Anadolu coğrafyasında önemli bir kültür hazinesi olarak bilinen Türk
advertisement
Öz: Anadolu coğrafyasında önemli bir kültür hazinesi olarak bilinen Türk kültürü tarihi süreç içinde dini inançlar ve doğa algısı ile bahçe sanatını şekillendirmiş, bahçe sanatı algısı ve uygulamaları geleneksel Türk sanatlarına yansımıştır. Bu doğrultuda Türk bahçeleri ve süsleme sanatları sosyal, kültürel ve ekonomik gelişmeler sonucunda farklı şekillerde kendini göstermiştir. Geleneksel Türk süsleme sanatları Türk bahçelerinden ve doğadan ilham alarak zengin ve çeşitli bir peyzaj kültürü olarak günümüze kadar gelmiştir. Doğa ve bitki ile ilgili motifleri ve desenleri stilize ederek yansıtan özellikle tezhip, ebru ve minyatür geleneksel Türk süsleme sanatları önemli bir yer tutmaktadır. Söz konusu süsleme sanatlarına Türklerin tarih sahnesine çıktıkları ilk devirlerden itibaren rastlandığı ve Anadolu coğrafyasında özellikle 18. ve 19. yy’da altın çağını yaşadığı bilinmektedir. Süsleme sanatında kompozisyonun temelini sonsuzluğu ifade eden altın spiral kuralı yani helezon kavisler teşkil etmektedir. Türk Bahçe sanatında kullanılan bitkiler genelde, süsleme sanatına yapraklar, stilize çiçekler, yarı üsluplaşmış çiçekler, natüralist çiçekler ve bahar dalı ağaçlar olarak yansıtılmıştır. Türk süsleme sanatları (özellikle tezhip, ebru ve minyatür) hem Türk milletinin İslam inancı çerçevesinde ve doğa sevgisinin bir göstergesi olarak ortaya çıkan Türk bahçe sanatından bir ilham kaynağı olarak yararlanmış hem de Türk bahçe sanatı kimliği hakkında bilgi vermek suretiyle kimliği korumada önemli bir misyon üstlenmiştir. Bu çalışmada, Türk kültürünün doğa–bahçe ve süsleme sanatları arasında organik bağlantısı ve tarihsel süreci ortaya konulacak, tasarım boyutunda ortak ilişkiler ve yaklaşımlar analiz edilerek tartışmaya açılacaktır. Anahtar Kelimeler: Türk bahçeleri, süsleme, sanat, tasarım, tezhip, ebru, minyatür
