Rusya-Türkiye ilişkileri

Rusya-Türkiye ilişkileri
Türkiye-Rusya ilişkileri temelleri 15. yüzyıl sonların- Ali Paşa isyanı Osmanlı’yı sarstı. Mehmed Ali Paşa
da Osmanlı Devleti'yle Çarlık Rusya’sı arasında başlayan savaşları kazanarak İstanbul’a dayandı. 1833 Kütahya
ilişkilerine dayanan tarihi çok eski ilişkilerdir.
barışı ile Osmanlı Devleti tavizler verdi ve Hünkar
İskelesi Antlaşması ndan 6 yıl sonra Nizip’de yenildi.
İngiltere-Rusya-Prusya-Avusturya ittifakı Mehmed
Ali’yi yendi. 1841 barışında Osmanlı devletinin Boğazlar
1 İlişkilerin tarihçesi
üzerindeki egemenliği kabul edildi. Avrupa’da devrimler olurken, Osmanlı’da Tanzimat hareketleri yapıldı.
1.1 Osmanlı Dönemi
1853’de İngiliz-Fransız donanması Boğazlar’a geldi.
İttifak, Rusya’ya savaş açtı. 1856’da Paris Antlaşması
15. yüzyılda Karadeniz’den ticaret yollarıyla ve 1497’de yla savaş bitti. 1876’da Rusya savaş açtı, ikinci defa
resmen başladı. Bu tarihten sonra Osmanlı Devleti ile Rus batıdan Edirne’ye doğudan Erzurum’a girdi. Plevne’de
Çarlığı arasında savaşlar, ittifaklar, yardımlar, dostluklar- Gazi Osman Paşa uzun süre direndikten sonra yenildi.
la, soğuk savaşla süren ilişkiler yaşandı.
1878’de Edirne Antlaşması ve üç ay sonra Ayastefanos
1699 Karlofça Antlaşmasına kadar iki devlet üç kere sa- (Yeşilköy) anlaşmasıyla Osmanlı topraklarını kaybetti.
vaştı. Osmanlılar batıda Kutsal İttifak ile savaşırken, Rus- İngiltere Kıbrıs’ı aldı. Sırbistan, Karadağ, Romanya
lar Azak ve Kırım’ı alarak güneye Boğazlar’a inmek poli- bağımsız oldu.
tikasıyla hareket etti. Azak, iki taraf arasında birkaç kere
fethedildi.
1.2 Kurtuluş Savaşı
1700’deki İstanbul Antlaşması yla Ruslar İstanbul’da sürekli elçiliğe sahip oldu. Azak Rus hakimiyetine girdi,
Ortodoksların Kudüs haccı serbest bırakıldı. III. Ahmet
dönemindeki Prut Savaşından (1711) sonra yapılan Prut
Antlaşmasıyla Azak Osmanlılara geçti. 1736’da Rusya
Azak’ı aldı, Kırım’a girdi. 1739’da Belgrad Antlaşmasıyla Azak Rusların oldu. 1769’da Osmanlılar Hotin’de
yenildi, Eflak ve Boğdan Ruslara bırakıldı. 4 yıl sonra
Çeşme’de Osmanlı donanması yok oldu, 8 bin asker öldü.
1774’de Küçük Kaynarca Antlaşmasıyla Ruslar Kırım’ı
aldı, Osmanlı Ortodoksları üzerinde himaye kurdu, harp
tazminatı aldı ve Boğazlar’a ticaret gemilerini gönderdi.
1787 savaşından sonra 1792’de Yaş Antlaşması yapıldı
ve 1798’de iki devlet ittifaka girdi, ittifak 8 yıllıktı. Bu
zamanda Fransa yükselişteydi. Rus donanması İstanbul
Boğazı’ndan geçti. Akka’dan sonra 2. ittifak 1805’de yaTürk Kurtuluş Savaşı'nın sürdüğü sırada, Afyonkarahisar'da
pıldı.
Mustafa Kemal Atatürk Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti heyetiyle çay molasında. Soldan sağa; Batı Cephesi Komutanlığı Kurmay Başkanı Asım Gündüz, Batı Cephesi Komutanı Tümgeneral İsmet İnönü, Sovyet Rusya temsilcisi K.K. Zvonarev, Sovyet Rusya büyükelçisi Semyon Aralov,Azerbaycan Sovyet
Sosyalist Cumhuriyeti temsilcisi İbrahim Abilov ve Birinci Ordu
Komutanı Ali İhsan Paşa, 31 Mart 1922 günü sabahı.
Ancak barış uzun sürmedi, 1806’da başlayan savaş
1812’de Bükreş Antlaşmasıyla bitti. Devletler birbirleriyle savaşırken sadece iki devletin hareketliliği veya iç isyanları, padişah veya çarların değişmesi önemli değildir,
dünya konjonktürü de ilişkileri etkilemektedir. Fransız
İhtilali, Bolşevik İhtilali vb. Bu yüzyıllarda devletlerin
modernleşme hareketleri önemlidir.
Kurtuluş Savaşı'nın başladığı dönemde Sovyet Rusya’sıyla diplomatik ilişkiler geliştirildi. Kurtuluş Savaşı'nı
manevi düzeyde olduğu gibi, para ve silah yardımı gibi
maddi düzeyde de destekleyen Sovyet Rusyası'yla Batılı
emperyalist devletlere karşı savaşım noktasında işbirliği
yapıldı.[1] Meclis’in açılmasından üç gün sonra Atatürk,
Lenin'e bir mektup yazarak siyasi ve askeri nitelikli bağ-
1827’de Osmanlı donanması Navarin'de Fransaİngiltere-Rusya ittifakınca yakıldı. 1829’da Ruslar
batıdan Edirne’ye, doğudan Erzurum’a kadar Osmanlı’yı kuşattı. Edirne Antlaşması yla Osmanlı devleti
Balkanlar’da topraklarını kaybetti, Yunanistan bağımsız
oldu. Fransızların Cezayir işgali, Kavalalı Mehmed
1
2
1 İLİŞKİLERİN TARİHÇESİ
laşmadan söz etti. Sovyet Dışişleri Bakanı Çiçerin tarafından verilen yanıtlarda dostluk ve diplomatik ilişkinin
kurulup geliştirilme dileği belirtildi. 11 Mayıs 1920'de
TBMM Moskova'ya Dışişleri Bakanı Bekir Sami Bey
başkanlığında bir heyet gönderdi. Moskova'daki görüşmeler sonucu iki ülke arasında Mart 1921'de bir Dostluk Antlaşması imzalandı. Kars ve Ardahan Türkiye'ye;
Batum, Sovyetler Birliği'ne bırakıldı. Bu antlaşmanın siyasal yönden önemli noktaları şöyle sıralanabilir;
II. Dünya Savaşı bittikten sonra Sovyetler, Türkiye’ye
nota verdi. Boğazlar’da üs ve Doğu’dan toprak istedi.
Bu sırada Türkiye savaşta tarafsız iken, savaş biterken
Almanya ve Japonya’ya savaş ilan ederek, Batı ittifakına girdi, 1952’de NATO’ya katılınca iki yıl sonra Sovyetler isteklerinden vazgeçti. İki devlet arasında Soğuk Savaş başladı. Stalin 1953’de öldü. 1967, 1972, 1979 yıllarında ticaret anlaşmaları yapan Türkiye ve Sovyetler
farklı kamplarda yer aldılar. Türk cumhurbaşkanı İsmet
İnönü ve Cevdet Sunay, başbakan Ecevit SSCB’yi; Özal,
• Bu antlaşma yeni Sovyet rejiminin yaptığı ilk ulus- Demirel, Ecevit, Abdullah Gül, cumhurbaşkanı Ahmet
Necdet Sezer ve Recep Tayyip Erdoğan Rusya Federaslararası antlaşmadır.
yonu’nu ziyaret ettiler. Podgorni, Kosigin, Ogarkov, Tihonov Sovyetler'den Türkiye’ye gelen temsilcilerdi. Rus• İki ülke arasındaki ilişkiler resmileştirilmiştir.
ya Federasyonu olduktan sonra Silayev, Çernomirdin,
• Türkiye, doğusundaki savaşı ve sınır düzenlemele- Kasyanov, Putin Türkiye’ye geldi.
rinin sonuçlandırmış ve bütün gücünü Batı'ya çevirmiştir; Böyle bir antlaşma yapılması, Batı'nın Anka1.4 İkinci Dünya Savaşı
ra'yı dikkate almasında önemli bir rol oynamıştır.
• Türkiye ve Sovyetler Birliği arasında iyi bir dostluk 25 Eylül 1939'da, Polonya'nın işgalinden sonra SSCB'yi
oluşmuştur.
ziyaret eden Dışişleri Bakanı Şükrü Saraçoğlu, İngiltere
ve Fransa ile imzalanan deklarasyonu ve Almanya ile
SSCB'nin imzaladığı saldırmazlık antlaşmasını görüştü.
Buna karşılık SSCB, Almanya'yla antlaşmasına bağlı ola1.3 Cumhuriyet Dönemi
rak, Türkiye'yi, Fransa-İngiltere ikilisi yanında savaşa
Türkiye Lozan Barış Antlaşmasında sınırlara dahile edi- girmekten kaçınmaya; Boğazları da savaş gemilerine kalemeyen bölgeler, 12 Adalar ve Boğazlar vb sorunlar palı tutmaya çağırdı. Türkiye ile varılan eski antlaşmayı
Batılı devletler ile Türkiye'nin ilişkilerini bir süre daha değiştirerek kimi önerilerde bulunan Sovyetler'in bu isolumsuz etkilemeye devam etti. Boğazlar konusunda ki- tekleri şu biçimde özetlenebilir;
mi farklılıklar taşısa da, Türkiye'ye en yakın görüşü Sovyetler Birliği savundu. 1919'dan başlayarak yirmi yıl bo1. Boğazlar'ın ortak savunulmasına dair bir paktın imyunca SSCB'yle ilişkiler belli bir düzeyin üstünde tutulzalanması,
du. 1928'de Cenevre'de toplanan Silahsızlanma Konferansı'na SSCB'nin önerisiyle Türkiye de çağrıldı. Kurtu2. Türkiye ile imzalanacak antlaşmanın Sovyetler Birluş Savaşı'ndan sonra Türkiye'nin ilk kez katıldığı ulusliği'ni hiçbir biçimde Almanya'yla silahlı bir çatışlararası konferansta Türkiye temsilcisi topyekün silahsızmaya sürüklenmeyeceğini öngören, Almanya lehine
lanma konsusunda Sovyet tezini destekledi. Türkiye Avbir kaydın antlaşma metnine eklenmesi,
rupa'daki gruplaşmalar karşısında 1933-1936 yıllarında
SSCB'yle işbirliğini korudu. 1935'de Dostluk ve Taraf3. Montreux Sözleşmesi'ne göre, Karadeniz'e kıyısı olsızlık Antlaşması on yıl süreyle uzatıldı. Türkiye Balkan
mayan devletlerin savaş gemilerine Boğazlar'ın her
Antantı'na SSCB'yle savaşa sürüklenmeyeceğine ilişkin
zaman ve mutlak surette kapatılmasını öngören bir
çekince koydu.
değişikliğin getirilmesi,
1914’de I. Dünya Savaşı başladı. Osmanlı-Rus savaşları Kafkas cephesindeydi. Türkler büyük kayıplar verdi.
Sarıkamış ve Çanakkale savaşlarında 300.000 asker hayatını kaybetti. Rusya Erzurum, Erzincan, Muş’a girdi.
Bu sırada 1917 Bolşevik İhtilali oldu, Ruslar mütareke
yaptı. Türk milli mücadelesindeki antiemperyalist kavgayı SSCB destekledi, 1921’deki dostluk anlaşmasıyla para
ve silah yardımı yaptı. 1922’de Ruslarla savaşan Enver
Paşa cephede öldü. 1920’de Türk heyeti Moskova’ya gitti. Ali Fuat Cebesoy-Medivani arasında anlaşma yapıldı.
1925’de Tevfik Rüştü-Çiçerin arasında bir dostluk anlaşması daha yapıldı. Ruskombank Türkiye’ye geldi. uzmanları çağırdı. 1927, 1929’daki Dostluk Anlaşması, 1934 ve
1937’deki ticaret anlaşmalarıyla işbirliği II. Dünya Savaşı’na kadar devam etti.
4. Sovyetler Birliği'nin Beserabya'yı, Bulgaristan'ın ise
Dobruca'yı ellerine geçirmeleri karşısında Türkiye'nin tarafsızlığı.
Bu öneriler Saraçoğlu tarafından reddedildi ve karşı istek
olarak Türkiye, kendisini İngiltere ve Fransa'yla savaşa
sürüklenmeyecek bir kayıt üzerinde ısrar etti. Türkiye,
Fransa ve İngiltere ile imzaladığı ittifak antlaşmasında(19
Ekim 1939) Sovyetler Birliği'yle savaşa sürüklenmeyeceği hakkında bir kayıt koydu. Türkiye'nin böyle bir
kaydın antlaşmaya konmasının nedeni, Sovyetler Birliği'yle ilişkilerini bozmak istememesidir. Çünkü aynı yıllarda, Sovyetler Birliği'yle bir pakt imzalanmış olmakla birlikte, iki ülke arasındaki iyi ilişkiler sürüyordu. 24
3
Mart 1942'de Türkiye Sovyetlerle bir saldırmazlık deklarasyonu imzaladı. Almanya'nın Sovyetler'e saldırmasından sonra Moskova Konferansı'ndaki Stalin-Eden görüşmelerinde, İngiltere'nin SSCB'yle Türkiye aleyhine
uzlaşabileceğinden korkuluyordu. Bu konferansta, Stalin Bulgaristan ile Suriye'den kimi toprak parçalarıyla 12
Ada'nınTürkiye'ye bırakılmasını önerdi. İngiliz-Sovyet
ittifak metninin açıklanması, Türkiye'nin kuşkularını görece giderdi.
1.5
Soğuk Savaş Dönemi
ta vererek Ermenistan ve Gürcistan Sovyet Cumhuriyetleri'nin 1946'da istedikleri topraklardan vazgeçtiklerini,
bunun sonucu olarak da artık Sovyetler Birliği'nin Türkiye'den hiçbir toprak isteği kalmadığını bildirdi.
1964-1965 yıllarında Türkiye ile Sovyetler Birliği arasındaki ilişkilerde gözle görülür bir iyileşme oldu. 1964'den
başlayarak bu iki devlet arasında üst düzey görüşmeler
yapıldı. 1964 sonlarında Dışişleri Bakanı Feridun Cemal
Erkin, 1965'de Başbakan Suat Hayri Ürgüplü Sovyetler
Birliği'ni ziyaret ettiler. Bu yakınlaşma 1965 seçimlerinde işbaşına gelen Adalet Partisi iktidarı döneminde de
sürdü. 1965 Eylül'ünde Ankara'ya gelen bir Sovyet heyetiyle görüşmeler 12 Kasım'da bir ön protokol'un imzalanmasıyla sonuçlandı. 20-27 Aralık 1966'da Sovyet Başbakanı Aleksi Kosigin Türkiye'yi ziyaret etti. Ziyaret sonunda yayınlanan ortak bildiride iki ülke arasındaki siyasal ve ekonmik ilişkilerin geliştirilmesi üzerinde duruldu.
Ancak bu gelişme öncelikle ekonomik ilişkilerde sağlandı. 23 Haziran 1978'de Bülent Ecevit'in, Sovyetler Birliği'ne yaptığı gezi sırasında iki ülkenin uluslararası sorunlarda görüş alışverişinde bulunmasını öngören bir Siyasal
Belge imzalandı.[2]
Savaşın bitiminden sonra Sovyet dışişleri Bakanı, süresi dolan 1925 tarihli Dostluk ve Tarafsızlık Antlaşması'nın Dünya Savaşı sırasında oluşan derin değişiklikler
nedeniyle yenilenmeyeceğini, 7 Kasım 1935 tarihli prtokol hükümlerine uygun olarak feshi konusundaki isteğini Türkiye'nin Moskova Büykelçisi Selim Sarper'e bildirdi. Türkiye, 30 yıldır Türk dış siyasetinin temeli olan
bu pakta çok önem vermekteydi. Türk Hükümeti 7 Nisan'da verdiği yanıtta, Sovyet hükümetinin ne gibi önerileri olduğunu sordu ve iki tarafın da çıkarına uygun yeni bir paktın yapılabileceğini bildirdi. Türk hükümetinin
bu mektubuna Haziran ayına kadar yanıt gelmedi Haziran ayında Türkiye'nin Moskova Büyükelçisi ile Sovyet 2 Günümüzdeki ilişkiler
Dışişlei Bakanı arasındaki görüşmede Molotov, bir yeni paktın imzalanmasından önce iki ülke arasındaki kimi
sorunların çözümlenmesi gerektiğini söyledi. Bu sorunlar
şunlardır:
1) Türk-Sovyet sınırında değişiklik yapılarak Kars,
Ardahan ve Artvin'in Sovyetler Birliği'ne terk edilmesi;
2) Herhangi bir saldırı karşısında ortak savunmayı sağlamak üzere Boğazlar'da Sovyetler'e askeri üs verilmesi;
3) Montrö Sözleşmesi'nin yeniden gözden geçirilmesi ilkesi üzerinde iki hükümet arasında bir antlaşma.
Türk hükümeti SSCB'nin ilk iki isteğini reddetti. Sovyetler yeni bir nota daha yolladı. Bu notada ilk istekler tekrarlanıyordu. Türkiye notadan ABD ve İngiltere'yi haberdar etti. ABD, Türkiye'den önce Sovyetler'e nota yolladı.
ABD notasından sonra Türk notası da yollandı. Nota alışMoskova'da 16 Mart 1921 tarihinde”Türkiye-SSCB dostluk ve
verişi böylece kesildi.
Sovyet önerileri karşısında Türkiye, 1945-1947 yılları arasında ordusunu savaş sırasındaki mevcudunda tutmak zorunluğu duydu. Türkiye'nin demokratik düzene
geçme beyanını gösteren ve 1946 yılında yapılan tartışmalı genel seçimlerden sonra, 1947'de ABD Başkanı
Truman, Harvard Üniversitesinde yaptığı tarihi konuşmada ABD sınırlarının doğuda Kars ve Ardahan'dan başladığını belirtti ve Truman Doktrini'ni ilan ederek ilk defa
Sovyetler Birliği'ne meydan okudu. Türkiye'nin Truman
Doktrini'yle ABD'den askeri yardım alması, Sovyetler
Birliği'nin tepkisine yol açtı, fakat Stalin Doğu Avrupa'da olduğu gibi Türkiye'de askeri tepki göstermedi.
Stalin'in ölümünden sonra Sovyetler Birliği'nin dış ve iç
siyasetinde önemli değişiklikler oldu. Türkiye 1952 yılında NATO'ya tam üye olarak kabul edildikten sonra
Sovyetler Birliği 30 Mayıs 1953'de Türkiye'ye bir no-
tarafsızlık antlaşması“nı imzalayan Georgiy Çiçerin ve Türkiye
Büyük Millet Meclisi Hükümeti temsilcisi Dışişleri Halk Komiseri Yusuf Kemal Tengirşenk'in Türkiye ve Rusya arasında dostluk
ve kardeşlik antlaşmasının bir göstergesi olan antlaşma sırasında
çekilen resim Dimitri Medvedev tarafından Türkiye Başbakanı
Recep Tayyip Erdoğan'a ziyareti sırasında hediye edilmiştir, 16
Mart 2011.
Sovyetler Birliği 1991’de dağıldıktan sonra Türkiye Rusya arasında müteahhitlik ve bavul ticareti gelişti. Sarp sınır kapısı açıldı. 1980’lerde başlayan doğalgaz anlaşmalarıyla Türkiye, Rusya’dan doğalgaz almaya başladı. Mavi
Akım anlaşması yapıldı. Şu an Rusya'da 1 milyon Türk
yaşıyor.Türkiyedeki Rus sayısı ise 25000 kadardır.
İki asya kıtasında yer alan ülkeler arasında 2009 yılından
bu yana, bugüne kadar süregelen ikili ilişkilerle karşılaştırıldığında hiç de olağan olmayan yoğun bir ziyaret trafiği
4
3 KAYNAKLAR
yaşanmıştır. Abdullah Gül, 2009 yılının Şubat ayında, görevi sırasında Rusya’nın başkenti Moskova’yı ziyaret eden
ilk Türkiye Cumhurbaşkanı olmuş, iki ülkenin başbakanları Recep Tayyip Erdoğan ile Vladimir Putin’in 2009 yılı
Mayıs ayında Soçi’deki buluşmasını, aynı yıl içinde Putin’in Türkiye ziyareti, Erdoğan ve Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’nun 2010 yılının Ocak ayındaki iade-i ziyaretleri takip etti. Yine 2010 yılının Mayıs ayında ise
Devlet Başkanı Dmitri Medvedev, meslektaşı Abdullah
Gül’ün konuğu oldu.
2.1
2009 - 2011 arası
18 Temmuz 2012 tarihinde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Türkiye Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan Kremlin’de görüştüler. Liderler, ekonomik ilişkiler,
nükleer enerji alanında ortak projeler ve buna ek olarak
Suriye sorununu müzakere ettiler. Liderler, ortak basın
toplantısında, görüşmelerle ilgili memnuniyetlerini dile
getirdiler.
Bu arada, Moskova Devlet Dilbilim Üniversitesi mezunu,
doğu bilimci Eduard Belousov, Erdoğan’ın Moskova ziyaretinin Suriye krizi konusunda Rusya ve Batının pozisyonlarının yakınlaşmasına katkıda bulunacağından şüphe
duyuyor. Belousov, Ankara’nın hem NATO hem de Rusya ile iyi ilişkilerini korumaya çalışmasına rağmen bunun
gerçekleşmeyeceği görüşünde.
2.2
Kıbrıs sorunu
Türkiye-Rusya ilişkileri özellikle de giderek artan ekonomik çabalar başta olmak üzere kimi ortak çıkarların yanı
sıra aynı zamanda sayısız farklılıklardan da oluşmaktadır.
Örneğin Kıbrıs sorunu ile Kafkasya’da Türkiye ve Rusya
hâlâ farklı düşünmektedir. Türkiye tarafının girişimiyle
hayata geçirilen Kafkasya İstikrar ve İşbirliği Platformu
(Caucasus Stability and Cooperation Platform) gibi bölgesel çatışmaların çözümüne yönelik yaklaşımların bugüne değin çok da verimli olduğunu söylemek mümkün değil.
2.4 Suriye sorunu
Suriye'de Beşar Esad rejiminin değişmesini isteyen batılı
devletler ve ABD, Özgür Suriye Ordusuna silah ve cephane yardımı yaparken, krizin çözümünde Türkiye batı
yanlısı, Rusya ise Esad yanlısı olduğunu beyan etmektedir.
Öte yandan 24 Kasım 2015 günü Lazkiye'den havalanan
Rus Su-24 tipi uçak Türk hava sahasını işgal ettiği için
Türkiye tarafından 5 dakikada 10 kez uyarılmasına rağmen uyarıya cevap vermeyen Rus pilotları,devriye gezen
Türk F-16'ları tarafından vurulmuştur.Paraşütle atlayan
pilotlar Türkmen Dağı bölgesine düşmüşlerdir.Bir pilot
ölmüş olup diğer pilot ise Rus askerleri tarafından Rusya'ya götürülmüştür.
Olayın ardından Türkiye Başbakanı Ahmet Davutoğlu
angajman kurallarının değiştiğini önceden Rus yetkililere
belirttiklerini ifade etti.Ardından Ürdün Prensi ile görüşmekte olan devlet başkanı Vladimir Putin, ''Sırtımızdan
bıçaklandık'' ifadesini kullandı. G20 zirvesinde belirttiği “IŞİD'e destek veren G20 ülkeleri var” sözünü yineleyerek Türkiye'yi ve NATO ülkelerini IŞİD'ten petrol almakla suçladı.Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov 25
Kasım'daki Türkiye ziyaretini iptal etti ve yaptığı basın
açıklamasında: “Ben Türkiye'ye gitmiyorum, siz de gitmeyin, çünkü Türkiye Mısır'dan güvenli değil” açıklaması yaptı. Ayrıca uçağın hava sahasını ihlal etmediğini
ve bunu kanıtlayabileceklerini söyleyen Putin'e ise Türk
Silahlı Kuvvetleri'nden uçağın iz haritası belgesi yayınlandı.Türkiye uçakların iz haritasını yayınlamiş ABD bu
haritayı onaylamiştır Rusya bazı alanlarda ambargo uygulamış, bu turizm konusunda en etkili olanıdır.[8] Şuanda ilişkiler gergin bir havada devam etmektedir.Türk
ve Rus medyaları birbirlerini karalama kampayası yürütmektedir.
3 Kaynaklar
[1] Rusya Federasyonu Türkiye Büyükelçiliği internet sitesi
27 Ekim 2011 tarihinde erişilmiştir
[2] http://arsiv.sabah.com.tr/2007/12/01/haber,
85B3BE899A534240999C9E43EC49986F.html
[3] http://www.turkrus.com/
66986-erdogandan-rusyaya-mesajlar-xh.aspx
2.3
Kırım sorunu
Viktor Yanukoviç hükümetinin devrilmesinden sonra
başlayan protestolar sonucunda Kırım ve Doğu Ukrayna'daki Rus azınlık ayaklanıp Kırım Rusya tarafından ilhak edilince Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Kırım'da tarihi haklarının bulunduğunu söyledi.[3]
Özellikle 2015 Rus SU-24 uçağının düşürülmesinden
sonra Türkiye Ukrayna'ya açıkça destek olmaya başladı. Türkiye Ukrayna'ya hem politik hem de askeri alanda
yardım etmiştir.[4][5][6][7]
[4] http://www.mebnews.com/haber/905/
turkiyeden-ukraynaya-askeri-destek.html
[5] http://www.yeniakit.com.tr/haber/
turkiyeden-ukraynaya-kirim-destegi-134376.html
[6] http://www.sabah.com.tr/dunya/2016/02/12/
turkiyeden-ukraynaya-kredi-destegi
[7] http://www.aksam.com.tr/ekonomi/
turkiye-ukraynaya-c2yardim-elini-uzatiyor/
haber-287783
5
[8] .
http://www.cnnturk.com/turkiye/
antalyaya-gelen-rus-turist-sayisinda-inanilmaz-dusus.
• Meydan Larousse, Meydan Y., İstanbul 1973, cilt
10, s. 771.
• Haluk F.Gürsel, Tarih Boyunca Türk-Rus İlişkileri,
Ak Y., İstanbul 1968.
6
4 METİN VE GÖRÜNTÜ KAYNAKLARI, YAZARLAR VE LİSANS
4
Metin ve görüntü kaynakları, yazarlar ve lisans
4.1
Metin
• Rusya-Türkiye ilişkileri Kaynak: https://tr.wikipedia.org/wiki/Rusya-T%C3%BCrkiye_ili%C5%9Fkileri?oldid=17116602 Katkıda bulunanlar: Pinar, İncelemeelemani, Vikiyazar, Malkocogluso2, Ebudun, SieBot, Vikiçizer, Gökçe Yörük, Takabeg, Melihsen, Cobija, Ertly,
Théoden, Superyetkin, Turkish Flame~trwiki, Barut Komplosu, Reality006, JamesJackson, DirlBot, Oğuzhan, Khutuck Bot, Валерий
Пасько, Şeb, Rapsar, Cekli829, Baho12, Türk Süvarisi, Rubinbot, RockerEmre, AnıL97, ZéroBot, Erasmus.new, KumulBot, AnıL06,
Maurice Flesier, AlexandreManette, Nebra, Peykbot, Antmqr, Addbot, Yeni Üye, Chnking, Mavrikant, Ayrıntılı Bilgi, Shinobi19, Kuzeyli
Adam, İsmailtuncayy, Ufhjvku, Fvsrdeaw, Arastirmaci44, Mehoz, GelecekGecmisteGizlidir, Beyazaltın, Bysddeniz, Nugurigi, Nuglo34,
Üçüncü Adam, Halileker2121 ve Anonim: 46
4.2
Resimler
• Dosya:Erdogan,_Medvedev.jpeg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/23/Erdogan%2C_Medvedev.jpeg Lisans: CC BY 4.0 Katkıda bulunanlar: kremlin.ru: page, photo Özgün yazarı: The Presidential Press and Information Office
• Dosya:Flag_of_Russia.svg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f3/Flag_of_Russia.svg Lisans: Public domain
Katkıda bulunanlar: Государственный флаг Российской Федерации. Цвета флага: (Blue - Pantone 286 C, Red - Pantone 485 C) взяты
из [1][2][3][4] Özgün yazarı: Zscout370
• Dosya:Flag_of_Turkey.svg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b4/Flag_of_Turkey.svg Lisans: Public domain
Katkıda bulunanlar: Turkish Flag Law (Türk Bayrağı Kanunu), Law nr. 2893 of 22 September 1983. Text (in Turkish) at the website of
the Turkish Historical Society (Türk Tarih Kurumu) Özgün yazarı: David Benbennick (original author)
• Dosya:Russia_Turkey_Locator.svg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a9/Russia_Turkey_Locator.svg Lisans: CC BY-SA 2.5 Katkıda bulunanlar: Made from Image:BlankMap-World6, compact.svg Özgün yazarı: Marmelad
• Dosya:Western_Front_31_March_1922_bis.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/db/Western_Front_31_
March_1922_bis.jpg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: Fotoğraflarla Sümerbank'ın kuruluş öyküsü in sumerbank.blogspot.com,
Embassy of Russian Federation in Turkey. Özgün yazarı: NA
4.3
İçerik lisans
• Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0