Vergi kesintisi varsa

VERGDE GÜNDEM
M.FATIH KÖPRÜ fatih.kopruğtr.ey.com
www. vcr3idegundem. corn
rğğğğğğğğğj/
Vergi kesintisi varsa
beyan yok!
BİREYSEL YATIRIMCILAR TARAFINDAN 2014 YILINDA ELDE
EDİLEN MENKUL KIYMET GELİRLERİNİN ÇOĞU, BANKA VE
ARACI KURUMLAR TARAFINDAN KAYNAKTA VERGİ
KESİNTİSİNE TABİ TUTULDUĞU İÇİN BEYAN EDİLMİYOR.
VERGİ KESİNTİSİ YAPILMAYAN BAZI GELİRLERİN İSE BU
AYIN 25’İNE KADAR BEYAN EDİLMESİ GEREKİYOR.
BEYANNAMEDE HESAPLANAN VERGİ İKİ TAKSİHE
ÖDENEBİLİYOR.
tI
Menkul kıymet gelirlerinin birçoğu,
uzun yıllardır kaynakta kesinti (stopaj)
yoluyla vergilendiriliyor. Bu vergi ke
sintisi, işlemlere aracılık eden banka ve
ya aracı kurumlar tarafından yapılıyor.
Vergisi kaynakta kesilen bu gelirler için
beyanname verme zorunluluğu bulun
muyor.
Ama yine de beyan uygulamasının,
başta eurobond ve temeltü gelirleri ol
mak üzere bazt menkul kıymet gelirle
rinde hl devam ettiğini hatırlatmakta
fayda var.
Bu yazımızda, bireysel yatınmcıla
nn 2014 yılında; başta hisse senedi.
devlet tahvili ve eumbond olmak üze
re, yatınm fonu ve varandardan elde et
dkled gelirler ile mevduat ve repo ge
lirlerinin vergilendirilmesi konusuna
değineceğiz.
BORSA KAZANÇlRl
Yatırımcılann Borsa Istanbul’da
(BISt yaptıklan hisse senedi işlemle
rinden oluşan kar veya zarar, işleme
aracılık eden banka veya aracı kurum
tarafından hesaplanıyor. Üçer aylık ola
rak belirlenen kazançlar üzerinden sto
paj (vergi kesintisi) yapma yükümlülü
ğü de bu kurumlara ait. Stopajın oranı
60 Ekonomlst BMaıt 2015
menkul kıymet yatırım ortaklığı
(MKYO) hisse senedi kazançlarında
yüzde 10, diğer hisse senetlerinde ise
yüzde 0 olarak uygulantyor.
Slopaj orant ister yüzde 10 isterse
de yüzde 0 olsun, BIST’te gerçekleştiri
len hisse senedi işlemlerinden sağlanan
kazançlar stopaj yoluyla vergilendiril
niş kabul edildiğinden, elde edilen ka
zanç kaç lira olursa olsun aynca beyan
name verilmiyor.
HiSSE SENEDİ KAR PAYI
Borsada veya borsa dışındaki şir
ketler tarafından gerçek kişi onaklara
dağıtılan kr paylan (temettü) üzerin
den yüzde 15 oranında vergi kesilmesi
gerekiyor. Kaynakta kesilen bu vergi ile
iş bitmiyor. Bazı hallerde bu gelirlerin
gelir vergisi beyannamesi ile beyanı da
söz konusu olabiliyor.
Hisse senedi kar paylarının brüt nı
ıarının yarısı gelir vergisinden istisna.
Kalan yansının 27 bin lindan fazla ol
ması durumunda. istisna sonrası kalan
tutarın beyan edilmesi zorunlu. Yani
2014 yılında brüt 54 bin liradan (net 45
bin 900 lira) fazla temettü geliri elde
eden bir yatınmcının bu gelirini beyan
etmesi gerekiyor.
Temettü gelirinin beyan edilmesi
durumunda hesaplanan vergiden, kar
payını ödeyen kurum tarafından yapı
lan vergi kesintisinin (yüzde 15) Limamı düşülebiliyor.
TAHViL VE BONO
Günümüzde piyasada genellikle
uzun vadeli ve kuponlu devlet tahville
ri işlem görüyor. Bireysel yattrımcılar
bu rnhvillerden dönemsel olarak kupon
faizi alıyor. Ya da tahvil ve bonolar ya
desinden önce saulamk alım satım ka
zancı da elde edilebiliyor.
2006 ve sonrasında ihraç edilen bu
tür kıymetlerden elde edilen faiz ve
alım satım kazançlan üzerinden, banka
veya aracı kurum tarafından yüzde 10
oranında vergi kesintisi yapılıyor. Bu
gelirler için, tutarı ne olursa olsun gelir
vergisi beyannamesi verilmesi zorunlu
luğu bulunmuyor.
EUROBOND KUPON FAİZi
Eurobondlar, Türk Hazinesi tarafın
dan, döviz cinsinden, yundışt piyasalar
da ihraç edilen tahviller. Bu menkul
kıymederden e]de edilen gelirler üze
rinden vergi kesintisi yapılmıyor.
Döviz cinsinden kupon faizinin TL
karşılığı, kupon tarihindeki Merkez
Bankası döviz alış kuru kullanılarak he
saplanıyor. Bu tutar, 2014 ydı için ge
çerli olan 27 bin liralık beyan sınırının
altında ise beyanname veımeye gerek
yok. Sının aşması durumunda ise tama
mının gelir vergisi beyannamesi ile be
yan edilerek. hesaplanan vergitdn
ödenmesi gerekiyor.
ALIM SATIM KAZANCI
Eurobondlann 2014 yilında sanlma
sı durumunda ise kazanç; tahvilin satış
tarihindeki TL karşılığından, alış tarihin
deki TL karşılığının çıkarılması şeklin
de hesaplanıyor. Bu hesaplama yapılır
ken maliyet bedelinin endekslenmesi
de mümkün. Ancak 2006 ve sonrasında
ihraç edilen eurobondların endeksle
meye tabi tutulabilmesi için Yİ-ÜFE
(Yurtiçi üretici fiyat endeksi) farkının
yüzde lüdan fazla olması gerektiği
unutulmamalı. 2006 öncesinde ihmçlar
için böyle bir sınırlama yok.
2006 öncesinde ihraç edilen euro
bondların 2014 yılında satılmasından
sağlanan kazancın aynca 21 bin lirası
gelir vergisinden istisnadır. Yani kazanç
21 bin liradan az ise beyan etmeye ge
rek yok. Aşması durumunda, aşan kıs
mm gelir vergisi beyannamesi ile beyan
edilmesi gerekiyor.
2006 ve sonrasında ihraç edilen eu
robondiar için böyle bir istisna söz ko
nusu değil. Yukandaki şekilde hesap
lanan kazancın tutarı ne olursa olsun
gelir vergisi beyannamesi ile beyan
edilmesi gerekiyor.
p
ketlerin hisse senetlerinden oluşan
yatırım fonlarının katılma belgelerinin, bir yıldan daha fazla süreyle elde
tutulduktan sonra satılmasından elde
edilen gelir üzerinden ise stopaj yapıl
mıyor.
Bunlar dışındaki menkul kıymet
yatırım fonu katılma belgelerinden el
de edilen gelirler üzerinden yüzde 10
oranında vergi kesiliyor. Ister stopaj ya
pılsın isterse yapılmasın, yerli yatınm
fonu gelirleri aynca beyan edilmiyor.
VARANTLAR
Varantlardan elde edilen gelirler
stopaja tabidir. Bu stopajın oranı
BISTte işlem gören ve dayanak varlığı
hisse senedi veya hisse senedi endeksi
olan varantlar için yüzde 0 (sıfır) olarak
uygulanıyor. Yatınıncılar tarafından bu
MEVDUAT FAİZi VE REPO
Bireysel yatınmcılann 2014 yılında
elde ettikleri repo gelirleri üzerinden
yüzde 15 oranında vergi kesintisi yapı
lıyor. Mevduat faizleri ile kaıılım ban
kalannca katılma hesaplarına ödenen
kür paylan üzerinden yapılan stopajın
oranı ise sabit değil. Vadeye ve döviz
cinsine göre farklı oranlar uygulanıyor.
Vergi kesintisi oranı yüzde 10 ile yüz
de 18 arasında değişiyor.
Utı şekilde stopaj yoluyla vergilen
dirilmiş olan; repo gelirleri, mevduat fa
izleri ve katılma hesaplarına ödenen
kür pavlan, rutan ne olursa olsun beyan
edilmiyor.
Devlet tahvili ve Hazine bonosu ğejfrled
(faiz-alım satım)
Euroband kupon faizi
YURTDIŞI FAiZ
(2006 öncesinde ihraç)
YATIRIM FONLARI
Farklı fonlar için farklı stopaj oran
ları söz konusu. Örneğin ponföyünün
en az yüzde 75’i hisse senedinden
oluşan fonlarda (hisse senedi yoğun
fon) stopaj oranı yüzde Ü olarak uygu
lanıyor. Bunun yanında ponföyünün
en az yüzde 51’i Türkiye’de kumlu şir
ÖZET TABLO
Menkul kıymederin sayısı çok fazla.
Bu köşede hepsinin vergilendirilmesi
hakkında açıklama yapmamız müm
kün değil. Bu nedenle yukandaki gelir
lerin yanında diğer bazı menkul kıymet
gelirlerinin vergilendidime esaslannı
aşağıdaki tabloda özetlemeye çalıştık.
BEYAN VE ÖDEME
2014 yılı menkul kıymet gelirlerine
ilişkin beyannamenin 25 Man 2015 Çar
şamba gününe kadar verilmesi gereki
yor. Beyannamede hesaplanan verginin ise iki taksitte ödenmesi mümkün.
Ilk taksit 31 Mart, ikinci taksit ise 31
Temmuza kadar ödenebilir.
Menkul kıymet gelirlerinde vergilendirme esasları
st—
Ge
(%1
eya dn,
Hisse senedi satış kazancı (BIsrtğ
0
Beyan edilmez.
MKYO hisse senedi satış kazana (BİSrte) 10 Beyan edilmez.
Hisse senedi kir payı (temeftü)
Eurobond satış kazancı
Yurtdışı bankalardan veya Türki
ye’deki bankalann yurtdışındaki şube
lerinden elde edilen faiz gelirleri için ise
aynı şeyi söylemek mümkün değil. Bu
gelirler üzerinden vergi kesintisi yaptI
madığından, 2011 yılında elde edilen
faizin bin 100 lirayı aşması durumunda,
tamamının beyan edilerek vergisinin
ödenmesi gerekiyor.
gelirler üzerinden sıopaj ödenmediği
gibi beyanı da söz konusu değil.
Euroband satış kazancı
(2006 ve sonrasında ihraç)
Repo geliri
Mevduat faizi
Kablm> bankalan Ur payı
Yurtdışı banka mevduat faizi
Kira sertifikası kir payı gelirleşi
ve alım satım kazançlan
(Türkiye de ihraç)
Yatırım fonu gelirleri
Varant
(Dayanak varlığı hisse senedi>
Vadeli işlem ve opsiyon kazana
(Hisse senedi veya hısse senedi
endeksine dayalı kontratlardan)
Vadeli işlem ve opsiyon kazancı
(Diğer kontratiardan)
15
10
Brüt tutarın yarısı istisna. Kalan
tutar, 27 bin liradan fazla ise
beyan edilir. Stopajın tamamı
beyannamede hesaplanan
vergiden düşülür.
Beyan edilmez.
0
27 bin lirayı aşarsa tamamı
beyan edilir.
Endeksleme yapılabilir. Kazanç
21 bin lirayı aşarsa. aşan tutar
beyan edilir.
Endeks farkı yüzde lOdan
fazlaysa endeksleme yapılabilir.
Kazancın tamamı beyan edilir,
15 Beyan edilmez.
10-18 Beyan edilmez
10-18 Beyan edilmez.
Bin 400 lirayı aşarsa tamamı
beyan edilir.
10 Beyan edilmez.
-
-
-
10*
0
Beyan edilmez.
Beyan edilmez.
0
Beyan edilmez.
10
Beyan edilmez.
() PofllöyünOn en az yüzde 571 BiS Tie işlem gören hisse
oluşan yatırım Ibnj
belgelerinin. bir yvidan tazıa süreyle eido turulduktan sonra,eneuerinden
sahlmnından eağlanan kız.n
yapılmat Hisse senedi yoğun (onlarda sıupaj oran, yüzde
0d,r. Dlğerierlnde yüzde 70.
S3ian 2015
aaRımıst6l
r