Sıradan İnsanlar Olarak Peygamberler - Bilkent University

Emre Mumcuoğlu
Sıradan İnsanlar Olarak Peygamberler
Orta çağlarda dinî resimlerde çok katı kurallar olması ve kilisenin sanat eserlerini istediği gibi
yönlendirmesi sebebiyle İsa yeterince tanrı gibi gözükmediği için ya da bir tanrıya yakışmayacak
şekilde (örneğin ölü) resmedildiği için kilise tarafından kabul edilmeyen resimler vardı. Fakat, hem
Polenov'un tablosunu çizdiği 19. yüzyılda böyle katı bir anlayış ve kurallar olmadığı için, hem de
Ortodoksluğun Katolikliğe göre daha akılcı ve özgür bir anlayışı olduğu için bu tabloda Tanrı İsa'yı
diğer insanlardan ayırmak zor. Halkla birlikte oturan bu İsa ne uçuyor ne de ışık saçıyor. Bence
peygamber dediğin de öyle olur zaten! İncil'de anlatılan İsa insanlarla konuşan, onlara hem maddî hem
manevî şifa veren biriydi. Ama Paulus, Avrupa'daki tanrı anlayışları doğal figürlerle özdeşleşmiş
paganlara Hıristiyanlığı yayabilmek için onu tanrının vücudu olarak anlattı.
İsa; tapınağı, okulu, hamamı olmayan bir köyde dünyaya geldi. İsa'nın zamanında Roma'nın
zulmünden bıkan Yahudiler diğer zor zamanlarında olduğu gibi, bir mesih bekliyorlardı. O zamanlar
birçok mesih çıkıp Roma'ya isyan ediyor fakat dünyanın süper gücüne kafa tutamayıp isyandan
çarmıha geriliyorlardı. Tıbbın henüz gelişmediği dönemin bir diğer özelliği de insanları iyileştiren
şifacılardı. İsa da dönemindeki tipik bir mesih ve bir şifacıydı. Musa da halkını bir diktatörün
zulmünden kurtarmıştı. Eşi için uzun yıllar çalışan, büyük görevini üstlenirken çekinen ve korkan,
Firavun'la konuşmaya giderken heyecanlanan bir insandı. İbranilere Firavun'un zulümlerine
sabretmelerini öğütleyip büyük bir savaş ve katliam yaşanmadan, bilgelikle ama ancak tanrının
yardımıyla halkını zulümden kurtaran bir liderdi. İkisi de döneminin tipik insanlarıydı. Eğer İsa tanrı
olsa çarmıha gerilmez, Musa da Firavun'u sabır ve strateji ile değil doğaüstü güçleriyle alt ederdi.
Yine de Hristiyanlar tanrı olduğuna inandıkları İsa'nın insan yönünü görebiliyor, anlatabiliyor
ve resmedebiliyorlar. Şimdi ise müslümanlar peygamberlerini tanrılaştırmış haldeler. O kadar ki
Resim: Jesus and the Sinner Woman (1886-87), Vasily Polenov. Kaynak: http://www.artbible.info/art/large/118.html
zamanında insanların dertlerine çözüm arayan, arkadaşlarıyla koşup eğlenen, güleryüzlü bir adamın
resmi bile çizilemiyor. Resmini görünce putperest olacaklar ama şu an nasıl bir put haline geldiğinin
farkında değiller. Şimdi müslümanların aklındaki Muhammed, insanlara yüzü gözükmeyen, sözü tanrı
sözü sayılan, adı anılınca arkasından hazreti sallallahu aleyhi ve sellem kâinâtın efendisi iki cihanın
bilmemnesi diye sıfatlar sayılan bir put. Muhammed sabahtan akşama yatıp kalkan, asık suratla tesbih
çeken, insanlarla konuşmayan bir şeyh değildi. Fakirin, yetimin, dulun hakkını savunan; köleliği
kaldırmaya çalışan; insanların ahlâkını düzeltmeye çalışan bir lider böyle mi olur? Peygamberin sünneti
diye sakal bırakıp cübbe giyiyorlar, farkında değiller ki Muhammed zamanında sıradan olan giysiler
giyiyordu, toplumdan uzaklaşıp herkesin acayip gördüğü biri olsaydı herkesten farklı giyinirdi.
Müslümanlar, Kuran'daki müşrik, münafık, kâfir ifadelerini hiç üstüne alınmayıp bunları Yahudiler,
Hıristiyanlar, ateistler olarak düşünüyorlar. Hâlbuki acaba biz de müşrik miyiz diye bir düşünseler
peygamberi ne kadar tanrılaştırdıklarını fark ederlerdi.
Bu korkunç imajlar yıkılıp yerine sıradan bir insan olan Muhammed koyulsa, Rus bir ressamın
İsa'yı halktan biri olarak çizebildiği gibi Muhammed de filmlerde yüzü gösterilmeyen bir put olmaktan
çıkarılıp halkının dinî, siyasî, askerî önderi olarak gösterilmekten korkulmasa… Yine de İslam'da kendi
karanlık çağından çıkış ve bir aydınlanma görüyorum. Bu tür görüşler hep vardı ama halk düzeyinde de
bir aydınlanmayı en azından Türkiye'de gözlemleyebiliyorum. İnsanların fikirleri bağnazlıktan çıkıyor
çünkü bağnaz fikirler bilimin ve aklın karşısında duramıyor; sanata, akla, felsefeye verilen önem İslam
dünyasında da giderek artıyor; din, medya ve internet sayesinde din adamlarının tekelinden çıkıyor.
Müslümanlar için daha iyi ve daha aydınlık bir gelecek umuyorum.