Kadınlarda Koroner Bypass Operasyonunun Özellikleri ve Sonuçları DOÇ. DR. GÖKÇEN ORHAN Dr. Siyami Ersek Göğüs Kalp Damar Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi İSTANBUL Euroscore risk sınflaması Türkskoru risk sınıflaması KADIN Parsonnet risk sınıflaması CİNSİYET STS risk sınıflaması BAĞIMSIZ Higgins risk sınıflaması RİSK FAKTÖRÜ Ontario risk sınıflaması Koroner arter hastalığı ABD’de kadınlarda birinci mortalite nedenidir KAH 500 000 / yıl kadın ölümünden sorumlu ( erkek mortalitesi daha az.) Kardiyovasküer hastalıklar sonucu her yıl erkeklerden daha fazla kadın hayatlarını kaybetmekde. ½ kadın kardiyovasküler hastalıklar sonucu ölürken 1/25 kadın göğüs kanseri nedeniyle ölmektedir. CHD Mortality in Younger Women Women under 65 suffer the highest relative sex-specific CHD mortality 30 Death during Hospitalization (% ) 25.3 24.2 25 Men 20 21.8 Women 18.4 21.5 19.1 16.6 15 13.4 11.1 10.7 9.5 10 8.2 7.4 6.1 5 14.4 5.7 4.1 2.9 0 < 50 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85-89 Figure 1. Rates of death during hospitalization for Myocardial Infarction among w omen and men, according to age. The interaction betw een sex and age w as significant (P<0.001). KardiyovaskülerÖlümlerÖnlenebilir 1 numaralı ölüm nedeni olan kalp hastalıkları ve inme sebepli erken ölümlerin en az %80’i önlenebilir Kadınların aorta koroner bypass cerrahisi sonrası operatif mortaliteleri erkeklere oranla daha yüksektir. Circulation. 2005;112:I-323 – I-327 J Am Coll Cardiol 1997;29 J Cardiothorac Vasc Anesth. 2003 Oct;17(5):585-93 Ann Thorac Surg. 2000 Sep;70(3):800-5 Koroner arter hastalığı tanısı kadınlarda daha ileri yaşta konmakta Kadınlar daha ileri yaşlarda ameliyat olmaktadır. Daha fazla eşlik eden komorbiditeye sahipler. Düşük vücut yüzey alanı(BSA) Ancak yinede operatif mortalite neden yüksek tartışmalı. Circulation. 2005;112:I-323 – I-327 Komorbid faktörler daha yüksek oranda görülmektedir. - Yaş Düşük vücut yüzey alanı Hipertansiyon Diabetes mellitus Hiperkolesterolemi Periferik arter hastalığı Konjestif kalp yetmezliği (J Am Coll Cardiol 1997;29) female-adjusted mortality is 49% higher than males Circulation. 2005;112:I-323 – I-327 BSA modele eklenmesi mortalite farkını azaltmakta female-adjusted mortality is 22% higher than males Circulation. 2005;112:I-323 – I-327 Kadınlarda BSA erkeklere oranla daha düşüktür. BSA cinsden bağımsız operati mortaliteye ters orantılı olarak etki etmekdedir. CABG mortality (adjusted) versus BSA. LAD Endarterektomi Düşük BSA ile ilişkili olarak kadınların distal koroner arter çapları daha ince. Daha difüz ve ciddi koroner arter hastalığı nedeniyle endarterektomi oranları daha yüksek. Circulation. 1993 Nov;88(5 Pt 1):2104-10 LAD LIMA Internal Mammarian Arter grefti kadınlarda 76.8% kullanılırken erkeklerde 82.3% kullanılmakta (P<0.0001). IMA greft kullanımındaki düşüklük cerrahi ölüm riskini artıran faktörlerden biridir. J Thorac Cardiovasc Surg. 2004 Apr;127(4):1158-65 Koroner arter cerrahisinde kadınlarda sık karşılaşılan sorunlar: Küçük damar çapı Daha yüksek oranda ostial hastalık görülmekte Daha az oranda IMA grefti kullanımı Acil girişim daha fazla Anadolu Kardiyol Derg. 2007 Jun;7(2):134-9. Koronerartercerrahisisonrası kadınlardasıkgörülenkomplikasyonlar İnme Post –operatif kanama Uzamış mekanik ventilasyon Post-operatif renal yetmezlik Kalp yetmezliği Dolayısıyla hastanede kalış daha uzun Ann Thorac Surg. 2000 Sep;70(3):800-5 Kadınlarda atan kalpte bypass cerrahisi erkeklere oranla daha iyi sonuçlar vermektedir. Mortalite ve komplikasyon oranları pompa altında ameliyatlara göre daha düşükdür. Hastanede kalışları daha kısadır. Mediastinit oranları daha yüksek Ancak bunların tersinide savunan yayınlar vardır J Am Coll Cardiol. 2007 Apr 10;49(14):1552-8 Am Surg. 2006 Apr;72(4):310-3. Atan kalpte operatif mortalite ve moridite daha fazla bulunmamıştır. Distal anastomoz sayısı kadınlarda erkeklerden daha azdır. Rev Port Cardiol. 2009 Jul-Aug;28(7-8):813-24. Kadınlar erkeklere oranla daha yüksek oranda kombine ameliyatlara maruz kalmaktadırlar. Bu tip ameliyatlarda kadınlar 3 kat daha yüksek oranda operatif mortalite riski altındadırlar. Circulation. 2006;113:507-516 Kombine koroner kapak ameliyatlarında kadın cinsiyet bağımsız risk faktörü Premorbid komorbiteler , kalp yetmezliği ve çok damar hastalığı daha fazla İnkomplet revaskülarizasyon daha yüksek oranda Kadınlar kombine ameliyatlarda daha yüksek risk altında Ancak uzun dönem yaşam oranları aynı Takipte kadın cinsiyet inme için bağımsız risk faktörüdür. J Thorac Cardiovasc Surg. 2003 Oct;126(4):959-64 Ann Thorac Surg. 2006 May;81(5):1632-6 Kadınlarda postoperatif dönemde kardiyak rehabilitasyon erkeklere oranla daha zor olmakta ve uzamaktadır. Postoperatif depresyon % 22 oranında daha yüksek izlenmektedir. Osteoporoz, artroz, artrit. Hormonal düzensizlikler J Thorac Cardiovasc Surg. 2004 Apr;127(4):1158-65 Koroner arter cerrahisi Yüksek mortalite oranı CABG sonrası Hastane mortalitesi –x 2 kat daha fazla Genç kadınalarda mortalite erkeklere oranla daha yüksek (? Over disfonksiyonu, ? Anormal östrojen reseptör aktivitesi ) Yüksek vasküler komplikasyon Yüksek oranda kanama ve renal komplikasyonn 5 yıldan sonra yaşam oranları aynı Can J Cardiol. 2005 Jul;21(9):757-62. Operative results of coronary artery bypass grafting in women. Kadınların risk faktörleri fazla olsada sonuçlar açısından fark yok Int J Cardiol. 2004 Mar;94(1):61-6 Erkeklerle kıyaslandığında kadınların koroner arter cerrahisi sonrası sonrası mortalite ve morbiditeleri daha yüksektir. Kadın cinsiyet maliyet artışında bağımsız risk faktörüdür. Morbiditelerin azaltılması önemli oranda maliyet azalması sağlayacaktır. Can J Cardiol. 2005 Nov;21(13):1195-200. Kadınlarda optimal revaskülarizasyon stratejisi ne olabilir ? PCI Cerrahi Kadınlarda risk faktörlerini erken belirleyip daha agresiv tedavi etmeliyiz Koroner arter hastalığı tanısı konulan kadın hastalar erkeklere oranla daha ileri yaşta ve hastalıkları daha ileri evrede. Son 15 yıl içinde gerek cerrahi tekniklerde gelişmeler gerekse postoperatif bakımda sağlanan ilerlemeler koroner arter cerrahisi sonrası cinsiyetler arası mortalite farkını azaltmaya başlamıştır. Circulation. 2005;112:I-323 – I-327 J Cardiovasc Nurs. 2005 Nov-Dec;20(6):461-7 Teşekkür ederim Teşekkür ederim