İ.H.` na göre Ana-Baba ile Soybağı

İ.H.’ na göre Ana-Baba ile Soybağı
Çocuk ile Baba Arasında
Çocuk ile Ana Arasında
Çocuk ile ana arasında nesep bağı doğum
ile kurulur. Ancak günümüzde mümkün
olan kiralık/taşıyıcı annede olduğu gibi,
çocuğu doğuran her kadın, çocuğun anası
sayılamaz. Çocuğun anası sayılabilmesi için
çocuğun genetik kodlarının da ona ait
olması gerekir.
Bazı İslam alimleri süt anneye kıyasla
taşıyıcı anneliğe izin verirken, diğerleri
birçok bilinmezlik içermesi nedeniyle buna
izin vermemişlerdir.
Çocuğun baba tarafından –mülâaneyoluyla reddinde çocuğun soyu annesine
bağlanır. Zira zina, baba için mahrumiyet
sonucunu doğurur.
*İbn Siyrin ve Hasan(b. Ziyad) zina ürünü
çocuk babasına had cezası uygulandıktan
sonra nesebi ona bağlanır ve varis olur
kanaatindedirler.
Ana ile Evlilik
1. Nikah veya evlilik
şüphesiyle cinsel
birliktelik sonrası
doğum
2. Doğumdan sonra
evli olma
3. Soy bağının reddi
Açıklamalara kitaptan
bakılacak.
Tanıma
Babanın çocuğu
tanıyabilmesi için 4 şart
gerekir.
Şartlar syf: 145
Babalık Davası
Bir çocuk tanıma şartlarıyla bir kişinin
babası olduğunu ikrar edebilir. Baba da
bunu doğrulayınca nesep ilişkisi
kurulmuş olur.
İ.H.’ na göre Soy Bağının Hükümleri
Velayete Bağlı Olan Yükümlülükler
A-) Velayet Kavramı
Reşit bir şahsın, şahsi ve mali işlerini gözetip yürütme hususunda kısıtlı olan bir şahsın yerini
tutmasıdır.
B-) Velayetin Kapsamı
Küçüğün, şahsı ve malı velayet kavramı içinde yer alır. Veli bunlardan şahsen sorumludur.
1-) Çocuğun Şahsı
Velayet hakkı baba ve babanın babasına tanınmıştır. Bunlardan biri yoksa velayet binefsihi
asabeye aittir. Yani araya kadın girmeden kişinin erkek akrabasıdır. Oğul, amca buraya
dahildir. Bunlar yoksa velayet anneye intikal eder.
2-) Çocuğun Malları
Açıklamalar sayfa : 156 da
Velayetin Kaldırılması
Ana-baba gerekli özeni göstermezler, çocuğu ihmal ederlerse, hakim gerekli önlemleri almakla yükümlü
olur.
YARDIM NAFAKASI
MERİ
Yakın akrabaya bakmakla yükümlü
olmaktır.
MK.da iki önemli kuralla düzenlenmiştir.
1.
Yardım edileceklerin yardım
edilmediği takdirde yoksulluğa
düşecek olmaları.
2. Kardeşlerin nafaka talebinde
bulunabilmeleri için, nafaka
yükümlüsü kardeşin maddi
durumunun iyi olması gerekir.
❖ Nafaka davası, mirasçılıktaki sıra göz
önünde tutularak açılır. Yani ; kişi önce
çocuklarından, sonra ana-babasından,
daha sonra da kardeşlerinden nafaka
isteyebilir.
İslam Hukuku
❖ Hanefiler : Kişi evlenmesi caiz olmayan tüm
kan hısımlarının nafakasını karşılaması
gerekir.
❖ Hz. Ömer – İbn Ebi Leyla : Mahrem olsun
olmasın vâris olabileceği herkes
❖ İmam Şafii – Caferiler : Yalnızca usûl ve fürû
❖ İmam Malik : Yalnızca ana-baba
❖ Ahmet b. Hanbel : Ashab-ı ferâiz ve asabe
❖ Zengin yakını bulunmayanın nafakasını ise
devletin karşılaması gerekir.
Din Birliği Meselesi
❖ Hanefiler : Usûl,fürû ve eş de nafakaya etki
etmez, kan hısımlarında ise din birliği
gereklidir.
❖ Şafi- Malik – Caferiler : Din farkı olsa da
nafaka ödenmeli.
❖ Hanbeliler : Din farkı nafakaya engeldir.
VESÂYET KAVRAMI
MERİ
İSLAM HUKUKU
Velayet ve vesayet, şahsı ve malı kapsar;
veli ya da vâsi her ikisinden de sorumludur.
Velâyet : Kişinin şahsını ilgilendirir.
Vesâyet : Kişinin malını ilgilendirir.
VÂSİ ATAMASINDA YETKİ KİME AİTTİR ?
MER’Î
Vesayet makamı, sulh hukuk
mahkemesidir. Denetim makamı ise
asliye hukuk mahkemesidir.
İSLAM HUKUKU
Hanefiler : Baba, babanın tayin ettiği vâsi,
dede, dedenin tayin ettiği vâsi, hakim
İmam Malik – Hanbel = Yalnızca baba
tayin edebilir.
İmam Şafii = Baba, babanın babası
hayatta olduğu müddetçe kimse vâsi tayin
edemez. Eğer babanın babası
yönetemiyorsa o zaman hakim geçer.
Vâsinin Şartları
1. Zihinsel ve cinsel olgunluk (akıl,bâliğ)
2. İyi ahlak (fâsık olmamalı)
3. Yönetim kabiliyeti
VÂSİNİN GÖREV SÜRESİ
MER’Î
Kural olarak iki yıl için atanır. Vesayet
makamı bu süreyi her defasında ikişer
yıl uzatabilir. Dört yıl dolunca vâsi,
vâsilikten kaçınma hakkına sahiptir.
İ.H. VÂSİNİN GÖREVİNE SON
VEREN NEDENLER
1. Vâsinin ölümü
2. Belirli bir süre için vâsiliği kabul
edenin süresinin dolması
3. Kötü yönetim nedeniyle azli
4. Vâsinin aczi nedeniyle yeni
vâsinin atanması
İSLAM HUKUKU
Vâsi görevden alınmasını gerektiren
bir neden olmadıkça görevine devam
eder.
İ.H. VESAYETİN (Kendiliğinden)
SONA ERDİĞİ DURUMLAR
1.
Küçüğün ergin ve reşit
olmasıyla
2. Akıl hastasının veya akıl zayıflığı
olanın iyileşmesiyle, yani tekrar
reşit olmasıyla
3. Vesayet altındaki şahsın
ölümüyle
MİRAS HUKUKU
TANIM
Bir gerçek kişinin ölmesi ya da gaipliğine karar
verilmesi sonucu malvarlığının dağıtımını
düzenleyen kurallar bütünüdür
Mirasçı : Mûrisin malvarlığının kendisine intikal
ettiği kişidir.
Tereke : Teçhiz – tekfîn ve borçların
çıkarılmasından sonra, geriye kalan mal
varlıktır.
Teçhiz ve Tekfîn
Teçhiz, ölünün kefenlenmesi ve defin
masraflarını ifade eder. Kefen seçilirken kişinin
yaşadığı ekonomik durumu dikkate alınır. Erkek
kefeni 3 parçadan (kamis,izar, lifafe) kadın 5 (ilk
3 ve hırka, hımar) parçadan oluşur.
BORÇLAR
Allah hakkı ve kul hakkı olan borçlar olarak ikiye ayrılır.
1. Hanefiler : Kul hakkı: Tereke yeterli ise kişinin fertlere olan borçlarının tamamı ödenir.
Allah hakkı olanlar ölümle düşer, ödenmesi gerekmez. Ancak kişi bunların yerine getirilmesi için
vasiyet etmişse, bunlar borçlar ödendikten sonra malın üçte birinden karşılanır.
Malikiler : Allah hakkı olan borçları düşürmemişler ancak ödemede fert borçlarına öncelik
vermişlerdir.
1. Şafiiler : Öncelikle Allah hakkı olan borçların, daha sonra da kul hakkı olan borçların ödenmeli.
2. Hanbelîler : Her iki borç da eşittir, her ikisinden birer miktar ödenir.
3. Caferiler : Kul hakkı, hac, zekat gibi borçları düşmez, bunlar asıl maldan ödenmelidir. Ama
keffaretler, nezirler ve adak haccını vasiyet ederse, malının üçte bir bölümünden ödenmelidir.
Vasiyet etmemişse düşer.
İSLAM MİRAS HUKUKUNUN MER’Î HUKUKDAN FARKI
1.
Terekenin Tanımı: M. H., kişinin hak ve borçları mirasçılara geçerken, İ. H., yalnızca
kişinin mâmeleki yani malvarlığı mirasçılara geçer.
2. Çocukların mirası eşit alamamaları: İ. H: Çocuklar mirası ikili birli bölüşürler. Erkek çocuk
iki hisse, kız çocuk bir hisse alır. (detay için kitaba bkz)
3. Saklı paylı Mirasçılar: M. H. Saklı paylı mirasçıları sınırlı tutarken, İ. H. tüm vârislere
teşmil etmiştir.
4. Zina mahsulü çocuğun mirasçılığı: M. H: Gayr-i meşru çocuğu babanın tanıması ya da
hakim kararı ile baba ile nesep bağı kurulması şartıyla babasına mirasçı kılar. İ. H: Gayr-i
meşru çocuğu babasına mirasçı kılmaz. İbn Siyrin ve Hasan (b. Ziyad) çocuğun babasına
nesebinin bağlanarak mirasçı yapılması kanaatindedirler. Caferilere göre anneye de
babaya da vâris olamaz. Ebu Hanife- İmam Malik – Şafii’ye göre çocuğun mirasçı ise
annesi ve diğer mirasçılarıdır.
5. Evlatlığın mirasçılığı: M. H: Evlatlığı mirasçı olarak sayar. İ. H: Kabul etmemiştir. Zira İ. H
‘da evlatlık kurumu yoktur.
6. Parantel Sistemi: M. H: bir parantel içerisinde mirasçı varsa, diğer parantel gruba dahil
olan kişi mirasçı olamaz. Örneğin; çocuklar varken, baba mirasçı olamaz. İ. H : Bu sistemi
benimsememiştir. Çocuk varsa dahi baba mirasçı sayılır.
7. Halefiyet Sistemi : M. H.= çocuk ölen babasına halef olarak dededen miras alabilir. İ. H. =
çocuk babasını takip edememekte, amcaları varsa miras alamamaktadır. (dede yetimi)
YASAL MİRASÇILAR (M.H.)
Miras bırakan ile mirasçı arasında kan bağı,
işlemsel bağlılık(eş, evlatlık) ve uyrukluk bağı
olanlardır.
1. Kan hısımları
2. Eş
3. Evlatlık
4. Devlet
SAKLI PAYLI MİRASÇILAR ve PAYLARI
(M.H.)
1. Altsoy için yasal miras payının yarısı
2. Ana-babadan her biri için yasal miras
payının dörtte biri
3. Sağ kalan eş için, altsoy veya ana-baba
zümresiyle birlikte mirasçı olması
durumunda yasal miras payının tamamı,
diğer hallerde miras payının dörtte üçü.
MİRASÇILIK NEDENLERİ ve YASAL MİRASÇILAR (İ.H.)
5.
Mirasçılık nedenleri : kan bağı(nesep), evlilik ve velâ’dır.
Hanefilere göre yasal mirasçılar.
1. Ashab-ı Ferâiz (muayyen hisseli varisler)
2. Nesep cihetinden asabe
3. Sebep yönünden asabe
4. Ret yoluyla mirasçılar. Malik-Şafi : Bunlar mirasçı olamazlar.
Zevi’l-erham (ashab-ı feraiz ve asabe olmayan kan hısımları) Malik-Şafii : Bunlar vâris olamazlar.
6. Mevle’l-müvâlât (anlaşmalı vârisler) Malik-Şafii : Bunlar vâris olamazlar.
7. Başkasına nesebi nispet edilenler. Şafii’ye göre bunlar vâris olamazlar.
8. Kendisine 1\3 den fazla vasiyet edilenler. Malik – Şafii : Bunlar miras alamazlar.
9. Hazine
MİRASÇILAR ve HİSSELERİ
MER’Î HUKUK
1. Kan Hısımları
➢ İlk derece mirasçılar – Altsoy
➢ 2. derece mirasçılar – Ana/baba
➢ 3. derece mirasçılar – Büyük ana/baba
2. Sağ Kalan Eş
3. Evlatlık
4. Devlet
Açıklamalara kitaptan bakılacaktır.
1.
İslam hukuku için kitaba bkz.
ASHAB-I FERAİZ
Koca
Karı
Baba
Dede
Ana bir
kardeşler
Kız
Oğlun
kızı
Ana baba
bir kız
kardeş
(şakika)
Baba
bir kız
kardeş
Ana
Nine
Örneklere kitaptan bakılacaktır. Sayfa 200
den itibaren.
Babanın Durumları
I. Ölenin oğlu veya oğlunun … oğlu ile
birlikte ise 1/6
II. Ölenin kızı veya oğlunun kızı veya
oğlunun… kızı ile birlikte ise 1/6 ve kalanı
III. Bunlar yoksa asabe olur. Yani başka mirasçı
yoksa mirasın tamamını alır, varsa onlar
aldıktan sonra artanı alır.
Ninenin Durumları
1-Tek ya da fazla olmaları fark etmez,
dereceleri eşit olmak şartıyla altıda bir 1\6
alırlar. Yakın olan uzağı düşürür,
2- Şu durumlarda nine varis olamaz.
A-ana ile B- baba ve dededen nineler baba ve
dede ile, C- derecesi yakın olan uzağı
düşürür.
Dedenin Durumları
İlk 3 hali baba gibidir.
4. ise babanın varlığı durumunda dedenin vâris
olamamasıdır.
Karının Durumları
I. Kocasının çocukları yoksa 1/4 alır.
II. Ölenin oğlu-kızı veya oğlunun altsoyu ile
beraber bulunursa 1/8 alır
Ananın Durumları
1-Ölenin oğlu, kızı ,oğlunun…oğlu veya kızı,
ölenin birden fazla kardeşiyle (hangi taraftan
olursa olsun)birlikte altıda bir
1\6 alır.
2-Eğer bunlar yoksa ,ana üçte bir1\3 alır.
3- Anne, koca ve aba veya karı ve baba ile
bulunursa, karı veya koca hisselerini aldıktan
sonra, kalanın üçte birini 1\3 alır. baba asabe
olarak geri kalanı alır. Anne dede ile birlikte
olursa, hissenin tamamının 1\3 ni alır.
KİTAPTA DİPNOTA BKZ
Kızın Durumları
1-Ölenin oğlu olmayıp tek kızı varsa
terekenin yarısını alır.
2-İki veya çok kızı varsa 2\3 üçte ikisini
paylaşırlar.
3-Ölenin oğlu varsa, kızlar bir oğlanlar iki
hisse alarak asabe olurlar. yani başka mirasçı
varsa, onlar aldıktan sonra .bunlar geri kalanı
ikili birli paylaşırlar.
Ana-Baba Bir Kardeşler
1- Bunlar tek ise 1\6 alırlar.
2- Birden fazla iseler 1\3 alırlar.Erkek ve kızlar
eşit bölüşürler.
3-Ölenin babası, dedesi, oğlu, kızı,
oğlunun…oğlu veya kızı ile birlikte olurlarsa
miras alamazlar. İmam Malik ve Şafii, dede
olması durumunda dahi bunların mirasçı
olması gerektiği kanaatindeler.
I.
II.
Kocanın Durumları
Ölenin, yani karısının çocukları yoksa
yarım ½ alır.
Ölenin oğlu veya kızı veya oğlunun
altsoyuyla bulunursa 1/4 alır.
Nesep (kan hısımlığı)cihetinden asabe’nin mirasçılığı nasıldır?
Tanım :
Nesep (kan hısımlığı) cihetinden asabe, bir kişinin erkek vasıtasıyla kendine bağlanan erkek hısımları ile
bir kısım kadın hısımlarıdır. 3 kısımdır.
A- Binefsihi Asabe
Ölen ile aralarına kadın girmeyen erkek hısımlardır.
dört sınıf asabe bi nefsihi vardır.
1- Altsoy: oğul, oğlun…oğlu
2-Üstsoy: Baba, babanın babası, babanın babasının…babası
3-Ölenin babasının Altsoyu: Babasının oğlu, babasının oğlunun…oğlu(ölenin ana baba bir veya baba
bir erkek kardeşler ve onların çocukları),
4-Dedenin (babanın babasının) Altsoyu: Ölenin amcaları ve bunların erkek çocukları.
B-Bi gayrihi Asabe
(başkası sebebiyle asabe )
Kendi başlarına bulunduklarında asabe
olmayıp başkaları ile bulunduklarında asabe
olan ashabı feraizdir. Bunlar erkek kardeşleri
ile birlikte bulunan kızlardır.
C- Ma’a’l-gayr Asabe
(başkasıyla birlikte asabe)
Kız kardeşlerin kızlarla birlikte asabe
olmalarıdır. HADİS VAR
Avliye Yoluyla Mirasçılık
Asabe Binefsihi , Bigayrihi ve Asabe
maal gayr Arasındaki Fark için kitap ve
notlara bkz.
Sebep Yönünden Asabe
(Mevle’l-ıtaka)
Bir köleyi azad eden erkek veya kadın ile azad
eden erkek veya kadının asabesinin köleye
asabe olarak varis olmasıdır.
Avl, meselenin ortak paydasının paylar
toplamından küçük olmasıdır. Bu durumda
mirasçılardan bazılarının hisse almamaları söz
konusudur. Herkesin hisse almasını sağlamak
için, hisseler bir miktar düşürülür ve payların
toplamı ortak payda yapılır ve böylece
herkesin hisse alması sağlanır. Örnek için
kitaba bkz.
Ret Yoluyla Mirasçılık
Muayyen hisse sahipleri hisselerini aldıktan
sonra, asabe olmadığı için terekeden bir
miktar artmışsa, bu artan kısmın hisse
sahiplerine hisseleri oranında tekrar
dağıtılmasıdır. Karı ve koca alır mı kitaba bkz.
Zevi’l- Erham’ın Mirasçılığı Nasıldır ?
Tanım: Zevi’l-erham (yakınlık sahibi) muayyen hissesi olmayan ve asabe de olamayan yakın kan
hısımlarına verilen addır. Zevi’l-erham’ın varis olmasında iki sistem vardır.
1-Vasıta (tenzil) Usulü
Buna göre, zevi’l-erham’ı ölüye bağlayan
asabe veya farz sahibi dikkate alınır.
Bunlar hayatta olsalardı ne alacaklardıysa,
zevi’l-erham’a bu hisseler verilir.
2-Yakınlık (hısımlık) Usulü
Zevi’l-erham’ın doğrudan ölüye yakınlığı dikkate
alınır. Hanefiler bu usulü benimsemişler ve
zevi’i-erham’ı 4 sınıfa ayırmışlardır.
A-Altsoy: Kızların çocukları, oğlun…kızlarının
çocukları,
B-Üstsoy: Araya kadın giren dede ve nine, ananın
babası, ananın babasının anası, ananın babasının
anası gibi,
C- Ana-Babanın Çocukları: Kız kardeşlerin
çocukları, ana baba bir veya baba bir erkek
kardeşlerin ve oğullarının … kızları ve bunların
çocukları, ana bir erkek kardeşlerin çocukları ve
torunları,
D-Büyük Baba ve Büyük Ananın Çocukları:
Halalar, ana bir amcalar, dayılar, teyzeler, dayı ve
teyze çocuklar (kuzenler), ana baba bir veya
baba bir amcaların ve bunların
oğullarının…kızları ve bunların çocukları gibi.
Zevi’l - Erham’ ın Mirasçılığındaki Ana Kurallar
A- Zevi’l erham tek ise, başka mirasçıda yoksa terekenin tamamını alır.
Şayet, yalnızca karı veya koca varsa, bunlardan kalanı alır.
B- Birden fazla olup sınıfları da farklı ise, yukarıdaki sıraya göre yakın olan tercih
edilir. Diğeri miras alamaz. Ölenin altsoyu ile üstsoyu birlikte bulunsa altsoy varis
olur.
C- Birden fazla olan zevi’l-erham aynı sınıftan ise, ölene en yakın olan tercih
edilir.
Örneğin, ilk sınıftan, ölenin kızının kızı ile oğlunun kızının kızı bulunsa, ölene
daha yakın olduğu için öleninin kızının kızı(kız torun)tercih edilir. Ölenin oğlunun
kız torunu uzak olduğu için tercih edilmez.
D- Dördüncü sınıfta, hısımlığın kuvveti tercih nedenidir. Örneğin, ana baba bir
hala, ana bir amcaya tercih edilir.
Mevle’l-Müvâlât
Mesele-i Haceriyye
Anlaşmalı varisler ; iki şahsın karşılıklı diyet
ödeme, vâris olma ve yardımlaşmak üzere
yapmış olduğu anlaşmadır.
Hanefiler = İslam hukukunda yeri var.
Malik – Şafii – Hanbel = Bu sisteme İslam
hukukunda yer vermez.
Mevlel müvalat Hanefilere göre başka varis
yoksa tüm malı alır. Şayet yalnızca eşlerden
birisi varsa, o hisselerini aldıktan sonra geri
kalanı alır.
Anlaşmanın geçerli olabilmesi için bazı şartlar
gereklidir.
Velâ anlaşmasını isteyen kimse
❖ Akıl ve baliğ olmalı
❖ Hür olmalı
❖ Azad edilmiş köle olmamalı
❖ Nesebi meçhul olmamalı
Anlaşmayı kabul eden kimse
❖ Akıllı olmalı
❖ Baliğ değilse velisi tarafından akdin
onaylanması gerekir
Ana-baba bir kardeşlerin yalnızca ana bir
kardeşler ile birlikte miras alamamasıdır.
Hz. Ömer önceleri bu görüşe sahipti. Daha
sonra ana-baba bir kardeşlerden birisinin
‘’bizim babamızı taş saysaydın biz de ana bir
kardeş olurduk’’ sözü üzerine Hz. Ömer
görüşünü değiştirmiş ve onları ana bir
kardeşe ortak etmiştir.
Hz. Ömer - Hz. Osman – Zeyd b. Sabit – Malik
– Şafii
Ana-baba bir kardeşi ana bir kardeşin 1/3
hissesine ortak ediyorlar ve 1/3 hisseyi ikili
birli bölüştürüyorlar.
Hz. Ebu Bekir – Hz. Ali – Ubey b. Kab – Ebu
Musa el- Eşari – Ebu Hanife – Hanbel
Ana-baba bir kardeşlere herhangi bir miras
vermiyorlar.
Örnek için syf : 221
MİRASA SAHİP OLABİLMEK İÇİN ARANAN ŞARTLAR
MER’Î
1. Sağ olmak
2. Mirasa ehil olmak (hak ehliyeti)
3. Mirastan yoksun olmamak
4. Mirastan çıkartılmamak
➢ Ceza-i çıkarma
A= Mirasçı, miras bırakana veya miras
bırakanın yakınlarından birine karşı ağır bir
suç işlemişse
B = Mirasçı, miras bırakana veya miras
bırakanın aile üyelerine karşı aile
hukukundan doğan yükümlülüklerini önemli
ölçüde yerine getirmemişse.
➢ Koruyucu çıkarma
İSLAM HUKUKU
1. Sağ olmak
2. Mirasa ehil olmak (hak ehliyeti)
3. Mirastan mahrum olmamak
➢ Murisi öldürmek
➢ Din farkı
➢ Ülke farkı
➢ Kölelik
Detay için kitaba bkz.
KİŞİNİN MİRASÇI OLDUĞUNU BELGELEMESİ
MER’Î
Vârisler kendilerinin mirasçı olduklarını, veraset
vesikası, veraset senedi ya da veraset ilamı
denilen resmi belgeyle ispatlamaları gerekir.
İSLAM HUKUKU
Şahitlerle ispat edebilirler. Ebu Hanife – Şafii :
Vârisler verasetlerinin ispat etmedikçe, hakim
terekeden gayrimenkul olanların taksimini
yapmaz.
İ.H. na göre PAYDAŞLAR MİRASA ŞÜYU
HALİNDE Mİ SAHİP OLURLAR ?
Tereke vârislerin mülkiyetine şüyu halinde
geçer. Meri hukukun aksine, vârisler şayi
hisselerinde diledikleri gibi tasarrufta
bulunabilirler.
M. H. MİRASIN REDDİ ve SÜRESİ
Yasal ve atanmış mirasçılar mirası
reddedebilirler. Ayrıca ölümü tarihinde,
murisin ödemeden aczi açıkça belli veya
resmen tespit edilmiş ise, miras reddedilmiş
sayılır.
Miras üç ay içinde ret olunabilir.
VASİYET
İslam Hukukuna göre VASİYET
M.H. ÖLÜME BAĞLI TASARRUF
Ölümden sonraya ait olmak üzere bir kişinin
karşılıksız kazandırma yoluyla bir malı veya bir
menfaati bir şahsa veya bir hayır cihetine temlik
etmesi yani mülkiyetine veya yararlanmasına
bırakmasıdır.
Miras bırakanın ölümünü düşünerek yapılmasını
istediği hususları bir hukuki işlemle
bildirmesidir.
İ. H. Vasiyetin Şartları
Dede Yetimi
İ. H. takdîren de olsa sağ doğmak şartıyla
cenine vasiyet yapılabileceğini kabul
etmişlerdir.
Malikiler ; ölü bir şahsa yapılan vasiyetin de
geçerli olduğunu kanaatindedirler.
İ. H. Hayvanlara yapılan vasiyetlere de izin
vermişlerdir.
Çocuklara yapılan vasiyetlerde erkek ve kızlar
eşit alırlar. Ancak falancanın mirasçılarına
şeklinde yapılan vasiyette ise bu eşitlik
gözetilmez normal miras hükümleri olan ikili
birli sistem uygulanır.
Babası öldüğü için amcalarının varlığı
nedeniyle miras alamayan çocuklardır. Hem
babadan hem dededen mahrum olan çocuktur.
Zühri – Davud-u Zahiri – Taberi gibi hukukçular
bu mahrumiyeti önlemek için bunlara vasiyeti
şart koşmuşlardır. Çağdaş Mısır ve Suriye
kanunları da bu görüşü yasalaştırmışlardır.
Buna göre; dedenin mirasından üçte biri
geçmeyecek şekilde babasının hissesi oranında
çocuğa (toruna) hisse verilmesi gerekir.
Örnek için notlara bkz.
İ. H. Vâside Aranan Şartlar
Vasiyet yapanın akıllı olması ve Hanefilere göre
baliğ olması gerekir. Hanbeliler 10 yaşını geçen
çocuğun vasiyetine izin vermiştir. Maliki ve
Şafiiler ise mümeyyiz çocuğun vasiyetini geçerli
saymışlardır.
Yedi yasına ulaşmayan çocuğun ve delinin
vasiyeti ise muteber sayılmamıştır. Aklı gelip
giden cinsten olan akıl hastasının aklı
basındayken yapmış olduğu vasiyet ise geçerli
sayılmıştır. Sefihin vasiyeti de muteber
sayılmıştır.
Vasiyet hür iradeyle yapılmalıdır.
MER’Î
VASİYET
NASIL
YAPILIR ?
4 mezhep hukukçuları : Batıl olacağı
kanaatinde.
Hasan b. Ziyad – Ata : Batıl olmayacağı
kanaatinde.
Caferiler: Vâsi vasiyetinden dönmemişse,
lehtarın mirasçıları lehtarın yerini alır. Vasiyeti
reddetmezlerse vasiyete malik olurlar ve miras
hükümlerine göre taksim ederler.
MER’Î
İSLAM
HUKUKU
RESMİ
YAZI
EL YAZISI
Açıklamalara
kitaptan
bakılacak.
Vasiyet Alacaklısı (lehtar) Vâsiden Önce
Ölürse Vasiyet Batıl Olur Mu ?
VASİYETT
EN RÜCÛ
İSLAM
HUKUKU
Yeni
vasiyetname
ile
Sözlü ifade ile
Yok etme ile
Yok etme ile
(delâleten)
Sonraki
tasarruflar
Sonraki
tasarruflar
(delâleten)
SÖZ
SÖZLÜ