VERGİ İCRA HUKUKU

AÖF İKTİSAT 5. YARIYIL KİTABI İNCELEME KİTAPCIĞI
Nevin Su
YAYINLARI
AÖF İKTİSAT- 5.YARIYIL
KİTABIMI İNCELEME DOSYASI
NEVİN SEÇKİN ULUS
77.YARIYIL
DERSLER
1. ULUSLARARSI İKTİSAT TEORİSİ
2. SANAYİ EKONOMİSİ
3. TARIM EKONOMİSİ VE TARIMSAL
POLİTİKALAR
4. PARA TEORİSİ
5. DEVLET BÜTÇESİ
ULUSLARARASI İKTİSAT TEORİSİ
1.ÜNİTE
NEVİN SU YAYINLARI
ERKEN DÖNEM TİCARET TEORİLERİ
-1-
AÖF İKTİSAT 5. YARIYIL KİTABI İNCELEME KİTAPCIĞI
Nevin Su
YAYINLARI
ÖNSÖZ
DİSİPLİNLER alanında AÖF öğrencileri için hazırladığım sınavlara hazırlık kitaplarımda ÖĞRENMEYİ
SAĞLAYACAK, ÖĞRENDİKLERİMİZİ KÖKLEŞTİRECEK VE TEKRARLIYORUM, İDDİA EDİYORUM
KİTAPLARIM ÜZERİNDEN DİSİPLİNLİ OLARAK
CALITIĞINIZDA BAŞARI SİZİNLEDİR. Kitaplarımda
NASIL ÇALIŞMALIYIZ BAŞLIĞINDA BİR ÖNSÖZ
BULUNMAKTADIR. O ÇALIŞMA YÖTEMİNİ UYGULAYIN BAŞARIN.
Sevgili arkadaşlar,
Dört yıladır iletişim halindeyiz. On yıl dershane hocalığından sonra daha iyi ve faydalı neler yaparım duygularıyla başladığım kişisel yolculuğumda artık bir
durak noktasına geldim. Dört yıl günde 16 saat yüzlerce kitap sayfaları, belki de milyonlarca kere vurduğum klavye tuşları arasında yaptığım yolculuk beni bir
manada Profesyonelliğin girdabına cumburlop attı.
Şimdi en büyük sorumluluğun akıntıya karşı hiç yorulmadan, duraksamadan kulaç atmak gerektiğinin
bilincindeyim. Bu yolculukta en büyük destekçimin siz
öğrencilerim olduğuna yüksek inancım tamdır. Bu
inanç bana büyük bir şevk ve heyecan veriyor. Bu
gecen 4 yılda tam 14 kitap hazırladım. Bunların 2 si
kurum sınavları – iktisat-Maliye alan- diğerleri ise
AÖF iktisat, AÖF Maliye ve AÖF İşletme bölümlerinin
5-6-7-8. Yarıyıl dönemleri için sizlerin sınavlarda başarılarınıza doğrudan destek olacak kitaplardır.
Bu yıl kitaplarımı alan arkadaşlarla inter aktif ilişki
içinde olacağım. Günlük çalışma saatlerimin 1/3 benden destek talebinde bulunan arkadaşlara ayıracağım. Onlarla çok verimli çalışmalar yapacağız. Yazılı,
görsel konu ve ders anlatımları, mail üzerinden soru
desteği, anlamadıkları veya zorlandıkları derslerde
isteklerine yazılı sözlü destekler gibi… Bakalım sonuçlarını hep beraber göreceğiz. Allah utandırmasın.
SAYGILARIMI SUNUYOR,
HEPİNİZE TEKRAR BAŞARILAR DİLİYORUM.
NEVİN SEÇKİN ULUS
Lütfen bu satırlarımı bir tevazu yoksunluğu, alçakgönüllülük ihlali olarak algılamayın. İddia ediyorum ve
tüm varlığımı ortaya koyuyorum ki BENİM KİTAPLARIM sizleri sınavlarınızda başarıya götürecek yegâne
temel kaynaktır. Bir disiplin ve metodolojik bir çalışma
programı uygulayarak kitaplarım üzerinden derslerinize çalışırsanız başarınız mutlaktır. Bu mücadelemde
beni ancak sizlerin başarısı mutlu eder. Ben biliyor ve
inanıyorum ki --VARLIKLI OLMAKLA VARLIKLI
OLAMAK ARASINDA İNCE BİR ÇİZGİ VARDIR.--BU ÇİZGİ VAR OLMA ÇİZGİSİDİR. BENİM VAR
OLMAM VE MANEVİ VARLIĞIM SİZLERİN HİZMETİNİZE SUNDUĞUM KİTAPLARIMDIR.
Arkadaşlar, KİTAPLARIM AÖF Yayınladığı DERS
Kitaplarının paradigmasına tapa tap uygun olarak
hazırlanmıştır. Yayınladığım Kitaplarım ilgili derslerin
ve bu derslerin her ünitesinde verilen tüm bilgilerin en
ince detaylarına kadar incelenmesi neticesinde; ucu
açık, inceleyici ve analitik düşünce metodu uygulanarak sorulara dönüştürülmüştür. Bu soruların yanında
öğrenmeyi pekiştiren temelleştirici bilgi olan HAP
BİLGİLERLE desteklenmiştir. Öğrenim hayatı icazet
için, öncelikle bizden sorulan sorulara doğru cevaplar
verebilmemizi ister. Bu tür sorgulamada doğru cevapları verirsek başarmış oluruz. Ancak genel olarak
Hayat, özel olarak ta Çalışma Hayatı soru sormamızı
ister. İşte ben yukarıda belirttiğim BİLİM DALLARI ve
-2-
AÖF İKTİSAT 5. YARIYIL KİTABI İNCELEME KİTAPCIĞI
Nevin Su
YAYINLARI
DERS: ULUSLARARASI İKTİSAT
A. XVIII. yy. Da yaşamış bir grup Fransız iktisatçı ve yazarlar topluluğundan oluşmuş
olması
B. Doğal düzene inanmaları
C. Devlet müdahalesine kısıtlama getirilmesi ve birey haklarına önem verilmesi
D. Uluslararası ticarete kısıtlama getirilmesi
E. Ekonomideki tek verginin topraktan alınması esası
YANIT D
TEORİSİ
1.ÜNİTE
ERKEN DÖNEM TİCARET TEORİLERİ
SORULAR:
1.Merkantilist dönem için verilen bilgilerden aşağıdakilerden hangisi doğru değildir?
A. Devletin
ekonomi
politikalarını yönlendirmesinin amaç edinilmiş olması
B. Ekonomik faaliyetlerin bir bütün olarak ahlaki normlara göre belirleneceğinin kabul
edilmesi
C. Ülkenin ekonomik zenginliğinin kıymetli
maden stokunun (altın ve gümüş stoku) artışıyla ölçülmesi
D. Dış ticaret fazlası vermenin ticarette tek hedef olması
E. Hammadde ve ticaret yollarının güvenliğinin
sömürgeler vasıtası ile sağlanması
Yanıt: B
Orta Çağ düşünce sistemine egemen olan görüş,
ilahi gücün varlığına inanılması ve ekonomiyle ilgili
davranışların v uygulamaların buna göre yapılmasıydı. Beşeri davranışların bölünmezliği kabul edilince ekonomik faaliyetlerin bir bütün olarak ahlaki
normlara göre belirleneceği kabul edilmişti. Alıcı ve
satıcı açısından “adil fiyat” uygulanmalıydı. Aşırı
kâr olmamalıydı. Para, para doğurmayacağına
göre faiz olmamalıydı. Orta Çağ düşünce sistemi
bu nedenlerle ülkelerin ekonomik gelişmelerini ve
dünyadaki ticareti engelleyici nitelikteydi.
Derebeyliklerin ortadan kalkması, ulus-devletin
ortaya çıkması, kiliselerin evrensel gücünün kırılması Orta Çağ düşünce sisteminin sonunu getirdi.
Rönesans ve birçok yeni kıtanın keşfi, düşünceleri
altüst etti. Ekonomik faaliyetlerin yayılması ve uluslararası ticaretin artması, yatırımları artırdı, kâr
motifini ateşledi. Sonuçta merkantilist düşünceler
filizlendi.
Fizyokratların döneminde devlet müdahalesine
kısıtlama getirilmesi ve birey haklarına önem verilmesi benimsendi. Böylece liberal kapitalist sistemin
önü açıldı. Fizyokratlara göre gerçek zenginlik topraktan elde edilir.
Sanayi mevcut nesneleri sadece birleştirir, ticaret
ise yalnız hareket ettirir. Fizyokratlara göre bu yüzden
sanayi ve
ticaret
değer
yaratamaz.
Fizyokratlara göre yurt içi olsun, yurt dışı olsun
ticaret tümüyle serbest olmalıdır. Uluslararası ticarete korumacılık uygulanmamalıdır. Ekonomide tek
vergi olmalı, o da tarımdan alınmalıdır. Çünkü tarımdan başka verimli alan yoktur.
4. Karşılaştırmalı üstünlükleri fırsat maliyet kavramı ile açıklayarak kısıtlayıcı varsayımın yerine geçiren iktisatçı aşağıdakilerden hangisidir?
A. Smith
B. Ricardo
C. G. Haberler
D. EliHeckser
E. Bertil Ohlin
Yanıt: C
Eli Heckser ve Bertil Ohlin aynı malların farklı ülkelerde aynı teknolojilerle üretiliyor olsa bile nispi
üretim faktörü donanımına göre yine de aynı malların farklı ülkelerde farklı maliyetlerle üretilebileceğini belirtmiştir.
Emek-Değer Teorisi: Değeri sadece iş gücünün oluşturduğunu benimseyen teoridir. A. Smith
“Milletlerin zenginliği, onların sahip olduğu çalışma
gücüdür.” D.Ricardo da benzer düşüncededir.
5.ViceVersa (söylenenlerin tam tersi de doğrudur) deyimi Mutlak ve karşılaştırmalı üstünlükler teorilerinin hangi varsayımına uygun düşer?
A. Ülke içinde ve ülkeler arasında ticaret, takas usulüyle yapılması
B. Ticarete giren malların iki tane olması
C. Ticaretin gelir dağılımına etki etmemesi
D. Mal ve üretim faktörü piyasalarında tam rekabet koşullarının geçerli olması
E. Üretimde sabit maliyetlerin geçerli olması
Yanıt: C
Ülkelerin ticaretten kazançlı çıkmaları (gelir dağılımını etkilemeyerek), ülkelerin toplam refahını arttıracaktır.
Bu varsayımın nedeni, uluslararası ticaret sonucunda gelir dağılımı etkilenirse ticaretin sağladığı
2. Günümüzde merkantilist düşüncenin kalıntılarının günümüzde var olduğunu aşağıda verilenlerden hangisi en iyi açıklar?
A. Gizli şekilde ihracatı teşvik etmek
B. İthalatı dolaylı yollardan kısmaya çalışmak
C. Çin’in ve Japonya’nın döviz rezervlerini sürekli yüksek tutması
D. Petrol ihraç eden ülkelerin sürekli dış ticaret
fazlası vermesi
E. Yukarıdakilerden hepsi
Yanıt: E
3. Aşağıdakilerden hangisi Fizyokrat düşüncenin
özünü oluşturmaz?
-3-
AÖF İKTİSAT 5. YARIYIL KİTABI İNCELEME KİTAPCIĞI
Nevin Su
YAYINLARI
sağladığı kazancın toplam refahı artırmama olasılığının bulunmasıdır. Ya da vice versa.
Örneğin, uluslararası ticaretin gelir dağılımını etkilediği düşünülürse, gelir dağılımından dolayı ortaya çıkacak ekonomik değişikliklerle; karşılaştırmalı
üstünlüklere göre oluşması gereken uzmanlaşma
farklı olabilir. Nitekim gelir dağılımının değişmesiyle
ülkedeki talep yapısı da değişirse, zevkler değişecek karşılaştırmalı üstünlüklere göre ortaya çıkması gereken uzmanlaşmanın yönünde değişiklik
olacaktır.
A. Kişilerin faydasını arttırmaları, toplumun
faydasını arttıracaktır.
B. Devlet müdahalesi gereksizdir.
C. Fiyat mekanizmasının işleyişi, ekonomiyi
kendiliğinden tam istihdama ulaştırır.
D. İktisadi birimlerin tümü ekonomik insandır.
E. Dünya serveti sabit değildir.
F. İş bölümü ve uzmanlaşma kaynak verimliliğini arttırır.
Miktar/ Litre→ Bilgisayar Bira
İtalya
→
100
50
Türkiye →
10
20 (bir iş gününde
Üretilen mal miktarı)
Karşılaştırmalı Üstünlükler Teorisine Göre, Ülkelerin Üretim Maliyetleri Neden Birbirinden
Farklıdır?
Ülkeler arası emek verimliliğinin farklı olmasındandır. Her ülkenin iş gücünün verimliliği farklıdır. İş gücü verimliliği yüksek olan ülkelerde ücretler yüksek, iş gücü verimliliği düşük olan ülkelerde
ücretler düşüktür.
Bir ekonomide iç fiyatlar ile dış fiyatların
eşit olduğu durumlarda dahi kar olanağı sağlayan
unsur; Azalan maliyetler dir. Çünkü iç fiyatlar ile dış
fiyatların eşitlenmesi ile ülke ihraç malı üretimini
arttırarak maliyetlerini düşürecek ve iç fiyatların
tekrar dış fiyatların altına düşmesi ile karlı dış ticaret imkânı bulacaktır.
Türkiye’nin Hangi Malda İtalya’ya Göre Karşılaştırmalı Üstünlüğe Sahiptir Ve Söz Konusu
Olan Karşılaştırmalı Üstün Olduğu Malın Üretim
Maliyeti Nedir?
Karşılaştırmalı üstünlükler teorisine göre, ticaret
yapan iki ülkenin ticaretten karlı çıkabilmesi için bu
ülkelerde iç üretim maliyetleri birbirinden farklı olması gerekecektir. Bu bilgiler ile bilgisayar esas
alınarak;
Türkiye’de iç fiyatlar; 1 bilgisayar: 2 birim bira
İtalya’da iç fiyatlar; 1 bilgisayar: 1/2 biradır.
Üretimde Sabit Fırsat Maliyetin Geçerli Olması
Ne Demektir?
 Bir endüstriden diğer endüstriye aktarılan
kaynakların her iki tarafta da aynı verimi
sağladığını ifade eder.
Demek ’ki bilgisayar Türkiye’de İtalya’ya göre daha
pahalıdır. Bu karşılaştırmalı üstünlükler teorisine
göre şu anlama gelir:
Türkiye kaynaklarını bira üretimine kaydırarak uzmanlaşmalı ve bilgisayarı İtalya’dan ithal etmelidir.
Üretimde Sabit Fırsat Maliyet Geçerli İse, Ortaya Çıkacak Sonuçlar Nelerdir?
 Üretim faktörlerinin ikame edilebilirliği
 Malların aynı kalitede olması
 Tam uzmanlaşma
 Sabit verim
Bir ülkede azalan maliyet koşulu altında, iç fiyatlar ile dış fiyatların eşit olması halinde, dış
ticarete başlatacak unsur;
 Devlet müdahalesi olmalıdır.
 Devlet, geçici sübvansiyon uygulaması ya
da gümrük vergisi politikası ile bunu yapmalıdır.
Birim → A malı B malı
İngiltere→ 100
60
Fransa→
40 120 ( Bir işçinin bir günde üretebileceği mallardır.)
Karşılaştırmalı üstünlük modeline göre, döviz
kurlarının dalgalanma Marjının altına inmesi
sonucu neler meydana gelir?
Karşılaştırmalı üstünlük teorisine göre, iki ülkenin
maliyet oranlarının sıralamasında en uçlarda yer
alan maliyet oranları döviz kurunun sınırını belirler.
Alt sınır iki ülke para arasındaki en az değişim oranını (döviz kurunu), üst sınır ise iki ülke parası arasındaki en yüksek değişim oranını (döviz kurunu)
göstermektedir.
Mutlak Üstünlükler Teorisine Göre Fransa Hangi Malda Mutlak Üstündür? Ve Hangi Malı İngiltere’den İthal Etmesi Gerekir?
Mutlak üstünlükler teorisine göre, bir ülkede hangi
mal diğer ülkeye göre daha ucuza üretiliyorsa o
ülke o malda mutlak üstündür. Her ülke kaynaklarını “mutlak üstün” olduğu mala kaydırarak “tam uzmanlaşmaya ”gitmeli ve diğer malı başka ülkelerden ucuza ithal etmelidir. Tablodaki rakamlara göre, Fransa b malında İngiltere’ye göre mutlak üstündür. Bu malda uzmanlaşmalı ve a malını İngiltere’den ithal etmelidir.
Eksik uzmanlaşmanın nedeni;
Artan maliyetlerdir. Ülkelerin tek bir malda uzmanlaşmaya gitmeden çeşitli mallardan belirli bir miktar
üretimde bulunmasına eksik uzmanlaşma denir.
Karşılaştırmalı üstünlük modeline göre, sermaye
yoğun ülkelerde ücretlerin verimliliğin üstünde belir-
A. Smith’in Klasik Liberalizm ’in Doğmasına
Yardımcı Olan Görüşleri Nelerdir?
-4-
AÖF İKTİSAT 5. YARIYIL KİTABI İNCELEME KİTAPCIĞI
Nevin Su
YAYINLARI
lenmesinden dolayı ülkeye bir takım olumsuzluklar
getirir. Bunlar;
1. Dış rekabetin zayıflaması
2. İhraç gelirlerinin azalması
3. Dış açık
4. İthalatın artması
Ücretlerin verimliliğin üzerinde belirlendiği sermaye- yoğun ülkelerde, ihracatın artması beklenemez.
Çünkü ücret artışlarına paralel olarak yükselen
üretim maliyetleri iç fiyatları arttıracaklardır. Bu
ülkenin dış rekabet gücünü zayıflatarak ihracat
miktarlarını düşürecektir.
diğer ülkeden daha ucuza ürettiği maldan uzmanlaşacak ve bu malı ihraç edecektir. İki malı ve ikiden fazla ülke modelinde, ülkeler karşılaştırmalı
üstünlük derecesine göre sıralanmaktadır. Sıralamada ihracatçı ve ithalatçı ülkeler arasında sınırı
belirleyen unsur, ticaret hadleridir.
Bilgisayar üretiminde en yüksek karşılaştırmalı ülke
A
Bilgisayar üretiminde en düşük karşılaştırmaya
sahip ülke E ülkesidir.
O zaman A ve B ülkesi, D ve E ülkesine bilgisayar
ihraç edip buğday ithal edecektir.
 C ülkesi ise ticarete katılmamaktadır. Bunun
nedeni yurt içi üretim maliyetlerinin (fiyatların)
dünya fiyatlarına eşit olmasıdır.(Karşılaştırmalı
Üstünlükler Teorisi)
Ticaret Teorisi'nin Arz Talep Analizi Teklif Eğrisi Modelleri Ne Anlama Gelir?
 Teklif eğrisi, uluslararası ticaret analizlerinde kullanılan bir bilgi kaynağıdır.
Teklif Eğrisi Modelleri Hangi Sonuçları Ortaya
Çıkarır?
1. Ülkelerin karşılaştırmalı üstünlük yapısını
2. Arz ve talep koşullarını
3. Uluslararası denge ithalat ve ihracat oranlarını
4. Ülkelerin ticaretten sağladıkları toplam kazançları
D. Ricardo’nun “Karşılaştırmalı Üstünlük Modelini” Destekleyen Araştırmalar Nelerdir?
1. M.C- Dougall →İngiltere ve ABD’ye ait 25 yıllık verileri test ederek verileri test etmiştir.
2. Balassa, Golup ve Stern tarafından genişletilerek test edilmiştir.
3. Varılan sonuçlar, modeli destekleyici nitelikte
çıkmıştır.
Bir ülkede dönüşüm eğrisinin düz bir eğri olmasının
nedeni; Sabit maliyetlerden kaynaklanmaktadır.
Dönüşüm eğrilerinin eğimi, iki mallı bir ekonomide
birbiri cinsinden(maliyetini) malların fiyatlarını göstermektedir.
Sabit fırsat maliyetleri, bir bölgede üretimin azaltılıp
diğer bölgeye aktarılan kaynakların o bölge üretimine sağladığı katkıda bir değişimin olmamasını
ifade eder. Yani iki mal arasında fiyat(maliyet) oranının değişmemesini ifade eder. Bu neden ile dönüşüm eğrisi düz doğru şeklini almaktadır.
Karşılaştırmalı üstünlük modeline göre, dış ticaretten karşılıklı kazanç sağlamamanın ön koşulu; Yurt
içi fiyatların(maliyetlerin) farklı olmasına bağlıdır.
Denge ticaret haddinin dengeye gelmesi koşulu:
 Dünya ihracat arzı ile ithalat talebinin eşitlenmesi gereklidir.
 Dünya ticaretinde ithalat talebi ihracat arzını
aşarsa dünya fiyatları yükselir.
 Dünya ihracat arzı, ithalat talebini aşarsa,
dünya fiyatları düşer.
 Dış ticarette dış talep koşullarına ilk kez yer
veren iktisatçı; S. Mill olmuştur.
Bir ülkenin teklif eğrisinin dikleşmeye başlaması:
 İthal edilen her bir mal için daha az miktarda ihraç malı sunulmaya başlanır.
 Çünkü ithal malının ülkeye sağlamış olduğu
fayda giderek azalmıştır.
 Buna karşın ihraç edilen maldan ülkeye
sağlanan fayda giderek azalmaya başlar.
 Bu neden ile ülkenin ithal malı birimlerinin
faydası ne kadar hızlı azalır, buna karşılık
ihraç malı biriminden kaybettiği fayda ne
kadar şiddetle artar ise, teklif eğrisi belirli ticaret hacimlerinde o kadar yükselecek ve
ülke ihraç malı arzını kısacak ya da ticarete
devam etmesi için ihraç mallarının fiyatlarının artması gerekecektir
Karşılıklı üstünlük modelinin geçerli olması
için; Yurt içi talebin yurt içi üretimi aşması ya da
tersi olması gereklidir. Homojen malların fiyatlarının
farklı olduğu durumda geçerli olabilecektir.
Karşılaştırmalı üstünlük teorisini geçersiz kılacak durumlar;
 Fiyat farkının olmaması
 Zevk ve tercih farkının olması
 Mallarda nitelik farklılığının olması
 Yurt içi arz ve talebin eşit olması
Ülkeler
A
B
C
D
E
Bigs/buğ 1
4
6
8
10
Yukarıda verilen veriler iki mallı ve ikiden fazla
ülkeli modeline uyarlanırsa, uluslararası değişim oranı bilgisayar başına 6 birim buğday
olursa c ülkesi dış ticaret yapamamaktadır.
Bunun nedeni; Yurt içi fiyatların dünya fiyatlarına
eşit olmasından kaynaklanır.
İki mallı ve ikiden fazla ülke modellerine göre, ülke
dış ticaretten kazançlı çıkması durumunda ticaret
yapmaktadır. Karşılaştırmalı üstünlük modeli, bu
tabloya uygulanacak olursa bir ülke göreceli olarak
Teklif
dir?
1.
2.
3.
-5-
Eğrilerini Etkileyen Arz Koşulları NelerTeknolojik gelişme
Tasarruf artışları
Yeni üretim teknolojisi
AÖF İKTİSAT 5. YARIYIL KİTABI İNCELEME KİTAPCIĞI
Nevin Su
YAYINLARI
4. Maliyet değişiklikleri
Dışa açık bir ekonomide üretici dengesini sağlayan unsur:
 Malın Marjinal maliyetinin dış fiyatlara eşitlenmesidir.
Dış Ticarete Başlamanın Koşulları Nelerdir?
 Dış ticarete başlamak için ilk koşul, ticaret
yapacak iki
 Ülkenin yurt içi fiyatlarının eşit olmaması
gereklidir.
Yurt İçi Fiyatlar Arz Ve Talebe Bağlı Olarak İki
Ülke Arasında Eşitlenmiş İse Hangi Sonuçlar
Ortaya Çıkar?
 İthalat ya da ihracat yapmak avantajlı olmaktan çıkar.
 İthal edilecek mal yurt içinde aynı maliyet ile
üretilebilecek olacağından ülkeler dış ticarete başlamazlar.
 Ülkeler arasında ticaret hacmi sıfıra inecektir.
Karşılıklı Talep Kanunu Ne Demektir?
 Bir ülkenin belli bir miktar ihraç malı karşılığında ne kadar ithal malı talep edeceğini
gösteren kavramdır.
6. Mutlak ve karşılaştırmalı üstünlükleri açıklayan iktisatçıların varsayımlarının içinde aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
A. Uluslararası ticaret takas usulüyle yapılmaktadır.
B. Emek-Değer Teorisi geçerlidir.
C. Üretimde sabit maliyetler vardır
D. Üretimde Monopol piyasası bulunmaktadır.
E. Üretim faktörleri ülke içinde hareketli, ülkelerarasında hareketsizdir.
Yanıt: D
Hap Bilgi: Tam rekabet piyasa koşulları geçerlidir.
Malın Marjinal Maliyetinin Piyasa Fiyatına Eşitlenmesine Ne Denir?
 Üreticinin denge noktası denir.
Tüketici Denge Noktası Nasıl Sağlanır?
 İki mal arasındaki Marjinal ikame oranının
piyasa fiyatına eşitlenmesi sağlanır.
Dış ticaretin kalkınmaya olan dinamik etkileri:
 Üretim ve kaynak açığını karşılama
 İç ekonomideki ürün fazlasına pazar sağlama
 Geniş bir piyasa hacmi
 Rekabet
 İç piyasa talebini geliştirme Ekonomik dinamizm
8.Merkantilist dönem için verilen bilgilerden aşağıdakilerden hangisi doğru değildir?
A. Devletin
ekonomi
politikalarını yönlendirmesinin amaç edinilmiş olması
B. Ekonomik faaliyetlerin bir bütün olarak ahlaki normlara göre belirleneceğinin kabul
edilmesi
C. Ülkenin ekonomik zenginliğinin kıymetli
maden stokunun (altın ve gümüş stoku) artışıyla ölçülmesi
D. Dış ticaret fazlası vermenin ticarette tek hedef olması
E. Hammadde ve ticaret yollarının güvenliğinin
sömürgeler vasıtası ile sağlanması
Yanıt B
 Orta Çağ düşünce sistemine egemen olan
görüş, ilahi gücün varlığına inanılması ve
ekonomiyle ilgili davranışların v uygulamaların buna göre yapılmasıydı. Beşeri davranışların bölünmezliği kabul edilince ekonomik faaliyetlerin bir bütün olarak ahlaki
normlara göre belirleneceği kabul edilmişti.
Alıcı ve satıcı açısından “adil fiyat” uygulanmalıydı. Aşırı kâr olmamalıydı. Para, para doğurmayacağına göre faiz olmamalıydı.
Orta Çağ düşünce sistemi bu nedenlerle
ülkelerin ekonomik gelişmelerini ve dünyadaki ticareti engelleyici nitelikteydi. Derebeyliklerin ortadan kalkması, ulus-devletin
ortaya çıkması, kiliselerin evrensel gücünün
kırılması Orta Çağ düşünce sisteminin sonunu getirdi. Rönesans ve birçok yeni kıtanın keşfi, düşünceleri altüst etti. Ekonomik
faaliyetlerin yayılması ve uluslararası ticaretin artması, yatırımları artırdı, kâr motifini
ateşledi. Sonuçta merkantilist düşünceler filizlendi.
7. D. Ricardo’ya göre ülkelerde malların maliyet
farklılığının nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A. İşgücü fazlalığı
B. Toprak fazlalığı
C. Üretim fonksiyonları (teknoloji) farklılığı
D. Üretimin tam rekabet koşullarında yapılması
E. Uluslararası ticaretin takas şeklinde yapılması
Yanıt: C
İki Ülkenin Teklif Eğrilerinin Kesim Noktasını
Orijine Birleştiren Doğruya Ne Denir?
 Denge ticaret haddi doğrusu denir.
Kapalı Ekonomide Denge Nasıl Sağlanır?
 Kayıtsızlık eğrisinin dönüşüm eğrisine teğet
olduğu noktada sağlanır.
Belirli Bir Tüketicinin İki Malın Değişik Bileşimlerinden Elde Edeceği Aynı Fayda Düzeyini
Temsil Eden Eğriye Ne Denir?
 Tüketici kayıtsızlık eğrisi denir.
9.Günümüzde merkantilist düşüncenin kalıntılarının günümüzde var olduğunu aşağıda verilenlerden hangisi en iyi açıklar?
A. Gizli şekilde ihracatı teşvik etmek
B. İthalatı dolaylı yollardan kısmaya çalışmak
-6-
AÖF İKTİSAT 5. YARIYIL KİTABI İNCELEME KİTAPCIĞI
Nevin Su
YAYINLARI
C. Çin’in ve Japonya’nın döviz rezervlerini sürekli yüksek tutması
D. Petrol ihraç eden ülkelerin sürekli dış ticaret
fazlası vermesi
E. Yukarıdakilerden hepsi
Yanıt E
10.Aşağıdakilerden hangisi Fizyokrat düşüncenin özünü oluşturmaz?
A. XVIII. yy.da yaşamış bir grup Fransız iktisatçı ve yazarlar topluluğundan oluşmuş
olması
B. Doğal düzene inanmaları
C. Devlet müdahalesine kısıtlama getirilmesi ve birey haklarına önem verilmesi
D. Uluslararası ticarete kısıtlama getirilmesi
E. Ekonomideki tek verginin topraktan alınması esası
Yanıt D
 Fizyokratların döneminde devlet müdahalesine kısıtlama getirilmesi ve birey haklarına
önem verilmesi benimsendi. Böylece liberal
kapitalist sistemin önü açıldı.
 Fizyokratlara göre gerçek zenginlik topraktan elde edilir.
 Sanayi mevcut nesneleri sadece birleştirir,
ticaret ise yalnız hareket ettirir. Fizyokratlara göre bu yüzden sanayi ve ticaret değer
yaratamaz.
 Fizyokratlara göre yurt içi olsun, yurt dışı
olsun ticaret tümüyle serbest olmalıdır.
Uluslararası ticarete korumacılık uygulanmamalıdır.
 Ekonomide tek vergi olmalı, o da tarımdan
alınmalıdır. Çünkü tarımdan başka verimli
alan yoktur.
12.ViceVersa (söylenenlerin tam tersi de doğrudur) deyimi Mutlak ve karşılaştırmalı üstünlükler teorilerinin hangi varsayımına uygun düşer?
A. Ülke içinde ve ülkeler arasında ticaret, takas usulüyle yapılması
B. Ticarete giren malların iki tane olması
C. Ticaretin gelir dağılımına etki etmemesi
D. Mal ve üretim faktörü piyasalarında tam rekabet koşullarının geçerli olması
E. Üretimde sabit maliyetlerin geçerli olması
Yanıt C
HAP BİLGİ:
 Ülkelerin ticaretten kazançlı çıkmaları (gelir
dağılımını etkilemeyerek), ülkelerin toplam
refahını arttıracaktır. Bu varsayımın nedeni,
uluslararası ticaret sonucunda gelir dağılımı
etkilenirse ticaretin sağladığı kazancın toplam refahı artırmama olasılığının bulunmasıdır ya da viceversa.Örneğin, uluslararası
ticaretin gelir dağılımını etkilediği düşünülürse, gelir dağılımından dolayı ortaya çıkacak ekonomik değişikliklerle; karşılaştırmalı
üstünlüklere göre oluşması gereken uzmanlaşma farklı olabilir. Nitekim gelir dağılımının değişmesiyle ülkedeki talep yapısı da
değişirse, zevkler değişecek karşılaştırmalı
üstünlüklere göre ortaya çıkması gereken
uzmanlaşmanın yönünde değişiklik olacaktır
13.Mutlak ve karşılaştırmalı üstünlükleri açıklayan iktisatçıların varsayımlarının içinde aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
A. Uluslararası ticaret takas usulüyle yapılmaktadır.
B. Emek-Değer Teorisi geçerlidir.
C. Üretimde sabit maliyetler vardır.
D. Üretimde monopol piyasası bulunmaktadır.
E. Üretim faktörleri ülke içinde hareketli, ülkelerarasında hareketsizdir.
Yanıt D
Tam rekabet piyasa koşulları geçerlidir.
11.Karşılaştırmalı üstünlükleri fırsat maliyet
kavramı ile açıklayarak kısıtlayıcı varsayımın
yerine geçiren iktisatçı aşağıdakilerden hangisidir?
A. A. Smith
B. D. Ricardo
C. G. Haberler
D. Eli Heckser
E. Bertil Ohlin
Yanıt C
 Eli Heckser ve Bertil Ohlin aynı malların
farklı ülkelerde aynı teknolojilerle üretiliyor
olsa bile nispi üretim faktörü donanımına
göre yine de aynı malların farklı ülkelerde
farklı maliyetlerle üretilebileceğini belirtmiştir.
 Emek-Değer Teorisi: Değeri sadece iş
gücünün oluşturduğunu benimseyen teoridir. A. Smith “Milletlerin zenginliği, onların
sahip olduğu çalışma gücüdür.” D.Ricardo
da benzer düşüncededir.
14.D. Ricardo’ya göre ülkelerde malların maliyet
farklılığının nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A. İşgücü fazlalığı
B. Toprak fazlalığı
C. Üretim fonksiyonları (teknoloji) farklılığı
D. Üretimin tam rekabet koşullarında yapılması
E. Uluslararası ticaretin takas şeklinde yapılması
Yanıt C
KİTABIMIN 6-10 SAYFASINDAN ALINMIŞTIR.
-7-
AÖF İKTİSAT 5. YARIYIL KİTABI İNCELEME KİTAPCIĞI
Nevin Su
YAYINLARI
ğer tarafların nasıl
davranacağını belirleyen bağlayıcı
anlaşmalara sözleşme ya
da kontrat denir.
SANAYİ EKONOMİSİ
3.ÜNİTE
SORU - 4.
Kontratlar ile ilgili verilen ifadelerden hangisi
yanlıştır?
A. İşlemin bağlayıcı olmasını sağlaması
B. Kontrata aykırı davranışta bulunan taraf diğer taraftan yaptırım talep edebilmesi
C. Kontratı ihlal eden tarafın güvenilirliğini kaybetmesi
D. İhlal eden tarafın hukuki yaptırımlara maruz
kalmaması
E. Taraflar arasında koordinasyon sağlaması
Yanıt D
HAP BİLGİ
 Kontratların taraflar için bağlayıcı olması ve
kontratlarda
tarafların
işleme
yönelik davranışlarının ayrıntılı olarak belirlemesi, taraflar arasında koordinasyonu da sağlar. En
basit örnek tedarik zinciridir.
 Kontratların kullanılması, firmaların işlemlerinin
daha detaylı olarak analiz edilmesini sağlar.
Ancak işlemde nasıl bir kontratın kullanılacağıysa işlemin karakteristik özelliklerine bağlıdır.
FİRMA TEORİSİ
SORU - 1.
Firma teorisi ile verilen aşağıdaki ifadelerden
hangisi yanlıştır?
A. Mal ve hizmet üretim sürecine katılması
B. İçinde bulunduğu piyasada bilgiye ulaşmanın maliyetinin olmaması
C. Girdileri çıktıya dönüştürmesi
D. Ekonomik organizasyon olması
E. Sadece üretimden ibaret olmaması
Yanıt B
HAP BİLGİ
 Firma, sadece üretimden ibaret değildir, aynı
zamanda bir organizasyondur.
 B şıkkı üretim teorisine ait bir bilgi olarak bilinmelidir.
SORU - 2.
Firmaların girdi çıktı arasındaki mekanizmayı organizasyon arasındaki bağı ile ele alan
iktisatçı?
 Coase olarak bilinmelidir.
 Firmanın girdileri çıktılara dönüştüren bir mekanizma olarak ele alınmasıyla bir organizasyon
olarak ele alınması arasındaki bağsa ancak 1930’ların sonlarında kurulabilmiştir. Bu
bağlantı Coase’ın 1937 yılındaki “Firmanın Doğası” isimli makalesindeki “işlem maliyeti” kavramıyla sağlanmıştır.
SORU - 5.
Aşağıdaki teorilerden hangisi ekonomik faaliyetleri inceler?
A. Üretim teorisi
B. İşlem teorisi
C. Firma teorisi
D. Kontrat teorisi
E. Maliyet teorisi
Yanıt C
HAP BİLGİ
 Firma teorisi firmanın ekonomik faaliyetlerini
inceler. Firma üretim yapar ve üretime ilişkin işlemler gerçekleştirir. Firma işlemleri kontratlarla
belgeler. Dolayısıyla firma teorisi üretime, işlem
maliyetine ve kontrat teorilerine dayanır. Üretim
teorisi firmanın üretimini modeller.
 İşlem maliyeti teorisi firmanın işlemlerini sınıflandırır ve bu türlere ilişkin maliyetleri analiz
eder. Kontrat teorisi de firmanın kontratlarını
modeller.
SORU - 3.
Aşağıdakilerden hangisi firma teorisini oluşumunda temel dayanak noktalarından biri değildir?
A. Ekonomik faaliyet incelemesi
B. Her türlü belirsizliğin olasılık hesabına indirgenemesi
C. Üretim ve üretime ilişkin işlemleri gerçekleştirmesi
D. Üretime, işlem maliyetine dayanması
E. Kontrat teorisine dayanması
Yanıt B
HAP BİLGİ
 Bir firmanın diğer ekonomik birimlerle tüm etkileşimleri işlem olarak tanımlanır. Ekonomik birimler arasında para, mal, hizmet ve hakların
değişimi işlem olarak adlandırılır. Bir işlemde
taraf olan kişi ya da kuruluşların bu işlemi sonuçlandırmak için kendilerinin ve di-
SORU - 6.
Aşağıdakilerden hangisi işlemin karakteristik
özellikleri arasında yer almaz?
A. Sıklık
B. Zamanlama
C. Tutarlılık
D. Karmaşıklık
-8-
AÖF İKTİSAT 5. YARIYIL KİTABI İNCELEME KİTAPCIĞI
Nevin Su
YAYINLARI
E. Uygun varlık yatırımları
SORU - 12.
1. Anında, tek seferlik
2. Anonim alıcı ve satıcılar
3. Piyasanın kendi denetim sistemi
4. Bilgi Kamuya açık
Yanıt C
HAP BİLGİ
 Firmanın ham madde alımı düzenli aralıklarla
gerçekleştir.
Yukarıda piyasanın sıklık, taraftarları, denetimi
ve bilginin mahiyeti açısından verilen bilgiler
ışığında bu piyasa türü aşağıdakilerden hangisidir?
A. Dikey ihtiyaç işlemi
B. İlişkisel işlem
C. İçselleşmiş işlem
D. İlişkisiz işlem
E. Spot piyasa işlemi
Yanıt E
SORU - 13.
Tek seferlik ancak anında gerçekleşmeyen,
kontrata bağlı değişimleri ifade eden piyasa
türü aşağıdakilerden hangisidir?
A. Dikey ihtiyaç işlemi
B. İlişkisel işlem
C. İçselleşmiş işlem
D. Yatay ihtiyaç işlemi
E. Spot piyasa işlemi
Yanıt A
HAP BİLGİ
 İşlem maliyeti fiyat belirleme mekanizmasının
kullanılmasının maliyeti şeklinde de tanımlanır.
SORU - 7.
Birbirini tanımayan alıcı ve satıcıların arasında standartlaşmış bir ürünün tek seferlik ve
anında değişimini ifade eden piyasa işlemi aşağıdakilerden hangisidir?
A. Dikey ihtiyaç işlemi
B. İlişkisel işlem
C. İçselleşmiş işlem
D. Spot piyasa işlemi
E. Dışsallaştırılmış işlem
Yanıt D
SORU - 8.
Piyasanın denetimini kendisinin yaptığı piyasa
türü aşağıdakilerden hangisidir?
A. Dikey ihtiyaç işlemi
B. İlişkisel işlem
C. İçselleşmiş işlem
D. Pozitif işlem
E. Spot piyasa işlemi
Yanıt E
SORU - 9.
Tarafların firma tarafından belirlendiği piyasa
türü aşağıdakilerden hangisidir?
A. Dikey ihtiyaç işlemi
B. İlişkisel işlem
C. İçselleşmiş işlem
D. Anlaşmaya dayalı işlem
E. Spot piyasa işlemi
Yanıt C
SORU - 10.
Denetimin kontrat hukuku ile belirlendiği piyasa
işlem türü aşağıdakilerden hangisidir?
A. Dikey ihtiyaç işlemi
B. İlişkisel işlem
C. İçselleşmiş işlem
D. Yatay ihtiyaç işlemi
E. Spot piyasa işlemi
Yanıt A
SORU - 11.
Aşağıdakilerden hangisi ilişkisel işlemin özellikleri arasında yer almaz?
A. Sıklık derecesinin tekrarlanan iş olması
B. Tarafların tanıdık alıcı ve satıcılardan oluşması
C. Denetimin kendi kendini icra etmesi
D. Tarafların her işlemde alıcı v satıcılarının
değişmesi
E. Bilginin itibar, sinyal ve blöf ile elde edilmesi
Yanıt D
SORU - 14.
İşlem maliyetinin varlığı halinde aşağıdakilerden hangi ifade yanlış olur?
A. İşlemin tam rekabetçi bir piyasada gerçekleşmediğinin göstergesi olması
B. Fiyat mekanizmasının tam verimlilikte çalışmadığını
C. Üretim için kullanılan girdinin tümü tüketiciye ulaşan nihai ürüne yansıması
D. Aynı miktar girdi ile daha az ürünün tüketici
tarafından tüketilmesi
E. Girdilerin kısmının işlem maliyetini karşılama zorunluluğu
Yanıt C
HAP BİLGİ
 Tam rekabetçi bir piyasada fiyat mekanizması
tam verimlilikle çalışır. Yani üretim için kullanılan girdinin tümü tüketiciye ulaşan nihai ürüne
yansır.
 İşlem maliyeti bulunan piyasalardaysa aynı miktarda girdi kullanıldığında daha az ürün tüketici
tarafından tüketilebilir. Çünkü girdinin bir kısmı
ortaya çıkan (hem üretim sürecindeki, hem de
nihai ürünün tüketiciye ulaşması sırasındaki) işlem maliyetlerini karşılamak için kullanılır.
-9-
AÖF İKTİSAT 5. YARIYIL KİTABI İNCELEME KİTAPCIĞI
Nevin Su
YAYINLARI
 Tam rekabetçi piyasada üretilen miktar, tüketici
tarafında tüketilen miktara eşittir. Bu varsayımlar olmadığındaysa firmalar işlem maliyetlerine katlanmak zorunda kalırlar.
15- Tam rekabet piyasasında üretim faaliyeti
haricinde
kaynak
kullanılmasına
ihtiyaç duyulmamasının
nedeni
aşağıdakilerden hangisi değildir?
A. A.Çok sayıda küçük üreticinin olması
B. Tüm firmaların özdeş olması
C. Her bir üreticinin mal ya da hizmetinin özdeş olması
D. Tüketicilerin tam bilgiye sahip olması
E. Piyasaya giriş ve çıkışta engelin bulunması
Yanıt E
HAP BİLGİ
 Piyasaya giriş ve çıkış engelinin bulunmaması
Dışsallık olmaması olarak bilinmelidir.
İşlem maliyeti fonksiyonu nedir?
Bir firmanın tam rekabet piyasasında ve işlem maliyeti altında, aynı girdi miktarındaki üretim düzeyleri arasındaki ilişkiyi gösterir.
İşlem maliyeti eğrisi nedir?
İşlem maliyeti fonksiyonunun
geometrik yeridir.
düzlemindeki
Önemli not:
 İşlem maliyetlerinin nedeni gerçek hayatta tam
rekabet piyasasının varsayımlarının gerçekleşmemesidir.
SORU - 16.
Tam rekabetçi piyasasında sapmalara diğer bir
ifade ile işlem maliyetine nedenleri nelerdir?
Belirsizlik, kısıtlı rasyonalite ve fırsatçılık
olarak bilinmelidir.
SORU - 17.
Aşağıdakilerden hangisi belirsizliğe neden olan
kaynaklardan biri değildir?
A. Piyasa talebinin değişmesi
B. Yenilikler ve buluşları
C. Üretim yöntemindeki değişiklikler
D. Makro ekonomik riskler
E. Nüfus oranının değişmesi
Yanıt E
SORU - 18.
Belirsizlik ile verilen ifadelerden hangisi yanlıştır?
A. Belirsizliğin ekonomik birimler için büyük
risk olması
B. İşlem maliyetinin nedeninin belirsizlik olması
C. İşlem maliyetinin nedeninin belirsizliği
azaltma çabası olması
D. Risk yükseldikçe işlem maliyetinin artması
E. Risk azaldıkça belirsizliği azalma ihtiyacının
azalması
Yanıt B
HAP BİLGİ
 Belirsizlik ekonomik birimler için büyük bir
risk getirir. İşlem maliyetine neden olan belirsizlik değil belirsizliği azaltma çabasıdır.
 Dolayısıyla belirsizliğin getirdiği risk ne kadar
yüksekse işlem maliyetine katlanılarak, bu riske
neden olan belirsizliği azaltma ihtiyacı da o
denli artar.
SORU - 19.
Aşağıdakilerden hangisi rasyonellik yaklaşımına Veblen tarafından getirilen eleştirilerden biri
değildir?
A. Ekonomik birimlerin bilginin bütününe sahip
olduklarını farz edilmesinin gerçekçi olmadığı
B. Ekonomik birimlerin limitsiz bir zihinsel kapasiteye sahip olamayacağı
C. Sadece firmaların gerekli tüm bilgiye ulaşabilmesi
D. Yeni bilgi toplamanın işlem maliyetinin her
seferinde artması
E. Ekonomik birimlerin rasyonel değil, kısıtlı
rasyonel davranması
HAP BİLGİ
 Firmalar bile elleri altındaki tüm kaynaklara
rağmen, tüm bilgiye ulaşamazlar. İşleme ilişkin,
önce kolay erişilebilir bilgiye ulaşılır. Bilgi topladıkça geriye zor ulaşılabilen bilgi kalır. Zamanla yeni bilgi elde etmenin işlem maliyeti, öyle artar ki ekonomik birimin kararından daha maliyetli bir bilgi toplama maliyeti ortaya çıkar. Bu
durumda firma veya birey belli bir düzeyde bilgi
toplamayı bırakır. Bu düzeye ulaştıktan sonraysa toplanılan bilgiden, nasıl optimum kararın
verileceğine dair sonuç elde edilmesi gerekir.
Buysa yine kararın maliyetinden daha yüksek
beşeri ve teknolojik maliyete neden olur. Dolayısıyla ekonomik birimler bilgi toplama ve zihinsel kapasite kısıtları yüzünden rasyonel değil
kısıtlı rasyonel davranır.
SORU - 20.
Aşağıdakilerden hangisi asimetrik bilgi ile doğru bir ifade değildir?
A. Tarafların eksik bilgi sahibi olması
B. Bazı tarafların işleme ilişkin diğer tarafların
sahip olmadığı bilgiye sahip olması
- 10 -
AÖF İKTİSAT 5. YARIYIL KİTABI İNCELEME KİTAPCIĞI
Nevin Su
YAYINLARI
C. Asimetrik bilginin her iki tarafa fayda sağlaması
D. Asimetrik bilginin fırsatçılığa sebep vermesi
E. Daha fazla bilgi sahibi olan tarafın karşı tarafın zararı pahasına daha fazla fayda elde
edebilmesi
Yanıt C
HAP BİLGİ
 Asimetrik bilgi içeren işlemde taraflar eksik bilgiye
sahiptir.
Ayrıca bazı taraflar işleme ilişkin diğer tarafların
sahip olmadığı bilgilere sahip olabilirler.
 İşlemde asimetrik bilgi olduğu durumlarda, bazı
ekonomik
birimlerin hile ve aldatmaya yönelik davranışla,
sadece belli bir grubun sahip olduğu bilgiyi
kendi avantajına kullanması fırsatçılık olarak tanımlanır.
SORU - 21.
Aşağıdakilerden hangisi Coase’a göre işlem
maliyeti türleri arasında yer almaz?
A. Araştırma ve bilgi edinmenin maliyet
B. Pazarlık ve müzakere maliyetleri
C. Kontrat maliyeti
D. Stratejik maliyet
E. Denetim ve uygulama maliyeti
Yanıt D
SORU - 22.
Sendikaların ücret pazarlığı hangi maliyet türüne örnektir?
A. Araştırma ve bilgi edinmenin maliyet
B. Pazarlık ve müzakere maliyetleri
C. Kontrat maliyeti
D. Stratejik maliyet
E. Denetim ve uygulama maliyeti
Yanıt B
SORU - 23
Ters seçim, ahlaki risk, işten kaçma ve yolsuzluk problemleri hangi işlem maliyeti kategorisinde yer alır?
A. Stratejik maliyet
B. Kontrat maliyet
C. Koordinasyon maliyeti
D. Bilgi maliyeti
E. Denetim ve uygulama maliyeti
Yanıt A
SORU - 24.
İşlem maliyetini işlemin gerçekleştiği piyasa,
devlet ve firmaya göre sınıflandıran aşağıdakilerden hangisidir?
A. Ostrom’a Göre işlem maliyeti türleri
B. Coase’a Göre işlem maliyeti türleri
C. Furubotn ve Richter’e göre işlem maliyeti
D. Tobin işlem maliyeti
E. Hiçbiri
Yanıt C
SORU - 25.
Devletin yönetilmesi ile meydana gelen işlem
maliyeti aşağıdakilerden hangisidir?
A. A.Yönetimsel işlem maliyeti
B. Piyasa işlem maliyeti
C. Politik işlem maliyeti
D. Koordinasyon maliyeti
E. Pazarlık ve müzakere maliyetleri
Yanıt C
HAP BİLGİ
 Politik işlem maliyeti firmanın işletilmesiyle değil
devletin yönetilmesiyle ilişkilidir.
SORU - 26.
Aşağıdakilerden hangisi firmaların işlem maliyetlerini azaltır?
A. Piyasadaki kontrat sayısını azaltarak
B. Bilgi toplama konusunda uzmanlaşmış kişileri işe alarak
C. Bilgi toplamayı kolaylaştırarak
D. İşlemin denetimini hiyerarşik yapı içinde hallederek
E. Hepsi
Yanıt E
SORU - 27.
Birimin firma olarak adlandırılabilmesi için?
 Hukuken tüzel kişi olması
 Firma teorisinin bireysel üreticileri ve imalathaneleri analiz etmemesi
 Firma içi ve firmanın diğer ekonomik birimlerle
etkileşimini analiz etmesi
 Firma teorisinin önemli bir kısmını, kontrat teorisi oluşturması olarak bilinmesi gereklidir.
HAP BİLGİ
 Firma, kanunen sözleşmelerde taraf olabilir.
Firmanın hiyerarşik yapısının kontratlar aracılığıyla oluşturulmuş olması önemlidir. Bu kontratsal yapıda emeği kiralayan taraf firmanın
bizzat kendisidir. Firma tüzel bir kişi olarak
kontratta taraf olabilmektedir. Hukuken kontrat
oluşturabilmek için, tarafların açıkladıkları iradelerinin birbirleriyle uyumlu olması gerekir. Firmanın iradesi yönetim tarafından belirlenir. Yönetimin firmanın iradesinin kendisi olduğu, yani
yönetim, firmanın iradesinin temsilcisi değil,
bizzat iradenin kendisidir.
 Çalışılan vekil; işveren ya da firma asildir.
SORU - 28.
Çalışanların performansı verimli şekilde ölçülemiyorsa çalışanlar,
asilin
değil
ken-
- 11 -
AÖF İKTİSAT 5. YARIYIL KİTABI İNCELEME KİTAPCIĞI
Nevin Su
YAYINLARI
di çıkarlarına uygun davranışı aşağıdakilerden
hangisi ile açıklanır?
A. Asil-vekil problemi
B. İşten kaytarma problemi
C. Temsilci problemi
D. Kaytarma problemi
E. İçerdekiler dışarıdakiler problemi
Yanıt A
SORU - 29.
Kontrata bağlı olarak asilin yapacağı ödemeye
karşılık, vekilin taahhüt ettiği emek düzeyine ulaşmaması aşağıdakilerden hangisi ile açıklanır?
A. Asil-vekil problemi
B. İşten kaytarma problemi
C. Temsilci problemi
D. Kontrat problemi
E. İşlem maliyeti problemi
Yanıt B
SORU - 30.
Yöneticilerin firmanın çıkarları doğrultusunda değil, kendi çıkarları doğrultusunda karar vermeleri, yani firmanın kaynaklarını kendi faydalarını arttıracak biçimde kullanmaları sonucu ortaya çıkan probleme ne ad verilir?
A. Asil-vekil problemi
B. İşten kaytarma problemi
C. Temsilci problemi
D. İşten caydırıcı problemi
E. Hiçbiri
Yanıt C
SORU - 29.
Asil-vekil problemi hangi teori çerçevesinde
incelenir?
A. Kontrat teorisi
B. Firma teorisi
C. Üretim teorisi
D. Para teorisi
E. İşlem teorisi
Yanıt A
SORU - 31.
Asilin vekile sabit bir ücret ödemek yerine, hâsıladan ya da kardan pay vermesine?
Ortakçılık olarak bilmelisiniz.
NOTLARINIZ:
KİTABIMIN 61-66. SAYFASINDAN ALINMIŞTIR.
- 12 -
AÖF İKTİSAT 5. YARIYIL KİTABI İNCELEME KİTAPCIĞI
Nevin Su
YAYINLARI
DERS: TARIMSAL EKONOMİSİ VE
TARIMSAL POLİTİKALAR
ÜNİTE 5
TARIMSAL ÜRETİM VE TARIMSAL
DIŞ TİCARET:
5.ÜNİTE:
TÜRKİYEDE TARIMSAL ÜRETİM VE TARIMSAL
DIŞ TİCARET
SORU - 1.
Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’nin tarım sektörün de dünya pazarında pastasını arttırmak
amacı ile ele alması gereken düzenlemelerden
biri değildir?
A. İç, dış piyasa koşulları dikkate alınarak yeni
tarımsal üretim politikaları oluşturmak
B. Üretimde verimlilik, kalite ile birlikte pazarlama alt yapısını oluşturmak
C. Arz konsantrasyonun arttırılması
D. Ürün borsası, zorunlu standardizasyon uygulamalarına gidilerek vergi kayıpları ve
haksız rekabeti önlemeye çalışan düzenlemeler yapmak
E. Tarıma dayalı sanayilerin gelişimini kamu
düzenlemeleri ile kontrol altına almak
Yanıt E
SORU - 2.
Türkiye de Cumhuriyet dönemi ve 1970, 1980,
1990, 2000 ve 2010 yıllarına ilişkin sırayla tarım
sektörünün milli hâsılaya olan katkısı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
A. %42, %36, %25, %16, %13,5, %9,1
B. %42, %45,%25, %20, %10, %5
C. %40, %30, %20, %15, %12, %8,2
D. %38, %32, %21, %20, %11, %8.5
E. %42, %30, %21, %10, %12, %5
Yanıt A
HAP BİLGİ:
 A şıkkında dikkat edilirse tarım sektörünün
GSMH’ olan katkısı giderek düşmüştür. Bunun sebebi, sanayileşme ve hizmetler sektörüne daha önem verilmesi anlamı taşır.
SORU - 3.
Türkiye'de tarım sektörü için kişi başına düşen
gelir 2002 ve 2010 yılları için aşağıdakilerden
hangisidir?
A. 900 dolar ve 2500 dolar
B. 1000 dolar ve 3400 dolar
C. 1000 dolar ve 3565 dolar
D. 1200 dolar ve 2000 dolar
E. 1100 dolar ve 3565 dolar
Yanıt B
SORU - 4.
Türkiye'de tarım sektörünün GSMH içindeki
payının giderek azalma nedenleri düşünüldüğünde bunlardan hangisi bu kapsamda değerlendirilmez?
A. Tütün ve çay gibi ürünlerde değerlenmeyen
aşırı stoklar
B. Hayvansal ürünler ve yağlı tohumlarda arz
açıklarının meydana gelmesi
C. Tarımsal destekleme politikalarının hedef
kitleye ulaştırılamaması
D. Tarım sektörüne ait planlı harcamaların fazlalığı
E. Devlete olan mali yükün artması
Yanıt D
HAP BİLGİ:
 Bilhassa plansız harcamalar yapılmıştır. Verimlilik azalışı ve eğitimden yoksun tarım
sektörü bugün itibari ile bu hale gelmiştir.
SORU - 5.
Türkiye’de tarım sektörünün milli hâsıla ve istihdam üzerinde gerileyişine sebep olan faktörler aşağıdakilerden hangisine bağlı olamaz?
A. Tarım toplumu olmaktan çıkışa
B. Sanayi ve hizmetler sektörüne yönelişe
C. Destekleme ödemelerinin mutlak ve göreli
payına
D. Tarımsal istihdamın toplam istihdam içindeki payı
E. Kırsal nüfusun azlığı
Yanıt E
HAP BİLGİ:
 Türkiye’de kırsal nüfusun fazla oluşu dikkat
çekicidir.
SORU - 6.
Organik tarım Türkiye'de ilk kez hangi yıl ve
ürün grubu üzerinde gerçekleşmiştir?
A. 1986- kuru incir-kuru üzüm
B. 1985-kuru incir- kuru kayısı
C. 1984-kuru incir- kuru üzüm
D. 1983-kuru inci- kuru kayısı
E. 1983- kuru üzüm- kuru kayısı
Yanıt A
SORU - 7.
Türkiye aşağıdaki ülkelerden hangisine organik
tarım ihracatı yapmıyor?
A. AB ülkelerine
B. ABD
C. Çin
D. Japonya
E. Güney Kore
Yanıt C
- 13 -
AÖF İKTİSAT 5. YARIYIL KİTABI İNCELEME KİTAPCIĞI
Nevin Su
YAYINLARI
SORU - 8.
1980 yılından itibaren tarım sektöründe rekabet
artmış ve piyasa müdahalesi çoğalmıştır. Aşağıda verilenlerden hangisi tarım sektörünün bu
duruma düşmesine neden olan gelişmeler arasında yer almaz?
A. Tarım ürünleri fiyatlarında yaşanan istikrarsızlık
B. Dünya ekonomisinde yaşanan global durgunluk
C. Gelişmiş ülkelerin gıda ürünlerine olan doyumu
D. Az gelişmiş ülkelerin satın alma düşüklüğü
ile ithalat talebinin daralması
E. Birçok ülkenin tarımsal üretimde kendi kendine yeterli gelmemesi
Yanıt E
HAP BİLGİ:
 Özellikle gelişmiş ülkeler tarımda kendi
kendine yeterli olmayı güden politikalar
izlemişlerdir. Örneğin arazisi bile olmayan Japonya gibi
SORU - 9.
Bir ülkenin tarım sektöründe yaşamış olduğu
bir istikrarsızlığı o ülkenin bütün ekonomisini
etkiliyorsa, aşağıda verilenlerden hangisi doğru
olur?
A. Tarımsal gelirden pay alan kişi sayısının
düşük olmasından
B. Tarımsal ürün ticaretinde net ihracatın düşük kalmasından
C. Milli gelir oluşumunda ve net ihracattaki payının yüksek olmasından
D. Yüksek gelir grubu dağılımının görece yüksek oluşundan
E. İhraç ürünlerinin sayısının yüksek oluşundan
Yanıt C
SORU - 10.
Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’nin tarım
ürünlerinde net ihracatçı konumdayken net
ithalatçı konuma düşme nedenleri arasında değildir?
A. Tarım sektörünün iç ve dış pazarlarda rekabet edecek güçlü yapıda bulunmaması
B. Tarımsal işletmelerin dağınık ve küçük olmasından dolayı ekonomik çıkarlarını koruyamaması
C. Ürün satışı sırasında tarımsal üreticinin pazarda etkin olamaması
D. Tarım ürünleri fiyat talep esnekliğinin yüksek olması
E. Üreticilerin örgütlenmeden yoksun olması
Yanıt D
HAP BİLGİ:
 Tarım ürünlerinin fiyat talep esnekliği
birden küçüktür.
SORU - 11.
Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’nin ithal ettiği
ürünler arasında yer almaz?
A. Yağlı tohum
B. Bitkisel ham yağ
C. Pamuk
D. Hububat
E. Fındık
Yanıt E
SORU - 12.
Türkiye 2006 yılı itibari ile uzun yıllardan sonra
hangi ürün ile net ihracatçı konuma gelmiştir?
A. Mısır
B. Pamuk
C. Ayçiçeği yağı
D. Buğday
E. Pirinç
Yanıt D
HAP BİLGİ:
 Türkiye buğday ile bazı yıllar net ithalatçı bazı yıllarda ise net ihracatçı olmuştur.
SORU - 13.
2011 yılı Türkiye’nin tarım sektöründe gerçekleştirdiği ihracat ve ithalat rakamları aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
A. 14,5 milyar dolar ihracat ve 10,9 milyar dolar ithalat
B. 10 milyar dolar ihracat be 12 milyar dolar ithalat
C. 13, 6 milyar dolar ihracat, 15,6 milyar dolar
ithalat
D. 10, 9 milyar dolar ihracat ve 14,5 milyar dolar ithalat
E. 12 milyar dolar ihracat ve 10 milyar dolar ithalat
Yanıt A
HAP BİLGİ:
 Tarım sektörü için dış ticaret fazlası 4
milyar dolardır.
SORU - 14.
Aşağıdakilerden hangisinde Türkiye’nin 2006
yılı ithal ettiği bakliyat ürünü yüzdesi doğru
olarak verilmiştir?
A. %8 kuru fasulye
B. %34,22 yeşil mercimek
C. %49,6 kuru fasulye
D. %11, 8 kırmızı mercimek
E. %34, 22 kuru fasulye
Yanıt C
- 14 -
AÖF İKTİSAT 5. YARIYIL KİTABI İNCELEME KİTAPCIĞI
Nevin Su
YAYINLARI
Hap Bilgi:
 2006 yılı için %34, 22 si kırmızı mercimek, %11, 8 i yeşil mercimek ithalat yapılmıştır.
Önemli not: Tarım ürünleri ihracatı son
8 yılda Türkiye de %213 oranında artış
göstermiştir.
SORU - 15.
Aşağıdakilerden hangisi tarımsal ürün ticaretinin serbestleştirilmesi için alınacak önlemlerden biri değildir?
A. Kamu müdahalesinin önlenmesi
B. Kamu müdahale önlemlerinin yoğun olarak
alınması
C. Ortalama gümrük tarifelerinin azaltılması
D. Sektöre yönelen desteklerin azalması
E. Reel kur ve reel efektif sektörsel kurların istikrarlı olmasına ilişkin önlemlerin alınması
Yanıt B
SORU - 16.
Tarımsal nüfusun yoğun olarak yaşandığı Türkiye ’de gelir seviyesini belli bir düzeyde tutmak için alınan önlemlerden biri olamaz?
A. Profesyonel üretim için ürün standardizasyonuna gitmek
B. Tarımsal işletmelerin ölçeklerinin büyütülmesi
C. Çiftçileri organik tarıma teşvik etmek
D. Ürün stokunu önlemek amacı ile ürün çeşitliliğini önleyici tedbirler almak
E. Destekleme ödemelerinin gelirde telafi edici
olmasından öteye gitmemek
Yanıt D
HAP BİLGİ:
 Ürün çeşidini arttırmaya yönelik politikalar, tarımsal nüfus gelir düzeyinin fiyat
istikrarsızlıkları için korunaklı hale getirecektir.
SORU - 17.
Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’nin tarım sektöründe yaşadığı yapısal sorunlar arasında değerlendirilmez?
A. Ticari tarım yerine geçimlilik tarımı yapılması
B. Popülist yaklaşımlar ile çok sayıda Ziraat
Fakültesi açılması
C. Tarımsal ürün ve tarımsal maliyetlerin dünya piyasalarının çok üstünde olması
D. Genelleşmiş tarım politikaları
E. Tarımsal girdi kullanımında kulaktan dolma
bilgiler terk edilip tarım teşkilatına danışmanın artması
Yanıt E
HAP BİLGİ:
 Bu ilkel girdi kullanımı devam etmekle
beraber, tarımsal kooperatifçiliğin gelişmemiş olması yapısal sorunlar olarak
bilinmelidir.
KİTABIMIN 123-126. SAYFASINDAN ALINMIŞTIR.
- 15 -
AÖF İKTİSAT 5. YARIYIL KİTABI İNCELEME KİTAPCIĞI
Nevin Su
YAYINLARI
DERS: DEVLET BÜTÇESİ:
B.
C.
D.
E.
1.ÜNİTE:
DEVLET BÜTÇESİ ÖZELLİKLERİ VE İŞLEVLERİ
DEVLET BÜTÇESİ KAVRAMI VE ÇEŞİTLİ TANIMLARI
 Bütçe en basit biçimiyle, kamu kesiminin
ürettiği hizmetlerin finansman aracıdır.
 Artan kamu giderleri ve artırılması zor olan
kamu kaynakları arasında bir denge kurma
zorunluluğu, devletleri bütçe yapmaya zorlamıştır.
 Devletin bu süreçte planlama yapması kamu harcamaları ve kamu gelirleri arasındaki
dengeyi sağlaması gerekir. Ülkemizde ise
Osmanlının son dönemlerinde bütçe kelimesi bazı belgelerde kullanılmış olsa da
genellikle “muvazene defteri”, “muvazene-i
maliye” ve “muvazene-i umumiye” gibi kavramlar daha yaygın kullanılmıştır. 1961
Anayasası’ndan başlayarak yerleşik bir kavram olarak bütçe kelimesi kullanılmıştır.
SORU - 1.
Devlet Bütçesi kavramı ile verilen bilgilerden
hangisi yanlıştır?
A. Devletin gelir ve gider belgeleri
B. Yürütmenin bulduğu mali kaynaklarla kaynakların kullanılma gereksinmesini kapsaması
C. Ülkelerin anayasalarında genel hatları ile
ele alınması
D. Hem kamu hem de özel kesimin gelir ve gider dengesini kapsaması
E. Kamu ve kuruluşların tüm unsurlarıyla geleceğe ait tahminlerini kapsaması
Yanıt D
HAP BİLGİ:
 Bütçe en geniş ulusal amaçlara hizmet etmek gayesiyle kaynakların kamu ve özel
sektörlere dağılımını yapar; ulusal ekonominin gelişmesi, tam çalışma, fiyat istikrarı ve
ödemeler dengesinin olumluya gidebilmesi
için devletin harcamalarını ve gelirlerini aksettiren ekonomik bir belge kavramları bulunur.
Hukuki
Denetim
Kaynak tahsisi
Ekonomi
Yanıt E
HAP BİLGİ:
1. Bütçelerin hükümetler tarafından hazırlanıp
parlamento tarafından onaylanması siyasi
niteliğini oluşturmaktadır.
2. Bütçe sürecinin belirli yasal çerçevede yürütülmesi ise hukuki niteliğini vurgulamaktadır.
Devlet Bütçesi Özellikleri :
1. Gelir giderleri gösteren bir doküman
2. Gelirlerin tahmini
3. Araç
4. Fiyat etiketli bir hedef sınıflaması
5. Tercih yapma mekanizması
6. Plan
7. Ayrıntılı bilgi içeriyorsa,çalışma planı
8. Yürütme organı ile halk arasında yapılan bir
sözleşme
 Klasik anlamda bütçe ,kamu kurum ve kuruluşlarının, belirli bir dönem için gelir ve giderlerini tahmin eden, bunların uygulanmasına
önceden izin veren hukuki bir doküman”dır.
 Klasik tanım, bütçenin siyasi ve hukuki niteliğini vurgulamaktadır.
SORU - 2.
Gelişen müdahaleci devlet, sosyal devlet anlayışıyla bütçe hangi işleve sahip olma özelliği
kazanmıştır?
A. Siyasi
- 16 -
Çağdaş anlamda bütçe tanımı, etkin kaynak
tahsisi gelir dağılımında adaleti ve ekonomik
istikrarı sağlaması olarak tanımlamalara girerken;bu tanımlar klasik tanımların içine girmiş ve klasik maliyecilerin anladığı dar kapsamlı bir mali denge aracı olmaktan çıkıp
ekonomik denge aracı olmaya geçişiyle niteliği ve kapsamı genişlemiştir.
Paul Leroy-Beaulieu’a göre bütçe “Belirli bir
dönemde toplanacak gelirler ile yapılacak giderlerin tahmini ve karşılaştırmalı cetveli olduğu kadar yetkili organlar tarafından bu giderlerin yapılması ve o gelirlerin toplanması
için verilen izindir.
Edgar Allix bütçeyi “Devletin belli bir süre
içindeki gelir ve giderlerini tahmini olarak belirleyen, gelirin toplanmasına giderin yapılmasına izin veren bir tasarruftur.
Rene Stourm“Devlet bütçesi, kamu gelirleri
ile giderlerinin önceden verilmiş iznini (tahmin
ve onay) kapsayan bir tasarruftur.”Prof.Dr.
Gülay Coşkun,Hükümetin geçmiş yıllardayaptığı harcamalarının yasama organı ve kamu-
AÖF İKTİSAT 5. YARIYIL KİTABI İNCELEME KİTAPCIĞI
Nevin Su
YAYINLARI
oyunda hesabını veren bir rapordur.” biçiminde tanımlamıştır.
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu göre bütçenin tanımı
 Belirli bir dönemdeki gelir ve giderlerin tahmini ile bunların uygulanmasına ilişkin hususları
gösteren ve usulüne uygun olarak yürürlüğe
konan belge olarak tanımlandığını unutmayınız.
BÜTÇENİN KLASİK İŞLEVLERİ
Bütçenin Siyasal işlevi:
SORU - 3.
Hükümetlerin hazırlamış olduğu bütçenin yasama organı tarafından güvenoyu alamaması
aşağıdaki hangi fonksiyonuna aittir?
A. Denetim fonksiyonu
B. Siyasal fonksiyonu
C. Hukuki fonksiyonu
D. İktisadi-mali fonksiyonu
E. Kaynakların tahsisi fonksiyonu
Yanıt B
HAP BİLGİ:
 Hükümetlerin siyasi tercihlerinin parlamentolar aracılığıyla onaylanması ve uygulanması
bütçenin siyasi işlevini açıklamaktadır. Parlamentolarda, hükümetlerin hazırlayıp getirdi¤i bütçelerin onaylanması bir yandan bütçenin uygulanmasına izin verirken diğer yandan hükümete debir anlamda güvenoyu verilmektedir. Çünkü bütçenin parlamentoda
onaylanmaması hâlinde hükümet politikalarını uygulama olanağını yitirmektedir. Dolayısıyla parlamento hükümetin politikalarını beğenmediğini ifade etmiş olmaktadır ki bunun
anlamı güvensizliktir.
 Bütçenin siyasi işlevi sadece demokratik ülkelerde geçerlidir.
SORU - 4.
Cumhurbaşkanının bütçe yasasını veto edememesinin nedeni aşağıdaki hangi fonksiyonundan kaynaklanmaktadır?
A. Denetim fonksiyonu
B. Siyasal fonksiyonu
C. Hukuki fonksiyonu
D. İktisadi-mali fonksiyonu
E. Kaynakların tahsisi fonksiyonu
Yanıt C
HAP BİLGİ:
 Bütçenin hukuksal niteliği konusunda iki
farklı görüş arasında yer alan bir görüşte,
bütçenin gider kısmının idari tasarruf, gelir
kısmının ise yasa olduğu biçimindedir.
 Bütçenin gider kısmının hukuki değeri bir
meclis kararı ve bir şart tasarruftur çünkü yıl
içersinde yasada görülen ödenek miktarları
idarenin isteği gereği değişebilmektedir. Buna karşılık bütçe gelirlerine ilişkin olarak
bütçe yasası, vergi yasalarının ve her türlü
mali yükümlülükler getiren yasaların bir yıllık
sürede de yeniden uygulanmasına izin veren bir yasadır. Bütçe kanunları, hukuksal
açıdan karma bir nitelik taşımaktadır.
Bütçenin Denetim işlevi:
 Devlet bütçeleri ülke ekonomilerinde
GSMH’nin yaklaşık %20’si ile %60’ı arasında paya sahiptir.
 Denetim, görevini yapan ve yapmayan kamu görevlilerini belirlemek için de kullanılmaktadır.
 En az kaynakla en fazla sosyal faydayı sağlayacak biçimde bütçe uygulamasının yapılması etkinlik denetimi adını almaktadır.
 Günümüzde bu denetim, verimlilik, etkililik
ve tutumluluk yani VET olarak çevrilen denetim türü geliştirilmiştir.
Hukuki mevzuata uygun denetim
 Yasallık
 Mevzuat
 Biçimsel denetimi olarak ayrılmaktadır.
BÜTÇENİN CAĞDAŞ İŞLEVLERİ
1. Kaynak tahsisinde etkinlik işlevi
2. Gelir dağılımında adaleti sağlama işlevi
3. Ekonomide istikrarı sağlama işlevi
4. Kamu yönetiminde bir araç olarak kullanıma
işlevi
SORU - 5.
Piyasa tarafından üretilmeyen ancak toplum
için gerekli olan mal ve hizmetlerin üretilmesi
bütçenin hangi işlevi kapsamında yer alır?
A. Kaynak tahsisinde etkinlik işlevi
B. Gelir dağılımında adaleti sağlama işlevi
C. Ekonomide istikrarı sağlama işlevi
D. Kamu yönetiminde bir araç olarak kullanıma
işlevi
E. İktisadi Mali işlevi
Yanıt A
HAP BİLGİ:
 Kaynak tahsisinde etkinlik işlevi, bir yandan
kamu kesimi ve özel kesim arasında kaynak
tahsisinde etkinliğin sağlanmasını amaçlarken diğer yandan kamu kesiminin yapacağı
hizmetlerde birbirine rakip çıkar ve talepler
arasında kaynak tahsis etmesini de amaçlar.
- 17 -
AÖF İKTİSAT 5. YARIYIL KİTABI İNCELEME KİTAPCIĞI
Nevin Su
YAYINLARI
Kaynak tahsisinde etkinsizliğe neden olan konular ;
1. Dışsallıklar
2. Tam rekabet koşullarının sağlanamaması
3. Tekelleşme eğilimlerinin artması
4. Risk ve belirsizlik
SORU - 6.
Kamu harcamaları ve vergileri kullanmak sureti
ile düşük gelirli sosyal gruplara gelir transfer
edilmesi bütçenin hangi işlevidir?
A. Kaynak tahsisinde etkinlik işlevi
B. Gelir dağılımında adaleti sağlama işlevi
C. Ekonomide istikrarı sağlama işlevi
D. Kamu yönetiminde bir araç olarak kullanıma
işlevi
E. İktisadi Mali işlevi
Yanıt B
HAP BİLGİ:
 Günümüzde devletlerin zaman zaman “modern
Robin Hood” olarak davranması gerektiği söylenmektedir. Bir başka deyişle devletin zenginden daha çok alıp geniş halk kesimlerine hizmet götürmesi gerektiği söylenmektedir. Devletler bu biçimde bir politika izlerlerse gelir dağılımında nispi bir düzelme ortaya çıkacaktır.
SORU - 7.
Devletin, kamu harcamaları ve vergilerin miktar
ve bileşimi değiştirerek ekonomiye el atması
bütçenin aşağıdaki hangi fonksiyonudur?
A. Kaynak tahsisinde etkinlik işlevi
B. Gelir dağılımında adaleti sağlama işlevi
C. Ekonomide istikrarı sağlama işlevi
D. Kamu yönetiminde bir araç olarak kullanıma
işlevi
E. İktisadi Mali işlevi
Yanıt C
HAP BİLGİ:
 Ekonomik istikrarı sağlama kavramı tam istihdamı sağlanmayı, fiyat istikrarını sağlanmayı, ödemeler dengesini sağlanmayı ve
ekonomik kalkınmayı sağlamayı kapsamaktadır.
SORU - 8.
Aşağıdakilerden hangisi Klasik Maliye yaklaşımına göre, bütçenin sağladığı temel fonksiyonlarından biri değildir?
A. Bütçe denkliği
B. Kaynakların amacına uygun kullanımı
C. Özel kesime göre oluşacak marjinal faydanın daha yüksek olması
D. Ekonomik ve sosyal gelişmeye hizmet etmesi
E. İsraf ve savurganlığın önüne geçilmesi
Yanıt D
HAP BİLGİ:
 Klasik maliyeciler, bütçeye hukuki yaklaşım
sergilerken; modern maliyeciler ise, iktisadi
açıdan yaklaşmışlardır.
SORU - 9.
Çağdaş anlamda bütçe tanımına aşağıdakilerden hangisi girmez?
A. Kaynaklar etkin tahsisi
B. Gelir dağılımında adalet
C. Ekonomik istikrar
D. Mali denge aracı
E. Kamu yönetiminde araç olma
Yanıt D
HAP BİLGİ:
 Mali denge aracı, klasik maliyecilerin dar
anlamda bütçe tanımı olarak bilinmelidir.
SORU - 10.
Aşağıdakilerden
hangisi
bütçenin
sik işlevleri arasında yer almaz?
A. Mali işlevi
B. Siyasi işlevi
C. Hukuk işlevi
D. Denetim işlevi
E. Kaynak tahsisinde etkinlik işlevi
Kla-
Yanıt E
SORU - 11.
Jandarma devlet anlayışı içinde devletin hizmetlerini yerine getirirken meydana gelen maliyetlerin finansmanını gerekli kılan bütçe işlevi
aşağıdakilerden hangisidir?
A. Mali işlevi
B. Siyasi işlevi
C. Hukuk işlevi
D. Denetim işlevi
E. Kaynak tahsisinde etkinlik işlevi
Yanıt A
SORU - 12.
Aşağıdaki bütçe ilkelerinden hangisi sadece
demokratik ülkelerde geçerlidir?
A. Mali işlevi
B. Siyasi işlevi
C. Hukuki işlevi
D. Denetim işlevi
E. Kaynak tahsisinde etkinlik işlevi
Yanıt B
HAP BİLGİ:
 Bütçenin siyasi işlevi sadece demokratik ülkeler de geçerlidir. Çünkü; halkın isteklerinin ve rızasının bütçelerde yer bulabilmesi,
ancak demokratik hakların kullanımıyla gerçekleşebilmektedir.Demokratik olmayan toplumlarda bütçenin siyasi işlevinden bahsedilemez.
- 18 -
AÖF İKTİSAT 5. YARIYIL KİTABI İNCELEME KİTAPCIĞI
Nevin Su
YAYINLARI
SORU - 13.
Aşağıdakilerden hangisi demokratik toplumların
bütçenin siyasi işlevine olanak tanıyan örneklerden biri değildir?
A. Halkın isteklerinin ve rızasının yer bulması
B. Lobi faaliyetlerinin yapılması
C. Konferans yapılması
D. Hükümet başkanının istek ve tercihlerini
yansıtması
E. Gösteriler yapılması
Yanıt D
SORU - 14.
Parlamentonun yaptığı bütçe denetimi aşağıdakilerden hangisidir?
A. İdari denetim
B. Yasallık denetimi
C. Siyasi denetim
D. Etkinlik denetimi
E. Yasallık denetimi
Yanıt C
SORU - 15.
Görevini yapan ve yapmayan kamu görevlilerini
denetlemek için yapılan denetim türü aşağıdakilerden hangisidir?
A. İdari denetim
B. Yasallık denetimi
C. Siyasi denetim
D. Etkinlik denetimi
E. Yasallık denetimi
Yanıt A
HAP BİLGİ:
 İdarenin
kendi
kendini
denetlemesi anlamında yönetsel yada idari denetim
olarak adlandırılmaktadır.
SORU - 16.
Devlet bütçesinin büyük ve aynı zamanda kamu
parasını kullandırmayı gerektirmesinden doğan
denetim türü aşağıdakilerden hangisidir?
A. İdari denetim
B. Yasallık denetimi
C. Siyasi denetim
D. Etkinlik denetimi
E. Yasallık denetimi
Yanıt D
HAP BİLGİ:
 Etkinlik Denetimi: En az kaynakla en fazla
sosyal faydayı sağlayacak biçimde bütçe uygulamasının denetlenmesidir.
SORU - 17.
Bütçe işlemlerinin hukuka uygun olup olmadığının denetlenmesine ne ad verilir?
A. İdari denetim
B.
C.
D.
E.
Yasallık denetimi
Siyasi denetim
Etkinlik denetimi
Yasallık denetimi
Yanıt E
SORU - 18.
Aşağıdakilerden hangisi bütçenin çağdaş işlevlerinde biri değildir?
A. Kaynak tahsisinde etkinlik işlevi
B. Gelir dağılımında adalet işlevi
C. Ekonomik istikrar işlevi
D. Siyasi işlevi
E. Kamu yönetiminde bir araç olması
Yanıt D
SORU - 19.
Aşağıda verilenlerden hangisi kaynak tahsisi
etkinlik işlevinin öneminin artmasına neden
olan gelişmelerden biri değildir?
A. Özel sektör etkin kaynak tahsisi yapamaması
B. Özel sektörün eksik kaynak tahsisi
C. Özel sektörün aşırı kaynak tahsisi
D. Özel sektörün dışsallık meydana getirmesi
E. Özel sektörün optimum kaynak tahsisi
Yanıt E
HAP BİLGİ:
 Kaynak tahsisi etkinlik işlevinde kaynakların
kıt ve toplumun istek ve ihtiyaçlarının sonsuz olduğu bir durumda devletin tercih yapması gerekecektir. Bu tercihler, onun hangi
hizmetleri üstleneceği, hangi hizmetlere daha fazla yada daha az kaynak tahsisi edeceğine karar vermeye zorlayacaktır.Bu yüzden devlet bütçeler aracılığı ile bazı görevler
üstlenmelidir.Örneğin tam rekabetin geçerli
olmadığı ve ölçeğe göre artan getiri ile çalışan endüstrilerde tekelleşme eğilimi ortaya
çıkmaktadır.
SORU - 20.
Devletin bölgesel, sektörel ve bireysel düzenlemeler ile zenginden alıp fakire aktarması bütçenin hangi ilkesi kapsamında değerlenmeye
alınır?
A. Kaynak tahsisinde etkinlik işlevi
B. Gelir dağılımında adalet işlevi
C. Ekonomik istikrar işlevi
D. Siyasi işlevi
E. Kamu yönetiminde bir araç olması
Yanıt B
Gelir dağılımında adalet işlevi:
SORU - 21.
- 19 -
AÖF İKTİSAT 5. YARIYIL KİTABI İNCELEME KİTAPCIĞI
Nevin Su
YAYINLARI
Aşağıdakilerin hangisi son zamanlarda bütçelerin daha çok çağdaş işlevlerinin öne çıkma
nedenleri arasında gösterilemez?
A. Eksik rekabet piyasaların varlığı
B. Tekelleşme eğilimleri
C. Özel sektörün dışsallık meydana getirmesi
D. Özel sektörün eksik ve aşırı kaynak tahsisi
E. Serbest piyasa ekonomisinin işleyişine son
vermek istemesi
Yanıt E
SORU - 22.
Ülkemizde devlet bütçesi yasal kaynağını hangi
kanundan alır?
A. 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol
Kanunu
B. 5017 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol
Kanunu
C. 5016 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol
Kanunu
D. 5015 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol
Kanunu
E. 5014 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol
Kanunu
Yanıt A
HAP BİLGİ:
 Bütçe yapma hakkı yasama organı kullanmaktadır.
 Yürütme organının siyasi tercihleri; Milli
gelirin ne kadarının hizmetleri yapması için
ayrılacağı ve milli gelirin hangi öncelik sırası
ile hizmetler ayrılması.
 Yürütme organı bütçe ile verilen ve belirtilen
yetki içinde hizmetlerini yürütür.
re göre hazırlanmak, TBMM’nde görüşülüp onaylanmak ve mali yıl içinde uygulanmak zorundadır.
SORU - 24.
Aşağıdakilerden hangisi ülkelerin mali yılbaşını
saptamakta etken olan rollerden bir olarak kabul edilmez?
A. Ülke ekonomisi
B. Ülke nüfusu
C. Ülkenin gelenekleri
D. İklim ve tarımsal üretim koşulları
E. Ülkedeki yatırım ve bayındırlık hizmetlerinin
durumu
Yanıt B
KİTABIMIN 205.210. SAYFASINDAN ALINMIŞTIR.
SORU - 23.
Aşağıdakilerden hangisi bütçe yasa tasarısının bir şekle bağlı belirlenmesinde rol alan etkenlerden biridir?
A. Hükümleri
B. Hazırlama kuralları
C. Bütçe yasasının ayrıntılı bir şekilde saptanması
D. Bütçenin mali yıl içinde uygulanmasını sağlama
E. Yukarıdakilerin hepsi
Yanıt E
HAP BİLGİ:
 1982 Anayasası, bütçenin bir yasa olarak, Yasa
tasarısının hazırlamakla TBMM’ndeki çalışma
ve onaylanma koşullarını hükme bağlamıştır.
Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ise,
devlet bütçesinin esas bir şekle ait hükümlerini,
hazırlama kurallarını, bütçe uygulamasını ayrıntılı biçimde saptamış ve yasal ilkeleri belirlemiştir. Bütçe yasa tasarısı işte bu yasal ilkele- 20 -
AÖF İKTİSAT 5. YARIYIL KİTABI İNCELEME KİTAPCIĞI
Nevin Su
YAYINLARI
- 21 -
AÖF İKTİSAT 5. YARIYIL KİTABI İNCELEME KİTAPCIĞI
Nevin Su
YAYINLARI
- 22 -