mutfak bitkileri

MUTFAK BİTKİLERİ
Ocimum
Fesleğen
Latince Adı: Ocimum
Türkçe Adı: Fesleğen
•
•
•
•
•
Familya: Lamiaceae
Orjini: Yunanistan
Büyüme Şekli: 12 x 36 cm
Büyümesi: orta derecede büyüme gösterir.
Yapraklar: karışıklı, dar, oval eliptik yaprak
formunda, üst kısımları parlaktır.
• Çiçekler: terminal, başak şeklinde, mor veya
beyaz renklidir.
• Çiçeklenme Dönemi:
• Toprak İsteği: nemli, iyi drene edilmiş
topraklarda iyi gelişir.
• Işık isteği: güneşli ortamlardan hoşlanırlar.
• Hastalıklar ve Zararlılar: fusarium, botrytis,
gövde ve kök çürüklükleri.
• Peyzajda Kullanımı: şifalı ot ve koku
bahçelerinde, çit bitkisi olarak, bordürlerde ve
konteynırlarda kullanılırlar.
• Bakımı: çiçeklerin başaklarının koparılması
dallanmayı ve gelişimi artırır.
• Üretimi: tohumla üretilir.
• Türleri:
–
–
–
–
O. americanum
O. basilicum
O. gratissimum
O. tenuiflorum
• Kültivarları:
– “ American blue”: ortası kırmızı damarlı, mavi-yeşil
yapraklı.
– “ Green Bush” – kompakt yapıda ve kokuludur.
– “ Lemon” – limon kokulu
– “ Valentino” – geniş yapraklı ve kokuludur.
Allium
Soğan
Latince Adı: Allium
Türkçe Adı: Soğan
•
•
•
•
•
Familya: Liliaceae
Orjini: Asya, çin
Büyüme Şekli: 12 x 24 cm
Büyümesi: orta derecede büyüme gösterir
Yapraklar: koyu yeşil yapraklı, silindirik formda
ve kokuludur.
• Çiçekler: küre formunda, şemsiye şeklinde,
beyaz, mor çiçeklidir.
• Çiçeklenme Dönemi: yazın
• Toprak İsteği: iyi drene edilmiş topraklarda iyi
gelişirler, neme töleranslıdır.
• Işık İsteği: güneşli veya yarı gölge
ortamlardan hoşlanırlar
• Hastalıklar ve Zararlılar: bakteriyel çürüklük,
tripsler
• Peyzajda Kullanımı: çit bitkisi olarak
kullanılırlar. Böcekler için ilgi çekicidir.
• Bakımı: budama yapılması daha iyi gelişimi
sağlar
• Üretimi: tohumla ve soğanların bölünmesi ile
üretilirler.
• Türleri:
– A. schoenoprasum
– A. tuberosum
• Kültivarları:
– “ Forescate”: gül-pembe renk çiçekli
– “ Grolau”: iç mekanda kullanıma uygun kültivar
– “ Profusion”: uzun saplı, çok çiçekli
Anethum
Dereotu
Latince Adı: Anethum
Türkçe Adı: Dereotu
•
•
•
•
•
Familya: Apiaceae
Orjini: Asya, mısır, yunanistan
Büyüme Şekli: 36 x 48 cm
Büyümesi: orta - hızlı büyüme gösterir
Yapraklar: mavi-yeşil renkli, ince tekstürlüdür. Yaprak
segmentleri iğne şeklindedir. Gövdenin içi boştur.
• Çiçekler: küçük ve sarı renkli, şemsiye şeklinde ve
uzundur.
• Çiçeklenme Dönemi: yazın
• Toprak İsteği: iyi drene edilmiş topraklardan
hoşlanırlar.
• Işık Isteği: güneşli ortam isterler
• Hastalıklar ve Zararlılar: fide çökerten hastalığı
• Peyzajda Kullanımı: ince tekstürlü ve dantel şeklinde
yaprakları ile bordürlerde ve bahçelerde şifalı ot
olarak kullanılırlar.
• Bakımı: kazık köklü olduğundan yerlerine dikilirler
dikkat edilmelidir. Yanlarına kazık dikilmelidir.
Ayrıca kuru havalarda çiçeklerde dökülme meydana
gelebilir.
• Üretimi: tohum ile üretilir.
• Türleri:
– A. graveolens
• Kültüvarları:
– “Dukat”: koyu yeşil yapraklı, yağ içeriği
yüksektir.
– “Vierling”: mavimsi-yeşil renk yapraklı,
kuvvetli gövdeli ve kesme çiçek olarak da
kullanılabilir.
Lavandula
Lavanta
Latince Adı: Lavandula
Türkçe Adı: Lavanta
•
•
•
•
•
Familya: Lamiaceae
Orjini: Akdeniz
Büyüme Şekli: 24-48 x 24-36 cm
Büyümesi: orta – yavaş büyüme gösterir
Yapraklar: karşılıklı, helezonik dizilişli, basit,
mızrak biçiminde ve aromatiktir.
• Çiçekler: lavanta rengi, mor, beyaz renkli, 6-10
tanesi bir arada başak şeklinde, aromatiktir.
• Çiçeklenme Dönemi: yaz ortasında çiçeklenir.
• Toprak İsteği: iyi drene edilmiş topraklardan
hoşlanırlar
• Işık Isteği: güneşli ortamlar isterler
• Hastalıklar ve Zararlılar: yaprak lekeleri, kök
çürüklüğü, nematod.
• Peyzajda Kullanımı: çit bitkisi, şifalı ot olarak,
saksılarda iç mekan bitkisi olarak kullanılırlar.
• Bakımı: bir önceki yıla ait yapraklar
ilkbaharda kesilmedir
• Üretimi: tohum ve gövde çelikleri ile üretilir.
• Türleri:
–
–
–
–
–
–
L. angustifolia
L. stoechas
L. dentata
L. heterophylla
L x intermedia
L. latifolia
• Kültivarları:
– L.a. “Alba”: beyaz çiçekli
– L. x i. “Grappenhall”: lavanta renkli-mavi çiçekli
– L. s. “ Swan River Pink” : pembe renk çiçekli
Mentha
Nane
Latince Adı: Mentha
Türkçe Adı: Nane
•
•
•
•
•
Familya: Lamiaceae
Orjini: Yunanistan
Büyüme Şekli: 12 – 6 x 24 - 48
Büyümesi: hızlı büyüme gösterir
Yapraklar: karşılıklı, farklı büyüklüklerde, kenarları
dişlidir. Yaprak yüzeyleri genellikle tüylüdür.
• Çiçekler: pembe, mor ve beyaz renkli terminal durumlu
başak şeklindedir.
• Çiçeklenme Dönemi: yazın
• Toprak İsteği: nemli topraklardan iyi
gelişirler. Ekstrem koşullara dayanıklıdırlar.
• Işık Isteği: güneş ve yarı gölge ortamlardan
hoşlanırlar.
• Hastalıklar ve Zararlılar: afitler, mildiyö.
• Peyzajda Kullanımı: şifalı bitki olarak ve koku
bahçelerinde, konteynırlarda, ıslak alanlarda
ve iç mekanlarda kullanılırlar.
• Bakımı: istilacı olabilirler. sürgünlerde
kesimler yapılmalıdır.
• Üretimi: tohum, çelik ve bölme ile üretilirler.
• Türleri:
–
–
–
–
–
–
M. aquatica
M. x piperita
M. x villosa
M. x gracilis
M. arvensis
M. spicata
• Kültivarları
– M. x p. “ Candymint”: hafif kırmızı renkli gövdeli
– M. x v. “ Alopecuroides”: geniş, elma ve nane
kokuludur.
– M. s. “Crispa” koyu yeşil renkli, buruşuk yapraklı
Petroselinum
Maydonoz
Latince Adı: Petroselinum
Türkçe Adı: Maydonoz
•
•
•
•
•
Familya: Apiaceae
Orjini: Avrupa
Büyüme Şekli: 12 – 6 x 24 - 48 cm
Büyümesi: orta derecede büyüme gösterir
Yapraklar: derin loplu yeşil renklidir. Gövdeleri
olukludur.
• Çiçekler: şemsiye şeklinde, yeşilimsi renkli ve
çok küçüktür.
• Çiçeklenme Dönemi: yazın
• Toprak İsteği: nemli iyi drene edilmiş
topraklarda iyi gelişirler.
• Işık Isteği: güneş ve yarı gölge ortamlardan
hoşlanırlar.
• Hastalıklar ve Zararlılar: böcek larvaları
Peyzajda Kullanımı: şifalı bitki olarak, sınır
bitkisi olarak, saksılarda, kelebek
bahçelerinde ve iç mekanlarda kullanılır.
• Bakımı: dallanma ve gelişimleri için makasla
kesilmelidir.
• Üretimi: tohum üretilirler.
• Türleri:
– P. crispum
• Kültivarları
– “ Afro” : uzun gövdeli, dalgalı yapraklı
– “ Green River”: çift dalgalı yapraklı ve
kompact formlu
Rosmarinus
Biberiye
Latince Adı: Rosmarinus
Türkçe Adı: Biberiye
•
•
•
•
•
Familya: Lamiaceae
Orjini: Yunanistan
Büyüme Şekli: 6-12 x 6 - 10
Büyümesi: orta – yavaş büyüme gösterir
Yapraklar: kösele gibi, gövde etrafını sıkıca
kaplamıştır. Aromatik çam kokuludur.
• Çiçekler: soluk mavi renkli, küçük salkım
şeklindedir.
• Çiçeklenme Dönemi: yaz ortasında çiçeklenir.
• Toprak İsteği: nemli iyi drene edilmiş
topraklarda iyi gelişirler.
• Işık Isteği: güneş ortamlardan hoşlanırlar.
• Hastalıklar ve Zararlılar: afitler, mildiyö.
• Peyzajda Kullanımı: şifalı bitki olarak, odunsu
çalı olarak ve konteynırlarda kullanılırlar.
Soğuk yerlerde iç mekana alınmalıdır.
• Bakımı: bakım istekleri azdır. Yüksek pH’ya
töleranslıdır
• Üretimi: tohum ve ilkbaharda gövde çelikleri
ile üretilirler.
• Türleri:
– R. officinalis
• Kültivarları
–
–
–
–
“ Albus”: beyaz çiçekli
“ Auresu”. Yaprakları sarı benekli
“ Majorca”: koyu mavi renk çiçekli
“ Pink”: pembe renk çiçekli
Salvia
Adaçayı
Latince Adı: Salvia
Türkçe Adı: Adaçayı
•
•
•
•
•
Familya: Lamiaceae
Orjini: Yunanistan
Büyüme Şekli: 36 - 48 cm
Büyümesi: orta derecede büyüme gösterir
Yapraklar: karşılıklı, petiolleri uzun, yaprak alt
ve üst yüzeyi yumuşak, genellikle gri yeşil renkli
ve aromatiktir.
• Çiçekler: leylak –mavi renkli, helezon biçiminde,
çiçek salkımları ayrılmış durumdadır.
Çiçeklenme Dönemi: yazın
• Toprak İsteği: İyi drene edilmiş topraklarda
gelişirler.
• Işık Isteği: güneşli ortamlardan hoşlanırlar.
• Hastalıklar ve Zararlılar: afitler, kök çürüklüğü
• Peyzajda Kullanımı: şifalı bitki olarak,
konteynırlarda, arı bahçelerinde, çalıların alt
kısımlarında kullanılırlar. Yaprakları renkli olan
formları ise vurgu amaçlı olarak tercih edilirler.
• Bakımı: çiçeklenmeden sonra budama yapılmalıdır.
• Üretimi: tohum ve renkli yapraklı olan formları
yumuşak odun çelikleri ile üretilirler.
• Türleri:
–
–
–
–
–
–
–
S. officinalis
S. discolor
S. elegans
S. fruiticosa
S. fulgens
S. repens
S. viridis
• Kültivarları
– “ Aurea” : yeşil mermer gibi sarı renkli yapraklı
– “ Tricolor”: kenarları beyaz renkli yeşil, pembe yapraklı
– “ Purpuracens group”: mor renkli yapraklı
Thymus
Kekik
Latince Adı: Thymus
Türkçe Adı: Kekik
•
•
•
•
•
Familya: Lamiaceae
Orjini: Yunanistan
Büyüme Şekli: 12 – 6 x 24 - 48
Büyümesi: orta derecede büyüme gösterir
Yapraklar: karşılıklı, linear yaprak formunda,
genellikle yeşil renklidir. Aromatiktir.
• Çiçekler: pembe, mor terminal durumlu salkım
şeklindedir.
• Çiçeklenme Dönemi: yazın
• Toprak İsteği: iyi drene edilmiş topraklarda gelişirler.
Kurak koşullara tölerans gösterirler.
• Işık Isteği: güneş ve yarı gölge ortamlardan
hoşlanırlar.
• Hastalıklar ve Zararlılar: afitler, yaprak lekeleri
• Peyzajda Kullanımı: şifalı bitki olarak, yer örtücü
olarak kaldırım taşları arasında, kaya bahçelerinde,
arı bahçelerinde, konteynırlarda ve iç mekanlarda
kullanılırlar.
• Bakımı: yeni sürgünlerin gelişimini sağlamak için sık
sık budama yapılmalıdır.
• Üretimi: tohum, ilkbaharda bölme ve yeni
sürgünlerden alınan üç çelikleri ile üretilirler.
• Türleri:
–
–
–
–
–
T. caespitittus
T. pallasianus
T. polytrichus
T. serphyllum
T. vulgaris
• Kültivarları
– “Albus”: beyaz çiçekli
– “Golden Queen”: açık leylak rengi çiçekli
– “Silver Poise”: pembe renk çiçekli