönetiminde Muhsebe yazılımı Telefonla iletişim Traktör, kepçe, yem karıştırma-ezme, katı gübre dağıtma remorku, forklift, separatör 2 biçerdöver, 4 balya makinası Traktör, hidrolik sıyırcı, Traktör, hidrolik sıyırcı seti taşıyıcı, dolma suluk, gübre sepratör, pompa, karıştırıcı, yem ezm-karma-dağıtma, Hidrofor dalgıç pompa 2 Kişi Ortakların yönetiminde Yazılım yok Traktör, yem karıştırma, yem 2 ilkokul Telefonla iletişim ezme Tablo 43: ‘Kırşehir’i Hayvancılık İle Dünyaya Açıyoruz’ Projesi Firmaların Kurumsallaşma Derecesi Aile şirketi Kurucu yönetiminde Muhsebe yazılımı Telefonla iletişim c) Finansal Analiz: Bu başlık altında katılımcı firmaların finansal yapısı ve finansal oranları analiz edilmiştir. Firmaların 2013, 2014 ve 2015 bilanço değerlerinden aşağıdaki finansal oranlar hesaplanarak verilen bilgiler Tablo 44: ‘Kırşehir’i Hayvancılık İle Dünyaya Açıyoruz’ Projesi Firmaların Finansal Analizi tablosunda sunulmuştur. Bu tabloda kullanılan finansal oranların hesaplama yöntemi aşağıdaki gibidir. Cari oran: Kısa süreli borçlarını ödeme gücü-net işletme sermayesinin borç ödeme yeterliliği (ideal 2, 1,5 yeterli, 1 den büyük olması tercih) Dönen Varlıklar / Kısa vadeli yabancı kaynaklar Likidite (asit-test) oranı : cari orana paraya çevrilmesi zaman alabilecek stoklar, avanslar v.b dahil edilmesidir. (1 e eşit ve büyük olmalı) (Dönen varlıklar-stoklar)/Kısa vadeli yabancı kaynaklar Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 80 Sıra no Disposibilite (nakit) oranı : Satışların durması, alacakların tahsil edilememesi durumunda kısa vadeli borçlarını ödeme gücü (ideal 1, yeterli 0,2) (Hazır değerler+Menkul kıymetler)/Kısa vadeli yabancı kaynaklar Stok devir hızı: Bir firmanın stoklarının bir yıl boyunca kaç kez satılıp, yerine yenisinin konduğunu ifade eder. Satışların maliyeti (SMM) / (Ortalama stoklar(dönembaşı + dönemsonu stoklar / 2)) Alacak devir hızı : Alacak tahsilatı kabiliyeti Net satışlar/Ticari alacaklar Bu tablodan da görüleceği gibi; Katılımcı firmalardan bir tanesi mali verilerini paylaşmak istememiş, bir tanesi de proje sırasında bu sebeple projeden ayrılmıştır. Firmalar küçük ölçeklidir. En büyüğünün son yıl cirosu ancak 3 Milyon TL etmektedir. Cari oranları ve likidite oranları incelendiğinde; genelde kısa vadeli borçlarını ödeme yeteneğinde oldukları, disposibilite oranlarında ise; kriz zamanlarında kısa vadeli borçlarını ödemekte zorlanacakları görülmektedir. Alacaklarını tahsil etmekte zorluk çekmedikleri görünmelerine rağmen, sunulan bilanço değerlerinden kararlı yorumlar yapmayı zorlayacak değerler mevcuttur. Bunun sebebini, hayvancılık sektörünün gelişen bir sektör olarak, krizlere duyarlı olmasına bağlanabilir. Sektörün mevcut yapısında; nakit alım-satım şartları, kuruluşları borçlanmaya zorlamakta, sektörde yaşanan darboğazlarda kuruluşları zorlanmasına yol açmaktadır. 2013 Net Satış Tutarı M. TL 2014 Net Satış Tutarı M. TL 1 2 2015 Net Satış 2015 2015 2015 Tutarı Cari oran Likidite Nakit M. TL oranı oranı Mali verilerini paylaşmak istememiştir. 2015 Stok dönüş hızı 2015 Alacak devir hızı 1.258.176 869.678 0,83 0,22 0,033 1,07 4,78 3 - 1.324.794 3.345.525 2,08 1,20 0,35 1,46 730.463 4 - - 505.763 0,97 0,28 0,008 0,87 2,69 5 - - 16.248 3,02 2,22 2,04 0,044 5,21 6 - - 14.884 9,5 0,97 0,046 0,011 4,77 PROJE İÇİN BİLGİ PAYLAŞIMI İSTEMEMİŞ VE PROJEDEN AYRILMIŞTIR. 7 8 1.369.590 1.419.331 1.973.974 7,27 4,13 0,003 1,18 1,43 9 775.568 1.969.745 1.731.132 0,96 0,71 0,085 3,63 4,48 10 172.387 2.528.426 40,78 19,86 8,75 13,40 27,00 11 2016 yılı kuruluş olduğu için mali verileri mevcut değildir. Tablo 44: ‘Kırşehir’i Hayvancılık İle Dünyaya Açıyoruz’ Projesi Firmaların Finansal Analizi d) Üretim kapasiteleri: Bu başlık altında katılımcı firmaların ürün yelpazeleri, üretim süreç ve teknolojileri, yenilikçilik kapasiteleri analiz edilmiştir. Resmi Gazete’nin 3.5.2016 tarihinde yayınlanan Canlı Hayvan İthalatında Tarife Kontenjanı Uygulanması Hakkında Bakanlar Kurulu kararı ile canlı hayvan ithalatının devlet kurumları tarafından yapılması benimsenmiştir. Buna göre, Bakanlar Kurulu kararı ile, Et ve Süt Kurumu’na (ESK) 400 bin baş besilik dana, Tarımsal İşletmeler Genel Müdürlüğü’ne (TİGEM) 150 bin baş damızlık düve ve 20 bin baş koyun keçinin gümrüksüz ithal edilmesi için yetki verilmiştir. Bu karar ile; besilik dana ithalatında olduğu gibi damızlık hayvan ithalatında da özel sektörün ithalat yapması olanaksız hale gelmiştir. Damızlık hayvan ithalatında cinsine göre %60 ile %135 oranında gümrük vergisi uygulanacak olması, KIRŞEHİR’deki büyükbaş hayvan üreticilerini kendi ihtiyaçlarını ithal edemez duruma getirmiş ve kuruluşlar ihtiyaçlarını ESK Kurumuna yazdırmışlardır. GTİP numaralarına göre özel sektörün AB, EFTA, Bosna Hersek, Güney Kore başta olmak üzere yapacağı canlı hayvan ithalatında Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 81 uygulanacak gümrük vergisi oranları Tablo 45: Özel sektörün hayvan ithalatında uygulamak zorunda olduğu gümrük oranları de verilmiştir. Tablo 45: Özel sektörün hayvan ithalatında uygulamak zorunda olduğu gümrük oranları Bakanlar Kurulu kararına göre, ESK, Ağustos ayında ilk ihale yapılmış, ancak beklenen fiyat oluşmayınca ihale iptal edilmiştir. Sonuçlandırmak için çalışmalar devam etmektedir. Bu sebeple, Temmuz 2016 döneminde yapılan görüşmelerde, birçok işletmenin %40-50 kapasite ile hatta boş olarak, ihalenin sonuçlanmasını bekledikleri tespit edilmiştir. Firmaların çiflikteki hayvan cinsi, kurulu kapasiteleri, mevcut hayvan sayısı, kapalı alan büyüklüğü, kesimhane ihtiyaçları, uluslararası belgeleri ve yenilikçilik kapasitelerine ilişkin verdikleri bilgiler Tablo 46: ‘KIRŞEHİR’i HAYVANCILIKLA DÜNYAYA AÇIYORUZ Projesi Firmaların üretim kapasiteleri tablosunda sunulmuştur. Bu tablodan da görüleceği gibi; Bütün katılımcı firmalar, peşin para ile aracı kuruluşlar ile ithalat yapmakta olup, görüşmenin yapıldığı dönemde EBK nun yapacağı ihalenin sonuçlarını beklemektedirler. Bu sebeple, kurulu kapasitelerini düşük oranda kullanmaktadırlar. Bütün katılımcı firmalar ağırlıklı olarak AB cins hayvan tercih etmektedir. Bu tercihin sebebi, kırmızı ette en verimli ve ekonomik cinslerin AB cinsleri olduğuna ilişkin Pazar bilgisidir. Kesimhane hizmeti, Kırşehir’de kurulu 5 kesimhaneden gerçekleşmektedir. Bir firma dışında uluslararası yönetim sistemi belgeleri mevcut değildir. Ar-ge ve yenilikçilik kapasitileri yoktur, sadece 2 kuruluş bu konuda isteklidir. Büyükbaş hayvan üretimi çiflikleri, orta büyüklük olup; hayvanların beslenmesi, gübrelerin temizlenmesi, su ve kaşınma ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde modern teknolojik yapılar inşaa edilmiştir. Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 82 Sıra no Çiftlikteki Hayvan cinsi Çiftlik kurulu kapasite Mevcut kapasite AB cinsleri Kapasite : 1250 baş Mevcut : 350 baş AB cinsleri Kapasite : 840 baş Mevcut : 340 baş 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Kapalı Alan Kesimhane Belgeleri Ahır : 750 m2 Depo : 2000 m2 Hizmet alımı Ahır : 3600 m2 Depo : 720 m2 Hizmet alımı Ar-ge ve Yenilikçilik Helal Sertifikası, ISO-9001, ISO-22000 YOK YOK Kapasite:800 baş Ahır : 3500 m2 Mevcut: 500 baş Depo : 500 m2 Hizmet alımı YOK AB cinsleri Kapasite:550 baş Ahır :200 m2 Mevcut: 200 baş Depo :600 m2 Hizmet alımı YOK Fransa cinsleri Kapasite:400 baş Ahır : 1680 m2 Mevcut: 200 baş Depo : 864 m2 Hizmet alımı YOK AB cinsleri Kapasite:520 baş Ahır : 1680 m2 Mevcut: 190 baş Depo : 900 m2 Hizmet alımı YOK PROJE İÇİN BİLGİ PAYLAŞIMI İSTEMEMİŞ VE PROJEDEN AYRILMIŞTIR. AB cinsleri ve Ahırlar Hosthain -yerli Kapasite:800 baş 1.Blok : 1900 m2 Hizmet alımı YOK Mevcut: 570 baş 2.Blok : 2000 m2 Depo : 200 m2 Silaj çukuru: 140 m2 Küspe çukuru: 140 m2 Gübre çukuru: 500 m2 Çoban evi : 100 m2 İdari bina : 700 m2 Küçükbaş Büyükbaş Et Balık Kapasite:1000 baş Ahır : 4500 m2 Kurumunun alacağı Depo : 2000 m2 Hizmet alımı YOK Sütçülük cinsler (Fransa Kapasite: 400 baş Sütçülük cinsleri) Mevcut: 45 baş Ahır : 1000 m2 Büyükbaş - et Kapasite: 1000 baş Mevcut: - baş (alım bekleniyor) Et Balık Kapasite:700 baş Ahır : 2200 m2 Kurumunun alacağı Mevcut: - baş (alım Depo : 400 m2 Hizmet alımı YOK cinsler (AB cinsleri) bekleniyor) Çoban evi : 200 m2 Silaj çukuru: 150 m2 Et Balık Kapasite:700 baş Ahır : 2100 m2 Kurumunun alacağı Mevcut: - baş (alım Hizmet alımı YOK cinsler (AB cinsleri) bekleniyor) YOK AB cinsleri YOK YOK YOK YOK YOK YOK Teknolojiye ve yeniliğe açık Teknolojiye ve yeniliğe açık Tablo 46: ‘KIRŞEHİR’i HAYVANCILIKLA DÜNYAYA AÇIYORUZ Projesi Firmaların üretim kapasiteleri e) Pazarlama ve satış yetenekleri : Bu başlık altında katılımcı firmaların müşteriye ulaşım kanalları, pazarlama stratejisi, müşteri ilişkileri yönetimi, müşteri segmenti, ithalat büyüklüğü, dış ticaret yapısı analiz edilmiştir. Tablo 47: ‘KIRŞEHİR’i HAYVANCILIKLA DÜNYAYA AÇIYORUZ Projesi Firmaların Pazarlama ve Satış Yetenekleri tablosunda bilgiler sunulmuştur. Bu tablodan da görüleceği gibi; Katılımcı firmaların müşteriye ulaşma ve pazarlama gibi bir sorunu yoktur. Ülkede yaşanan et kıtlığı nedeni ile aracı kuruluşlar bizzat firmaları ziyaret ederek alımlarını gerçekleştirmektedirler. Direkt müşteriye ulaşım yerine alıcılar pazarı yönlendirmektedir. İthalata dayalı bir pazardır. Üretilen hayvanlar yurtiçi pazarda satılmaktadır. Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 83 Sıra no 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Müşteriye ulaşma Müşteri ilişkileri Müşteri segmenti İthalat 2015 (Euro) Yurtiçi kanalları ve pazarlama yönetimi satışlar stratejisi Müşteri talebi ile satış Ortaklar tarafından Toptancılar temsilcisi mevcut kişisel ilişki TAMAMI Müşteri talebi ile kişisel Ortaklar tarafından Toptancılarilişkilerle satış kişisel ilişki aracılar-firmalar 1.500.000 EURO TAMAMI Müşteri talebi ile kişisel Ortaklar tarafından 550 baş ilişkilerle satış kişisel ilişki Aracılar 825.000 EURO TAMAMI Müşteri talebi ile kişisel Ortaklar tarafından 100 baş ilişkilerle satış kişisel ilişki Aracılar 150.000 EURO TAMAMI Müşteri talebi ile kişisel Kurucutarafından 200 baş ilişkilerle satış kişisel ilişki Aracılar 300.000 EURO TAMAMI Müşteri talebi ile kişisel Ortaklar tarafından 400 baş ilişkilerle satış kişisel ilişki Aracılar 540.000 EURO TAMAMI PROJE İÇİN BİLGİ PAYLAŞIMI İSTEMEMİŞ VE PROJEDEN AYRILMIŞTIR. Müşteri talebi ile kişisel Ortaklar tarafından 135 baş ilişkilerle satış kişisel ilişki Aracılar 200.000 EURO TAMAMI Müşteri talebi ile kişisel Ortaklar tarafından 4.000.000 EURO ilişkilerle satış kişisel ilişki Aracılar planlanıyor TAMAMI Müşteri talebi ile kişisel Ortaklar tarafından Et Balık Kurumundan ilişkilerle satış kişisel ilişki Aracılar henüz gelmedi TAMAMI Müşteri talebi ile kişisel Ortaklar tarafından Et Balık Kurumundan ilişkilerle satış kişisel ilişki Aracılar henüz gelmedi TAMAMI İhracat YOK YOK YOK YOK YOK YOK YOK YOK YOK YOK Tablo 47: ‘KIRŞEHİR’i HAYVANCILIKLA DÜNYAYA AÇIYORUZ Projesi Firmaların Pazarlama ve Satış Yetenekleri f) Tedarik zinciri Yönetimi : Bu başlık altında katılımcı firmaların veterinerlik, yem, enerji gibi alımları ile sektördeki işbirlikleri, üye oldukları kuruluşlar ve son 3 yıl içerisinde faydalandıkları devlet destekleri analiz edilmiştir. Tablo 48: ‘KIRŞEHİR’i HAYVANCILIKLA DÜNYAYA AÇIYORUZ’ projesi Katılımcı Kuruluşların Tedarik Yönetimi tablosunda bilgiler sunulmuştur. Bu tablodan da görüleceği gibi; Katılımcı firmalar veterinerlik hizmetini özel sektörden almaktadır. Bakanlığın veterinerlik hizmetinden yılda bir defa aşı için faydalanmakta olup, Kırşehir’de gelişen Veterinerlik hizmetlerini tercih etmektedirler. En büyük maliyet unsuru, canlı hayvan alımından sonra yem alımı ve çifliklerin enerji giderleridir. Yem alımlarında, Kırşehir’de gelişen yem sektörü ve aracı yem satıcıları önemli aktörlerdir. Kırsal kalkınma hibesinden sadece 2 kuruluş faydalanmıştır. İşbirliği yok denecek kadar azdır. Mevzuat gereği Kırşehir TB ve TSO üyelikleri mevcuttur. Yeni kurulan Kırmızı Et üreticileri Birliği’nin faydaları ve üyeler ile iletişim yöntemi sorgulandığı için birlik üyeliğini az sayıda kuruluş gerçekleştirmiştir. Sıra no 1 2 Veterinerlik – İlaç – serum Hizmet alımı Hizmet alımı 3 Hizmet alımı Yem alımı - Yıllık 120 Ton Fiğ 120 Ton Yulaf 800 Ton Mısır silajı 400 Ton saman 150 Ton Mısır irmiği 2000 Ton sunni yem 50 Ton Yonca 20 Ton katkı maddesi 500 Ton Arpa 150 Ton Mısır silajı Enerji Giderleri – Yıllık (2015) - TSO ve TB 12.000 TL elektirik 18.000 TL mazot TSO TB YOK 12.000 TL Elektirik TSO YOK Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu İşbirliği Faydalanılan Destekler YOK Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 84 250 Ton saman 500 Ton sunni yem 50 Ton Yonca 100 Ton Pamuk küspesi 100 Ton Kepek 400 Ton karışık yem 4 Hizmet alımı 5 Hizmet alımı 6 Hizmet alımı 7 8 Hizmet alımı 9 Hizmet alımı 10 Hizmet alımı 11 Hizmet alımı 63Ton yulaf+fig+yonca 210 Ton Mısır silajı 400 Ton saman 15.000 TL mazot TB Kırmızı et üreticileri Birliği 10.000 TL Elektirik 12.000 TL mazot TSO TB Kırmızı et üreticileri Birliği 4.800 TL Elektirik 9.600 TL mazot TSO TB YOK YOK 500 Ton mısısr silajı, küspe,kepek, fiğ 4.200 TL Elektirik TSO YOK 330 Ton Kuru yem 3.600 TL mazot TB 95 Ton yulaf + saman PROJE İÇİN BİLGİ PAYLAŞIMI İSTEMEMİŞ VE PROJEDEN AYRILMIŞTIR. 300 Ton Arpa 100 Ton Mısır silajı 6.000 TL Elektirik TSO 1,5 Milyon TL lik 300 Ton saman 18.000 TL mazot TB Kırsal kalkınma 100 Ton pancar küspesi Kırmızı et birliği desteği (%50 hibe 750 Ton sunni yem 713.000 TL) 100 Ton Yonca 400 Ton Arpa 200 Ton Sunni yem 3.500 TL Elektirik TSO YOK Mera da yemleyecek 600 TL mazot TB 40 Ton Fiğ 200 Ton arpa 3.600 TL Elektirik TSO 1,46 Milyon TL 100 Ton Mısır silajı 3.000 TL mazot TB lik Kırsal 100 Ton saman Ziraat odası kalkınma desteği 60 Ton sunni yem Kırmızı et birliği (%50 hibe henüz 40 Ton Yonca kurucu üye alamadı) 120 Ton Fiğ 300 Ton arpa 4.800 TL Elektirik TSO 100 Ton Mısır silajı 6.000 TL mazot TB YOK 300 Ton saman 820 Ton sunni yem Tablo 48: ‘KIRŞEHİR’i HAYVANCILIKLA DÜNYAYA AÇIYORUZ’ projesi Katılımcı Kuruluşların Tedarik Yönetimi Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 85 6. Pazar Analizi: Projenin amacı; Kırşehir’ de büyükbaş hayvan yetiştiriciliği yapan 10 kuruluş için küme oluşturarak; ihracat ve kurumsal kapasitelerini geliştirici eğitim ve danışmalık faaliyetlerine ve bu eğitim ve danışmanlık faaliyetlerinden sonra ihtiyaç analizi ile belirlenen hedef pazarlara yönelik olarak gerçekleştirilecek yurtdışı pazarlama ve alım heyeti faaliyetlerine katılımlarını sağlayarak daha önce ihracat yapmamış olan işletmelerin ihracat yapmasını sağlamak ve ihracata teşvik etmektir. Bu sebeple, pazar analizi 2 ana başlıkta gerçekleşmiştir. Öncelikle ihraç edilebilecek ürünler canlı hayvan ve büyükbaş kırmızı et olarak belirlenmiştir. Bu 2 ana ürünün Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu’nu (Harmonised Code- HS Code) tespit edilmiştir. Bunlardan biri 01.02.29.49 GTİP nolu canlı hayvan ve diğeri ise 0201 GTİP numaralı sığır eti (taze/soğutulmuş) ve 0202 Sığır eti (dondurulmuş) kırmızı et GTİP no dur. Bu GTİP numaralarından FAO, Dünya Ticaret Örgütü, TÜİK istatistikleri incelenmiştir. FAO’nun geçmiş yıllara ilişkin verilerine bakılarak bir değerlendirme yapıldığında dünyada, 1970 yılına göre 2014 yılında hayvan varlıkları sığır manda da %37, koyun ve keçide %54 ve domuzda %80 artış sağlamıştır. 2013 yılı itibari ile büyükbaş hayvan sayısında, Türkiye dünya sıralamasında 21. Sırada bulunmaktadır. Dünyada 2007 yılından itibaren artmaya başlayan et fiyatlarında yaklaşık 9 ay süren hızlı bir artış yaşanmıştır ve 2016’da ortalama 44,5 Euro/kg seviyelerine oturmuştur. Dünya Ticaret Örgütü, canlı büyükbaş hayvan 2015 yılı ithalat verileri incelendiğinde en büyük ithalatçı 10 ülke; ABD, İtalya, Çin, Endenozya, Vietnam, Türkiye, Lübnan, Rusya, İspanya ve İsrail dır. İhracatçı ülkeleri incelendiğinde Avusturalya, Kanada, Meksika, Fransa ve Hollanda ilk 5 ülke karşımıza çıkmaktadır. Dünya Ticaret örgütü’nün verilerinden Türkiye’nin son beş yıl içerisinde canlı ithalatı yapılan ülke sıralamasına, ilk 3 sıraya ABD, Macaristan ve Fransa girdiği tespit edilmiştir. Türkiye; son beş yıl içerisinde canlı hayvan ihracatını nerdeyse yapmamıştır. İhracat yaptığı ülkeler arasına sadece, Türkmenistan ve Azerbeycan gelmiştir. Dünya Ticaret Örgütü verilerine göre, Türkiye’nin son beş yıl 49 Milyon USD lık kırmızı et ithalatı, Polonya, Bosna-Hersek, Almanya, Slovakya ve Irak’dan gerçekleşmiştir. Türkiye; son beş yılda 1,3 Milyon USD lık kırmızı et ihracatı gerçekleştirmiş ve bu etleri Afganistan, Kıbrıs, Irak, Azerbeycan ülkelerine ihraç etmiştir. Bu rakamlar, Türkiye’nin canlı hayvan ithallatçısı olduğunu, ihracat yapamadığını göstermektedir. Bütün bu değerlendirmelerin sonrasında; aşağıdaki ülkelerin yurtdışı ziyaretleri ve alım heyetleri için seçilmesi katılımcı üyelerin değerlendirmesine sorulmuştur. Ülke seçimi yapılırken, sektörde canlı hayvan üretimi yapan ülkeler, en çok ithalat yapan ülkeler, iklimsel koşullar, büyükbaş ırkı özellikleri dikkate alınmıştır. Alım heyeti seçimi yapılır iken ise; coğrafi yakınlık, sosyo-politik koşullar, kültürel yakınlık (dini kesim), ulaştırma maliyet avantajları, iklimsel koşullar dikkatte alınmıştır. Seçilen ülkeler aşağıda verilmiştir. Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 86 Kırşehir ÜR-GE projesi KIRŞEHİR’i Hayvancılıkla Dünya’ya Açıyoruz Projesi kapsamında strateji çalıştayında belirlenen ülkeler 2 amaçla tespit edilmiştir. İlk amaç, ithalat ve kıyaslama yapılacak ülkeler olup, bunlar; Avrupa kıtasında; Fransa, Hollanda, Almanya, Amerika Kıtasında; ABD, Kanada, Brezilya, Uruguay dır. Diğer amaç ise ihracat şansı aranacak ülkelerdir. Bu ülkeler ise Ortadoğu ve Uzakdoğuda: İran, Lübnan, Endonozya dır. Yurt dış ziyarete ilaveten, ihracat yapmak için 7 ülkeden alım heyetlerini ağırlanacaktır. Bunlar; Asya : Rusya, Azerbeycan, Gürcistan, Kazakistan, Ortadoğu: Katar, İsrail, Birleşik Arap Emirlikleri dir. KIRŞEHİR Ür-Ge projesi kapsamında; ihracat ve kıyaslama yapılacak ülkeler ile ithalat ve alım heyeti için seçilen ülkelere ilişkin ülke profili, coğrafi konum, tarım ve hayvancılık, dış ticaret bilgi ve verileri, tarifeler ve vergiler, ürün standartları ile uygulamalar ve iş adamlarının dikkat etmesi gereken konular özellikler hayvancılık konularını içerecek şekilde Ekonomi Bakanlığı’nın ülke raporlarını içeren ülke masaları bölümünden http://www.ekonomi.gov.tr/portal/faces/home/disIliskiler/ulkeler?_afrLoop=15748394606869 0&_afrWindowMode=0&_afrWindowId=bczghrhg5_1#!%40%40%3F_afrWindowId%3Dbc zghrhg5_1%26_afrLoop%3D157483946068690%26_afrWindowMode%3D0%26_adf.ctrlstate%3Dbczghrhg5_117 sayfasından ve ülkelerin ithalat ve ihracat rakamları, 01.02.29.49 GTİP nolu canlı hayvan ve 0202 Sığır eti (dondurulmuş) kırmızı et GTİP no Dünya Ticaret Örgütü web sitesinden (http://www.trademap.org/Index.aspx) sitesinden derlenmiştir. Ülkelere ilişkin detay raporlar ayrıca sunulmuştur. Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 87 7. Kıyaslama Çalışması Ekonomi Bakanlığı verilerine göre, 2015 yılı itibari ile canlı hayvan kümesinde; devam eden 163 ÜR-GE projeleri listesi içerisinden sadece Niğde Damızlık Sığır yetiştiricileri Birliğinin 14UR-GE031 numaralı projesi mevcuttur. 20.6.2014 tarihinde başlayan proje kapsamında 15 firma katılımcıdır. Bu proje kapsamında eğitimler ve danışmanlıklar verilmiş, ABD, Hollanda ve Almanya’ya dış ziyaret gerçekleştirilmiştir. (Niğde Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği, 2015) Proje kapsamında, bu 2 projenin işbirliği yapması deneyim paylaşımı ve kıyaslama açısından faydalı olacaktır. 8. UR-GE Projesi Stratejisi ve Firmalar için Yol Haritası: URGE Projesi kapsamında yer alan firmaların, paydaşların, küresel-ulusal-bölgesel-sektörel analizler ile elde edilen sonuçlar ışığında ortak vizyon olarak; ‘Rekabet gücümüzü arttıracak şekilde, üretim-yönetim kapasitemizi geliştirerek, kendi dış ticaret işlemlerimizi aracısız gerçekleştirmek’ Belirlenmiştir. Bu vizyona ulaşmak için; gereken stratejik hedefler aşağıdaki gibi belirlenmiştir. Firma bazında : Proje bazında : Kapasite gelişimi ve kıyaslama amacıyla ülke ziyareti Alım heyetlerinin işletme ziyareti sayısı Firma üretim kapasitesinde artış Projeye katılan firmaların yarattığı toplam ciro artış İhracat yapabilme kapasitesi ve tutarı (USD) İhracat yapılan ülke yaratmak Toplam alım heyeti sayısı Üretim kapasitesinde artış En az 2 En az 2 %10 En az %5 En az 2 firma ve toplamda 100.000 USD En az 2 10 heyet En az %5 Bu hedefler kapsamında firmaların rekabet gücünü ve ihracat kapasitesini artıracak eğitim ve danışmanlık faaliyetleri aşağıdaki gibi belirlenmiştir. Eğitim Konuları : Toplam 39 saat eğitim planlanmıştır. Süt inekçiliği : 6 saat Türler ve özellikleri, Buzağı bakımı ve barınakları, Besleme programı Hayvanlarının sindirim sistemi anatomisi ve fizyolojisi Ağız sütü (Kolostrom) özellikleri, saklanması, buzağıya verilmesi Barınaklarda hijyen ve temizlik, Hayvan sağlığı, hastalıkları ve aşılama Buzağı hastalıkları ve ölümünün engellenmesi, Doğum, Ana-buzağı sağlığı Meme sağlığı, süt sağım ve hijyen, Ayak sağlığı, üreme sağlığı ve yönetimi Hayvansal üretimde genetik ve ıslah, Biyoteknoloji, Damızlık yetiştirme Sürü sevk-idaresi, Modern hayvancılık Et inekçiliği: 6 saat Türler ve özellikleri, karekterleri, seleksiyon, Barınakların özellikleri ve bakımı Hayvanlarının sindirim sistemi anatomisi ve fizyolojisi, Besleme ve Hijyen Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 88 Sıcaklıktan koruma ve muhafaza, Ayak sağlığı, Üreme sağlığı ve yönetimi, Hayvan sağlığı Hayvansal üretimde genetik, ıslah, Biyoteknoloji, Aşılama ve damızlık yetiştirme Kesim, Sürü sevk-idaresi, Modern hayvancılık Mera ıslahı : 3 saat Türler ve özellikleri, Bakım ve koruma, Uygun hayvan cinsiyle otlatmak, Yeteri kadar hayvanla otlatmak, Otlatma sistemlerini uygulamak, Su düzenini ayarlamak, Gübrelemek, Yabancı otlarla savaşmak, Toprak ve su muhafazası sağlamak, Otlatmayı kolaylaştırıcı tesisleri yapmak, Doğal-yapay Tohumlama, Otlamayı kolaylaştırıcı tesisler, Yem yetiştirme: 3 saat Türler ve özellikleri, Yemlerin Tanımı, Sınıflandırılması ve Değerliliğini Etkileyen Faktörler Kaba yemler, silaj, enerji yemleri, Yem katkı maddeleri, Yem hijyeni, Yem teknolojisi Yem değerlendirme sistemleri, Paketleme ve stoklama Tesis yönetimi ve işletmesi: 6 saat Kurulum, Hayvan barınakları, Isı, nem dengesi, Yem çeşitleri, özellikleri ve yemleme Temizleme, Sağlık, hastalık ve zararlılara karşı önlemler, İşletmeye hayvan alımı İşletmede tutulacak kayıtlar ve idare, Maliyetler ve yönetimi, Karlılık ve verimlilik, fizibilite Sağım ve kesim, Çevreye zarar ve geri kazanım, Gübre temizliği ve geri kazanımı Örgütlenme, mevzuat ve destekler: 3 saat Örgütlenme türleri ve özellikleri, Kooperetifler ve faydaları, Birlikler ve faydaları Kümelenmenin faydaları, Kapasite geliştirme, Hayvancılık desteklerinden faydalanma Hayvancılık mevzuatına uyum, AB den örnekler, Dünyadan örnekler Gıda güvenliği : 6 saat Gıda güvenliği zinciri, Üretimde hijyen, Sağımda hijyen, Depolama ve nakil de hijyen Kesim de hijyen, Sağlıkta hijyen, Çevre koruma, Standartlar ve kanunlar Hayvancılık ihracatı ve ithalatı : 6 saat Hedef ülkeleri belirleme ve müşteri bulma, GTİP nolar ve ithalat-ihracat mevzuatı Hayvan sağlığı sertifikaları, Gerekli hazırlık belgeleri, Müşteri ile görüşme ve yazışmalar Sevk kuralları ve belgeleri, Faturalama ve tahsilat Danışmanlık Konuları : Toplam 10 gün danışmanlık planlanmıştır. Katılımcı 2 firma bu danışmanlıkları alacaklarını strateji çalıştayında belirtmişlerdir. Dış ticaret ve pazarlama danışmanlığı, (isteyen firma başına 3 gün) Maliyet analizi teknik danışmanlığı, (isteyen firma başına 2 gün) Kurumsallaşma danışmanlığı ((isteyen firma başına 2 gün) Sektöre özel danışmanlık hizmetleri ((isteyen firma başına 3 gün) Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 89 9. Performans Kriterlerinin Belirlenmesi URGE Projesi süresince gerçekleştirilecek faaliyetler için ölçülebilir yapılan çalıştay sonunda aşağıdaki Tablo 49: Proje Hedefleri’ nde göründüğü gibi hedefler belirlenmiştir. Firma bazında : Proje bazında : Kapasite gelişimi ve kıyaslama amacıyla ülke ziyareti Alım heyetlerinin işletme ziyareti sayısı Firma üretim kapasitesinde artış Projeye katılan firmaların yarattığı toplam ciro artış İhracat yapabilme kapasitesi ve tutarı (USD) İhracat yapılan ülke yaratmak Toplam alım heyeti sayısı Üretim kapasitesinde artış En az 2 En az 2 %10 En az %5 En az 2 firma ve toplamda 100.000 USD En az 2 10 heyet En az %5 Tablo 49: Proje Hedefleri 10. Sonuç ve Değerlendirmeler Canlı hayvan yetiştiriciliği işletmelerinin, hem KIRŞEHİR’de hem de uluslararası pazarlarda benzer büyüklükteki işletmelerle kendilerini kıyaslayarak güçlü yönlerini, gelişmeye açık alanlarını öğrenerek gelişmeleri için, hem de küme sayesinde ortak hareket etmeyi öğrenerek ve kümeden aldıkları güçle uluslararası pazarlara açılmalarına olanak sağlayacak şekilde startejik plan hazırlanmıştır. Projemiz kapsamında, ihracat yol haritası, hedef ülkeler, atılması gereken adımlar, eğitim ve danışmanlık kalemleri aşağıdaki gibi belirlenmiştir. İlk 3 ayda katılımcı 10 firma ve 8 paydaşlarımız ile yapılacak derinlemesine görüşme, diğer firmalarla anket çalışmaları, hedef ülke analizleri ve strateji belirleme çalıştayını içeren mevcut durum değerlendirme çalışmaları tamamlanacaktır. Sonraki aylarda kümenin web sayfası hazırlanacaktır. Sonraki 3 ayda toplam 39 saat eğitim verilecek 2017 yılında isteyen 2 firmaya 10 gün süreyle danışmanlık verilecek 2017 yılında 10 ülkeye yurtdışı seyehatleri o İthalat ve kıyaslama için ülkeler: Avrupa kıtası: Fransa, Hollanda, Almanya, Amerika Kıtası: ABD, Kanada, Brezilya, Uruguay o İhracat için ülkeler: Ortadoğu: İran, Lübnan, Endonozya 2018 yılında 7 ülkeden alım heyetlerini ağırlamalanacaktır. Asya : Rusya, Azerbeycan, Gürcistan, Kazakistan, Ortadoğu: Katar, İsrail, BAE UR-GE Projesi adımlarımız, faaliyet bazında zamansal planlaması yapılmış ve tahmini bütçesi hazırlanmıştır. Toplam 1.543.350 USD tutarındaki faaliyetler 2016-2018 yılları arasında 3 yıl boyunca devam edecektir. 20 Eylül 2016 tarihinde 27 katılımcı ile birlikte proje raporumuzun üzerinden geçilmiş, eğitim, danışmanlık konularına katılımcı firmalar belirlenmiştir. Bütün katılımcılar eğitim alacaklarını ve sadece 2 firma danışmanlık alacaklarını bildirmişlerdir. Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 90 Canlı hayvan yetiştiriciliğinin ihracat yapabilir halde, hem Kırşehir’de hem de ülkemizde gelişmesi için; paydaşlarımız ile birlikte belirlediğimiz aşağıdaki önerilerimiz de önem arzetmektedir. Ülkesel Öneriler; o Hayvancılık bakanlığının müstakil bakanlık olarak ayrılması o İthalat izninine yönelik öneriler; İthalat izni sadece Et ve Süt Kurumuna değil, aynı zamanda Birlikler, Tarım Kredi Kooperetifleri, TOBB, Borsalara da verilmesi, Toplu ithalatlarda toplam canlı hayvan ithalatının %25’inin Kırşehir’e ayrılması, Ticaret Borsası liderliğinde toplu canlı hayvan alımı yapacak şirket kurulması, İthal canlı hayvan alımındaki %60 vergi oranın düşürülmesi o Desteklere ilişkin öneriler; Hayvancılık desteklerinin süt ve damızlık için arttırılması, Buzağı desteklerinin 300 TL yerine 1000 TL ye çıkartılması, damızlık hayvana mevcut desteğin 2 katının verilmesi Kırsal kalkınma projelerinde KDV muhafiyeti getirilmesi Damızlık ve süt hayvancılığının da kırmızı et hayvancılığı ile birlikte desteklenerek, canlı hayvan da dışa bağımlılığın azaltılarak yok edilmesi Yem bitkilerinde KDV’ni %1’e çekilmesi, Yem desteği arttırılmalı Hayvancılık ile uğraşan kişilerin SGK primleri devlet tarafından yatırılsn o Bakanlık bütçesinden Birlik’lere aktarılan gelir kaynaklarının arttırılması o Genç çiftçi projesine 4000 başvurudan sadece 120 kişiye bütçe bittiği için destek verilebildiği ve bu sebeple bölgede motivasyonun kırıldığı beliritilerek, bölgesel tahsislerin yapılması, Genç Çiftçi projesinin Tarım Kredi Kooperetifleri üzerinden yapılması o Tarım Kredi Kooperetiflerinin, üreticiden teminat olarak, sadece taşınmaz malların değil, damızlık hayvanlarında alınabilmesi Bölgeye yönelik öneriler; o Et ve Süt Kurumu Kırşehir tesisi kurulmalı o Kırşehir’in kırmızı et hayvancılığıve besi hayvancılığı stratejik planda belirtilen faaliyetler devam etmeli o TİGEM atıl işletmelerinin bedelsiz olarak kiraya verilmesi, 4 yıl once kapanan TİGEM’in büyükbaş damızlık ve etçi dana üzerine ırk belirlemesi ve bu damızlıkların çiftçilere dağıtılması o Sivil toplum kuruluşlarının aktif hale ve işbirliği yapar hale getirilmesi o Hibe ve desteklerin Borsa, Birlikler aracılığı ile üyelere dağıtılması o Süt toplama merkezi, Süt tozu üretim tesisi, Entegre süt tesisi kurulması, Süt sığırı besleme eğitimleri yapılmalı o Meraların ıslahına yönelik öneriler; Alternatif yem bitkisi yetiştirilmeli Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 91 Meraların STK’lara ıslah için Tarım Kredi Kooperetiflerine mera tahsisi yapması Mera geliştirme (kuyu sondajı ve hayvan serinleme) projelerinin etkinleştirilmesi ve arazi kurak olduğu için bu alanda hızlı çözüm üretilmesi, Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 92 11. Proje Faaliyet Çizelgesi ve Tahmini Bütçesi UR-GE Projesi adımlarımız, faaliyet bazında zamansal planlaması yapılmış ve tahmini bütçesi hazırlanmıştır.Toplam 1.543.350 USD tutarındaki faaliyetler 2016-2018 yılları arasında 3 yıl boyunca devam edecektir. Tablo 50: Proje Faaliyet Planı ve Bütçesi’ de detay bazda aşağıda verilmiştir. KIRŞEHİR'I HAYVANCILIKLA DÜNYAYA AÇIYORUZ' ÜRGE PROJESİ STRATEJİK PLAN Faaliyetler ve Gider kalemleri 1- Mevcut durum değerlendirme ve stratejik plan hazırlık çalışması 1.1 İhtiyaç analizi ve stratejik plan hazırlama çalışmaları Danışmanlık hizmet alımı 2- Projenin yönetimi ve tanıtımı faaliyetleri ve bütçesi Maliyetler (USD) 2016 2017 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 25.000 2.1Kümenin web sayfası web sayfası (ingilizce-arapça dil destekli) 1.350 2.2 Ortak tanıtım ve pazarlama dokümanları hazırlanması 1000 adet proje tanıtım kitapçığı basım maliyeti 7.000 Eğtim-danışmanlık duyuruları afiş giderleri 500 2.3 Proje personeli Proje personeli giderleri (18 ay) 3- Eğitim ve danışmanlık programları ve bütçesi 3.1Katılımcı firmaların eğitim alması Hayvancılık sektörüne özel eğitimler Eğitim dokümanlarının çoğaltılması Eğitmen seyehat ve konaklama giderleri 36.000 40.000 500 3.000 3.3 Uygulama danışmanlığı alınması Dış ticaret ve pazarlama danışmanlığı 9.000 Maliyet analizi teknik danışmanlığı, 6.000 Kurumsallaşma danışmanlığı Sektöre özel danışmanlık hizmetleri 4- Yurt dışı seyehat faaliyetleri ve bütçesi 4.1 Ülke inceleme ve görüşme ziyaretleri 2018 6.000 9.000 Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 93 10 ülke, 10 firma*2 kişi + 2 KTSO ucak, konaklama, tercümanlık, toplantı, ikili görüşme toplantı yerleri, halkla ilişkiler gideri, fuarlara katılım 27 Şubat-2 Mart 2017 SIMA PARIS FUARI, 5-7 Ekim 2016 FRANSA SOMMET DE L ELEVAGE CLERMONT, 3- 15-18 Kasım 2016 – ALMANYA HANNOVER) 950.000 5- Alım heyeti faaliyetleri ve bütçesi 5.1 Alım heyetleri ziyaretleri 8 ülke , 10 firma*2 kişi/firma + 2 KTSO için uçak, konaklama, tercümanlık, toplantı, toplantı yeri, halkla ilişkiler gideri 450.000 1.543.350 Tablo 50: Proje Faaliyet Planı ve Bütçesi Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 94 12. Ekler: 12.1 EK-1 : KIRŞEHİR HAYVANCILIK SEKTÖRÜ ANKET SONUÇLARI KIRŞEHİR FİRMA ANKETİ 1- Kurumsal bilgiler a. Kuruluş yılı 1989 – 1998 2000 – 2010 2011 – 2016 Boş bırakan 9 15 16 2 16 2011 – 2016 15 2000 – 2010 Anket uyguladığımız firmaların 3/4’ü faaliyetlerini 6-16 yıldır sürdürmektedir. 9 1989 – 1998 0 b. Firma yapısı (Ltd, şahıs, AŞ) []Limited []Şahıs []Anonim []Diğer 2 Boş bırakan 5 Limited Şahıs 10 15 Anonim 20 Diğer 0% 5% 28 12 0 2 28% 67% Katılımcıların 1/3’ü Limited Şirket, %28,57’si Şahıs Şirketidir. c. Ortaklık yapısı (kaç ortaklı) Tek kişi 13 İki kişi 18 Üç kişi 4 Beş kişi 1 Aile şirketi 1 Çok ortaklı 1 Boş bırakan 4 Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu 20 15 10 5 0 18 13 4 1 1 1 4 Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 95 Ankete yanıt veren şirketlerin %66’sı iki ortaklı, %7’si tek kişiliktir. d. İşyeri sayısı (Adet) []Mandıra 42 []Büro 33 []Diğer 3 Diğer 4% Büro 42% Mandıra 54% 2 mandırası ve 1 bürosu olan 1 kişi, 2 mandıra 4 bürosu olan 1 kişi, sadece mandırası olan 10 kişi, hem mandırası hem de bürosu olan 26 kişi, Mandırası ve bürosu olan 1 kişi, sadece bürosu olan 1 kişi, üçüne birden sahip 1 kişi ve 1 kişinin de diğer gruba giren işyeri vardır. Katılımcıların biri hariç hepsinin mandırası vardır. e. 2015 Cirosu (Bilanço) 1.000 – 200.000 1.000.000 – 2.000.000 3.000.000 – 4.000.000 5.000.000 – 9.000.000 10.000.000 – 12.000.000 Boş bırakan 30 25 20 15 10 5 0 3 5 4 4 2 24 24 3 5 4 4 2 Soruya yanıt verenler katılanların yarısından azdır Genelde mali bilgiler konusunda yanıt verme isteksizliği sıkça görülür. Yanıt verenlerin beyanına bakılırsa işletmelerinin yıllık cirosu 1-9 milyon TL. Aralığındadır. f. Büyükbaş hayvan kapasitesi (Adet) 150 – 300 350 – 500 600 – 1000 1100 – 2000 2500 – 3500 13382 Boş bırakan 7 7 14 5 5 1 3 Büyükbaş hayvan kapasitesi (Adet) 15 10 5 0 Soru yanıtlarına göre katılımcı şirketlerin büyükbaş hayvan Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 96 kapasitesi 600-1000 adet aralığında yoğunlaşmaktadır. Mevcut büyükbaş hayvan sayısı (Adet) g. Mevcut büyükbaş hayvan sayısı (Adet) 50 – 150 200 – 450 500 - 1000 1200 – 3500 5 45724 8 12 9 14 12 10 8 6 4 2 0 1 Bu soru sonucu işletmelerin mevcut büyükbaş hayvan sayısı 200-450 aralığındadır. Bir önceki soru sonuçlarıyla birlikte bakıldığında, çok büyük bir kapasite kullanım zayıflığı gerçeğiyle karşı karşıyayız. h. Web sitesi []Var 7 []Yok 30 []Boş bırakan 5 Ankete yanıt veren firmaların ancak 1/6’sının web sitesi bulunmaktadır. Süt Hayvancılığı 2% i. Hangi tür hayvancılık yapıyor []Kırmızı et 41 []Süt hayvancılığı 1 Kırmızı Et 98% Katılımcıların biri hariç tamamı kırmızı et hayvancılığı yapmaktadır. j. Barınak kaç m2 15 – 100 m2 150 – 400 m2 1200 – 2500 m2 3000 – 8000 m2 10000 – 32000 m2 Boş bırakan 5 7 11 8 5 6 12 10 8 6 4 2 0 Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu 11 5 6 7 8 5 Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 97 Yanıtlara göre işletmelerin barınak büyüklüğü 3.000 – 8.000 m2 aralığındadır. k. Deposu var mı, kaç m2 16 – 450 m2 17 2 500 – 1500 m 15 2 2000 – 12000 m 5 Boş bırakan 5 Yanıt verenlerin tamamının deposu vardır. Genelde depo alanı küçük kabul edilebilir. %40 katılımcının deposu 450 m2’den azdır. l. Kesimhanesi var mı var ise kaç m2 Yok Var 39 3 Kesimhanesi var mı? 3 Bu soruya tüm katılımcılar yanıt vermiştir. Sadece 3 katılımcının (%7) kesimhanesi bulunmaktadır. Yok 93% Var Kesimhanesi olan 3 kişinin verdiği cevap, 1000 m2 1 2 1500 m 2 2- Pazarlama-satış yetenekleri – yapısı a. Satış ekibi []Var []Yok []Boş bırakan 9 31 2 Var ise kaç kişi………………… Cevap veren 9 firmada toplamda 27 kişi satış ekibinde çalışmaktadır. Ankete yanıt verenlerin %22’sinin (9 firma) pazarlama-satış Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Satış ekibi 5% 21% 74% Var Yok Boş bırakan Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 98 organizasyonu olup, bu firmalarda ortalama 3 kişi istihdam edilmektedir. b. Müşteri yapısı []Aracı []Toptancı []Perakende [] Diğer [] Boş bırakan Müşteri yapısı 20 23 12 1 2% 2% 21% 1 Aracı 35% Toptancı Perakende 40% Diğer Boş bırakan Soru yanıtında birden çok şık işaretlenebilmektedir. Müşteri yapısında toptancı ve aracı toplamı büyük ölçüde yer almaktadır. (%75) c. Müşteriyi nasıl buluyor []Müşteri kendisini buluyor 28 []Satış temsilcisi var 4 []Kendisi ilişkileri ile buluyor 22 []Diğer 6 []Boş bırakan 2 10% Müşteri kendisini buluyor Satış temsilcisi var 3% 45% 36% Kendisi ilişkileri ile buluyor Diğer 6% Boş bırakan Yanıtlara göre birinci sırada müşteriler şirketleri arayı bulmaktadır. (%45) Müşteriyi kendi ilişkileriyle bulan katılımcı oranı (%36)’dır. Görüldüğü üzere ciddi bir pazarlama ve satış organizasyon eksikliği dikkat çekmektedir. 3- İhracat a. Var mı? [] Var [] Yok [] Boş bırakan İhracat 4 35 3 7% 10% Var 83% Yok boş bırakan Katılımcıların %10’u ihracat yapmaktadır. Anket katılımcıları büyük oranda Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 99 ulusal ve/veya bölgesel sınırlar içinde satış yapmaktadır. b. Yılda toplam ne kadar? (USD veya Euro) 1 kişi 336.000 euro olduğunu belirtmiş ihracat yaptığını beyan eden 3 kişi herhangi bir yanıt vermemiştir. c. Hangi ülkeler ? tutarı? Önceki soruya yanıt veren 1 kişi Fransa olduğunu belirtmiş kalan 41 kişi herhangi bir yanıt vermemiştir. d. İhracat elemanı var mı? Aracı ile mi yapıyor? İhracat yapan firmalardan 2 katılımcı aracı kullandığını belirtmiştir. e. İhracat mevzuatını biliyor mu? İhracat mevzuatını 10% [] Biliyor [] Bilmiyor [] Boş bırakan 4 3 35 7% Biliyor Bilmiyor 83% Boş bırakan İhracat yaptığını beyan eden 4 katılımcı ihracat mevzuatını bildiğini beyan etmiştir. f. İhracata yönelik sertifikası var mı? Var ise neler? [] Var [] Yok Varsa neler….…… İhracata yönelik sertifikası olan herhangi bir yanıt gelmemiştir. İthalat 4- İthalat a. Var mı? (canlı hayvan, yem v.b) 36% Var 64% [] Var [] Yok 27 15 Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yok Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 100 Katılımcıların yanıtlarına göre %64 oranında ithalat yaptıkları anlaşılmaktadır. b. Yılda toplam ne kadar?(USD veya Euro) Bu soruyu 21 kişi boş bırakmıştır. Kalan 21 kişinin verdiği cevaplar; Euro; Dolar 3.000 – 100.000 100.000 – 250.000 300.000 – 450.000 600.000 – 700.000 1.000.000 – 2.000.000 2.500.000 – 4.500.000 1.000.000 2 2 5 3 4 4 3 Yanıtlara göre katılımcılar yılda ortalama 600.000 eurodan fazla ithalat yapmaktadır. c. Hangi ülkeler ? tutarı? Bu soruyu 16 kişi boş bırakmıştır. Dolduranların hiçbiri tutar belirtmemiştir. Macaristan 12 Çek Cumhuriyeti 19 Avustralya 6 Fransa 15 Uruguay 5 Amerika 3 Belçika 2 Slovakya 4 Letvonya 1 İtalya 4 İthalat yapan katılımcılar; Çek Cumhuriyeti, Fransa ve Macaristan ağırlıklı olarak Avrupa ülkelerinden (canlı hayvan, yem vb.) temin etmektedir. d. İthalat elemanı var mı? Aracı ile mi yapıyor? Aracı 20 Kendi firması 3 Boş bırakan 19 Yanıtlara göre ithalat aracılar eliyle yapılmaktadır. (Soruya yanıt veren şirketlerin %87’si aracı kullanmaktadır.) Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu İthalat elemanı var mı? 45% 48% Aracı Kendi firması Boş bırakan 7% Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 101 e. İthalat mevzuatını biliyor mu? [] Biliyor 13 [] Bilmiyor 16 [] Boş bırakan 13 İthalat mevzuatını 31% Yanıt verenlerin yarıdan azı İthalat mevzuatını bildiğini beyan etmiştir. 31% Biliyor Bilmiyor 38% f. İthalata yönelik sertifikası var mı? [] Var 7 [] Yok 21 [] Boş bırakan 14 Boş bırakan İthalata yönelik sertifika 17% 33% Varsa neler …………………… Var 50% Yok Boş bırakan Hiçbir firma ne tür bir sertifikaya sahip olduğunu belirtmemiş. Sertifika sahibi firma sayısı 7 olup (5/a soru yanıtına göre) ithalat yapan firmaların ancak 1/4’ü sertifika sahibidir. 5- Yerli tedarik yapısı – canlı hayvan a. Aracı, direkt firma? Aracı 12 Direkt firma 15 İkisi de 4 Boş bırakan 11 Yerli tedarikte katılımcıların yarıdan fazlası direkt firmalardan temin ettiğini beyan etmiştir. 26% 29% Aracı Direkt firma 9% 36% Her ikisi Boş bırakan b. Yılda ne kadar TL’lık alım yapıyor? Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 102 120.000 – 200.000 300.000 – 600.000 1.000.000 – 2.000.000 2.250.000 – 3.000.000 3.500.000 – 4.000.000 Boş bırakan 4 3 10 3 2 20 kişi Katılımcı yanıtlarına göre yerli tedarik için firmalar 1-2 milyon Tl aralığında harcama yapmaktadır. c. Satın almayı kim yapıyor ? [] Kendisi 33 [] Elemanı 2 [] Boş bırakan 7 Soru yanıtlarına göre ankete yanıt verenlerin büyük çoğunluğu satın almayı kendisi Satın almayı kim yapıyor 5% 17% Kendisi 78% Elemanı Boş bırakan gerçekleştirmektedir. 6- Tedarik yapısı – yem ve diğer a. Hangi yemlerden yılda ne kadar kullanıyorsunuz ? Yulaf ………… Mısır silajı ………………… Saman…………… Yonca…………… Mısır irmiği ………………… Sunni yem………………… Katkı maddeleri…… Diğer……………… Boş bırakan 3 kişi 3 kişi kendi üretip kendi kullanıyor. Katılımcıların yem çeşitleri konusundaki beyanları tablo olarak gösterilmiştir. Fiğ ……………… 20 ton 25 ton 17 Kişi 1 kişi 1 kişi Yulaf ……………… 30 ton 50 ton Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu 24 Kişi 4 kişi 6 kişi Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 103 50 ton 100 ton 150 ton 200 ton 300 ton 600 ton 700 ton 1000 ton 60 ton 70 ton 100 ton 200 ton 400 ton 500 ton 1000 ton 30.000 ton 5 kişi 1 kişi 3 kişi 1 kişi 1 kişi 1 kişi Mısır Silajı……………… 32 Kişi 17 ton 1 kişi 50 ton 2 kişi 100 ton 3 kişi 150 ton 3 kişi 200 ton 3 kişi 250 ton 3 kişi 300 ton 1 kişi 400 ton 3 kişi 500 ton 2 kişi 550 ton 1 kişi 600 ton 1 kişi 1000 ton 6 kişi 2000 ton 2 kişi 600.000 ton 1 kişi Saman……………… 40 ton 60 ton 75 ton 100 ton 150 ton 200 ton 250 ton 300 ton 400 ton 500 ton 600 ton 1000 ton 5000 ton 250.000 ton 31 Kişi 1 kişi 1 kişi 1 kişi 4 kişi 1 kişi 2 kişi 3 kişi 7 kişi 4 kişi 1 kişi 1 kişi 3 kişi 1 kişi 1 kişi Yonca……………… 22 Kişi 8 ton 1 kişi 20 ton 2 kişi 30 ton 2 kişi 50 ton 2 kişi 70 ton 1 kişi 80 ton 2 kişi 100 ton 4 kişi 150 ton 1 kişi 200 ton 3 kişi 500 ton 1 kişi 1000 ton 1 kişi 2000 ton 1 kişi 100.000 ton 1 kişi Sunni Yem……………… 25 Kişi 150 ton 1 kişi Mısır İrmiği…………… 20 ton 30 ton 40 ton 50 ton 100 ton 2 kişi 200 ton 2 kişi 1000 ton 1 kişi 10 Kişi 2 kişi 1 kişi 1 kişi 1 kişi Katkı Maddeleri…… 25 Kişi 5 kişi 1 kişi 1 kişi 1 kişi 2 kişi 1 kişi 1 kişi 3 kişi 1 kişi 1 kişi Arpa……………………….6 kişi Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 104 200 ton 300 ton 400 ton 450 ton 500 ton 600 ton 700 ton 1000 ton 1500 ton 2000 ton 2500 ton 3000 ton 3600 ton 5000 ton 600.000 ton 4 kişi 2 kişi 2 kişi 1 kişi 2 kişi 2 kişi 1 kişi 2 kişi 2 kişi 1 kişi 1 kişi 1 kişi 1 kişi 1 kişi 1 kişi 200 ton 250 ton 300 ton 350 ton 400 ton 1 kişi 1 kişi 1 kişi 1 kişi 2 kişi Pancar……………………..1 kişi 1200 ton 1 kişi Kayatuzu……………………1 kişi 3500 ton 1 kişi Küspe………………………….1 kişi 100 ton 1 kişi Sapıska Yem………………1 kişi 100 ton 1 kişi b. Aracı, direkt firma üzerinden mi alım yapıyor? Aracı Direkt firma Boş bırakan 13 21 8 Yanıt verenlerin çoğunluğu yem tedarikini doğrudan yapmaktadır. Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Aracı, direkt firma üzerinden mi alım yapıyor? 19% 31% Aracı Direkt firma 50% Boş bırakan Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 105 c. Satın almayı kim yapıyor? Satın almayı kim yapıyor? [] Kendisi [] Elemanı [] Boş bırakan 38 1 3 2% 7% Kendisi Yanıtlara göre yem tedarikinde katılımcıların biri hariç tamamı kendisi yapmaktadır. Elemanı 91% Boş bırakan d. Kesimhane hizmeti alıyor mu? Kesimhane hizmeti alıyor mu? [] Evet [] Hayır [] Boş bırakan 35 5 2 12% 5% Evet 83% Hayır Boş bırakan 27 kişi nereden hizmet aldığını belirtmiştir. Bunlardan 23 tanesi Kırşehir olarak, 2 tanesi İstanbul entegresi ve 2 tanesi de Kısmet entegresi olarak belirtmiştir. Bu soru yanıtıyla 2/d soru yanıtı birbirini doğrular niteliktedir. e. İlaç, serum, veterinerlik hizmetini kimden alıyor? [] [] [] [] [] Özel Devlet Her ikisi de Kendisi Boş bırakan 1 14 1 20 İlaç, serum, veterinerlik hizmetini kimden alıyor? 2% 14% Özel 48% 6 Yanıtlara göre canlı hayvanlar için Sağlık/veteriner hizmetleri büyük ölçüde özel kesimden temin edilmektedir. Devlet Her ikisi de 33% kendisi 3% Boş bırakan 7- Maliyetleri (Yaklaşık) a. Yıllık elektrik gideri TL? Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 106 3.000-10.000 12.000-20.000 20.000-30.000 50.000-100.000 100.000 üstü Boş bırakan 20 9 5 2 4 19 % 45 % 21 % 12 % 5 3 % 7 % 10 19 15 9 10 5 5 4 3 2 0 3000-10000 12000-20000 20000-30000 50000-100000 100000 üstü Boş bırakan Yanıtlara göre elektrik kullanım gideri ağırlıklı olarak yıllık 3-10 bin TL aralığında yer almaktadır. b. Mazot gideri TL ? 2.500-10.000 12.000-20.000 6 22.000-30.000 10 40.000-50.000 6 60.000-100.000 7 100.000 üstü Boş bırakan 2 10 1 % 14 % 24 % 14 % 17 %5 % 24 %2 Katılımcıların çoğunluğu mazot giderini yıllık 30.000 TL’nin altında olduğunu ifade etmiştir. 12 10 8 6 4 2 0 Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 107 c. İşçilik gideri TL ? 2.400-10.000 1 % 2 15.000-20.000 4 % 9 24.000-30.000 5 % 12 40.000-50.000 7 % 18 54.000-60.000 3 % 7 70.000-80.000 3 % 7 100.000-150.000 12 % 29 200.000 üstü 4 % 9 Boş bırakan 3 % 7 Katılımcı firmaların 1/3 oranındakiler işçilik giderini yıllık 100-150 bin TL aralığında beyan etmişlerdir. 14 12 10 8 6 4 2 0 d. Yönetim gideri TL ? 200-10.000 6 15.000-30.000 7 40.000-50.000 5 60.000-80.000 2 100.000-150.000 7 200.000 üstü Boş bırakan 13 % 13 % 17 % 12 % 5 % 17 2 % 5 % 31 Yıllık yönetim giderleri konusundaki yanıtların ortalamasının yıllık 50.000 TL altında olduğu söylenebilir. Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 108 14 12 10 8 6 4 2 0 e. Diğer giderler TL ? 10.000-50.000 10 60.000-100.000 5 200.000-250.000 6 300.000 üstü Boş bırakan 17 4 % 24 % 14 % 12 % 10 % 40 Diğer giderler başlığında sorulan soruyu yanıtlayan 25 katılımcıdan 10 tanesi yıllık giderinin 50.000 TL altında olduğunu ifade etmiştir. 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 10000-50000 60000-100000 200000-250000 300000 üstü Boş bırakan 8- İnsan kaynakları a. Kaç kişi? Görevleri? Bu soruyu 4 kişi boş bırakmıştır. Cevap verenlerin dağılımı; Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 109 Katılımcıların büyük çoğunluğu (%67) 4 den az kişi istihdam etmektedir. 1 çalışanı olan 2 çalışanı olan 3 çalışanı olan 4 çalışanı olan 5 çalışanı olan 6 çalışanı olan 7 çalışanı olan 8 çalışanı olan 10 çalışanı olan 22 çalışanı olan 32 çalışanı olan 35 çalışanı olan 6 6 2 14 1 2 1 2 16 14 12 10 8 6 4 2 0 1 1 1 1 Çalışanları görevlerini dağılımı; Katılımcıların istihdam ettikleri elemanların (%79) çoğu çoban, genel işler ve beden işçisi olarak görev yapmaktadır. Bekçi Hayvan bakıcısı Çoban Sürücü Genel işler Beden işçisi Tezgâhtar Kâhya Satıcı 2 6 28 2 20 18 3 1 4 Kendisi ve çalışanlar eğitimlere katıldı mı? 9% 24% Evet Hayır Boş bırakan 67% b. Eğitim seviyesi? []İlkokul []Ortaokul []Lise []Meslek Lisesi []Yüksek Okul []Boş bırakan 28 18 11 1 6 Eğitim seviyesi 2% 9% 42% 17% 2 Katılımcı firmaların elemanlarının %69’u ilkokul ve ortaokul mezunudur. İlkokul 3% 27% Ortaokul Lise Meslek Lisesi Yüksekokul Boş bırakan c. Kendisi ve çalışanlar eğitimlere katıldı mı? Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 110 [] Evet [] Hayır []Boş bırakan 10 28 4 Katıldı ise eğitim başlıkları : Belirtilen eğitim başlıkları; İş sağlığı, İş güvenliği, Hijyen eğitimi, Çıraklık, Kalfalık başlıkları altında toplanmış. Bir kişi de eğitimleri kendi vermektedir. Yanıtlara göre hiçbir eğitim almamış katılımcılar %67 oranında olup, bu konuda ciddi bir zaaf olduğu gerçeğini görmekteyiz. 9- İşbirliği a. Birlik, kooperatif üyeliği? b. [] Var 21 [] Yok 18 [] Boş bırakan 3 Katılımcı firmaların %50’si birlik ya da kooperatif üyesidir. Sektördeki işbirliği zayıflığını gösteren bir durum söze konudur. c. Dernek, oda, borsa v.b üyeliği? [] Var 39 [] Yok 1 [] Boş bırakan 2 Birlik, kooperatif üyeliği? 7% 50% 43% Yok Boş bırakan Dernek, oda, borsa v.b üyeliği? 2% 5% Var Yanıtlara göre meslek kuruluşu üyelik oranı çok yüksektir. (%93) d. Üniversite ile işbirliği? [] Var 1 [] Yok 37 [] Boş bırakan Var 93% Yok Boş bırakan Üniversite ile işbirliği? 4 10% 2% Var Katılımcı işletmelerin sadece 1 tanesi üniversite ile işbirliği yapmaktadır. Bu durum çok düşündürücüdür. 88% Yok Boş bırakan 10Teknoloji-ekipman a. Kullandığı yazılım-programlar (Muhasebe, besleme v.b) Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 111 Bu soruyu 30 kişi boş bırakmıştır. Kalan 12 kişi de muhasebe programı kullandığını belirtmiştir. (3 kişi zirve, 1 kişi netsis, 1 kişi vega ve 1 kişi de ekabim) Yanıt veren katılımcıların tamamı sadece muhasebe yazılımı kullandığını beyan etmiştir. b. Kullandığı ekipmanlar []Traktör 38 []Kepçe 23 []Yem Karıştırma 38 [] Yem ezme 38 [] Diğer 12 [] Boş bırakan 2 8% 2% Traktör Kepçe 25% 25% 15% Yem Karıştırma Yem Ezme 25% Diğer Katılımcı işletmelerin kullandığı Boş bırakan ekipmanlara ilişkin yanıtları bu alanda iyi sayılabilecek bir makine teçhizat parkuruna sahip olduğunu göstermektedir. Devlet destekleri faydalanıyor mu? 11- Devlet destekleri a. Faydalanıyor mu? [] Evet 18 [] Hayır 23 [] Boş bırakan 1 2% 43% Evet 55% Hayır Boş bırakan Yanıtlara göre devlet desteklerinden %43 oranında işletme yararlanmaktadır. İşletme büyüklükleri konusundaki önceki soru yanıtları dikkate alındığında işletmelerin iyi sayılabilecek bir farkındalık düzeyinde olduğu söylenebilir. b. Hangi kurumdan ne kadar? Yanıtların işaret ettiği bir gerçekte devlet desteklerinin çeşitlenmesinin önemli olduğudur. GTHR Ziraat Bankası Kırsal kalkınma TL. 80.000 TL. 71.6000 Tarımsal destek hayvancılık İl tarım Dana başı 200 Et birliği 20- 30 bin Dana desteği yıllık 80000 Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 112 Ziraat Bankası hayvan kredisi Tarım Ziraat Kooperatifi TL. Tarım Kooperatif Ziraat Bankası KOSGEB TL. Kalınma ajansı TL. İl Tarım TL. 1.000.000 hayvan başı 150 1.000 TL. 750.000 750.000 30.000 12- Sizce hayvancılığın sorunu aşağıdakilerden hangisi veya hangileridir? , (En önemli gördüğünüz 5 sorunu işaretleyiniz) [] Aile hayvancılığı yapılması – organize hayvancılık yapılmaması [] Hayvancılıkta kayıt dışı ekonomi [] İşletme başına düşen hayvan/sürü sayısının azlığı %9 [] Süt desteğinin olmaması %10 [] Çiğ süt toplanması, altyapı ve soğuk zincir sorunları %4 [] Devleti koruyucu veteriner hekimlik hizmetlerinin yetersizliği %9 [] Maliyetler ve karlılığın düşüklüğü [] Müşteri bulma sorunları %3 [] Aracıların varlığı [] Devlet desteklerinin azlığı [] Ara eleman ihtiyacı [] İşbirliği yapılmaması [] Bilimsel bilgi ve ar-ge olmaması / kullanılmaması [] Kooperatiflerin/birliklerin doğru ve etkin çalışmaması [] Diğer (lütfen belirtiniz) %1 Kırşehir’e et ve süt birliği, kesimhanesi istiyoruz 16 19 %8 %10 18 19 8 18 26 %14 6 5 16 10 6 10 16 %3 %8 %5 %3 %5 %8 1 Yanıtlara göre hayvancılık sektörünün en önemli sorunları maliyet ve kar düşüklüğü, kayıtdışılık, kapasite kullanım azlığı, süt desteğinin olmaması olarak belirtilmiştir. Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 113 Diğer (lütfen belirtiniz 1 16 Bilimsel bilgi ve ar-ge olmaması / kullanılmaması 10 6 Ara eleman ihtiyacı 10 16 Aracıların varlığı 5 6 Maliyetler ve karlılığın düşüklüğü 26 18 Çiğ süt toplanması, altyapı ve soğuk zincir sorunları 8 19 18 19 İşletme başına düşen hayvan/sürü sayısının azlığı Aile hayvancılığı yapılması – organize hayvancılık… 0 16 5 10 15 20 25 30 13- Hayvancılıkta karlılığın artması için neler yapılmalı? (En önemli gördüğünüz 4 tedbiri işaretleyiniz) [] Organize ve ortak üretim yapılmalı 8 [] İhracat ülkeleri ve kanalları geliştirmeli 18 [] Enerji (mazot, elektrik v.b) destekleri arttırılmalı %13 [] Kooperatifler/birlikler ile satış kanallarına kolay erişilmeli %10 [] Kırmızı et sanayi kurulmalı-desteklenmeli ve sözleşmeli üretime geçilmeli %25 [] Üründe ihtisaslaşma-markalaşma olmalı %10 [] Organik hayvancılığa geçilmeli %5 [] Hayvancılıkta girişimcilik kültürü geliştirilmeli, yaygınlaştırılmalı %15 [] Diğer (Belirtiniz) %1 Kendi üretimimizi yapmalıyız, Sorunun çok ötesinde dolaşıyorsunuz. [] Boş bırakan %2 %6 %13 17 13 33 13 7 20 2 3 Katılımcılar hayvancılıkta karlılığın artması için en önemli tedbiri (%25) “Kırmızı et sanayi kurulması, desteklenmesi ve sözleşmeli üretim” olarak görmektedir. Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 114 Boş bırakan 3 Diğer (Belirtiniz) 2 Hayvancılıkta girişimcilik kültürü… 20 Organik hayvancılığa geçilmeli 7 Üründe ihtisaslaşma-markalaşma olmalı 13 Kırmızı et sanayi kurulmalı-desteklenmeli ve… 33 Kooperatifler/birlikler ile satış kanallarına… Seri 1 13 Enerji (mazot, elektrik v.b) destekleri… 17 İhracat ülkeleri ve kanalları geliştirmeli 18 Organize ve ortak üretim yapılmalı 8 0 5 10 15 20 25 30 35 14- Kırmızı et hayvancılığında et ve süt verimliliğinin artması için neler yapılmalı? (En önemli gördüğünüz 4 maddeyi işaretleyiniz) [] Hayvan bakım besleme ve yetiştirme şartları iyileştirilmeli %5 [] Kaliteli yem kullanılmalı 18 [] Irk ıslahı yapılmalı %19 [] Sağlıklı damızlık yetiştirilmeli %14 [] Embriyo nakli konusunda çiftçiler bilgilendirilmeli ve özendirilmeli %1 [] Mera ıslahı yapılmalı 22 %13 [] Hayvancılıkta teknoloji kullanımı arttırılmalı, modernizasyon gerçekleştirilmeli %8 [] Hayvancılığa Dayalı İhtisas OSB kurulmalı ve sözleşmeli hayvancılığa geçilmeli %3 [] Hayvancılık istihdamının niteliği arttırılmalı- profesyonelleşme sağlanmalı %9 [] Genç hayvancılık girişimcisi geliştirilmeli 12 Bu soru yanıtında öne çıkan üç tedbir şöyle oluşmuştur : Irk ıslahı yapılmalı (%19), Sağlıklı damızlık yetiştirilmeli (%14), Mera ıslahı yapılmalı (%13) Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 26 %11 32 23 2 13 5 15 %7 Sayfa : 115 Genç hayvancılık girişimcisi geliştirilmeli 12 15 Hayvancılığa Dayalı İhtisas OSB kurulmalı ve… 5 Hayvancılıkta teknoloji kullanımı… 13 Mera ıslahı yapılmalı 22 Embriyo nakli konusunda çiftçiler… Seri 1 2 Sağlıklı damızlık yetiştirilmeli 23 Irk ıslahı yapılmalı 32 Kaliteli yem kullanılmalı 18 Hayvan bakım besleme ve yetiştirme… 0 26 5 10 15 20 25 30 35 15- Hayvancılığın (kırmızı et-büyük baş) karlılığın artması için neler yapılmalı? (En önemli gördüğünüz 4 maddeyi işaretleyiniz) [] Yonca, fiğ, korunga, sudan otu, mısır gibi silajlık bitkilerin ekimi teşvik edilmeli, sıfır maliyetle gerçekleştirilmeli %29 [] İlaç, damızlık, serum ve yem maddelerinde alım destekleri olmalı %14 [] Üretilen sütün AB gıda güvenliği standartlarına uyumluluğu sağlanmalı %3 [] Avrupa Birliği standartlarına uygun hijyenik kesim ve et ürünleri üretimi yapacak yeni et sanayi işletmeleri kurulmalı %8 [] Modern mezbaha kurulmalı 11 [] Modern hayvan borsası kurulmalı 14 [] Pazarlamada çok parçalı yapı (mahalli idareler, hizmet birlikleri, kooperatifler, birlikler vb.) bütünsel bir birleşme ile etkinleştirilmeli %10 [] Hayvansal sanayi kurulmalı-desteklenmeli ve sözleşmeli üretime geçilmeli %9 [] Hayvancılıkta girişimcilik kültürü geliştirilmeli, yaygınlaştırılmalı %7 [] Diğer (Belirtiniz) %1 Kalifiye eleman yetiştirilmeli Katılımcıların %29’u yanıtlarında “Yonca, fiğ, korunga, sudan otu, mısır gibi silajlık bitkilerin ekimi teşvik edilmeli, sıfır maliyetle gerçekleştirilmesini” hayvancılıkta karlılığın artması için gerekli olduğunu belirtmiştir. İkinci ve üçüncü sıra önerilen tedbirler; “İlaç, damızlık, serum ve yem maddelerinde alım destekleri olmalı” (%14) Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 38 19 4 10 %8 %11 13 12 9 1 Sayfa : 116 “Modern hayvan borsası kurulmalı” (%11)’dir. Diğer (Belirtiniz) 1 Hayvancılıkta girişimcilik kültürü geliştirilmeli,… 9 Hayvansal sanayi kurulmalı-desteklenmeli ve… 12 13 Modern hayvan borsası kurulmalı 14 Modern mezbaha kurulmalı 11 10 Üretilen sütün AB gıda güvenliği standartlarına… 4 İlaç, damızlık, serum ve yem maddelerinde alım… 19 38 0 5 10 15 20 25 30 35 16- Hayvancılık alanında hangi konularda eğitimler verilmeli / arttırılmalı? (En önemli gördüğünüz maddeyi işaretleyiniz) [] [] [] [] [] [] [] [] [] [] [] [] [] [] [] [] Süt inekçiliği 24 Et inekçiliği 24 Hayvan sağlığı 13 Gıda hijyeni ve güvenliği Hayvan barınaklarının kurulması ve bakımı 9 Temiz ve sağlıklı ürün elde etmek için ahır şartları Hayvan kesimi 4 Hayvan beslenmesi 24 Hayvan sağımı 1 Et kesimi ve paketlemesi Mera ıslahı Yem yetiştirme 9 Hayvancılık tesisi ve işletme yönetimi Örgütlenme, mevzuat ve destekler 5 Hayvancılık ve kırmızı et ihracatının-ithalatının detayları Diğer (Belirtiniz) %15 %15 %8 4 7 1 13 10 9 1 %6 %3 %15 %1 %6 %3 %3 %4 %1 8 %6 %6 %1 Hayvancılık konusunda ihtiyaç duyulan eğitimlerin tespitine yönelik bu soruya yanıt veren katılımcılar 3 başlığı öne çıkarmışlardır. “Süt inekçiliği”, “Et inekçiliği”, “Hayvan beslenmesi” ilginçtir bu üç yanıtta aynı sayıda ve orandadır. (24 katılımcı %15) destek bulmuştur. Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 40 Sayfa : 117 1 Hayvancılık ve kırmızı et ihracatının-ithalatının… 9 5 Hayvancılık tesisi ve işletme yönetimi 10 9 Mera ıslahı 13 1 1 Hayvan sağımı 24 Hayvan kesimi 4 7 Hayvan barınaklarının kurulması ve bakımı 9 4 Hayvan sağlığı 13 24 24 Süt inekçiliği 0 5 10 15 20 25 30 17-Kırşehir yerleşik genç nüfus hayvancılığa nasıl yönlendirilir? [] Mesleki eğitim programlarıyla 11 [] Tarım girişimciliği destekleriyle 15 [] Genç tarımcı hibeleriyle 20 [] Diğer (Belirtiniz) 4 Hayvan sayısı az girişimci çok [] Boş bırakan 1 Katılımcıların %39’u “genç tarımcı hibeleriyle”, %29’u “tarım girişimciliği destekleriyle” ve %22’si “mesleki eğitim programlarıyla” genç nüfusun hayvancılığa yönlendirilebileceğini düşünmektedir. 8% 2% Mesleki eğitim programlarıyla 22% Tarım girişimciliği destekleriyle 39% 29% Genç tarımcı hibeleriyle Diğer 18-Hayvancılıkta devlet desteklerinden faydalanmayı arttırmak için hangi destekler önemlidir? [] Kooperatiflere destekler 9 (temel fiyat destek mekanizmaları, destekleme alımları, özel depolamaya ilişkin primler ve prim) Bu kutucuğu 9 kişi işaretlemiş diğer 33 kişi boş bırakmıştır. [] Doğrudan ödemeler 61 Toplamda 61 farklı cevap verilmiştir. 1 kişi boş bırakmıştır. A-üretim desteği, 36 üretim desteği 2% B-işleme desteği, 18 5% 1% 5% işleme desteği C-tüketim desteği 3 29% D-depolama desteği 3 58% Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu tüketim desteği depolama Yayın Tarihi : 20.09.2016 desteği Sayfa : 118 E-Diğer (Belirtiniz) 1 Tüm sektörler kayıt altına alınmalı Boş bırakan 1 [] Dolaylı ödemeler Toplamda 50 farklı cevap verilmiştir. 6 kişi boş bırakmıştır. A-Vergi alınmaması / iadesi 13 B-İhracat desteği 9 C-Gümrük vergisi 18 4% 11% D-SGK 8 14% E-Diğer (Belirtiniz) 2 Boş bırakan 6 50 Vergi alınmaması / iadesi 23% 16% 32% İhracat desteği Gümrük vergisi SGK [] Özel destekler Toplamda 37 farklı cevap verilmiştir. 7 kişi boş bırakmıştır. 39 A-Süt alım desteği 13 B-Buzağı desteği 23 C-Diğer (belirtiniz) 3 Anaç sığır desteği Şu an işletmelerin %60ı boşta bu boş olan işletmelerin biri de biziz hayvan alımında bir standart konulması aracıların devlet eliyle vatandaşı daha kollayıcı özele itmeden gereğinin yapılmasını istiyorum. Bir işletmede erkek dana kadar dişi dana da olması gerekir. Boş bırakan 7 15% 7% 28% Süt alım desteği Buzağı desteği 50% Diğer Boş bırakan [] Kooperatiflere destekler [] Doğrudan ödemeler 61 9 Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 119 [] Dolaylı ödemeler [] Özel destekler 50 39 Ankete yanıt verenlerin çoğunluğu önemli gördükleri destekler konusunda iki başlıkta birleşmişlerdir. 1. Doğrudan ödemeler desteği (ki alt başlıkta da üretim desteği çoğunlukla işaretlenmiştir.) 2. Dolaylı ödemeler desteği (ki alt başlık olarak çoğunlukla gümrük vergisi işaretlenmiştir.) 20% 6% Kooperatiflere destekler 41% 33% Doğrudan ödemeler Dolaylı ödemeler Özel destekler Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 120 12.2 EK-2: ÇALIŞTAY RAPORU 20.9.16 Kırşehir Strateji Çalıştayı ortaya çıkan görüş ve fikirler raporu Raporda sunulan konulara ilişkin görüş ve öneriler; Suat Veyisoğlu – Kırşehir İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdür Yrd : İlimizin sorunlarının en önemlisi, besilik materyal eksikliği olup, ithalatın kapanması nedeni ile kıtlık yaşanmasıdır. Meralar, ahırlar boş kalmıştır. Mevcut desteklerin hayvancılık gelişimine katkısı olmamaktadır. Hayvancılık yapan kişiler sigortalarını dahi yaptıramamıştır. Yaptığımız analizde hayvancılık yapan kişilere verilen buzağı desteği ve diğer destekler ile yıllık toplam 500 TL verilmektedir. Bu sebeple önerimiz : SSK primi olan 568 TL yi asgari 12-15 damızlık ineği olan işletmeciye ödeyerek, sigorta güvencesi direkt olarak sağlanmalıdır. Ali Osman Kaymaz -Tarım İl Müdürlüğü Veteriner Hekim : Yerli ırkın et kapasitesi emsallerine göre 2,5 kat düşüktür. Desteklemeler ile bir yere gidilemez. Mevcut hayvan sayısını nasıl arttırırız? Bunu çözmek gerekir. Devlet etçi boğa damızlık ithal edip, kültür ırkı ile melezyerek köylere verilmesi ve 2-5 yıl içerisinde ihtiyacımız kendi hayvan ihtiyacımızı karşılarız. Uğur Sağlam-AHİLER Kalkınma Ajansı : Kooperetifler geliştirilmeli. Fransa örneğinde olduğu gibi aktif hale getirilmeli. Ege ve Trakya bölgesinde kooperetifler iyi çalışmaktadır. Ali Kurt – Kurt Tavukçuluk Besicilik : Süt ırkı, et ırkı ayrılmalıdır. İşletmeler ve bölgeler, hastalıktan ari olmalıdır. Damızlık yapılan buzağıların sağlığı korunmalıdır. Özel sektör ve kamuya düşen görevler ayrıştırmalıdır. Ürün bazında destekleme yapılmalıdır. Genel desteklerden vazgeçilmelidir.Yurt dışında ithalat ta ET ve Süt Kurumu ile tekelleşme yaratılmıştır. Bu sektörün önünü tıkamıştır. Kooperetifleşme ve birlikler yaygınlaştırılmalıdır. Bu konuda plan hazırlanmalıdır. Kırşehir de büyükbaş hayvanın besleme kalitesi oturmuş durumdadır. 1-1,5 Milyon TL kredi borcu olan işletmelerin kış aylarında bu krediler geri çağrılmaya başlayınca kriz gerçek şekilde ortaya çıkacaktır. Ali Dalgalı – Dalgalı Kardeşler Gıda Tarım hayvancılık : Üretici olarak hayvanlarımızı kendimiz satamıyoruz. Aracı ile pazarlama yapıyoruz. Aracıların yarattığı zarar çok büyüktür. Destekler yersiz yapılmaktadır. Hak edene destek verilmelidir. Yusuf Akçay – Akçay Gıda : Kısa vadede acilen birşeyler yapılmak zorundadır. Çitflikler boş durumdadır. Bu sorunu çözmek için, muatap ve yetkili kılınan, ET ve Süt Kurumundan ne bir açıklama ve nede bir çalışma olduğundan haberdar değiliz. Sesimizi duyurmak için planlama yapmalıyız. Et ve Süt Kurumunun beyan ettiği rakam hiçbirimizi tatmin edecek durumda değildir. Mevcut ithalat devam ederken, damızlık çalışmaları da hızla başlatılmalıdır. Üreticilerin büyük çoğunluğu mevcut desteklerle dilenciliğe alıştırılmıştır. Bu tip politikalardan vazgeçilmeldir. Proje Stratejik planında Önerilen Eğitim Konuları : 39 saat olup aşağıdaki içerikte yapılacaktır. Bu eğitimler Kasım-Aralık 2016 ve Ocak 2017 de Saat 17:00-20:00 arası 3 er saat olarak gerçekleştirilecektir. 10 firma katılacağını bildirmiştir. Süt inekçiliği – 6 saat Et inekçiliği – 6 saat Mera ıslahı – 3 saat Yem yetiştirme – 3 saat Hayvancılık Tesisi yönetimi ve işletmesi -6 saat Örgütlenme, mevzuat ve destekler – 3 saat Gıda güvenliği – 6 saat Hayvancılık ihracatı ve ithalatı – 6 saat Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 121 Danışmanlık Konuları : 2 firma katılacağını bildirmiştir. Dış ticaret ve pazarlama danışmanlığı, (isteyen firma başına 3 gün) Maliyet analizi teknik danışmanlığı, (isteyen firma başına 2 gün) Kurumsallaşma danışmanlığı (isteyen firma başına 2 gün) Sektöre özel danışmanlık hizmetleri (isteyen firma başına 3 gün) Yurtdışı seyehat ve alım heyeti için seçilen ülkeler: İthalat ve kıyaslama için ülkeler (10 firma 2 kişiden katılım bildirdi) Avrupa kıtası: Fransa, Almanya, Hollanda Amerika Kıtası: ABD, Kanada, Brezilya, Uruguay İhracat için ülkeler (10 firma 2 kişiden katılım bildirdi) Ortadoğu: İran, Lübnan, Endonozya Alım heyeti getirilecek ülkeler; (10 firma 2 kişiden katılım bildirdi) Asya : Rusya, Azerbeycan, Gürcistan, Kazakistan Ortadoğu: Katar, İsrail, BAE Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 122 REFERANSLAR VE KAYNAKLAR Makro danışmanlık. (2014). Adım adım ihracat projesi - Kırşehir KOBİlerinin ihracat kapasitelerinin araştırılması raporu. Kırşehir: Ahiler kalkınma ajansı. Ahi Evran Üniversitesi. (tarih yok). Üniversitemiz - Tarihçe. Eylül 13, 2016 tarihinde Üniversitemiz - Tarihçe: http://www.ahievran.edu.tr/index.php/ueniversitemiz/tarihce2 adresinden alındı Ahi Evran Üniversitesi Ziraat Fakültesi. (2016, Eylül 13). Fakültenin Tarihçesi. Eyl 2016 tarihinde http://ziraat.ahievran.edu.tr/index.php/2011-08-28-14-25-34/2011-08-28-1425-37 adresinden alındı Ahi Evran Üniversitesi Ziraat Fakültesi. (tarih yok). Fakültenin Tarihçesi. Eylül 13, 2016 tarihinde http://ziraat.ahievran.edu.tr/index.php/2011-08-28-14-25-34/2011-08-28-1425-37 adresinden alındı Ahi Evran Üniversitesi, Ziraat Fakültesi. (Ağustos, 2016). Kırşehir Hayvancılık Değerlendirmesi. Kırşehir: Ahi Evran Üniversitesi. AHİLER kalkınma Ajansı. (2014). Bölge Planı 2014-2023. Kırşehir: AHİLER Kalkınma Ajansı. Ahiler Kalkınma Ajansı. (2016, Ağustos 9). Invest in Kırşehir. Ağustos 9, 2016 tarihinde Kırşehir de Yatırım: http://investinkirsehir.com/assets/ilgilidosyalar/Kirsehir-SanayiRaporu.pdf adresinden alındı DPT-Hayvancılık Özel ihtisas Komisyonu. (2010). Onuncu kalkınma planı 2010- 2020. Ankara: Hayvancılık Özel ihtisas Komisyonu. Duman, G. K. (2005). Avrupa Birliği Üyeliği Yolunda Türkiye'de hayvan sağlığı. Ankara: Tarım ve Köy İşleri Baknalığı. Dünya Kırşehirliler Derneği Oluşumu. (2016, Eylül 12). Tarım ve Hayvancılık. Eylül 12, 2016 tarihinde Tarım ve Hayvancılık: http://www.kirsehirlilerdernegi.com/?pnum=40&pt=K%C4%B1r%C5%9Fehir adresinden alındı Dünya Ticaret örgütü. (2016, Ağustos 23). Trademap. Trademap: http://www.trademap.org/tradestat/Product_SelCountry_TS.aspx?nvpm=1|792||||TOT AL|||2|1|1|1|2|1|1|1| adresinden alınmıştır Ekonomi bakanlığı. (2016, Ağustos 25). İhracat destekleri. İhracat destekleri: http://www.ekonomi.gov.tr/portal/faces/home/ihracat/ihracatDestek?_afrLoop=28108 0951460657&_afrWindowMode=0&_afrWindowId=3c3c9c3e_66#!%40%40%3F_afr WindowId%3D3c3c9c3e_66%26_afrLoop%3D281080951460657%26_afrWindowM ode%3D0%26_adf.ctrl-state%3D3c3c9c3e_130 adresinden alınmıştır FAO. (2016, temmuz 16). FAO Stat: http://faostat3.fao.org/download/Q/QA/E adresinden alınmıştır Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı. (2015). Büyük baş hayvan yetiştiriciliği. Ankara. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI, GAP ULUSLARARASI TARIMSAL ARAŞTIRMA VE EĞİTİM MERKEZİ. (2014, Aralık). Hayvancılık Raporu. Ankara: Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı. Gıda Tarım ve Hayvancılık Baknlığı. (2016, Ağustos 24). Hayvancılık Genel Müdürlüğü. Hayvancılık Genel Müdürlüğü: http://www.tarim.gov.tr/HAYGEM/Menu/4/Gorevlerimiz adresinden alınmıştır Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı. (2016, Ağustos 15). Hayvancılık Destekleri. Tarımsal destekler: http://www.tarim.gov.tr/Konular/Tarimsal-Destekler/HayvancilikDesteklemeleri adresinden alınmıştır HAYGEM. (2016, Ağustos 15). HAYGEM. Projeler: http://www.tarim.gov.tr/HAYGEM/Menu/13/Ic-Kaynakli-Projeler adresinden alınmıştır HAYGEM. (2016). Hayvancılık Durum raporu. Ankara: HAYGEM. Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 123 İş Bankası, İktisadi Araştırmalar Bölümü. (2015). Hayvancılık Sektör Raporu. İstanbul: İş Bankası. Kalkınma Bakanlığı, hayvancılık Özel İhtisas Komisyonu. (2014). 10. Kalkınma Planı 20142018. Ankara: DPT. KIRŞEHİR - HAYGEM. (Ağustos 2016). Kırşehir Hayvancılık Genel Müdürlüğü Ağustos2016 Verileri. Kırşehir: Kırşehir Gıda Tarım ve HayvancılıkMüdürlüğü. Kırşehir Gıda tarım ve Hayvancılık Bakanlığı İl Müdürlüğü. (2014). Kırşehir Tarım ve Hayvancılık Stratejik Plan 2014-2018. Kırşehir: Kırşehir Gıda tarım ve Hayvancılık Bakanlığı İl Müdürlüğü. Kırşehir Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü. (2015 ). Bakana Sunum Dokümanı. Kırşehir: Kırşehir Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü. Kırşehir İl GIDA TARIM VE HAYVANCILIK Müdürlüğü. (2016, Eylül 12). Kırşehir'in Tanıtımı. Eylül 12, 2016 tarihinde Kırşehir'in Tanıtımı: http://kirsehir.tarim.gov.tr/Menu/9/Il-Tanitim adresinden alındı Kırşehir İl Tarım Müdürlüğü. (Haziran 2016). Kırşehir Hayvancılık Verileri. Kırşehir: Kırşehir İl tarım Müdürlüğü. KIRŞEHİR Ticaret Borası. (2016). KIRŞEHİR'de Hayvancılık. Kırşehir: Kırşehir Ticaret Borsası. Kırşehir Ticaret Borsası. (2016). Derinlemesine Görüşme Raporu. Kırşehir: Battal Çelik. Kırşehir Ticaret Borsası. (Ağustos 2016). Hayvancılık Değerlendirmesi. Kırşehir: Kırşehir Ticaret Borsası. Kırşehir Ticaret Borsası. (Ağustos, 2016). KIRŞEHİRİLİNİN EN ÖNEMLİ 5 PROBLEMİ. Kırşehir: Kırşehir Ticaret Borsası. Kırşehir Ticaret ve Sanayi odası. (2015). Hayvancılıkla Dünya'ya açılıyoruz Proje Dökümanı. Kırşehir: Kırşehir TSO. Kırşehir Ticaret ve Sanayi odası. (2015). Kırşehir'i hayvancılık ile Düyaya açıyoruz projesi başvuru formu. Kırşehir: Kırşehir Ticaret ve Sanayi Odası. Kırşehir Valiliği - Ahiler Kalkınma Ajansı. (2014). Tarım ve Hayvancılık Stratejk Planı 20142018. Kırşehir: Kırşehir valiliği. Kırşehir Valiliği. (2016, Eylül 12). Kırşehir'in Tarihi. Eylül 12, 2016 tarihinde Kırşehir'in Tarihi: http://www.kirsehir.gov.tr/tarih adresinden alındı Köroğlu, S. (2003). AT Uzmalık Tezi - AVRUPA BİRLİĞİNDE VE TÜRKİYE’DE Tarımsal Örgütlenme. Ankara: Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı. Niğde Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği. (2015). UR-GE Raporu. Niğde: Niğde Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği. Rekabet Kurumu. (2010). Türkiye de Kırmızı Et Sektörü ve rekabet Yapısı. Ankara: Rekabet Kurumu. TAREKS Hayvancılık. (2016, Eylül 13). kurumsal faaliyetlerimiz. Eylül 13, 2016 tarihinde kurumsal faaliyetlerimiz: http://tarekshayvancilik.com.tr/index.php/kurumsal/faaliyetlerimiz/ adresinden alındı TİGEM. (2015). Hayvancılık Sektör Raporu. Ankara: TİGEM. TİGEM. (2016, Ağustos 25). Damızlık Satışı yapılan işletmeler. Damızlık Satışı yapılan işletmeler: http://www.tigem.gov.tr/Icerik.aspx?mid=a5dd68b9-2a1e-4148-b1207b47f7ebd641 adresinden alınmıştır TİGEM. (2016, Temmuz 16). TİGEM Malya Tarım İşletme Müdürlüğü. http://www.tigem.gov.tr/Isletme.aspx?iid=206c3d89-74d3-4e27-81f5-89534fd3d83c adresinden alınmıştır TİGEM. (2016, Ağustos 24). TİGEM Tarihçe. TİGEM Tarihçe: http://www.tigem.gov.tr/Icerik.aspx?mid=1cd29f07-0ee7-4ad7-96fe-3aa6190f6b89 adresinden alınmıştır TİGEM, T. İ. (2010). 2010 Yılı hayvancılık sektör raporu. TİGEM. Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 124 TOBB. (2016, Ağustos 25). TOBB Kuruluşu, Görevleri, Organları. TOBB Kuruluşu, Görevleri, Organları: http://tobb.org.tr/Sayfalar/Kurulus_Gorev_Organ.php adresinden alınmıştır TUIK. (2016, Ağsutos 23). Hayvancılık İstatistikleri. Hayvancılık İstatistikleri: http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1002 adresinden alınmıştır Türkiye Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Birliği. (2016, Eylül 13). Hakkımızda. Eylül 13, 2016 tarihinde Hakkımızda: http://www.turkiyekoyunkeci.org/tr/Kurumsal adresinden alındı Türkiye Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği. (2016, Eylül 13). Hakkımızda. Eylül 13, 2016 tarihinde Hakkımızda: http://www.dsymb.org.tr/hakkimizda/ adresinden alındı USDA. (2016, Temmuz 16). United States Department of Agriculture Foreign Agricultural Service. http://apps.fas.usda.gov/psdonline/psdQuery.aspx adresinden alınmıştır World Bank. (24.9.2015). Agriculture owerview. http://www.worldbank.org/en/topic/agriculture/overview: Dünya Bankası. World Trade Organization. (2016, Ağustos 20). ITC Trade Map. ITC Trade Map: http://www.trademap.org/Country_SelProduct_Graph.aspx?nvpm=1|||||0102|||4|1|1|1|1| 1|2|| adresinden alınmıştır Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 125 13. Resimler ÇÖL BESİ ÇİFTLİĞİ HAYVANCILIK GIDA TARIM YEM PAZ.SAN.VE TİC.LTD.ŞTİ. İHSAN ALTUNTAŞ VE OĞULLARI HAYVANCILIK HUBUBAT TARIM GIDA İNŞ.NAK.EĞİTİM ÖĞR.PETROL SAN.VE TİC.LTD.ŞTİ. Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 126 EMEK BESİ VE HAYVANCILIK GIDA TARIM İNŞ.SAN.TİC.LTD.ŞTİ DALGALI KARDEŞLER GIDA TARIM HAYVANCILIK NAK.İNŞ.TAAH.SAN.TİC.LTD.ŞTİ. Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 127 DALGALI KARDEŞLER GIDA TARIM HAYVANCILIK NAK.İNŞ.TAAH.SAN.TİC.LTD.ŞTİ. SÜLEYMAN AYDIN İNŞAAT İLETİŞİM TAAHHÜT TİC.VE SAN.LTD.ŞTİ. Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 128 KIRŞEHİR TİCARET BORSASI – AHİLER KALKINMA AJANSI KIRŞEHİR YATIRIM DESTEK OFİSİ – KIRŞEHİR TSO AKADEMİK DANIŞMAN KIRŞEHİR GIDA, TARIM VE HAYVANCILIK İL MÜDÜRLÜĞÜ Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 129 ÖZBAĞ TARIM KREDİ KOOPERATİFİ KIRŞEHİR TARIM KREDİ KOOPERATİFİ KIRŞEHİR DAMIZLIK KOYUN KEÇİ YETİŞTİRİCİLERİ BİRLİĞİ Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016 Sayfa : 130 KIRŞEHİR TİCARET BORSASI AHİ EVRAN ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ Kırşehir UR-GE Hayvancılık Sektörü Mevcut Durum Raporu Yayın Tarihi : 20.09.2016
