NEOPLAZi

NEOPLAZi
Adenom:
• Tübüler yapılar oluşturarak gelişen benign
epitelyal tümörlere adenom, malign
tümörlere ise adenokarsinom denir.
Papillom- Kistadenom
• Papillom: Makroskopik veya mikroskopik
olarak bir yüzeyden parmak benzeri çıkıntılar
oluşturarak gelişen benign epitelyal tümörlere
papillom denir.
• Kistadenom: Tübüler yapılar ve kistik boşluklar
oluşturarak gelişen bengin epitelyal
tümörlerdir, overlerde sıktır. Bazı tümörlerde
kistik boşluklar ve bu boşluklar içerisine
uzanan papiller yapılar olur ve papiller
kistadenom adını alır.
Polip:
Mukozal yüzeylerden kabarıklık
oluşturarak gelişen düzgün yüzeyli
kitledir.
Malign Tümörlerin isimlendirilmesi
Kanser epitel hücrelerinden, sarkomlar ise
mezenkimal orijinli hücrelerden gelişir.
Tm germ yapraklarından gelişen epitel hücre
orjinli malign tümörler kanser olarak adlandırılır.
• Hibernom: Embriyoner veya kahverengi yağ
dokusundan gelişen benign tümördür.
• Teratom : Birden çok (2 veya 3) germ
tabakasından köken alan tümörlerdir.
• Hamartoma: Bir dokunun hücrelerinin
normalde bulunduğu yerde, disorganize
şekilde nonneoplastik çoğalıp kitle
oluşturmasıdır (akciğerde kıkırdak kitlesi,
beyinde damar yumağı, deride nevüsler).
• Koristom veya ektopi : Bir dokunun olması
gereken yerin dışında bulunmasıdır.
Skiroz kanser : Meme, prostat, pankreas
... ca da olduğu gibi aşırı fibroz stromaya
(desmoplazi) sahip, sert kıvamlı kanserlere
skiroz kanser denir.
Medüller Kanser: Skiroz olmayan,
stroması kollajenden fakir, tümör
hücresinden zengin ve yumuşak kıvamlı)
kanserlere medüller kanser denir.
Memenin , tiroidin medüller kanserleri,
hepatosellüler ve renal hücreli kanserler
medüller özelliktedirler.
Malign Ve Benign Tümörlerin Karşılaştırılması
Özellik
Benign
Malign
Diferansiasyon/
anaplazi
İyi diferansiye, orijin aldığı dokuya
benzer
Diferansiasyon az veya yok, anaplazi
var: Strüktür bozuk
Büyüme hızı
Büyüme hızı değişken, hızlı olabilir.
Mitoz
Yavaş, regrese olabilir veya
duraklayabilir.
Mitoz az ve normal
Lokal invazyon
Yok
Lokal invazyon, komşu dokulara
infiltrasyon sıklıkla var.
Metastaz
Yok
Sıklıkla var; büyük ve indiferansiye
tümörlerde daha sık ve yaygın.
Mitoz sık ve atipik olabilir.
Diferansiasyon:Tümörün parankimal
hücrelerinin köken aldıkları hücreye morfolojik
ve fonksiyonel olarak benzemesine
diferansiasyon denir.
Anaplazi: Malign tümör hücrelerinin köken
aldıkları dokuya morfolojik ve fonksiyonel
açıdan benzememesine (undiferansiye
olmalarına) anaplazi denir
Solda iyi diferansiye (grade 1) skuamoz hücreli karsinom. Skuamoz kanserin
keratin üretimi diferansiasyona örnektir. Sağda anaplastik (grade IV) skuamoz
hücreli karsinom.
Tümör Nekrozu :
Tümörlerde oluşan nekroz daha çok
İskemik koagülasayon nekrozu
Tipindedir.
Çok hızlı büyüyen bir tümörlerde dah çok
nekroz oluşur
DİSPLAZİ :
• Epitel hücrelerindeki düzensiz proliferasyon’a
displazi denir.
• Epitel içinden çıktığı dokuya benzer ancak
normal histolojik dizilimi bozulur.
• Displazi prekanseröz bir değişikliktir.
Displazide oluşan hücresel değişiklikler:
• Pleomorfizim(üniformitenin kaybolması)
• Hiperkromazi
• Nükleomegali
• Anormal mitozlar
Karsinoma İnsitü
(preinvaziv kanser)
• Displazik değişiklikler epitelin tüm katlarında
oluşur ve bu neoplastik hücreler epitelyal
bazal membranı destrükte edip subepitelyal
stromal dokuya yayılmamışsa buna
karsinoma insitü (CIS) veya preinvaziv
kanser denir.
• İnsitü kanserlerin metastaz yapma yeteneği
yoktur.
İnvaziv (infiltratif) Kanser :
Eğer neoplastik epitel hücreleri bazal
membranı yıkıp stromaya yayılırlarsa
buna invazif (infiltratif) kanser denir.
Metastaz
Metastaz maligniteyi gösteren en önemli
Özellik olup, malignitenin değişmez markeri
olarak kabül edilir.
Metastaz ve Lokal invazyon malign tümörleri
benign tümörlerden ayıran en önemli
özelliklerdir.
Metastaz Yapmayan Malign Tümörler:
• Beyinde glial tümörler (astrositomlar)
• Derinin bazal hücreli kanseri
En sık metastaza uğrayan organlar:
• Akciğerler
• Karaciğer
• Kemik
• Beyin
Hiç metastaz olmayan doku kıkırdak.
Ġskelet kası ve kıkırdakta metastaz son
serece azdır.
Kadında ve erkekte görülen kanserlerin
sıklıkları
Erkekler
%
Kadınlar
%
Prostat
Akciğer ca*
Kolon rektum
Ürinertrakt
Lsemi- Lenfoma
Melanoma
33
13
13
7
6
3
Meme
Akciğer *
Kolon-rektum
Endometrium
Over
Lösemi-Lenfoma
31
13
11
9
4
3
*Akciğer ca her iki cinste en sık ölüme neden lan ca dır.
Bu tabloda deri kanserleri hariç tutulmuştur.
Her iki cinste de deri kanserleri en sık olan kanserlerdir.
Mesleki Karsinojenler
Karsinojenler
Kanser gelişen organ
Arsenik ve bileşenleri
Asbest /eryonit
Akciğer ve deri hemangiosarkomu
Akciğer, larinks, özefagus, mide ve kolon
kanseri, Mmezetelyoma
Lösemi,Hodgkin hast
Akciğer kanseri
Prostat ca
Akciğer ca
Lösemi
Burun, nazal sinüsler, Akciğer CA
Akciğer ca
Karaciğer anjiosarkomu
Benzen
Berilyum ve bileşikleri
Kadmium ve bileşikleri
Krom bileşikleri
Etilen oksit
Nikel bileşikleri
Radon ve radon gazları
Vinil klorid
Kalıtım:
Retinablastoma kalıtsal olma oranı en
yüksek olan tümördür (%40 vakada
ailesel geçiş gösterir).
Kalıtsal Neoplazmlar ve Preneoplastik Durumlar
Kalıtsal Neoplazmlar (OD)
Hasarlı gen
Eşlik eden tümörler
Retinoblastoma (%40 kalıtsal)
Familyal polipozis koli
MEN I
MENII
Nörofibromatozis tip I
Nörofibromatozis tip II
Willms tümörü
Rb
APC
Ret
Ret
Nf-1
Nf-2
Wt
Li-Fraumeni Sendromu
P53
Melanom sendromu
P16/NK4A
Bilateral retinoblastom ve osteosarkom
Kolonda multipl adenom ve kanser
Hipofiz, pankreas ve paratiroid adenomları
Medüller tiroid ca, feokromositoma
Multipl nörofibrom ve meningiomlar
Bilateral akustik Schwannoma
Böbrekte Wilms tümörü, diğer
malformasyonlar
Multipl meme, kolon ca, sarkomlar,
lenfomalar
Malign melanom
Herediter nonplipozis
(Lynch) sendromu
koli MSH2,
MLH1,
MSH6
Adenomatöz polip olmaksızın kolon kaseri,
endometrium ve over kanseri
Kalıtsal prenoplastik durumlar (OR), DNA
onarım defekti tabloları;
Kalıtsal Neoplazmlar
(OR)
Xeroderma pigmentozum
Hasarlı gen DNA Onarım Genlerinde Kalıtsal Hasar
Bloom Sendromu
Akut lösemi değişik kanserler
Fankoni anemisi
Akut lösemi, skuamöz ca, hepatosellüler ca
Ataxi-telenjiektazi
Akut lösemi, lenfoma, kadında meme ca
Deri BCC, skuamöz ca, UV ile melanom
Familyal kanserler
BRCA-1(OD)
BRCA-2(OD)
BRCA-1
DNA TAMİR
GENİ
İmmün yetmezlik sendromları
B cell Tirozin
kinaz
Meme kanseri
Meme kanseri
Over kanseri
FAP olmayanlarda oluşan kolon
kanseri
Beyin tm
Melanom
X’e bağlı Agammaglobülinemi
Lenfoma lösemi
Wiscott-Aldrich sendromu
Akut lösemi, lenfoma
Lenfoproliferatif sendrom
(Duncan hastalığı)
EBV ile oluşan EMN → ölüm
EBV ile immünoblastik lenfoma
Major Kimyasal Karsinojenler
Prokarsinojenler (metabolitlerine
dönüşerek etki edenler)
A-Polisiklik ve heterosiklik
hidrokarbonlar
Benzanthracen
Benzopyrene
B- Aromatik aminler ve azo
boyaları
 Naftilamin
Benzidin
C- Doğal bitkisel ve mikrobik
ürünler
Aflotoksin B1
Griseoflavin
D- Diğerleri
Nirtozamin ler
Nitritler
Direkt etkili karsinojenler
Alkilleyici ajanlar
-Propiolakton
Dimetil sülfat
Depoxybutane
Antikanser ilaçlar
Radyasyonun karsinogenezdeki etkileri:
X ışınları: Derideri ca, Osteosarkom
Radyoaktif tozlar : Akciğer ca.
Atom bombası etkisi;
• AML ve KML ( lösemi en sık olan malinite)
• Tiroit ca (papiller tip )
• Meme ca
• Kolon ca
• Akciğer ca
Viral onkogenez:
Malignite Oluşturma Potansiyeli Olan Virüsler
HTLV-1
Yetişkin T hücreli lenfoma ve lösemisi
HPV
Serviks kanseri
Özofagus kanseri
Oral kavite ve dil kanseri
Larinks kanseri
Anüs kanseri
EBV
Hodgkin hastalığı
NonHodgkin B hücreli lenfomalar
Burkitt lenfoma
Nazofarinks kanseri
HBve HCV
Karaciğer kanseri
HHV-8
Kaposi sarkomu
B hücreli efüzyon lenfoması
Multipl miyelom
Bazı Prekanseröz/ Premalign Hastalıklar









·
Lokoplakiler
Adenomatöz polipler
Deride kronik fistül ağızları ve ülser alanları
Aktinik keratoz
Siroz
Endometrial hiperplazi
Bronşial ve serviks uteride epiteldeki displazi
Kronik gastrit
Displastik nevus
Proliferatif Fibrokistik Hastalık
Malignite gelişimi ile ilgili genler:
1.
2.
3.
4.
Protoonkogenler
Kanser supressör genleri
Apoptozisregüle eden genler
DNA tamirinden sorumlu genler.
Bazı Onkogenler, Aktivasyon Şekilleri ve Neden Oldukları Tümörler
Kategori
Protoonkogen
Mekanizma
Birlikte görüldükleri tümörler
Büyüme Faktörleri
PDGF  zinciri
Sis
OE
Astrositoma
Osteosarkoma
FibroblastGrowth
Factors
Hst-1
Int-2
OE
AMP
Mide kanseri
Mesane ca meme ca ve melanom
TGF alfa
TGF alfa
OE
Astrositom, Hepatosellüler ca
HGF
HGF
OE
Tiroid ca
Büy. Faktör reseptörleri
EGF reseptör ailesi
ERB-1
ERB-B2
OE
Akciğer skuamoz ca, gliomlar
Meme ca ve over ca
CSF-1 reseptörü
Fms
AMP
Lösemi
Nörotropic factor
reseptörü
Ret*
N.M
MENIIA ve MENIIB
Familyal medüller tiroid CA
Sporadik tiroid papiller CA
PDGF reseptorleri
PDGF-R
RA
Gliomalar
Stem Cell Faktör
reseptörü
KİT
OE
Gastrointestinal stromal tümörler
Diğer yumuşak doku tümörleri
Sinyal İletim
Proteinleri
GTP bağlayanlar
K-RAS
H-RAS
N-RAS
NM
NM
NM
Kolon, akciğer, pancreas ca
Mesane ve böbrek ca
Melanom, hematolojik maligniteler
Nonreseptör tirozin
kinaz
Abl
TL
Kronik miyeloid lösemi
Akut lenfoblastik lösemi
RAS sinyal iletimi
BRAF
NM
Melanom, nevus
WNT sinyal iletimi
Β - Catenin
NM
OE
Hepatoblastom, Hepatosellüler ca
Nükleer regülatör
proteinler
Transkripsiyon
aktivatörleri
Hücre siklus
regülatörleri
Siklinler
Siklin Dependent
Kinase
C-Myc
TL
Burkitt lenfoma
N-myc
AMP
Nöroblastoma
Akciğer küçük hücreli CA
L-myc
AMP
Akciğer küçük hücreli CA
Siklin D
TL
AMP
Mentle hücreli lenfoma
Meme, özefagus CA
Siklin E
CDK4
OE
AMP/
NM
Meme ca
Glioblastoma, melanoma,
sarkoma
• C-erb B2 (HER2-neu) over ekspresyonu : Meme ve
over kanserinde prognozun kötü olacağını gösterir.
• Tüm insan tümörlerinin yaklaşık %30'u ras geninin
mutant versiyonuna sahiptir.
• Ras gen mutasyonu insan tümörlerinde en sık
görülen onkogen anormalliğidir.
• Myc: Nükler Transkripsiyon (Kopyalanma) iş ile
ilgilidir.
• Myc onkogeni insanda tümörlerde en sık görülen
transkriptör faktör gen bozukluğudur.
İnsan tümörlerinin çoğunluğu ras
mutasyonuna sahiptir.

Pankreatik adenokarsinom %90

Kolon kanseri %50

Troid kanseri %50

Akciğer adeno ca %30

Myeloid lösemi %30 .
Myc gen disregulasyonu ile
oluşan tümörler:
Burkitt lenfoma : t(8-14)
Nöroblastom : N-Myc amplifikasyonu
Küçük h.li AC : L-myc amplifikasyonu
Kromozomal Translokasyonlar
c-myc geni translkosyonu; (8-14): Burkitt
lenfoma
Bcl-2 gen overekspirasyonu; t(14-18):
Foliküler B hücreli lenfomalar.
Abl translokasyonu; t(9-22): KML
Tümör Süpresör Gen Bozukluklarında Oluşan Tümörler
Hücresel
Lokalizasyon
Gen
Fonksiyon
Somatik mutasyon
ile oluaşan tümör
Kalıtsal mutasyon ile oluşan
tümör
Hücre yüzeyi
E-cadherin
Hücre adezyonu
Mide ve meme CA
Familyal mide kanseri
Plazma
membranı
NF-1
RAS inhibisyonu
Schwannoma
Nörofibromatozis Tip-1 ve
sarkomlar
NF-2
Hücre iskelet
stabilitesi
Schwannoma
Meningioma
Ependimom
Nörofibromatozis tip II
(Akustik Schwannoma, ve
meningioma)
APC/β catenin
Sinyal inhibisyonu
Mide, kolon, pankreas
ca ve melanoma
Familyal adenomatoz koli:
Kolon ca
PTEN(P27)
PI-3 kinaz sinyal
iletimi↓/Apoptozis↑
Endometrium ve
Prostat ca
Glioblastom
----
Sitozol
----
Çekirdek
Rb
Mitoz siklus
regülasyon
Retinoblastoma,
osteosarkoma,
meme, kolon,
akciğer ca
Retinoblastom
Osteosarkom
P53
Hücre siklusu,
apoptozis
Kanserlerin
çoğunluğu*
Li-Fraumeni Sendromu
Multipl ca ve sarkom
P16
CDK inhibisyonu
Malign melanom
BRCA-1
BRCA-2
DNA onarımı
DNA onarımı
Pankreas,
özofagus
-
Kadın meme, over ca
Kadın, erkek meme ca
----
A- Retinablastom geni: Rb gen mutasyonu
görülen bazı tümörler:
 Retinoblastoma

Osteosarkom,

Meme CA

Küçük hücreli akciğer CA

Bazı beyin tümörleri

Mesane
B- BRCA-1 ve BRCA-2genleri :
Meme CA nın %5-10'u familyaldır.
Bu ailelerde %80 oranında mutasyonlu
BRCA-1 ve BRCA-2 geni pozitif bulunur.
G- P53 geni:
• pRb moleküllerini aktive eder.
• Ġnsan tümörlerinde en sık hasara (>%50)
uğrayan gen P53 genidir.
• Homozigot kaybında; akciğer, meme, kolon
kanserleri oluşur.
• P 53 geninin bir kopyasının (allel) inaktive olması
ile Li-Furaumeni Sendromu oluşur (sarkom,
meme kanseri, lösemi, beyin tümörleri adrenal
korteks kanseri gibi birçok tümörün birlikte
gelişme riski yüksektir).
Apoptozis Ġle Ġlgili Genler
Bcl-2 OE B lenfositleri apoptozisten korur. B
lenfositlerin ömrünün uzaması ve hücre birikmesi
oluşur. B hücreli folliküler lenfomalar gelişir.
Bax geni ise apoptozisi hızlandırır. Dolayısıyla bu 2
gen Apoptozisi regüle eden genlerin en iyi örneğidirler.
MALĠGN TÜMÖRLERĠN METASTAZ VE
DĠĞER YAYILIM YOLLARI
•
•
•
•
Lenfatik yol : Kanserler yayılır.
Hemotojen : Sarkomlar
Vücut boşlukları : Kanserler
Lokal yayılım : Malign tümörler
Sarkomlar en sık Akciğerler’e metastaz
yaparlar.
KANSER KAŞEKSİSİ:
Kaşeksi sebepleri:
 İştahsızlık
 Tat alma duyusunda bozulma
 Kalori harcama hızında artış (bazal
metabolizma hızında artış).
 TNF-  ve İL-1 gibi makrofaj ürünlerinin iştah
merkezini inhibe etmesi
 TNF-  (kaşektin adını da alır)
Paraneoplastik Sendromlar
Klinik sendrom
Altta yatan kanser/ler
Oluşum mekanizması
Endokrinopatiler
Cushing
Sendromu
Uygunsuz ADH
sekresyonu
Sendromu
Küçük hücreli ac kanseri
Pankreas ca, Nöronal tm
Akciğer küçük hücreli ca
Ġntrakranial neoplazmlar
ACTH ve ACTH benzeri
maddeler
ADH ve atrial natiüretik
Hormon
Akciğer skuamoz ca
Meme kanseri
Renal hücreli kanser
Yetişkin T hücreli lösemi
/ lenfoması
Over kanseri
Paratiroid hormon
benzeri peptitler
TGF , TNF ĠL-1
Fibrosarkom
Diğer mezenkimal
tümörler
Hepatosellüler kanser
Ġnsülin ve insülin
benzeri hormonlar
Hiperkalsemi
Hipoglisemi
Paraneoplastik Sendromlar
Klinik sendrom
Altta yatan kanser/ler
Oluşum mekanizması
Karsinoid
sendrom
Bronkial adenom
(karsinoid)
Pankreatik
adenokarsinom
Gastrik karsinom
Seratonin, bradikinin,
?histamin
Polistemia
Norolojik ve
Muskuler
Sendromlar
Lambert-Eaton
Myastenik
Sendromu
Santral ve
Periferik sinir
sistemi
hastalıkları
Renal hücreli kanser
Serebellar
hemangioblastom
Hepatosellüler kanser
Leiomyoma
Eritropoetin
Küçük hücreli AC ca
Meme ca
Ġmmunolojik
Paraneoplastik Sendromlar
Klinik sendrom
Altta yatan kanser/ler
Oluşum mekanizması
Dermatolojik
Hastalıklaar
Akantozis
Nigrikans
Dermatomyozit
Mide, akciğer, uterus
kanseri
Akciğer ve meme ca
? Ġmmünolojik
? Ġmmünolojik
Akciğer adenokanseri
?
Pankreas ve akciğer
adenokanseri
Tümör rünleri
(adenokarsinomların
ürettiği müsin
pıhtılaşmayı başlatır)
Kemik, Eklem,
Yum. Doku değ.
Hipertrofik
osteoartropati,
kaşık tırnak
Vasküler ve
Hematolojik değ.
Venoz
trombozis
(Trousseau fen.)
Nonbakterial T.
Endokardit
Anemi
Nefrotik
sendrom
Ġlerlemiş kanserler
Timik neoplazmlar
Hiperkoagülabilite
?
Değişik kanserler
Tümör antijenleri ve
immunkompleksler
Hiperkalsemi : En sık görülen
paraneoplastik sendrom bulgusudur.
Cushing sendromu : PNS’lerde en
Sık oluşan endokrinopatidir.
Kanser evrelemesinde dikkate alınan
parametreler:
T N M sistemi
T : Tümör çapı ve tümörün içinde çıktığı
organdaki yayılım derecesi
N : Lenf mod metastazı
M : Uzak organlara metastaz
Evre ; Tümör yayılımı ile ilgili bilgi verir.
Aşağıdakilerden hangisi ....kanserinin
prognozunda en önemli faktördür ;
Cevap : Evre’dir.
Seçen eklerde evre yok ise;
Yanıt; T, N, M komponentlerinden biridir.
1-Lenf nodu tutulumu,
2- Tümör çapı,
3-Uzak organ metastazı ve / veya lokal
Derecelendirilme (Grade):
Grade diferansiasyon oranı ile ilgili bilgi verir.
Tümör hücrelerinin içinden çıktıkları dokuya
benzeme (diferansiasyon) derecesidir.
Kanserler bu özekkiklere bakılarak I ve IV
arasında değişen gradlere ayrılırlar.
Grade I olanlar (en iyi diferansiye) İyi, grade IV
olanlar (en az diferansiye) en kötü prognozlu
olurlar.
Tümör Markerleri (Belirleyicileri)
Marker
Eşlik ettiği kanser
Kalsitonin
Katekolaminler
Human koryonik gonadotropin
Medüller tiroid ca
Feokromasitoma
Trofoblastik tümörler (koryokarsinom,
molhidatiform), testis ve over
teratokarsinomları, embrionel ca.
Kolorektal karsinomlar%60-90,
Pankreas kanseri %50-80
Mide ve meme kanseri %20-30
Hepatoselüler karsinom, Yolk – sak tm.
nonseminomatoz germ hc.li testis tm.
Over kanseri
Pankreas ca markeri
Meme ca
Karsino embriojenik antijen
(CEA)
Alfa Feto Protein (AFP)
CA 125
CA 19-9
CA 15-3
Ġntermedier Flamentler ve Bulunduğu kanserler
(immünhistokimyasal markerler)
Sitokeratin
EMA
LCA (CD45)
Desmin
Vimentin
NSE
Sinaptofizin
Glial filament
S-100
HMB-45
Kromagranin
Karsinomlar ve mezotelioma
Epitelyal Membran Antijeni (bütün kanserler)
L eucocite Common Antigen(tüm lnfomalar)
Çizgili ve düz kas tümörleri
Mezenkimal tümörler, bazen karsinomlar.
Nöronal tümörler,
Nöronal tümörler
Glial tümörler
Mlanom, nörojenik tümörler, mezetelyoma
Malign melanom
Endokrin organ kanser hücreleri