`Asimilasyoncu Fransa` yerini `demokratik Fransa`ya bıraktı

Radikal
7Eylül2009Pazartesi
A İLE A LBÜMÜ
Babayı da biz keselim
G
ururun
yoksulaşı
olduğunu
biliriz.
Cumhuriyet
ideolojisinin,
pamukipliğiyle
ortasınıfa
YILDIRIM
bağlıkesimler
TÜRKER
üstündeen
büyükgüce
sahipolançağrısıdır:Yoksulama
gururlu.
KoskocaTürksinemasıtarihinin,
popüleredebiyatınınbaşköşesinde
güçlüçenesi,serthatlarıyla
çizilmişgururlubiryoksul
olmuştur.Yüreklerimizhep
gururluolanaçarpar;hep
yoksulungururlareddettikleri
gözlerimiziyaşartır.
Geçengüntelevizyonbaşında
bir‘şokhaber’eyakalandım.
Küçükkızınınkafasıkesilmiş
cesedibirçöptenekesinde
bulunanSüreyyaKarabulut,
hepimizibüyükdüşkırıklığına
uğratarakkatilinailesinden
para,evetyanlışokumadınız,
paraistemişti.
Benimoanizlemekteolduğum
kanalınhabersunucusuda
aynenböyleduyuruyordubu
tüylerürperticihaberi.
“Söylemeyedilimvarmıyorama
(buradaacıylayutkunur)3milyon
avroistemiş.”Yıllardırbu
memleketinhaberlerinisunan
sunucusonundasöylemeyedilinin
varmadığıfelaketibuldu,
anlayacağınız.
Outançvericionursuzluk
nişanesininadınıbiliyoruz:Para.
İştesonundagerçeksuçluyu
bulduk.Gurursuzyoksul,kızının
ölümüüstüneutanmadankan
parasıistemiş.AmanAllahım.
Korkunçdeğilmi?
Çokuzunzamandırdehşetengiz
mantıkburkulmalarıylainşa
etmişolduğumuzbirkonsensüs
hattıvarülkemizde.Çeşitli
konulardamedyatarafından
konsensüsedavetediliyoruz.
DavetiyelerinüstündeLCVbile
yazmıyorüstelik.Sonderece
dayatmacı,ahlakçıyorumlarıyla
bizeyolgösterenmedyatoplumsal
olaylardantutunbireysel
felaketlerekadarherkonudaneler
hissetmemizgerektiğinibize
bildirmekleyükümlühissediyor
kendini.
Buyorumların,çakmaahlâki
tiksintiçağrılarınınlekelemediği
herhangibirhaberkırıntısına
rastlamakmümkündeğil.
SüreyyaKarabulut,Garipoğlu
ailesindenparaistemişolduğunu
inkâretmiyor.Kendinceanlaşılır,
kutsalayazılasıgerekçeleride
belirterek.Amaolanolmuştur.
Büyükgazeteninmanşetişıpınişi
çatılıveriyor:“Baba,eskibaba
değil.”
Değildirya.Güçsüz,çaresiz,
kızınınkatilinibirtürlü
yakalatamayanbirbabanınneler
yaşayabileceğinidüşünmek,
tartmakbizekalmamışelbet.
Medyanındakışkırtmasıyla
kafasınınkesilmesigerekenikinci
kurbanıkıstırdıkişte.Kızının
anısınaparayasatanonursuzbaba.
Buşokhaberlebirlikte
araştırmacıgazetecimiz,geleceğin
Birand’ıCüneytÖzdemirde
bombasınıpatlatıverdi.
O,babanınnemalolduğunu
çoktanbilirmişmeğer.Çünkü,
kapısınaçalıpkendisindenkızının
kitabınıyazmakiçinizin
istediğindeobabamüsveddesi
kalkıpparadansözetmiş.“Donduk
kaldık”diyorÖzdemir.Koskoca
projesindenvazgeçivermiş.
Buarada,eksikkalırmı,diğer
birkanaatönderikahramanımız
FatihAltaylıda‘artıkMünevver’in
babasıbenim’diyeilan
ediveriyordu.SonuçolarakSüreyya
Karabulut’tanbabalıkpayesinisöke
sökegerialdık.Bizvermiştikya.
İnsanutanır
Bubabanınneleryaşamış
olabileceğinitahminetmekçokmu
güçgeliyorsize?
Buvahşicinayetinbütün
ayrıntılarıylatoplumuerotizeetme
memuriyetindenvazgeçmeyen
medya,şimdiadamınakılve
ruhsağlığıylakarakterinin
sağlamlığınıölçümlüyor.Vardığı
sonuçdaizleracısı.
Kızınınkesikkafasının
içinekonduğuenstrümankutusunu
binbirnumaraylabulup
fotografınıbasmayıhabercilik
zanneden;adlıtıbbınotopsi
raporlarındakispermbulgusundan
inanılmazcümbüşhikâyeleri
kurgulayıpokurunukeyiflendirmeye
çalışanmedyamız,elbettebaba
olmanın,onurlubirbabaolmanın,
yastutanbirbabaolmanın
yordamınıdabiliyor.Hemde
gözümüzesokuyor.Buacısından
belkidedelirmişadamıbize
ibretlikbirvakaolaraksunuyor.
Münevver’inbabasınıçekiştirip
yeterincesergilediler.Ama,kendini
korumayıbilseydi,öyledeğilmi?
Dikkatedin!Bu,“Hırsızınhiçmi
suçuyok?”gazeteciliğininbir
yansımasıdır.
BesbelligücünütaSusurluk’tan
bildiğimizGaripoğluailesinin
beslemesiylebirdenMünevver’in
telefonkayıtlarındakiöteki
delikanlıgündemesürülüyor.Niye
aradı?Kaçkerearadı?Demekki
Cemdekıskanmış.Edelikanlı
adamıkıskandırmayacaksın.
Akabindebabanıntalepettiği
paragündemeatılıyor.
Artıkmağdurudaiyicebir
didiklemeninzamanıgelmiştir.
Mağdurubirtarafolarak
gösteripkatiliylearasında
hakemlikyapmayazorluyorlarbir
kezdahabizi.
Mağduriyetdilininnasılolması
gerektiğinideçoktanöğrenmedik
mi?Şiirlerle,hamasihıçkırıklarla
vegururgeğirtileriylesahneye
çıkarılmayanmağduriyet,hak
edilmişdemektir,gücetapan
milletiministiklalçevrelerince.
Çünkübiricikkızınızınkafası
kesilmişbedenibirçöptenekesinde
bulunmuşsa;zenginliğivekutsal
derinittifaklarınedeniyle
dokunulamayanbiraileninkatil
oğlusırrakadembasmışvebir
türlübulunamıyorsa,aklıbaşında
vegururlubabaduruşunu
sürdürmekzorundasınız.Acınızı
empatiyoluylahissedebilmemiz
için.Yoksa,Münevver’inkatili
bulunsundiyeoluşturulansivil
gruplardannümayişliistifalarla
karşılaşırsınız.Neden?Çünküpara
istediniz.Onurluolamadınız.
Kızınızınkatilini
yakalayamıyoruzamasizdende
tiksiniyoruzişte.
Para,yoksulunağzındançıktığı
andadilencilikolur.Yahudi
ortağınızı,trilyonlarcaborcunuzu
ödememekiçinöldürtmüşolsanız
bilesizdenparatalepedenbir
yoksulkarşısındadahaonurluve
güvenilirbirportrenizebakarız.
Şimdihunharbircinayetinbile
sarsamadığıkadarsarsılmış
olmamızbekleniyor.
Nasılsasesimizindegücümüzün
deCerrahlara,Garipoğlulara
yetmeyeceğinibiliyoruz.Birkez
dahabizekalan,mağdurun
tıynetinisorgulamak.
Hemenkutucuklariçinde,telefon
bağlantılarıylayalnızdoktorlara
değil,budengesinikaybetmiş,eski
bildiğimizbabaolmaktançıkmış
adamhakkındakifikirvehislerini
toplumunçeşitlikesimlerinden
insanlarasoralım.Küçük
anketçiklerlekamuoyununsözde
nabzınıtutuptutturalım.
Herkesinküçükbiryargıçolduğu
toplumsalsahnemizdeKarabulut’a
cezalardancezabeğenelim.
Koşulluşefkatimizibukızlarını
cinayetekurbanvermişaileden
çekipalalım.
Çünkühepimizyoksulve
gururluyuz.Hepimizyastutmanın
adabını,acıylabaşaçıkabilmenin
etiketiniiyibiliyoruz.
Aslındagalibamağdurun
kafiyesizsesinihiçsevmiyoruz.
Mağdurunboynubükük,
alnıdikhalinetahammülümüz
varancak.Hayattaahlâka
dairnebiliyorsakancak
mağdurlarınüstünden
sınayabiliyoruz.Gücümüzün
yetmedikleriyargıalanımıza
girmiyor.Yakınlarıdevlet
tarafındankayıpedilmişyaşlı
anababalaryıllarboyuherhafta
gözümüzünönündedayakyememiş
miydi?Sesleriniduyurmaya
çalıştıklarıiçin.
Bizoanababalarında
siyasiyatkınlıklarını,dillerini
beğenmeyipyedikleridayakları,
gördükleriişkenceleriuzaktan
seyretmiştik.
Karabulutdagözümüzdendüştü.
Garipoğlu’nunsuratınayavaş
çekimdeteklifettiğiparaları
fırlatacağına,ondanparatalepetti.
ZatenGaripoğluda‘mağduraile
biziz’demiyormuydu?Vallahi
haklıymışadam.
‘AsimilasyoncuFransa’yerini
‘demokratikFransa’yabıraktı
U
lus-devlet veÜniterDevlet’inBatı’dakienmümtazörneğiFransaidi.İdi.Bizdehepbuülkeyegöndermeyapılmasınınsebebidebu,zaten.Meseladeniyor
kiFransa‘azınlık’kavramınıreddediyor,
hemenseviniyoruz:“KoskocaFransareddederken,
bizazınlıkmıyaratacağız?”
MeseladeniyorkiFransızAnayasası“Cumhuriyet’in
diliFransızcadır” (LalanguedelaRépubliqueestle
Français) diyor(madde2),hemenatılıyoruz:“Bak,aynenbizimanayasamızın“[Devletin]DiliTürkçedir”demesigibi(madde3/1)Fransada‘resmîdili’dememiş!”
Yalnız,dahailerigitmedensöylemekzorundayım:
Birdeğil,ikiFransavar. Biritarihiçindekalmış(asimilasyoncu)Fransa,biribugünkü(demokrat)Fransa:1)FransatarihiçindeMerkeziyetçiDevlet’ihep
yüceltenbirülkeolageldive19.Yüzyıldakurduğu
Ulus-devletmodeliyleciddibiçimdeasimilasyonyaptı;2)Fransaşimdibambaşkabirülke.Çünkü:
Birkere,‘azınlık’kavramınıreddedenFransa,bugün
ülkesindekolektifazınlıkhaklarının‘teritoryal’(bölgesel)diyeanılanenaşırıtürünütanımışdurumda.Sınırboyları (İspanyaveAlmanyasınırları)veada (Korsika)dahil.Buikinoktayıvurgulayışımınsebebi:Ulusdevletolmayançokdahaözgürlükçüdevletlerbileböyle‘uçtaki’yerlerde(helede,adalarda!)bölgeselhaklartanımaktannefretederler,birgünayrılabilirdiye.
İkincisi,“Cumhuriyetindili”diyorama,onunyanında(bizdeçokkimseninhiçduymadığı)“FransaDilleri” (LesLanguesdeFrance)diyebirkavramdavar.
AnayasaMadde75-1aynenşöyle:“BölgeseldillerFransa’nınortakmirasınadahildir” (LeslanguesrégionalesappartiennentaupatrimoinedelaFrance).
Zaten, Cumhurbaşkanı Mitterrand’ın 1981’de
yaptığışusaptamadabu‘İkiFransa’nınolabilecek
envecizanlatımı:
“Fransa’nınKURULABİLMESİiçin,geçmişte,güçlüvemerkeziyetçibiriktidaragereksinmeduyulmuştur.Bugünise,DAĞILMAMASIiçin,siyasaliktidarınağırlıklıolarakyerelyönetimlerebırakılmasızorunluhalegelmiştir.”
ÖncebirinciFransa’yıtarihiçindeanlatalım,
sonraikinciFransa’yageçelim.
AslındaFransa,merkeziyetçiolmasıaçısından
BatıAvrupa’dabüyükbiristisna.Diğerülkeler
(Hollanda,İsviçre,İspanya,İtalya,Nazidönemi
hariçAlmanya,vb.)hepdahaademimerkeziyetçi
oldular.Heledeİngiltere.Fransa’yıanlayabilmek
içinasılİngiltere’ylebirliktetahliletmeklazım.
İngiltere tarih içinde bırakınız Ulus-devlet’i,
merkeziyetçiliktenbilehepuzakoldu.ÇünkühenüzMerkeziyetçiKrallık’ınkurulmasıdöneminde
(bunabirazaşağıdageleceğiz)Galler’i,İskoçya’yıve
İrlanda’yıyutmak/asimileetmekistediysedeiçortamvekoşullarbunuengelledi.
Bireyselhaklarıgüçlendirenbuortamvekoşullar,
İngiltere’de,Ulus-devletinruhunuoluşturanasimilasyona izinvermeyen,gerekduyurmayan,aksine,uzlaşmayıöneçıkaranbirdurumyarattı.
Fransa’daolayçokfarklıydı.İktidarıevrimledeğil
devrimleelegeçirenFransızburjuvazisibireyselhaklar’ınyanısıra,ilginçtir,devlet’ideyüceltti.Amaistersenizkonuyubaşındanalalım.
Burjuvaziyi
yetiştirenortam
İngiltere’deburjuvazininortayaçıkmasınınardındanFransaonutakipetti.Otarihlerde,Paris’tekikralınamacıbasitti:Aristokrasiyi(feodalbeyleri)zayıflatarakkrallıktopraklarınıgenişletmek.Tüccarların,
yaniistikbaldekiburjuvazinindeamacıbasitti:Daha
geniştopraklarda,hukukvehuzursayesindeticareti
geliştirebilmek.Çünküiçgümrükler,farklıhukuklar
veasayişsizlikticaretyaptırmıyordu.
Güçlerinibirleştirdiler.Sonuç,aristokrasiyidenetime alan ve burjuvazinin zenginleşmesine yardım
eden Mutlakıyetçi/Merkeziyetçi Devlet türü oldu;
doruğu,LouisXIVdönemidir(1638-1715).Busayedeasayişsağlandıveülkedetekbir hukuk geçerlioldu.Gelişenticaret çokdahagenişbirEkonomikPazar
yarattı.Bununsınırlarıiçindeçokfarklıhalklartemelde
aynıkültürüpaylaşmayabaşladılar.Böylece,16.yüz-
BirdeğilikiFransavar.Mitterrand’ın1981’deyaptığışusaptamada
bu‘İkiFransa’nınolabilecekenvecizanlatımı:‘Fransa’nın
kurulabilmesiiçingeçmiştegüçlüvemerkeziyetçibiriktidaragereksinme
duyulmuştur.Bugündağılmamasıiçin,siyasaliktidarınağırlıklı
olarakyerelyönetimlerebırakılmasızorunluhalegelmiştir’
2
yılınsonunda,bugünulus adınıverdiğimiztoplumsal
olgufilizvermeyekoyuldu.
Birsüresonraburjuvazi,kendisindenaldığıvergileriİngiltere’ylenafilesavaşlardavezevküsefadaharcayankralı1789ayaklanmasıyladevirdi.
Burjuvalar,iktidarlarınınmeşruiyettemelini(o
zamana kadar tarihteki istisnasız bütün hükümdarlarınyaptığıgibi)Tanrı olarakilanetmeyedevam edemezlerdi, çünkü adamın kafasını uçurtmuşlardı.Zaten,dinseletkileritemizleyenbirAydınlanmaÇağıyaşanmıştı.
Meşruiyettemelinekendisınıflarınınadınıdakoyamazlardıçünkühalktabakalarıtepkigösterirdi.Egemenbiretnikgrupdayoktuadınıverecek.
J.-J.Rousseau’nun(1712-1778)fetvasınıyazdığıgibi,meşruiyettemelinimilletolarakilanettiler,halloldu.
Yani,milliyetçilik ideolojisininFransa’dakiilkişlevi,iktidarınkraldan/aristokrasidenburjuvaziyegeçişinitemellendirmekoldu.
Burjuvazidevletiyıkıyorama
devletçiçıkıyor
Mutlakiyetçi/MerkeziyetçiDevletsayesindegelişenburjuvazionuyıkmıştı.Ama,dediğimgibi,bireyselhaklar’labirliktegüçlüdevletkavramınıda
getirmişti.
Bununsomutifadeleri,bizzat,tarihteilkdefa‘insanhakları’kavramınıortayaatan‘1789İnsanve
VatandaşHaklarıBildirgesi’ndegörülür.Şutipcümleveterimlerde:“Yasayauygunolarakyakalanan,
direnirse suçlu olur” (madde 7), “...meğer ki, bu
inançlarınaçıklanması,yasaylakurulankamudüzeninibozmuşolsun.”(madde10),“Yurttaş,ifade
özgürlüğününkötüyekullanılmasıhallerindenso-
Fransa’daburjuvazi,kendisindenaldığıvergileri
İngiltere’ylenafilesavaşlardavezevküsefada
harcayankralı1789ayaklanmasıyladevirdi.
rumluolur”(madde11),“Kamugücü,herkesinyararıiçinkurulmuştur”(madde12).
ÇünküFransızburjuvazisidevlet’emuhtaçtı:
1)BirİngilizveyaAmerikanburjuvazisineoranla
zayıftı.Nitekim,İngilteredünyayıegemenliğialtınaalmış,mesela1763’teFransa’yıKuzeyAmerika’dakibütünsömürgelerindenatmıştı.
2)Fransa’dakrallık,aristokrasiyiVersaillesSarayı’nabirtürhapsetmesonucutopraklarınınbaşından uzaklaştırarak bir karikatür haline sokmuştu.Yanigüçlüydü.Burjuvazionudevirmekiçin
aşağısınıflarla(sans-culottes, ‘Donsuzlar’)ittifakkurmakzorundakalmıştı.Şimdionlardankorkuyordu.
Tabii,gelişmekteolanişçisınıfındanda.
3)Burjuvazininnispizayıflığınedeniyle,Fransatopraklarındayereldiller(patois)güçlüydü.
4)İngiltereemperyalizmebaşlamıştıvegittikçe
hızlananSanayiDevrimi’ninhammadde,pazar,sermayeihracıgibiihtiyaçlarıkarşısındarekabetetmek
gerekiyordu.
İşte,zatenmerkeziyetçigelenektengelmekteolan
Fransa,1789’dansonrabumuhtaçlıklarnedeniyleUlusdevlet mekanizmasınıicatederekiçteasimilasyon’a,dıştaemperyalizme girişti.
Asimilasyon;çünküFransa’daBask,Breton,Norman,
Korsgibiyerelkültürlervedilleryeni‘ulusal’kültüre
direniyorlardı.‘Birlik-beraberlik’sağlanacaktıkikolayca
yönetmekmümkünolsun.Birlik-beraberlikdeyince,tabii,1871ParisKomünüdenemesiniyapmışolanproletaryanınbaşeğdirilmesinideunutmamaklazım.
Emperyalizm;çünkühemulusalsınırlarticareteartıkdargeliyordu,hemdeİngiltere’ylerekabet
edebilmeliydi.
Bütünbuanlattıklarımışuformülleözetleyebiliriz:
Burjuvazi + Kral ➠ Mutlakıyetçi/Merkeziyetçi
Devlet➠ AsayişveTekHukuk➠ Ticaret➠ İçEkonomikPazar➠ Ortakdil,kültür,vs.➠ Millet➠ Milliyetçilikideolojisi➠ Ulus-devlet➠ İçteAsimilasyon,DıştaEmperyalizm.
Yarın:Fransa’daFransızca
nezamanöğrenildi?
İngiltereniye
‘Ulus-devlet’olmadı
daözgürlükçüoldu?
Mitterrand,1981’de‘ikiFransa’nınneanlama
geldiğinivecizbirifadeyledilegetirdi.
1)İskoçveİrlandaaristokrasisi(/feodalitesi/asilleri)İngiltere’ninişgalveasimilasyonçabalarına
ciddibiçimdedirendi(‘CesurYürek’filminihatırlayınız);2)İngilizburjuvazisiçokerkengüçlenerek
bütünbubölgeleriekonomik(vetabii,kültürel)etkisialtınaaldı;asimilasyonuygulamasınalüzum
kalmadı;3)İngilizburjuvazisi,Fransa’daolduğunun
aksine,aristokrasiyibirdevrim’le(ihtilalle)altedip
iktidarızaptetmedi.Geçiş,birevrimbiçimindeoldu.
Çünkü:a)Aristokrasi,MerkeziyetçiKrallık’ıçokerkenbirtarihte,dahaOsmanlıBeyliği’ninkurulmasındanbileseksendörtyılönce,1215’teMagnaCarta’ylasınırlamıştı.Düşününüzki,Osmanlı’dabubelgeyekarşılıkdüşenSenet-iİttifak1808,canvemal
emniyetinigetirenTanzimatFermanıise1839tarihlidir.Biribeşyüzdoksanüç,ötekialtıyüzyirmi
dörtyılsonra!b)Bizzatbuaristokrasi,daha16.
yüzyılınbaşındanitibarenburjuvaziyedönüşmeye
başladı.Zorlaçeviripotlakhalinesoktuğuköylütarlalarında(‘ÇitlemeHareketi’)koyunotlatıpyününüsatarak.Dikkatettiyseniz,bizimkestirmeden‘İngiltere’diyeetnik biradlaanıverdiğimizdevletinismininkatiyenbuolmayışı,‘BüyükBritanyaveKuzeyİrlandaBirleşikKrallığı’ gibitamamenteritoryal
(toprağailişkin)birisimoluşuçokşeysöylüyor.
CMYB
Burjuvalar,Rousseau’nunfetvasınıyazdığıgibi
meşruiyettemelinimilletolarakilanetti.
CMYB
8