ukrayna
advertisement
ÜLKE >> HABER Hazırlayan: Gülder DEMİR Avrasya ile Avrupa arasında köprü işlevi gören Ukrayna, Türkiye’nin stratejik ticari ortağı olma yolunda güçlü adımlarla ilerliyor. Geniş ve verimli topraklara, zengin maden ve kömür kaynaklarına, SSCB’den miras kalan güçlü bir sanayiye, akademisyen ve araştırmacı kadrolarına, nitelikli iş gücüne sahip Ukrayna, yaklaşık 46 milyonluk nüfusu ile Türkiye için önemli bir ticari ortak olma potansiyeli taşıyor. Stratejik ticari ortağımız UKRAYNA U krayna 2008 yılında Dünya Ticaret Örgütü’ne (DTÖ) üye olarak, küresel ekonomik sisteme uyum yönü ile de önemsenmesi gereken bir pazar haline geldi. Küresel ekonomik ve mali krizden de en fazla etkilenen ülkeler arasında yer alan Ukrayna’da resmi verilere göre GSYİH, 2010 yılında bir önceki yıla göre % 35 oranında gerileme gösterdi. Krizle eş zamanlı olarak dış ticaret hacminde de büyük bir daralma yaşayan Ukrayna’da, özel tüketim harcamaları reel ücretlerdeki düşüş, artan işsizlik ve kredi yetersizliği ve Grivni’nin değer kaybetmesi (İthal malların maliyetini de artırmaktadır) gibi sebeplere bağlı olarak gelir grupları arasında makas açıldı. GENEL EKONOMİK GÖSTERGELER Ukrayna’nın dış ticareti her geçen gün artmaya devam ediyor. Resmi verilere göre, 2010’un ilk 10 ayında dış ticaret açığı bir önceki yıla oranla % 60 seviyelerinde artışla 6,8 milyar doları buldu. Ukrayna’nın ihracat yaptığı ülkeler liginde ilk sırada Rusya yer alırken, ikinci sırada ise Türkiye bulunuyor. Ukrayna’nın en fazla ihracat yaptığı ülkelerin başında sırasıyla; % 26,2 ile Rusya, % 5,8 ile Türkiye, % 4,7 ile İtalya, % 3,6 ile Belarus, % 3,4 ile Polonya, % 3 ile Almanya, % 2,6 ile Hindistan geliyor. Ukrayna’nın ithalat yaptığı ülkeler liginde ise ihracatta ikinci sırada olan Türkiye’nin adı ilk sıralarda yok. Ukrayna’nın en çok ürün ithalatı yaptığı ülkelerin başında yine % 36,7’lik pay ile Rusya yerini koruyor. Rusya’yı % 7,7 oran ile Çin, % 7,6 ile Almanya, % 4,7 ile komşusu Polonya ve % 4,2’lik payla Belarus ve % 2,9 ile ABD izliyor. 2010 yılında, sanayi üretimindeki % 4,5 oranında GSYİH artışı gerçekleştiren Ukrayna’nın en önemli ihracat kalemi olan demir-çelik fiyatları 2009 yılından yaşanan % 45’lik düşüşün ardından 2010 yılında % 33 oranında değer kazandı. Ukrayna’da her geçen gün artan özel tüOcak 2011 k EKONOMİK FORUM 51 ÜLKE Türkiye-Ukrayna İkili Ticari Veriler (Milyar Ş) Yıllar İhracatımız İthalatımız Denge Hacim ketim harcamalarının da ekonomik 2007 1,4 4,5 -3,0 6,0 büyümeyi hızlandıracağı öngörü2008 2,1 6,1 -3,9 8,2 lüyor. 2009 1,0 3,1 -2,1 4,1 2010 (Ocak-Kasım) 1,1 3,4 -2,3 4,5 2010 yılı bütçe açığının Kaynak: TÜİK GSYİH’nin % 6’sı oranında gerçekleştiği Ukruynu’da, 2011 yılı için ise bütçe açığının GSYİH’ye oranı % 3,1 olarak hedefleniyor. Ayrıca 4 Aralık 2010 tarihinde yürürlüğe giren yeni vergi mevzuatı Ukrayna’da birçok alanda değişiklik getirdi. 2014 yılında kadar kademeli olarak, kurumlar vergisinin % 25’ten % 16’ya, KDV’nin ise % 20’den %17’ye düşürüleceği belirtiliyor. Önceki mevzuata göre yürürlükteki vergilerin iki katı vergi ödemek durumunda olan yabancı uyruklu kişiler bundan böyle Ukrayna vatandaşlarıyla aynı vergi oranlarına tabi olacak. TÜRKİYE İLE UKRAYNA ARASINDAKİ TİCARİ İLİŞKİLER Türkiye ve Ukrayna arasındaki ticari ilişkiler kısa süre öncesine kadar iki komşu ülkeye yakışmayacak kadar düşük seviyede seyretmekteydi. Ancak Ukrayna’nın Türkiye açısından ticari ilişkilerin geliştirilmesi konusunda stratejik ülke seçilmesiyle birlikte atağa geçildi. Türkiye’nin Ukrayna’ya ihracatında başlıca kalemleri motorlu kara taşıtları, plastik/plastikten mamul eşya, elektrikli makine/cihazlar ve meyve oluşturuyor. Ukrayna’da 400’ü aşkın Türk firması faaliyet gösteriyor ve Türkiye’nin Ukrayna’ya yaptığı doğrudan dış yatırımlarının miktarının 1 milyar doları aştığı tahmin ediliyor. Büyük çoğunluğu KOBİ niteliğinde olan Ukrayna’daki Türk şirketleri, ağırlıklı olarak telekomünikasyon, gıda, temizlik malzemeleri üretimi, hazır giyim, orman ürünleri, maden ve metal ile inşaat ve inşaat malzemeleri üretimi alanlarında faaliyet gösteriyor. Küresel ekonomik krizden en çok etkilenen ülkeler arasında yer alan Ukrayna ile Türkiye arasında toplam ticaret hacmi yaklaşık % 50 oranında düşüş yaşadı ve 2008 yılında 8,2 milyar dolar olan dış ticaret hacmi de 2009 yılında 4.1 milyar dolar seviyesine geriledi. Ukrayna, müteahhitlik, turizm ve perakendecilik gibi hizmet sektörleri bakımından da dik52 EKONOMİK FORUM l Ocak 2011 kate değer bir pazar potansiyeli arz ediyor. Özellikle 2012 Avrupa Futbol Şampiyonası’nın Ukrayna-Polonya ev sahipliğinde yapılacak olması nedeniyle önümüzdeki dönemde inşaat faaliyetlerinde canlılık öngörülüyor. Ukraynalı tüketicilerin açık pazarlardan alışveriş alışkanlığı halen devam etmekte ise de son yıllarda yaşanan gelişmeler de göz önüne alındığında tüketicilerin satın alma alışkanlıklarında değişiklik yaşanacağı ve tercihlerin daha kaliteli ürünler ile modern perakende hizmetlerine yönelik olarak değişeceği öngörülüyor. YATIRIMCININ BİLMESİ GEREKEN NOKTALAR Ukrayna ile ticaret yapmayı amaçlayan Türk firmalarının, ülkedeki uluslararası fuarlara katılımı Ukrayna’daki ithalatçı firmalara erişim bakımından önem kazanıyor. Ukrayna firmaları ile ticaret yapmak isteyen firmalarımızın potansiyel alıcılara ürünlerini tanıtıcı Rusça ya da Ukraynaca bir mektup göndermesi ve bu mektubu yine aynı dillerde hazırlanmış kataloglarla desteklemesi ilk irtibatın kurulmasında büyük önem taşıyor. Ukrayna’da resmi dil Ukraynaca olmakla birlikte ticari işlemlerde ve günlük hayatta Rusça kullanıldığından, ticari iletişimde İngilizcenin yeri pek yok. Firmaların yaptığı sözleşmelerde de geçerli dilin Ukraynaca ya da Rusça olması nedeniyle herhangi bir uyuşmazlık durumunda diğer dillerde yazılan sözleşmelerin bir hükmü bulunmuyor. Bu nedenle, sözleşmelerin Ukraynaca veya Rusça olan metinlerinin çok iyi incelenmesi gerektiği unutulmamalı. Türkiye-Ukrayna ğu, dayanışmayı, işbirliğini daha ileri seviyeye taşımak için Ukrayna ile birlikte mücadele ettiklerini vurgulayarak şöyle konuştu: “1991 yılında Ukrayna bağımsızlığını ilan ettiğinde ilk tanıyan ülkelerden biri olduk. O tarihten itibaren, ekonomik, ticari, askeri, kültürel, eğitim alanlarından işbirliğimizi artırmak için çaba sarf ettik. Yüksek Düzeyli Stratejik Konsey kurulması konusunda bir niyet beyanı ifade edildikten sonra bu konTürk-Ukrayna seyin kurulması için kararı aldık ve imzaİş Konseyi Ortak Toplantısı ve ları attık. Yeni bir dönemi böylece başürkiye Odalar ve Borsalar Birlilatmış olduk. Bir başka önemli adımı da ği (TOBB), Dış Ekonomik İlişİş Forumu’nun açılışında konuşan attık. Devlet Başkanı Yanukoviç ile gerkiler Kurulu (DEİK) ile UkBaşbakan Erdoğan, iki ülke arasında çekleştirdiğimiz görüşmelerde iki rayna Ticaret ve Sanayi serbest ticaret anlaşmasının ülke arasında bir serbest ticaret anOdası’nın işbirliği ile Ukyapılması, vizelerin kaldırılması laşmasının yapılması, vizelerin kalrayna İş ve Kültür Merkezi’nde 25 Ocak kararına varıldığını belirterek, “Bu dırılması ve üçüncüsü de bunların 2011 tarihinde Türk-Ukrayna İş Konseyi geri kabul anlaşması ile paralel olaOrtak Toplantısı ve İş Forumu düzenlendi. mutabakatın bir an önce ete kemiğe rak götürülmesi kararına vardık. Bu Toplantıya Başbakan Recep Tayyip Erdobürünmesini, somutlaşmasını, mutabakatın bir an önce ete kemiğe ğan’ın yanı sıra Ukrayna Cumhurbaşkanı Vikvizelerin bir an önce bürünmesini, somutlaşmasını, vizelerin tor Yanukoviç, TOBB/DEİK Başkanı M. Rifat Hikaldırılmasını istiyoruz” biran önce kaldırılmasını istiyoruz. Bu işin sarcıklıoğlu, Ukrayna TSO Başkanı Serguiy sekretaryasını sürdürenlere önemli görev düSkrypchenko ile Türk-Ukrayna İş Konseyi başkandedi. şüyor. En kısa zamanda bu işi bitireceğiz. İlk konları ve TOBB oda/borsa başkanları katıldı. sey toplantısını da Türkiye’de yapacağız.” Başbakan Erdoğan Türk-Ukrayna İş Konseyi Ortak Toplantısı ve İş Forumu’nda yaptığı konuşmada, tarih boyunca iki ülkenin yollarının defalarca kesiştiğini söyledi. Türkiye ile Ukrayna arasında serbest ticaret anlaşmasının yapılması, vizele“TÜRKİYE İLE UKRAYNA’YA BÜYÜK rin kaldırılması ve bunların geri kabul anlaşması ile paralel olarak götürülmesi kararına vaDÜŞÜNMEK YAKIŞIR” rıldığını belirten Erdoğan, “Bu mutabakatın bir an önce ete kemiğe bürünmesini, somutBaşbakan Erdoğan konuşmasında iki ülke aralaşmasını, vizelerin bir an önce kaldırılmasını istiyoruz” ifadesini kullandı. sındaki ticaret hacminin, son 8 yılda ciddi bir ilerleme kaydettiğini anımsatarak, 2002’de ticaret hacmi 1,3 milyar dolardan 2008 yılında 8 milyar dolara ulaşBAŞBAKAN ERDOĞAN: “İKİ ÜLKE ARASINDA İŞBİRLİKLERİ GELİŞİYOR” tığını, küresel kriz ile 2009’da 4 milyar dolara düştüİki ülke arasında tarihin her döneminde işbirliği ve iletişimin sürdüğünü anlatan Başğünü, 2010 Kasım ayı rakamlarına göre ise 5 milyar bakan Erdoğan, Karadeniz’i bir barış denizine çevirmek ve bu bölgede özellikle dostlu- ilişkilerinde yeni bir dönem başlıyor... T Ocak 2011 k EKONOMİK FORUM 53 mek istiyorum” dedi. Türkiye ve Ukrayna’nın ulaştırma noktasında da iki kilit ülke olduklarının altını çizen Başbakan Erdoğan, turizmin ekonomik ilişkilerde önemli bir rol oynadığına işaret ederek, 2010 yılı itibarıyla Türkiye’ye gelen Ukraynalı turist sayısının 750 bine ulaştığını belirtti. Başbakan Erdoğan şöyle konuştu: TOBB/DEİK Başkanı M. Rifat Hisarcıklıoğlu, Ukrayna İş ve Kültür Merkezi’nde düzenlenen Türkiye-Ukrayna İş Konseyi Ortak Toplantısı’na katıldı. “Türkiye ile Ukrayna her alanda işbirliği yapabilir. Zaman zaman sorunlar olabilir, sıkıntılar yaşanabilir ama 9 yıldolar seviyesinde olduğunu söyledi. Başbakan Erlık bir deneyim, bu sıkıntıları aşadoğan, Ukrayna Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç’in bilecek bir birikimi de bize kadüzenlenen bir basın toplantısında Türkiye ile Ukzandırmıştır. Bizler de sorunları girayna arasındaki ticaret hacminin 10 milyar dolara dermeye, yoldaki engelleri teçıkabileceğini söylediğini, kendisinin ise bu rakamın mizlemeye devam edeceğiz. İna20 milyar dolara çıkarabileceğine işaret ettiğini nıyorum ki kazanan Ukrayna oladile getirerek, konuşmasını şöyle sürdürdü: caktır, inanıyorum ki kazanan “Türkiye’ye de Ukrayna’ya da büyük düşünmek Türkiye olacaktır. Kazanan büyakışır. İlk 5 yılda 20 milyar doları yakalayalım, 10 yıltün bu geniş coğrafya olacaktır. da da 40 milyar dolara çıkaralım. Çok farklı sektörKonseyin hayırlara vesile olmasılerin altına imza atmış iki ülkeyiz. Savunma ve enernı diliyorum. Bu toplantıların soji sektörlerinde atılan adımlar var. Bunun yanında TOBB/DEİK Başkanı M. Rifat mut sonuçlar doğuracağını inatarımda atılan adımlar var. Alt ve üstyapıda kabiliHisarcıklıoğlu ile Ukrayna Ticaret Sanayi nıyorum.” yetlerimiz var. Teknolojiyi yakalamış iki ülkeyiz. Odaları Başkanı Sergiy Skrypchenko. İnanıyorum ki iki ülke bu hedeflerine kararlılıkla ulaşacaktır. İmzaladığımız Yüksek Düzeyli Stratejik Konsey bu hedeflerin gerçekleşmesini sağUKRAYNA CUMHURBAŞKANI YANUKOVİÇ layacaktır. Dış ticareti yavaşlatan birtakım faktörler olduğunu biliyoruz. Ama bunları araUkrayna Cumhurbaşkanı Yanukoviç de konuşmızda kuracağımız irtibat ile aşacağımıza inanıyorum. Bizler de siyasiler olarak bu ve benmasında, iki ülke arasındaki ilişkilere değinerek, zeri sorunları aşma noktasında son derece kararlıyız. Ukrayna'nın serbest piyasa ekonodünyanın en büyük 20 ekonomisi içinde yer alan Türmisine geçmede attığı önemli adımlar karşısında Türk şirketlerinin buraya ilgisi de artakiye'nin, en önemli ticari ortaklarından birinin Ukrayna caktır. Şu anda Ukrayna’da 400’den fazla şirket var. Yönelen yatırımların miktarı 1 milyar olmasının memnuniyet verici olduğunu söyledi. doları aşmış durumda.” Yanukoviç sözlerini şöyle sürdürdü: “En yakın zamanda ikili ticaret hacmini 10 milyar dolara çıkarmayı hedefledik ama Başbakan Erdoğan “2012 AVRUPA ŞAMPİYONASI PROJELERİNDE YER ALABİLİRİZ” hedefi 20 milyar dolar olarak koydu. Başbakan ErdoTürk müteahhitlik şirketlerinin çok başarılı işler yüklendiğine işaret eden Başbakan Erğan ile bunu gerçekleştirmek için elimizden geleni yadoğan, “Türk firmaları, Ukrayna’da bugüne kadar 3 milyar dolar değerinde 128 proje üstpacağız. Bunun için yeni fikirler, yaratıcı yaklaşımlar gelendi. Müteahhitlerimiz 2012 Avrupa Şampiyonası’nın organizasyonu kapsamında başrekiyor. Ukrayna reform yolunda, yatırım şartlarının pelatılan projeleri üstlenebilecek kapasitede. Burada müteahhitlerimiz şu ana kadar son dekiştirilmesi için yoğun çalışmalar yürütüyor. Türk iş rece başarılı işler yaptı. Avrupa Futbol Şampiyonası’nın hazırlığında da bu başarılarını oradamlarının Ukrayna’daki faaliyetleri başarılı. Bunun için taya koyacaklardır. Ukraynalı yatırımcıları da ülkemizde görmek istiyoruz ki kaynaşsınlar, iş yapma şartlarını geliştirmeye hazırız.” tanışsınlar. Her türlü kolaylığın sağlanacağı, kapılarımızı ardına kadar açacağımızı ifade et- Türk iş dünyasına müjde Kiev’den geldi: Ukrayna ile vize kalktı 54 EKONOMİK FORUM l Ocak 2011 Türkiye ile Ukrayna arasındaki ilişkiler, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın resmi ziyareti ile birlikte yeni bir döneme girdi. Her iki ülkeye giriş vizelerinin kısa süre içinde kaldırılmasına ilişkin liderler mutabakata vardı. Kiev’de Ukrayna Cumhurbaşkanı Viktor Yanukoviç ve Başbakan Erdoğan arasındaki ikili görüşmeden sonra yapılan heyetler arası toplantının ardından, iki ülke arasında 6 anlaşma protokolü imzalandı. Böylece Türkiye ve Ukrayna arasında hedeflenen stratejik ortaklığa doğru ilk somut adım da atılmış oldu. Ayrıca Yanukoviç ve Erdoğan, iki ülke arasında Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi kurulmasına dair mutabakat zaptını imzaladı. Anlaşmalar, Anadolu Ajansı ve Ukrayna devleti haber ajansı “Ukrinform” arasında işbirliği, dış ticarette standardizasyon, 20112012 yılları arasında nükleer enerji güvenliği alanında işbirliği, enerji, ulaştırma alanları olmak üzere işbirlikleri içeriyor. ÜLKE Karadeniz’in iki önemli ülkesi Türkiye ve Ukrayna U TOBB/DEİK Başkanı M. Rifat Hisarcıklıoğlu ile 360 oda ve borsa başkanının katılımıyla Ukrayna’nın başkenti Kiev’de düzenlenen toplantıda konuşan Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, “Ukrayna ile ilişkileri her alanda güçlendirerek, işbirliğini daha da pekiştirerek, 10 yıl içinde 40 milyar dolar rakamını yakalamış olacağız” dedi. krayna’nın başkenti Kiev’de Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) tarafından organize edilen ve 360 oda/borsa başkanının katılımıyla gerçekleştirilen Oda ve Borsa Yönetim Kurulu Başkanları Eğitim Semineri, 25-26 Ocak 2011 tarihleri arasında yapıldı. Resmi programa, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Sanayi ve Ticaret Bakanı Nihat Ergün, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım, TOBB Başkanı M.Rifat Hisarcıklıoğlu ve oda/borsa başkanları katıldı. Seminerin birinci günü Türkiye Ekonomi Politikalar Araştırma Vakfı (TEPAV) Analisti Sarp Kalkan Beceri’10 Uzmanlaşmış Meslek Edindirme Merkezleri (UMEM) Projesi, Rüstem Ömerol “Kırım’da Yatırım İmkânları”, TOBB Sektörler ve Girişimcilik Daire Başkanı Cihat Alagöz “Fuarlar, Sektör Meclisleri ve Girişimcilik Çalışmaları”, TOBB Dış Ekonomik İlişkiler Daire Başkanı Füsun Karacasoy ise “Bilgi Hizmetleri” başlıklı sunuşlarda bulundu. Programın ikinci günü de ise TEPAV Direktörü Güven Sak “Türkiye Ekonomisi”, Prof. Dr. Zühtü Aytaç “Türk Ticaret Kanunu ve Borçlar Kanunu”, TOBB AB Daire Müdürü Mustafa Bayburtlu “Avrupa İş Geliştirme Merkezleri (ABİGEM)” üzerine birer sunuş gerçekleştirdi. UKRAYNA İLE HEDEF 10 YIL İÇİNDE 40 MİLYAR DOLAR TOBB Oda ve Borsa Yönetim Kurulu Başkanları Eğitim Semineri’ne konuk olarak katılan Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, burada yaptığı konuşmada, TOBB tarafından düzenlenen toplantıda bulunmaktan duyduğu memnuniyeti ifade ederek, iki ülkenin arasındaki ticaret hacmini artırmayı hedeflediklerini dile getirdi. Başbakan Erdoğan, “Büyük davaların insanları büyük düşünür. Küçük düşünenlerle de bir yere varılmaz. Biz hem büyük düşüneceğiz, planlarımızı büyük yapacağız ve ona göre de büyük oynayacağız. Türkiye Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ile TOBB/DEİK Başkanı M. Rifat Hisarcıklıoğlu, “Ukrayna-Türkiye İki Karadeniz Ülkesinin İşbirliği: Bugünü ve Geleceği” adıyla yayımlanan broşürü inceledi. Ocak 2011 k EKONOMİK FORUM 55 TOBB/DEİK Başkanı M. Rifat Hisarcıklıoğlu, Ukrayna’nın başkenti Kiev’de 360 oda ve borsa başkanı ile bir araya geldi. Hisarcıklıoğlu’na altın hizmet madalyası verildi bu ivmeyi yakalayan bir ülkedir. Ukrayna ile ilişkileri her alanda güçlendirerek, işbirliğini daha da pekiştirerek 10 yıl içinde 40 milyar dolar rakamını yakalamış olacağız” dedi. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Türk müteahhitlerin Ukrayna’da 3 milyar dolar civarında bir projeyi üstlenmesinden duyduğu gururu dile getirerek şöyle konuştu: “2012 Avrupa Futbol Şampiyonası’nı Ukrayna düzenliyor. Ukrayna Başbakanı Mikola Yanoiç Azarov ile görüşmemde bu konu gündeme geldi. Türk firmalarına yapılacak davetler olabilir. Bu yatırımlara iş adamlarımız girebilir. İş adamlarımızın sorunlarını kendilerine aktardım. Kendileri de yardımcısına gerekli talimatları verdiler ve takibini istediler. Özellikle gümrük kapılarında yaşananların aşılması için Başbakan ve Devlet Başkanı nezdinde kendilerine ilettik. İki ülke arasında yüksek düzeyli işbirliği konseyinin kurulmasını karara bağladık. Aynı şekilde serbest ticaret ve vize muafiyeti konularını da görüştük. Bunları en kısa zamanda bitirme kararına vardık. Bunun yanında vizelerin kaldırılması konusunda da geri kabul anlaşmasıyla bunu eş zamanlı götürelim diye konuştuk. Dolayısıyla serbest ticaret anlaşması ve vizelerin kaldırılması gibi konuları yapmak suretiyle aramızdaki ticaret hacminde 40 milyar doları yakalamamızda, işi kolaylaştıracağını sanıyorum.” BAŞBAKAN ERDOĞAN’IN TOBB ODA/BORSA BAŞKANLARINA SESLENİŞİ Başbakan Erdoğan, 2011 bütçesini hazırladıklarını ve TBMM’de yasalaştırdıklarını anımsatarak, 2011 bütçesinin sosyal bir bütçe olmasının yanı sıra yatırımı, üretimi istihdamı teşvik eden bir bütçe olduğunu, seçim yılı olmasına rağmen disiplinden asla taviz vermeyeceklerini de belirtti. ATAK helikopterinin test uçuşunun gerçekleştirildiğini anlatan Başbakan Erdoğan, 2013’te seri üretime başlanacağını, böylece dışarıdan almak yerine satma imkânının yakalandığını ifade ederek, “2020’de kendi uçağımızı üreteceğiz. Dünyanın de56 EKONOMİK FORUM l Ocak 2011 TOBB/DEİK Başkanı M. Rifat Hisarcıklıoğlu’na, Türkiye-Ukrayna ilişkilerinin gelişmesine sağladığı katkılardan dolayı, Ukrayna Ticaret ve Sanayi Odası tarafından altın hizmet madalyası takıldı. Tören sırasında TOBB Yönetim Kurulu üyeleri de hazır bulundu. Türkiye’den iki kişiye verilen söz konusu madalyanın diğeri de Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’da bulunuyor. ğişik ülkelerine devamlı parça üreten değil, kendi uçağını kendisi yapan ülke durumuna ulaşacağız” dedi. Oda/borsa başkanlarına “Ekonomide tarihi rekorları hep birlikte elde ettik. Türkiye’yi AB ile müzakere eden bir ülke konumuna hep birlikte yükselttik. Türkiye’de demokratikleşme adına büyük reformları hep birlikte gerçekleştirdik. 2023 hedeflerini de hep birlikte yakalayacağız. Türkiye her şeyin en iyisine, en güzeline layıktır. Bunu hak ediyor ve bunu hep birlikte başaracağız” diye seslenen Başbakan Erdoğan, konuşmasını şöyle sonlandırdı: “Ben bir kez daha Ukrayna’da sizlerle bir arada olmaktan, sizlerle buluşmaktan, sizlere hitap etmekten büyük bir memnuniyet duyduğumu bakan arkadaşlarım adına, milletvekili arkadaşlarım adına özellikle ifade etmek istiyorum.”
