(fen ve teknoloji, fizik, kimya, biyoloji ve matematik) proje

TÜBİTAK-BİDEB
Y.İ.B.O. ÖĞRETMENLERİ (FEN VE TEKNOLOJİ, FİZİK, KİMYA, BİYOLOJİ
VE MATEMATİK) PROJE DANIŞMANLIĞI EĞİTİMİ
ÇALIŞMA PROGRAMI ÇALIŞTAY 2009–2
23–30 HAZİRAN 2009
Proje Adı
BİYOTEKNOLOJİ VE GENETİK MÜHENDİSLİĞİ İLE İLGİLİ BAZI
KAVRAMLARIN ANLAŞILMA DÜZEYİ
Proje Grubu
ADAPTASYON
Proje Grubu Üyeleri
Hacer YİĞİT
Yavuz ÇİÇEK
İbrahim EKER
Proje Danışmanları
Prof. Dr. Yavuz BEYATLI
Prof. Dr. Nusret AYYILDIZ
PROJE RAPORU
23-30 Haziran 2009
TÜSSİDE-GEBZE
İÇİNDEKİLER
ÖZET …………………………………………………………………...……………… 3
PROJENİN AMACI …………………………………………………………………… 3
GİRİŞ…………………………………………………………………………………… 3
YÖNTEM………………………………………………………………………………. 5
SONUÇLAR VE TARTIŞMA…………………………………………………………10
TEŞEKKÜR……………………………………………………………………………19
KAYNAKLAR…………………………………………………………………………19
2
BİYOTEKNOLOJİ VE GENETİK MÜHENDİSLİĞİ İLE İLGİLİ BAZI
KAVRAMLARIN ANLAŞILMA DÜZEYİ
ÖZET
Biyoteknoloji ve Genetik Mühendisliği ile ilgili Gen, Nanoteknoloji, DNA,
Klonlama, Kök Hücre, Genetiği Değiştirilmiş Organizma, Mutasyon ve Dominant Gen
kavramlarının anlaşılma düzeyleri, fen ve teknoloji öğretmenleri ile diğer meslek
gruplarından kişilere anketle sorularak belirlenmeye çalışıldı. Anket sorularına
öğretmenlerin verdiği cevapların doğruluk oranı, nanoteknoloji terimi için %50, diğer
terimler için ise %90 ile %100 arasında; diğer meslek gruplarının doğruluk oranı ise
%33 ile %73 arasında değiştiği tespit edildi. Doğruluk oranı en düşük olan terim, her iki
grup için de nanoteknoloji olarak belirlendi.
PROJENİN AMACI
21. yüzyılda en çok sözü edilecek ve gündelik hayatımızda en fazla
karşılaşacağımız bilim alanı biyoteknoloji ve genetik mühendisliği olacaktır. Bu
nedenle konuyu öğreten ve öğrenenlerin bilinçlendirilmesi, bu bilim alanı ile ilgili ve
sıkça kullanılan terimleri doğru anlaması ile mümkün olacaktır.
Projede bu bilim
dallarına ait bazı kavramların ne derecede anlaşıldığını araştırarak; toplumun
bilinçlendirilmesi ve bu kavramların doğru anlaşılmasını sağlamak amaçlanmıştır.
GİRİŞ
Biyoloji canlıları inceleyen bir bilim dalıdır. Günümüzde, biyoloji biliminin alt
dallarından olan biyoteknoloji ve genetik mühendisliği giderek önem kazanmıştır.
Biyoteknoloji ve genetik mühendisliği alanlarında yapılacak çalışmalar Türkiye
Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu’nun öncelikli araştırma alanları içerisinde de
yer almaktadır. Yazılı - görsel basında ve eğitim programlarında bu kavramlar sıklıkla
kullanılmaktadır.
3
Biyoteknoloji; hücre ve doku kültürü, moleküler biyoloji, mikrobiyoloji, genetik,
fizyoloji ve biyokimya gibi doğa bilimleri yanında mühendislik ve bilgisayar
mühendisliğinden yararlanarak, rekombinant DNA teknolojisiyle bitki, hayvan ve
mikroorganizmaları geliştirmek, doğal olarak var olmayan veya ihtiyacımız kadar
üretilemeyen yeni ve az bulunan maddeleri elde etmek için kullanılan teknolojilerin
tümüdür [1].
Genetik mühendisliği ise canlıların kalıtsal özelliklerinin değiştirilerek, onlara
yeni işlevler kazandırılmasına yönelik araştırmalar yapan bilim alanıdır. Bu
uygulamalarla uğraşan bilim insanlarına "genetik mühendisi" denir. Genetik
mühendisleri,
genlerin
yalıtılması,
çoğaltılması,
farklı
canlıların
genlerinin
birleştirilmesi ya da genlerin bir canlıdan başka bir canlıya aktarılması gibi çalışmalarla
uğraşırlar. Genetik mühendisliği için, rekombinant DNA teknolojisi, gen klonlaması,
DNA klonlaması, genetik manipülasyon/modifikasyon veya gen ekleme birçok bilim
insanınca eş anlamlı olarak kullanılabilmektedir [2].
İnsan soyu, bugünkü teknolojik ve bilimsel olgunluğa erişinceye kadar geçen
sürede, kendi yaşamını iyileştirmek için pek çok araştırma ve çalışmalar yapmıştır.
Çünkü dünyada zekâsını kullanarak somut işler yapma yeteneğine sahip tek canlı
insandır. Dünden bugüne insanoğlu, bitki ve hayvanları ıslah etmiş; daha iyi meyve,
daha çok süt, yumurta ve et elde etmek için onların kuşaklarını kültürel yöntemler
kullanmak suretiyle iyileştirmeye çalışmış ve büyük ölçüde de başarılı olmuştur. Bir
rastlantı sonucu bulunan kimera (aşı tekniği) ile iyi meyve veren bitkiden alınan bir
kromozomun ya da bir parçanın, ayrı bitkiye aktarımı sayesinde daha verimli türler elde
edilmiştir. İlk defa Mısır ve Meksika’da yapılan yapay tozlaşma ve hayvan
çaprazlamaları gen teknolojisinin ilk aşaması olup, günümüzde yeni teknikler sayesinde
hâlâ güncelliğini korumakta, biyoteknoloji ve gen mühendisliğinin önemi daha da
artmaktadır. Önceleri birkaç araştırmayla başlayan biyoteknoloji, şimdi hızlı büyüyen
bir sektör haline gelmektedir [3].
Uygulamalar arasında;
•
İnsan sağlığına yönelik olarak proteinlerin üretilmesi
•
Bazı hormon, antikor, vitamin ve antibiyotik üretilmesi
4
•
Çok zor şartlara sahip çevrelerde (sıcak, kurak, tuzlu v.b.) yaşayan
organizmaların enzimlerini ve biyomoleküllerini saflaştırarak bunların sanayide
kullanılması
•
Yeni sebze ve meyve üretimi
•
İnsandaki zararlı genlerin uzaklaştırılması
•
Aşı, pestisit, tıbbi bitki üretimi bulunmaktadır [1].
Yukarıda belirtilen uygulama alanları ile güncel hayatımızda önemli bir yer tutan
biyoteknoloji ve genetik mühendisliğinde sık kullanılan bazı terimler seçilerek,
kavramların anlaşılması için bu proje planlanmıştır.
YÖNTEM
Biyoteknoloji ve genetik mühendisliği ile ilgili terimler, ilköğretim 6,7 ve 8.
sınıflarda okutulan Fen ve Teknoloji ders kitapları da dikkate alınarak ve Biyoloji
Terimler Sözlüğü [4] taranarak seçildi. Bu terimler ekteki anket formunda
gösterilmiştir. Seçilmiş olan terimler hakkındaki düşünceler araştırılarak, anlama
düzeylerini belirlemek üzere 30 Fen ve Teknoloji öğretmeni ile öğretmenler dışında,
çeşitli eğitim düzeylerine sahip 30 kişiye aşağıda belirtilen sorular yöneltildi. Daha
sonra araştırmaya katılanların düşünceleri tasnif edildi. Ankette 8 bilimsel kavram ile
her kavrama ait 3 soru soruldu. Anket örneği aşağıdaki gibidir.
BİYOTEKNOLOJİ VE GENETİK MÜHENDİSLİĞİ İLE İLGİLİ
KAVRAMLAR ANKETİ
Yaşınız:
Mesleğiniz:
Öğrenim Durumunuz:
KAVRAMLAR
SORULAR
CEVAPLAR
Gen nedir?
Gen
Nereden öğrendiniz?
5
Hangi bilim alanı ile ilgilidir?
Nanoteknoloji nedir?
Nanoteknoloji
Nereden öğrendiniz?
Hangi bilim alanı ile ilgilidir?
DNA nedir?
DNA
Nereden öğrendiniz?
Hangi bilim alanı ile ilgilidir?
Klonlama nedir?
Klonlama
Nereden öğrendiniz?
Hangi bilim alanı ile ilgilidir?
Kök hücre nedir?
Kök hücre
Genetiği
değiştirilmiş
organizma
Nereden öğrendiniz?
Hangi bilim alanı ile ilgilidir?
Genetiği değiştirilmiş
organizma ne demektir?
Nereden öğrendiniz?
Hangi bilim alanı ile ilgilidir?
Mutasyon nedir?
Mutasyon
Nereden öğrendiniz?
Hangi bilim alanı ile ilgilidir?
Dominant gen nedir?
Dominant gen
Nereden öğrendiniz?
Hangi bilim alanı ile ilgilidir?
Ankette belirtilen soruların cevapları bilimsel anlamları literatür bilgilerinden
yararlanılarak Tablo 1’de gösterilmiştir.
Tablo 1. Terimler ve açıklamaları.
6
Gen, bir kalıtım birimi. Genom
dizisinde
yeri
tanımlanabilen,
transkripsiyonu yapılan, düzenleyici
ve/veya fonksiyonel bölgeleri olan bir
bölgedir.
Gen
regülasyonu
ve
transkripsiyonunun
karmaşıklıklarını
içeren, yeni ve öz bir tanıma göre gen,
"aynı sınıftan (protein veya RNA)
işlevsel ürünler şifreleyen, potansiyel
olarak birbiriyle örtüşen, genom
dizilerinin birleşimidir". Gen, kalıtımın
temel fiziksel ve işlevsel birimidir. Her
gen, protein veya RNA molekülü gibi
özel bir işlev taşıyan kromozomların
belli bir noktasındaki nükleotid
dizilerinden oluşur.
Nanoteknoloji maddeyi atomik ve
moleküler seviyede kontrol etme
bilimidir. Genel olarak 100 nm ve daha
küçük boyutta malzeme ve aygıt
geliştirmekle ilgilidir. 1 nm, metrenin
milyarda biridir. Nanoteknoloji birçok
alanı kapsayan bir bilim dalıdır. Aygıt
fiziği, malzeme bilimi, elektronik,
kimya, biyoloji gibi dallardan bilim
dallarından
araştırmacılar,
nanoteknoloji çalışmaları yapmaktadır.
Deoksiribonükleik asit (DNA), tüm
organizmalar ve bazı virüslerin canlılık
işlevleri ve biyolojik gelişmeleri için
gerekli olan genetik talimatları taşıyan
bir nükleik asittir. Protein ve RNA gibi
hücrenin
diğer
bileşenlerinin
oluşturması için gerekli olan bilgileri
içermesinden dolayı DNA bir kalıba
benzetilir. Bu genetik bilgileri içeren
DNA parçaları gen olarak adlandırılır.
7
Klonlama, bir organizmanın, hücrenin
ya da hücrelerin bir atadan ya da
stoktan eşeysiz olarak genetik anlamda
kopyalanması. Klon ise; tek bir
bireyden eşeysiz üreme yoluyla
üretilmiş, genetik yapısı birbirinin
tıpatıp aynı olan canlı topluluğuna
karşılık gelen bir biyoloji terimidir.
Kök hücreler vücudumuzda bütün
dokuları ve organları oluşturan ana
hücrelerdir. Henüz farklılaşmamış olan
bu hücreler sınırsız bölünebilme ve
kendini yenileme, organ ve dokulara
dönüşebilme yeteneğine sahiptir. Bu
özellikleri bakımından kök hücreler
kanser, sinir sistemi hastalıkları
(Alzheimer) ve hasarları, metabolik
hastalıklar
(diyabet),
organ
yetmezlikleri, romatizmal hastalıklar,
kalp hastalıkları, kemik hastalıkları ve
daha
birçok
alanda
kullanıma
sahiptirler. Günümüzde bu hastalıkların
bazılarının tedavisinde organ veya doku
nakilleri yapılmaktadır.
8
Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar
Genetik
mühendisliğinin
çeşitli
teknikler
kullanarak
yaptığı
müdahalelerle kalıtımsal değişikliğe
uğrattığı organizmalar günümüzde,
İngilizce'de
GMO.
(Genetically
Modified
Organism),
Türkçe'de
G.D.O.
(Genetiği
Değiştirilmiş
Organizmalar) kısaltılmış adıyla ifade
edilmektedir. Bu teknikler rekombinant
DNA ya da "rekombinant DNA
teknolojisi"
olarak
bilinirler.
Rekombinant
DNA
teknolojisi
sayesinde DNA molekülleri tüpte (In
vitro), yani canlı organizmanın ya da
hücrenin dışında, yeni bir tür yaratmak
üzere bir molekül içinde bir araya
getirilebilmektedir. Bu DNA da bir
organizmaya
aktarıldığında
değiştirilmiş özellikleri ya da kendine
özgü özellikleri olan bir canlının ortaya
çıkmasını sağlamaktadır.
Mutasyon, canlının genetik bilgisinde
meydana gelen ve kuşaktan kuşağa
aktarılan
kalıtsal
değişmelerdir.
Bireyin, kalıtsal özelliklerinin ortaya
çıkmasını sağlayan genetik şifre,
herhangi bir nedenden dolayı (X ışını,
radyasyon, ultraviyole, bazı ilaç ve
kimyasallar, ani sıcaklık değişimleri vb.
maddelerle) bozulabilir. Bu durumda
DNA’nın sentezlediği protein veya
enzim bozulur. Böylece canlının,
proteinden dolayı yapısı, enzimlerinden
dolayı metabolizması değişebilir. Bir
gen mutasyona uğradıktan sonra kararlı
hale gelir ve tekrar eski haline dönmek
için herhangi bir eğilim göstermez.
Mutasyonlar,
kalıtsal
materyalin
normal
kombinasyonunu
değiştirmeyen, kalıtsal yapıda meydana
gelen bütün değişikliklerdir.
9
Dominant gen, Heterozigot genotipte
kendini gösteren genlere "baskın
(dominant) gen" adı verilir. Baskın
genleri göstermek için büyük harfler
kullanılır. (AA veya GG),
SONUÇLAR VE TARTIŞMA
Biyoteknoloji ve genetik mühendisliği ile ilgili bazı kavramların anlaşılma
düzeyi belirlemek üzere gen, nanoteknoloji, DNA, klonlama, kök hücre, genetiği
değiştirilmiş organizma, mutasyon, dominant gen terimleri seçildi. Bu terimlerin
anlamları Tablo 1’de verildi. Ankette sorulan soruların cevapları da bu çerçevede
değerlendirilmiştir.
Ankette sorulan sorular ve bu terimlere ilişkin cevaplar, aşağıda her bir terim
için ayrı olarak değerlendirilmiştir. Ankette incelenen kavramların anlaşılırlık düzeyleri
ile ilgili olarak verilen cevapların grafikle gösterimi aşağıda verilmiştir. (Şekil 1-16).
Gen Nedir?
GEN (Fen ve Tekn. Öğrt)
7%
D
Y
93%
Şekil 1. Gen kavramının Fen ve Teknoloji öğretmeleri tarafından anlaşılma durumu
Gen kavramının öğretmenlerin %93’ü tarafından doğru anlaşıldığı belirlenmiştir.
10
GEN (Çeşitli Meslek Grupları)
20%
40%
D
Y
F.Y
40%
Şekil 2. Genin çeşitli meslek grupları tarafından anlaşılma durumu.
Bu grafiğe göre; ankete katılanların %40’nın doğru, %40’nın ise yanlış
öğrendiği ve % 20’sinin konu hakkında bilgisi olmadığı anlaşılmıştır.
Nanoteknoloji Nedir?
NANOTEKNOLOJİ(Fen ve Tek. Öğrt.)
7%
D
Y
43%
50%
F.Y
Şekil 3. Nanoteknoloji kavramının Fen ve Teknoloji öğretmeleri tarafından anlaşılması
Nanoteknoloji kavramının öğretmenlerin yarısı tarafından (%50) anlaşıldığı, yarısı
tarafından (%50) anlaşılmadığı veya kavram hakkında bilgisi olmadığı sonucuna
varılmıştır.
11
NANOTEKNOLOJİ(Çeşitli Meslek Grupları)
33%
37%
D
Y
F.Y
30%
Şekil 4. Nanoteknoloji kavramının çeşitli meslek grupları tarafından anlaşılma durumu.
Nanoteknoloji kavramının çeşitli meslek grupları arasında %33 ‘ü tarafından
anlaşıldığı %67 ‘si tarafından anlaşılmadığı sonucuna varılmıştır.
DNA Nedir?
DNA (Fen ve Tek. Öğrt.)
3%
D
Y
97%
Şekil 5. DNA kavramının Fen ve Teknoloji öğretmeleri tarafından anlaşılma durumu
DNA kavramının öğretmenlerin büyük çoğunluğu (% 97) tarafından anlaşıldığı
sonucuna varılmıştır.
12
DNA (Çeşitli Meslek Grupları)
3%
43%
D
Y
F.Y
54%
Şekil 6. DNA kavramının çeşitli meslek grupları tarafından anlaşılma durumu.
DNA kavramının çeşitli meslek grupları arasından %43 ‘ü tarafından anlaşıldığı
%57 ‘si tarafından anlaşılmadığı sonucuna varılmıştır.
Klonlama Nedir?
KLONLAMA(Fen ve Tek. Öğrt.)
7%
D
Y
93%
Şekil 7. Klonlama kavramının Fen ve Teknoloji öğretmeleri tarafından anlaşılması
Klonlama kavramının öğretmenlerin büyük çoğunluğu (% 93) tarafından
anlaşıldığı sonucuna varılmıştır.
13
KLONLAMA(Çeşitli Meslek Grupları)
10%
17%
D
Y
F.Y
73%
Şekil 8. Klonlama kavramının çeşitli meslek grupları tarafından anlaşılma durumu.
Klonlama kavramının çeşitli meslek grupları arasından %73 ‘ü tarafından
anlaşıldığı %27 ‘si tarafından anlaşılmadığı sonucuna varılmıştır.
Kök Hücre Nedir?
KÖK HÜCRE(Fen ve Tek. Öğrt)
7%
3%
D
Y
F.Y
90%
Şekil 9. Kök hücre kavramının Fen ve Teknoloji öğretmeleri tarafından anlaşılma
durumu
Kök hücre kavramının öğretmenlerin büyük çoğunluğu (% 90) tarafından
anlaşıldığı sonucuna varılmıştır.
14
KÖK HÜCRE(Çeşitli Meslek Grupları)
33%
34%
D
Y
F.Y
33%
Şekil 10. Kök hücre kavramının çeşitli meslek grupları tarafından anlaşılma durumu.
Kök hücre kavramının çeşitli meslek grupları arasından %34 ‘ü tarafından
anlaşıldığı %66 ‘sı tarafından anlaşılmadığı sonucuna varılmıştır.
Genetiği Değiştirilmiş Organizma Nedir?
GENETİĞİ DEĞİŞTİRİLMİŞ ORGANİZMA(Fen ve Tek. Öğrt.)
10%
D
Y
90%
Şekil 11. Genetiği değiştirilmiş organizma kavramının Fen ve Teknoloji öğretmeleri
tarafından anlaşılma durumu
Genetiği değiştirilmiş organizma kavramının öğretmenlerin büyük çoğunluğu
(% 90) tarafından anlaşıldığı sonucuna varılmıştır.
15
GENETİĞİ DEĞİŞTİRİLMİŞ ORGANİZMA(Çeşitli Meslek Grupları)
17%
D
Y
F.Y
23%
60%
Şekil 12. Genetiği değiştirilmiş organizma kavramının çeşitli meslek grupları tarafından
anlaşılma durumu.
Genetiği değiştirilmiş organizma kavramının çeşitli meslek grupları arasından
%60’ı tarafından anlaşıldığı %40’ı tarafından anlaşılmadığı sonucuna varılmıştır.
Mutasyon Nedir?
MUTASYON(Fen ve Tek. Öğrt)
0%
D
Y
100%
Şekil 13. Mutasyon kavramının Fen ve Teknoloji öğretmeleri tarafından anlaşılma
durumu
Mutasyon kavramının öğretmenlerin tamamını tarafından(% 100) anlaşıldığı
sonucuna varılmıştır.
16
MUTASYON(Çeşitli Meslek Gupları)
33%
40%
D
Y
F.Y
27%
Şekil 14. Mutasyon kavramının çeşitli meslek grupları tarafından anlaşılma durumu.
Mutasyon kavramının çeşitli meslek grupları arasından %40’ı tarafından
anlaşıldığı %60’ı tarafından anlaşılmadığı sonucuna varılmıştır.
Dominant Gen Nedir?
DOMİNANT GEN(Fen ve Tek. Öğrt)
0%
D
Y
100%
Şekil 15. Dominant gen kavramının Fen ve Teknoloji öğretmeleri tarafından anlaşılma
durumu
Dominant gen kavramının öğretmenlerin tamamını tarafından(% 100) anlaşıldığı
sonucuna varılmıştır.
17
DOMİNANT GEN(Çeşitli Meslek Grupları)
30%
D
Y
F.Y
3%
67%
Şekil 16. Dominant gen kavramının çeşitli meslek grupları tarafından anlaşılma
durumu.
Dominant gen kavramının çeşitli meslek grupları arasından %67’si tarafından
anlaşıldığı, %33’ü tarafından anlaşılmadığı sonucuna varılmıştır.
Yapılan anket sonucunda; kavramların öğretmenler tarafından doğru olarak
anlaşılma düzeylerinin genel olarak %90 ile %100 arasında olduğu görüldü. Yalnızca
“Nanoteknoloji” kavramının %50 oranla doğru anlaşıldığı tespit edildi. Aynı anket,
diğer meslek gruplarından kişilere uygulandığında ise kavramların doğru olarak
anlaşılma düzeyinin %33 ile %73 arasında değiştiği görüldü. Her iki grupta da en az
anlaşılan kavramın “Nanoteknoloji” olduğu belirlendi. Bilinmeyen kavramların
anlaşılma düzeylerinin artırılabilmesi için; erken dönemde görsel, işitsel ve diğer
duyulara hitap edilecek şekilde eğitim öğretim tekniğinin kullanılması gerektiği
sonucuna varıldı.
Çocuk, öğrenci, yetişkin, öğretmen üzerinde çalışmalar yapan araştırmacılar
[5,6] tüm yaş gruplarında alternatif düşünceler olduğunu ve bunların değişiminde
dirençle karşılaşıldığını tespit etmişlerdir. Genellikle yaşça büyük insanların sahip
oldukları kavram yanılgıları önceki alternatif düşüncelerinin ileri biçimleridir [7,8].
Dolayısıyla Fen ve teknoloji öğretmenleri dışındaki meslek gruplarının cevapları
dikkate alındığında, kavram yanılgılarının en alt düzeyde olabilmesi için, bu konuyla
18
ilgili eğitimin ilk basamaklarında düşüncelerin ve anlamlarının doğru kavratılmasında
daha fazla duyu organlarına hitap edilecek şekilde aktarılmasında fayda vardır.
TEŞEKKÜR
Bu çalıştayı düzenleyen Prof. Dr. Mehmet AY’a ve çalışma arkadaşlarına, proje
çalışmalarımızda yardımlarını esirgemeyen Prof. Dr. Yavuz BEYATLI ve Prof. Dr
Nusret AYYILDIZ’a teşekkür ederiz.
KAYNAKLAR
1. Demirtaş. M., (2005), 2000’li Yılların Bilimi: Biyoteknoloji,
http://www.egitimportali.com/koseyazisi.php?yazi_no=181
2. Temizkan, G., (2009), Genetik Mühendisliği http://tr.wikipedia.org/wiki/Genetik_m
%C3%BChendisli%C4%9Fi#Kaynak.C3.A7a
3.(http://www.fenokulu.net/portal/Sayfa.php?
Git=KonuKategorileri&Sayfa=KonuBaslikListesi&baslikid=48&KonuID=236)
4. Karol, S., Suludere, Z., Ayvalı, C., (2007), Biyoloji Terimleri Sözlüğü, TDK
Yayınları Ankara, Nu 699, 1067 sayfa.
5. Arons, A. (1981). Thinking, reasoning and understanding in introductory physics
courses. Physics Teacher, 166-172.
6. Champagne, A., Gunstone, R., Klopfer, L. (1983). Naive knowledge and science
learning. Research in Science and Technological Education, 1 (2), 173-183.
7. Stepans, J., Beiswenger, R., Dyche, S. (1970). Misconceptions die hard. The
Science Teacher, 37, 65-69.
8. Clough, E., Driver, R., Wood-Robinson, C. (1987). How do children’s scientific
ideas change over time? School Science Review. 69, 255-267.
Prof. Dr. Yavuz BEYATLI
Prof. Dr. Nusret AYYILDIZ
19