türkiye cumhuriyeti çukurova üniversitesi sosyal bilimler

TÜRKİYE CUMHURİYETİ
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
EĞİTİM BİLİMLERİ ANABİLİM DALI
İLKÖĞRETİM 8.SINIF ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL BİLGİLER DERSİNDE
GEÇEN “DEMOKRASİ VE CUMHURİYET” KAVRAMLARIYLA İLGİLİ
BİLGİLERİNİN İNCELENMESİ
Nazenin FİDAN
YÜKSEK LİSANS TEZİ
ADANA/2009
TÜRKİYE CUMHURİYETİ.
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
EĞİTİM BİLİMLERİ ANABİLİM DALI
İLKÖĞRETİM 8.SINIF ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL BİLGİLER DERSİNDE
GEÇEN “DEMOKRASİ VE CUMHURİYET” KAVRAMLARIYLA İLGİLİ
BİLGİLERİNİN İNCELENMESİ
Nazenin FİDAN
Danışman: Yrd. Doç. Dr. Mahinur COŞKUN
YÜKSEK LİSANS TEZİ
ADANA/2009
Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü’ne;
Bu çalışma, jürimiz tarafından Eğitim Bilimleri Anabilim Dalında YÜKSEK LİSANS
TEZİ olarak kabul edilmiştir.
Başkan:
Yrd. Doç.Dr. Mahinur COŞKUN
(Danışman)
Üye:
Yrd. Doç.Dr. Ahmet DOĞANAY
Üye:
Yrd. Doç.Dr. Özlem KAF HASIRCI
ONAY
Yukarıdaki imzaların, adı geçen öğretim elemanlarına ait olduklarını onaylarım.
……/……/2009
Doç.Dr. Azmi YALÇIN
Enstitü Müdür V.
NOT: bu tezde kullanılan ve başka kaynaktan yapılan bildirişlerin, çizelge, şekil ve
fotoğrafların kaynak gösterilmeden kullanımı, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri
Kanunu’ndaki hükümlere tabidir.
i
ÖZET
İLKÖĞRETİM 8.SINIF ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL BİLGİLER DERSİNDE
GEÇEN “CUMHURİYET VE DEMOKRASİ” KAVRAMLARIYLA İLGİLİ
BİLGİLERİNİN İNCELENMESİ
Nazenin FİDAN
Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı
Danışman: Yrd. Doç. Dr. Mahinur COŞKUN
Mayıs 2009,171 sayfa
Bu araştırma 2008-2009 eğitim öğretim yılında, Sosyal Bilgiler dersinde geçen
‘cumhuriyet ve demokrasi’ kavramlarıyla ilgili olarak 8. sınıf öğrencilerinin bilgilerinin
incelenmesi amacıyla hazırlanmıştır. Araştırma; giriş, kuramsal açıklamalar ve ilgili
araştırmalar, yöntem, bulgular ve yorumlar, sonuç ve öneriler olmak üzere beş
bölümden oluşmaktadır.
Araştırmada tarama modellerinden, genel tarama modeli kullanılmıştır.
Araştırmanın çalışma grubunu Diyarbakır ili ve Şanlıurfa ilinin Siverek ilçesindeki dört
ilköğretim okulundan seçilen 218 8.sınıf öğrencisi oluşturmuştur.
Araştırmada veri toplama aracı olarak, araştırmacı tarafından hazırlanan 16
maddelik ‘Kavram Başarı Testi’ , Ülke Adlarından Oluşan Örnek Testleri (ÜAOÖT I
ve ÜAOÖT II) ve Ülke Adının Verilmediği Açıklamalı Örnek Testi (ÜAVAÖT)
kullanılmıştır. Kavram Başarı Testi’nden elde edilen verilerin analizinde; frekans
dağılımı ve yüzde dağılımı kullanılmıştır. Ülke Adlarından Oluşan Örnek Testleri
(ÜAOÖT I ve II) ve Ülke Adının Verilmediği Açıklamalı Örnek Testi (ÜAVAÖT)’nde
öğrencilerin benzer cevapları gruplandırılmış, öğrencilerin kullandıkları ifadelerin kaç
kez tekrarlandığı, toplam cevap içindeki yüzdelik oranı hesaplanmıştır. Araştırma
sonucunda ulaşılan bulgular şu şekilde özetlenebilir:
Demokrasi ve cumhuriyet kavramlarıyla ilgili olarak 16 sorudan oluşan kavram
başarı testi sonucuna göre; öğrencilerin soruları doğru cevaplama oranlarının %53 ve
ii
altında olduğu bulunmuştur. Öğrencilerin ÜAOÖT I, ÜAOÖT II ve ÜAVAÖT’ne
vermiş olduğu cevaplar incelendiğinde, öğrencilerin siyasi rejim ile devlet şeklini
ayıramadıkları, cumhuriyet kavramının türsel kavramı olan ‘monarşi’ kavramını çok az
kullandıkları, demokrasi dışındaki “teokrasi, diktatörlük, komünizm” gibi diğer siyasi
rejimleri belirten terimleri çok az kullandıkları bulunmuştur.
Araştırmada, çok az sayıda öğrencinin, cumhuriyet ve demokrasi kavramının
örneklerini ve örnek olmayanlarını doğru biçimde ayırabildiği ve söz konusu
kavramların özelliklerinden bazılarının farkında olduğu saptanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Cumhuriyet Kavramı, Demokrasi Kavramı, Kavram Öğretimi
iii
ABSTRACT
ANALYSING 8TH GRADE STUDENTS’ KNOWLEDGE OF CONCEPTS OF
“DEMOCRASY” AND “REPUBLIC” USED IN SOCIAL SCIENCES LESSON
Nazenin FİDAN
MasterThesis, Department of Educational Sciences
Supervisor:Asst.Prof.Dr.Mahinur COŞKUN
May 2009, 171 pages
This research has been done in order to analyse 8th grade students’ knowledge
of concepts of democracy and republic used in Social Sciences lesson in 2008-2009
educational year. The research contains 5 chapters under the titles of introduction,
theoratical explanations and related explanations, method, findings and comments and
results and suggestion.
The research conducted a frame of general survey model as a survet model. The
research’s working group consisted of 218 8th class students selected from
four
primary schools from Diyarbakır AND Şanlıurfa Siverek district.
As, the data collection tool“Conceptual Success Test”of 16 items ,example tests
in which the names of the countries are given (ETNOCAG1 and ETNOCAG2) and
an explanatory example test in which
the names of the countries are not given
(EETNCANG), developed by the researcher used in the study. In assessing the data
about the “Conceptual Success Test”; frequency distribution and percentage distribution
analyses were analysed. In example test in which the names of the countries are given
(ETNOCAG1 and ETNOCAG2) and in explanatory example test in which the names
of the countries are not given(EETNCANG) common students’ answers were
categorized; the numbers of
students’ repeated expressions and the percentage of
them in total answers were calculated. The findings gathered at the end of the study can
be summarized as such:
iv
According to the conceptual success test of 16 items, the ratio of students’
answering the right answers about the terms of democracy and republic was 53 and
below. Analysing the answers of students to the ( ETNOCAG1 and ETNOCAG2and
EETNCANG) it was found out that students could not discern between political regime
and form of goverment from each other and it was also found out that they rarely used
concept of monarchy, leading concept of republic ,and that they rarely use concepts
signifying other political regimes such as theocracy,dictatorship and communism.
It was determined that the students could not exactly define the concepts in the
scope of the research and that they did not know about features of the concepts, leading
concepts and specific concepts.
In the research, it was seen that only few students could categorize the concepts
as the examples or not the examples for the republic and democracy and it was seen that
only few students were aware of the features of those concepts.
Keywords: Concept of Republic, Concept of Democrasy, teaching concepts.
v
ÖNSÖZ
Kavram öğrenme yaşam boyu devam eden bir olgudur. İlköğretim programı
içerisinde bulunan Sosyal Bilgiler dersinde de pek çok kavram bulunmaktadır. Belli
alandaki kavramlar öğrenilmeden başka bir öğrenme alanına geçilmesi yeni öğrenmeleri
zorlaştırmaktadır.
Sosyal Bilgiler ders kitaplarında, önemli kavramlar genellikle tanım ve örnek
düzeyinde bulunmaktadır, bu tanım ve örneklerde eksiklikler bulunabilmekte, dersi
veren öğretmen çoğu zaman kavramları nasıl öğreteceğini bilememektedir.
Bu araştırma ile ilköğretim 8.sınıf öğrencilerinin, Sosyal Bilgiler programında
geçen “cumhuriyet ve demokrasi” kavramlarıyla ilgili bilgilerinin inlenmesine
çalışılmıştır.
Araştırmanın plan, uygulama ve değerlendirme aşamalarında gösterdiği sabır,
özveri ve yardımlarından dolayı tez danışmanım Yrd. Doç.Dr. Mahinur COŞKUN’a,
değerli görüşleriyle katkı sağlayan Yrd. Doç. Dr. Ahmet DOĞANAY’a ve Yrd. Doç.
Dr. Özlem KAF HASIRCI’ya, ölçme araçları ile ilgili olarak görüşlerini belirten Oğuz
DOĞAN’a, Öğrt. Gör. Andaç ÇUHADAR’a ve Okt. Aydın CAN’a, verilerin
çözümlenmesinde yardımcı olan Arş. Gör. Mükerrem AKBULUT TAŞ’a çok teşekkür
ederim.
Sevgi ve destekleriyle hep yanımda olan aileme, desteklerinden dolayı kuzenim
Murat Enönü ve eşine, alan çalışmalarının yürütülmesinde yardımcı olan arkadaşım
Nilüfer Kormalı ve eşine, yönetici, öğretmen ve öğrencilere teşekkürlerimi sunarım.
vi
İÇİNDEKİLER
ÖZET…………………………………………………………………………….....……i
ABSTRACT………………………………………………………………………….....ii
ÖNSÖZ……………………………………………………………………….…………v
TABLOLAR LİSTESİ…………………………………..………….……….…….......ix
EKLER LİSTESİ……………………………………………………………….…….xiv
BÖLÜM I
GİRİŞ
1.1.Problem…………………………………………………………………...…………2
1.2.Araştırmanın Amacı…………………………………………………………………3
1.3.Araştırmanın Önemi…………………………………………………………..……..4
1.4.Araştırmanın Sayıltıları.……………………………………………………..………4
1.5.Araştırmanın Sınırlılıkları…………………………………………………….……..5
1.6.Tanımlar…………………………………………………………………..…………5
1.7.Kısaltmalar………………………………………………………………….……….5
BÖLÜM II
KURAMSAL AÇIKLAMALAR VE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR
2.1.İçerik…………………………………………………………………………………6
2.1.1. İçerik Türleri……………………………………………………...…………...8
2.2.Kavram Nedir?………………………………………………………………………8
2.3.Kavram Öğrenme…………………………………………………………………..10
2.4.Kavramların Hatalı Sınıflandırılması………………………………………………13
2.4.1.Aşırı Genelleme(Over-generalization)……………………...……..………....13
2.4.2.Yetersiz Genelleme( Under-generalization)…………………………..……...14
2.4.3.Kavram Yanılgısı (Misconception)……….…………………………..……...14
vii
2.5.Öğrencilerdeki Hatalı Kavramsal Sınıflamaların Tespiti İçin Kullanılabilecek Soru
Tipleri…………………………………………………………………….………...17
2.6.Sosyal Bilgiler Dersi Eğitim Programında Kavramların Yeri………………..…….18
2.6.1. Kavram Analizi……………..………………………………………..………19
2.7.İlgili Araştırmalar………………………………………………..……..…………..20
BÖLÜM III
YÖNTEM
3.1.Araştırmanın Modeli……………………………………………………….…...…..28
3.2.Çalışma Grubu……………………………………………………………….……..28
3.2.1.Cinsiyet…………….…………………………………………….…..……….29
3.2.2.Anne-Baba Öğrenim durumu……………………….………….…….…..…..30
3.2.3.Ailelerin Ortalama Aylık Geliri…………………..…………………………..30
3.3.Veri Toplama Araçları ve Verilerin Toplanması…………………………….……..31
3.3.1.Kişisel Bilgi Formu………………………………………………….….…...31
3.3.2.Kavram Başarı Testi, ÜAOÖT I, ÜAOÖT II ve ÜAVAÖ Testi…….….….32
3.4.Verilerin Çözümlenmesi………………………………………………….………...33
BÖLÜM IV
BULGULAR VE YORUMLAR
4.1.Araştırmanın Birinci Alt Amacına Ait Bulgular…………………………………...35
4.2.Araştırmanın İkinci Alt Amacına Ait Bulgular…………….………………………48
4.3. Araştırmanın Üçüncü Alt Amacına Ait Bulgular………………………………….52
4.4. Araştırmanın Dördüncü Alt Amacına Ait Bulgular……………………………….56
4.5. Araştırmanın Beşinci Alt Amacına Ait Bulgular………………………………….60
4.6. Araştırmanın Altıncı Alt Amacına Ait Bulgular……………………….………….64
4.7. Araştırmanın Yedinci Alt Amacına Ait Bulgular……………………….…………68
4.8. Araştırmanın Sekizinci Alt Amacına Ait Bulgular……………………….………..72
4.9. Araştırmanın Dokuzuncu Alt Amacına Ait Bulgular……………………………...76
4.10. Araştırmanın Onuncu Alt Amacına Ait Bulgular………………………….……..80
viii
4.11. Araştırmanın On Birinci Alt Amacına Ait Bulgular……...……………………...90
4.12. Araştırmanın On İkinci Alt Amacına Ait Bulgular……………………………..100
4.13. Araştırmanın On Üçüncü Alt Amacına Ait Bulgular…………………………...121
BÖLÜM V
SONUÇ VE ÖNERİLER
5.1.Sonuç ……………………………………………………………………………..139
5.2.Öneriler……………………………………………………………………...…….147
KAYNAKÇA……………………………………………………………………...…150
EKLER…………………………………………………………………………...…..156
ÖZGEÇMİŞ……………………………………………………………….…………171
ix
TABLOLAR LİSTESİ
Tablo 3.1: Çalışma Grubunu Oluşturan Öğrencilerin Okul ve Sınıf Bilgileri ile
Öğrenci Sayı ve Yüzde Değerleri…………..………………………………29
Tablo 3.2: Araştırma Grubunun Cinsiyete Göre Frekans ve Yüzde Dağılımı………...29
Tablo 3.3: Anne-Baba Öğrenim Durumu Frekans ve Yüzde Değerleri……...………..30
Tablo 3.4: Ailelerin Ortalama Aylık Geliri………………………………...…...……..31
Tablo 4.1: KBT’nde Her Soruda Doğru Yanıt Veren Öğrencilerin Frekans ve
Yüzdesi……………………………………………………………………..35
Tablo 4.2: Öğrencilerin Sorulara Verdiği Cevapların Seçeneklere Dağılımı….…...….36
Tablo 4.3: Öğrencilerin ÜAOÖT I’deki Cumhuriyet Kavramının Örneklerine İlişkin
Doğru, Yanlış ve Boş Cevaplarının Karşılaştırılması…...…………….……49
Tablo 4.4: ÜAOÖT I’deki Cumhuriyet Kavramı İle İlgili Olan Her Örneğin Örnek
Olarak Sınıflandırılma Oranı…………………………..………………..…51
Tablo 4.5: Öğrencilerin ÜAOÖT I’deki Cumhuriyet Kavramının Örneği Olmayanlara
İlişkin Doğru, Yanlış ve Boş Cevaplarının Karşılaştırılması……..…….....52
Tablo 4.6: ÜAOÖT I’deki Cumhuriyet Kavramı İle İlgili Her Örnek Olmayanın,
Örnek Olmayan Olarak Sınıflanma………………………………………...55
Tablo 4.7: Öğrencilerin ÜAOÖT II’deki Demokrasi Kavramının Örneklerine İlişkin
Doğru, Yanlış ve Boş Cevaplarının Karşılaştırılması…………...…………56
Tablo 4.8: ÜAOÖT II’deki Demokrasi Kavramı İle İlgili Olan Her Örneğin, Örnek
Olarak Sınıflanma Oranı………………….……..…………………………59
Tablo 4.9: Öğrencilerin ÜAOÖT II’ndeki Demokrasi Örneği Olmayanlara İlişkin
Doğru, Yanlış ve Boş Cevaplarının Karşılaştırılması……………………...60
Tablo 4.10: ÜAOÖT II’ndeki Demokrasi Kavramı İle İlgili Her Örnek Olmayanın,
Örnek Olmayan Olarak Sınıflandırılması…………………………………63
Tablo 4.11: Öğrencilerin ÜAVAÖT’ndeKİ Geçen Cumhuriyet Kavramının
Örnekleriyle İlgili Doğru, Yanlış ve Boş Cevaplarının Karşılaştırılması...65
Tablo 4.12: Cumhuriyet Kavramı İle İlgili Açıklamalı Her Örneğin, Örnek Olarak
Sınıflanma Oranı………………………………………………………..…67
Tablo 4.13: Öğrencilerin ÜAVAÖT’nde Cumhuriyet Kavramının Örnek
Olmayanlarına İlişkin Doğru, Yanlış ve Boş Cevaplarının
Karşılaştırılması…………………..……………………………………….69
x
Tablo 4.14: Cumhuriyet Kavramı İle İlgili Açıklamalı Her Örnek Olmayanın, Örnek
Olmayan Olarak Sınıflanma Oranı……………………………...…….…..71
Tablo 4.15: Öğrencilerin ÜAVAÖT’nde Demokrasi Kavramının Örneklerine İlişkin
Doğru, Yanlış ve Boş Cevaplarının Karşılaştırılması……………….....…72
Tablo 4.16: ÜAVAÖT’ndeki Demokrasi Kavramıyla İlgili Olan Açıklamalı Her
Örneğin Olarak Sınıflanma Oranı……………………….……………..….75
Tablo 4.17: Öğrencilerin ÜAVAÖT’ndeki Demokrasi Kavramının Örneği Olmayanlara
İlişkin Doğru,Yanlış ve Boş Cevaplarının Karşılaştırılması…...……........76
Tablo 4.18: Demokrasi Kavramı İle İlgili Olan Açıklamalı Her Örnek Olmayanın,
Örnek Olmayan Olarak Sınıflanma Oranı………………………..……….79
Tablo 4.19: Öğrencilerin Hem ÜAOÖT I’de Hem ÜAVAÖT’nde Yer Alan Ülkelerin
Devlet Şekline (Cumhuriyet) İlişkin Cevaplarının Dağılımı……………...81
Tablo 4.20: Öğrencilerin Cumhuriyet Kavramı İle İlgili ÜAOÖT I’i ve ÜAVAÖT’ni
Cevaplama Ve Doğru Cevaplama Oranlarının Dağılımı………………….84
Tablo 4.21: Öğrencilerin Hem ÜAOÖT I’de Hem ÜAVAÖT’nde Yer Alan Devlet
Şekli Cumhuriyet Olmayan Ülkelerin Devlet Şekline İlişkin Cevaplarının
Dağılımı…………………………………………………………………..86
Tablo 4.22: Öğrencilerin Cumhuriyet Kavramının Örneği Olmayan Ülkelerle İlgili
ÜAOÖT I’i ve ÜAVAÖT’ni Cevaplama ve Doğru Cevaplama Oranlarının
Dağılımı …………….……………………….……………………………89
Tablo 4.23: Öğrencilerin Hem ÜAOÖT II’de Hem ÜAVAÖT’nde Yer Alan Ülkelerin
Siyasi Rejimine (Demokrasi) İlişkin Cevaplarının Dağılımı……...….…..92
Tablo 4.24: Öğrencilerin Demokrasi Kavramı İle İlgili ÜAOÖT II’yi Ve ÜAVAÖT’ni
Cevaplama Ve Doğru Cevaplama Oranlarının Dağılımı………….………95
Tablo 4.25: Öğrencilerin Hem ÜAOÖT II’de Hem ÜAVAÖT’nde Yer Alan Siyasi
Rejimi Demokrasi Olmayan Ülkelerin Siyasi Rejimine İlişkin Cevaplarının
Dağılımı……………………………...……………………………………97
Tablo 4.26: Öğrencilerin Demokrasi Kavramının Örneği Olmayan Ülkelerle İlgili
ÜAVAÖT II’yi Ve ÜAVAÖT’ni Cevaplama Ve Doğru Cevaplama
Oranlarının Dağılımı……………………………………………………....99
Tablo 4.27: ÜAVAÖT’ndeki Devlet Şekli Cumhuriyet Olan Ülkelerin Devlet Şekli İle
İlgili Olarak Öğrenciler Tarafından Belirtilmiş Olan Doğru-Yanlış Cevaplar
ve Doğru-Yanlış Gerekçelerin Dağılımı …………………...……………102
Tablo 4.28: ÜAVAÖT’ndeki Devlet Şekli Cumhuriyet Olan Ülkelerin Devlet Şekli İle
xi
İlgili Olarak Doğru Cevap Vermiş Olan Öğrenciler Tarafından Belirtilmiş
Olan Doğru Gerekçelerin Dağılımı….………………………………......109
Tablo 4.29: ÜAVAÖT’ndeki (Devlet Şekli Cumhuriyet Olan) Ülkelerin Devlet Şekli
İle İlgili Olarak Öğrenciler Tarafından Belirtilmiş Olan Doğru Cevap ve
Yanlış Gerekçelerin Dağılımı………………….………………………...110
Tablo 4.30: ÜAVAÖT’ndeki Devlet Şekli Cumhuriyet Olan Ülkelerin Devlet Şekli İle
İlgili Olarak Yanlış Cevap Vermiş Olan Öğrencilerin Belirtmiş Olduğu
Gerekçelerin Dağılımı …………………...………..………….……...….111
Tablo 4.31: ÜAVAÖT’ndeki Devlet Şekli Cumhuriyet Olmayan Ülkelerin Devlet Şekli
İle İlgili Olarak Öğrenciler Tarafından Belirtilmiş Olan Doğru-Yanlış
Cevaplar ve Doğru-Yanlış Gerekçelerin Dağılımı………...………….... 115
Tablo 4.32: ÜAVAÖT’ndeki Devlet Şekli Cumhuriyet Olmayan Ülkeler İle İlgili
Olarak Öğrenciler Tarafından Belirtilmiş Olan Doğru Cevap ve Doğru
Gerekçelerin Dağılımı ………………...…………………………...……119
Tablo 4.33: ÜAVAÖT’ndeki Devlet Şekli Cumhuriyet Olmayan Ülkeler İle İlgili
Olarak.Yanlış Cevap Vermiş Olan Öğrencilerin Belirtmiş Olduğu
Gerekçelerin Dağılımı………………...…………………………………120
Tablo 4.34: ÜAVAÖT’ndeki Siyasi Rejimi Demokrasi Olan Ülkelerin Siyasi Rejimi İle
İlgili Olarak Öğrenciler Tarafından Belirtilmiş Olan Doğru-Yanlış Cevaplar
ve Doğru-Yanlış Gerekçelerin Dağılımı…………...……..…………..…123
Tablo 4.35: ÜAVAÖT’ndeki Siyasi Rejimi Demokrasi Olan Ülkelerin Siyasi Rejimi İle
İlgili Olarak Doğru Cevap Vermiş Olan Öğrencilerin Belirtmiş Olduğu
Doğru Gerekçelerin Dağılımı……….…………………………………..127
Tablo 4.36: ÜAVAÖT’ndeki Siyasi Rejimi Demokrasi Olan Ülkelerin Siyasi Rejimi İle
İlgili Olarak Doğru Cevap Vermiş Olan Öğrencilerin Belirtmiş Olduğu
Yanlış Gerekçelerin Dağılımı……………………………………………129
Tablo 4.37: ÜAVAÖT’ndeki Ülkelerin Siyasi Rejimi İle İlgili Olarak Yanlış Cevap
Veren Öğrencilerin Belirtmiş Olduğu Gerekçelerin Dağılımı……….….130
Tablo 4.38: ÜAVAÖT’ndeki Siyasi Rejimi Demokrasi Olmayan Ülkeler İle İlgili
Olarak Öğrenciler Tarafından Belirtilmiş Olan Doğru-Yanlış Cevaplar ve
Doğru-Yanlış Gerekçelerin Dağılımı ….……………………………..…132
Tablo 4.39: ÜAVAÖT’ndeki Siyasi Rejimi Demokrasi Olmayan Ülkeler İle İlgili
Olarak Doğru Cevap Vermiş Olan Öğrencilerin Belirtmiş Olduğu
Gerekçelerin Dağılımı….....................................................................…..134
xii
Tablo 4.40: ÜAVAÖT’ndeki Siyasi Rejimi Demokrasi Olmayan Ülkeler İle İlgili
Olarak Doğru Cevap Vermiş Olan Öğrencilerin Belirtmiş Olduğu Yanlış
Gerekçelerin Dağılımı………….…………………………………..……136
Tablo 4.41: ÜAVAÖT’ndeki Siyasi Rejimi Demokrasi Olmayan Ülkeler İle İlgili
Olarak Yanlış Cevap Vermiş Olan Öğrencilerin Belirtmiş Olduğu
Gerekçelerin Dağılımı………………………………….……………......137
xiii
EKLER LİSTESİ
EK 1: Kavram Başarı Testi (KBT)……………………………...……………...…….156
EK 2: Ülkelerin Adlarından Oluşan Örnek Testi( ÜAOÖT) I……………………….160
EK 3: Ülkelerin Adlarından Oluşan Örnek Testi( ÜAOÖT) II……...………………161
EK 4: Ülkelerin Ad Olarak Verilmediği Açıklamalı Örnek Testi(ÜAVAÖT)……….163
1
BÖLÜM I
GİRİŞ
Araştırmanın bu bölümünde giriş, problem, araştırmanın amacı, önem ve
gerekçe, sayıltılar ve sınırlılıklara yer verilmiştir.
21.yy dünyasında insanların eğitimden bekledikleri çocuğu hayata hazırlayacak
temel becerilerin yanında yaşadığı şehrin, milletinin, dünyanın genel problemlerini bilen
ve bunlarla ilgilenen, değişik fikirlere saygı duyan, sorumluluk sahibi, çalışkan,
çevresine aktif uyum sağlayabilen, yurttaşlık kimliğini duyumsayan bireyler
yetiştirmesidir. Eğitimin bu beklentilere cevap verebilmesi ise, öğrencilere gerekli bilgi
ve becerilerin kazandırılmasıyla olanaklıdır. Ancak ülkemizde yapılan araştırmalarla,
ilköğretim ve ortaöğretim öğrencilerinin başarılarının istenen düzeyde olmadığı ortaya
konmaktadır. Öğrencilerin başarısızlık gösterdiği alanlardan biri de kavramlardır.
Örneğin ilköğretim I. ve II. kademede, öğrencilere, hak, sorumluluk, yönetime katılma,
yöneticileri seçme, demokrasi, cumhuriyet, vatandaşlık, vb. siyaset bilimi ile ilgili olan
temel kavramlar öğretilmektedir. Bu kavramlardan bazılarını öğrencilerin, öğrenmekte
zorlandığı, öğrenirken daha fazla yanlış yaptığı ya da eksik öğrendiği görülmektedir.
Öğretmenler bütün çabalarına rağmen, öğrencilerinin sınıfta ele alınan konuları,
temel fikirleri kavramadıklarını gördüklerinde şaşırmaktadırlar. Bazı iyi öğrenciler
doğru
cevaplar
verseler
bile
aslında
sadece
ezberledikleri
bazı
ifadeleri
kullanmaktadırlar. Daha ayrıntılı sorular sorulduğundaysa bu öğrencilerin temel
kavramları
tam
olarak
kavrayamadıkları
ortaya
çıkmaktadır.
(http://www.nap.edu/readingroom/books/str/4.html).
Kavram öğrenmede bu tür yetersizliklerin giderilmesi için, ilk olarak, kavramın
sınırlarının, kavramın diğer kavramlarla ilişkilerinin öğrenilmesini sağlayacak olan
bilginin öğretmen tarafından belirlenmesi ve öğrenciye iletilmesi gerekmektedir.
Hatalı kavramsal sınıflamaları değiştirmeyi amaçlayan öğretim, öğretmenlerin
bilişsel yapıların temelini anlamalarına dayanır. Kavram öğretimi ile ilgili araştırmalar,
bu konuda bilgili olan öğretmenlerin gerektiğinde öğretimin sırasını değiştirerek ve
2
öğretilmesi gereken kavramların çeşitli uygulamalarıyla farklı deneyimleri seçerek
öğrencilerdeki
hatalı
kavramsal
sınıflamaları
değiştirdiklerini
göstermektedir.
Kavramsal gelişim hakkında bilgi sahibi olmayan öğretmenler öğrencilerine kavramsal
hatalarını düzeltme konusunda yardımcı olamazlar. Bu konuda bilgili olmayan
öğretmenler hatalı kavramsal sınıflamaları öğrencilerin tembelliği, yetersizliği,
dikkatsizliği olarak açıklama eğilimi göstermekte ve öğretimi gerçek öğrenme
ihtiyaçlarına göre değiştirmemektedir (Ben-Hur, 2006, 42-43).
1.1.Problem
Öğrencilerin bilimsel bilgiyle koşutluk göstermeyen bilgilere sahip oldukları
sıklıkla gözlenen bir durumdur.
Derslerin tekdüze işlenmesi, öğrenciye ders içinde düşünmesi için yeterli süre
verilmemesi, ders kitaplarında bu yanılgıları giderecek örnek ve uygulamalara yer
verilmemesi, öğretmenin konu alanında sahip olduğu yanılgılar sebebiyle formal eğitim
içinde de öğrenciler bir takım hatalı kavramsal sınıflamalara sahip olabilmektedirler.
Bir konuda yanlış bilgiye sahip bir öğrenciye o konuyu öğretmek, hiçbir fikri olmayan
bir öğrenciye o konuyu öğretmekten daha zor bir iştir
(http:w3.gazi.edu.tr/~bgunes/files/kavramyanilgilari/giris.html).
Bazı kavramlar, diğer kavramların anlaşılması için temel oluştururlar. Birbiriyle
ilişkili olan bu tür kavramların sınırlarının doğru biçimde öğrenilmesi önemlidir. Ancak
birbiriyle ilişkili olan kavramların sınırları belirgin hale getirilmediğinde, birbirleriyle
ne
tür
ilişkileri
olduğu
açıkça
gösterilmediğinde
kavramların
anlaşılması
zorlaşmaktadır. Anlaşılmamış olan kavramlar ile doğru düşünebilmek, doğru sonuçlara
ulaşabilmek, doğru kararlar verebilmek olanaksızdır. Cumhuriyet ve demokrasi
kavramları da ilişkili fakat farklı kavramlardır.
Küçük yaştaki öğrencilerin, çok boyutlu olması, algılanabilir fiziksel özelliklere
sahip olmaması gibi nedenlerle, cumhuriyet ve demokrasi kavramlarını anlayamamaları
doğal bir durumdur. Bu nedenle bu araştırmanın ilköğretim 8.sınıf öğrencileriyle
yapılmasına karar verilmiştir. 8.sınıf öğrencilerinin, bilişsel gelişim özellikleri, etkili bir
öğretim yapıldığında, neden-sonuç ilişkilerini anlamalarına olanak vermektedir.
3
Bu çalışmada öğrencilerin cumhuriyet ve demokrasi kavramlarının tanımları,
ayırt edici özellikleri, ayırt edici olmayan özellikleri, örnekleri, örnek olmayanları ve
türsel kavramlarla ilişkileri hakkındaki bilgileri çeşitli açılardan incelenmiştir.
Araştırmanın problem cümlesi “İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin Sosyal Bilgiler
dersinde geçen “cumhuriyet ve demokrasi” kavramlarıyla ilgili bilgi düzeyleri nedir?
biçiminde ifade edilmiştir.
1.2.Araştırmanın Amacı
Araştırmanın genel amacı; İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin “Sosyal Bilgiler”
dersindeki cumhuriyet ve demokrasi kavramlarıyla ilgili bilgilerinin çeşitli açılardan
incelenmesidir.
Araştırmanın bu genel amacına ulaşmak için aşağıdaki sorulara yanıt aranmıştır:
1. Öğrencilerin Kavram Başarı Testi’ndeki başarı oranları nedir?
2. Öğrencilerin cumhuriyet kavramı ile ilgili olan her örneği, örnek olarak
sınıflama oranı nedir?
3. Öğrencilerin cumhuriyet kavramı ile ilgili olan her örnek olmayanı, örnek
olmayan olarak sınıflama oranı nedir?
4. Öğrencilerin demokrasi kavramı ile ilgili olan her örneği, örnek olarak
sınıflama oranı nedir?
5. Öğrencilerin demokrasi kavramı ile ilgili olan her örnek olmayanı, örnek
olmayan olarak sınıflama oranı nedir?
6. Öğrencilerin cumhuriyet kavramı ile ilgili olan açıklamalı her örneği, örnek
olarak sınıflama oranı nedir?
7. Öğrencilerin cumhuriyet kavramı ile ilgili olan açıklamalı her örnek
olmayanı, örnek olmayan olarak sınıflama oranı nedir?
8. Öğrencilerin demokrasi kavramı ile ilgili olan açıklamalı her örneği, örnek
olarak sınıflama oranı nedir?
9. Öğrencilerin demokrasi kavramı ile ilgili olan açıklamalı her örnek olmayanı,
örnek olmayan olarak sınıflama oranı nedir?
4
10.Öğrencilerin yalnızca ad olarak verilen örneklerle, açıklamalı olarak verilen
örneklerin devlet şeklini (cumhuriyet) doğru cevaplama oranları arasında ne
gibi farklılıklar vardır?
11.Öğrencilerin yalnızca ad olarak verilen örneklerle, açıklamalı olarak verilen
örneklerin siyasi rejimini (demokrasi) doğru cevaplama oranları arasında ne
gibi farklılıklar vardır?
12. Cumhuriyet kavramıyla ilgili olarak ÜAVAÖ testine,
a) Doğru cevap veren öğrencilerin açıklamaları ne gibi özellikler
göstermektedir?
b) Yanlış cevap veren öğrencilerin açıklamaları ne gibi özellikler
göstermektedir?
13.Demokrasi kavramıyla ilgili olarak ÜAVAÖ testine,
a) doğru cevap veren öğrencilerin açıklamaları ne gibi özellikler
göstermektedir?
b) yanlış cevap veren öğrencilerin açıklamaları ne gibi özellikler
göstermektedir?
1.3.Araştırmanın Önemi
Alanyazın incelendiğinde, kavram öğrenme veya kavram öğretimi ile ilgili
araştırmaların, öğrencilerin kavramları anlama-kazanma düzeyleriyle veya öğrencilerin
kavram yanılgıları ile ilgili olduğu görülmektedir (Akbaş, 2002; Ülger, 2003; Çakmak,
2006; Kaya, 2006; Yurtseven, 2006). Bu araştırmalarda genellikle öğrencilerin başarı
düzeylerinin belirlendiği fakat öğrencilerin, kavramların hangi içerik öğesinde ne gibi
eksikliklerinin veya yanlışlarının olduğunun belirlenmediği görülmektedir.
Bu araştırma ise öğrencilerin, cumhuriyet ve demokrasi kavramlarının hangi
içerik öğesinde başarılı, hangi içerik öğesinde başarısız olduğunu ortaya koyması ve bu
doğrultuda öneriler getirmesi açısından önemlidir.
1.4. Araştırmanın Sayıltıları
1. Öğrencilerin Kavram Başarı Testine, ÜAOÖT I’e ve ÜAOÖT II’ye,
ÜAVAÖT’ ne içtenlikle cevap verdikleri varsayılmıştır.
5
1.5. Araştırmanın Sınırlılıkları
Araştırmanın sınırlılıkları ise aşağıdaki gibi belirtilebilir.
1.Araştırma Diyarbakır ilinde bulunan 3 resmi ilköğretim okulu ile Şanlıurfa
ilinin Siverek ilçesindeki resmi 1 ilköğretim okulu ile sınırlıdır.
2.Araştırmada ölçme aracı olarak Kavram Başarı Testi, ÜAOÖT I ve II,
ÜAVAÖT kullanılmıştır
3.Araştırma İlköğretim 6.ve 7. Sosyal Bilgiler dersinde öğretilmesi öngörülen
cumhuriyet ve demokrasi kavramları ile sınırlıdır.
1.6.Tanımlar
Kavram: Kavramlar, ortak özellikleri olan nesne, olay, fikir ve davranışların
oluşturduğu sınıflamaların soyut temsilcileridir (Fidan,1985, 98)
Kavram Analizi: Kavramın tanımının, hiyerarşisinin, ayırt edici olan ve olmayan
özelliklerinin, örnek olan ve olmayanlarının belirlenmesidir.
Cumhuriyet: Yöneticilerin, belli aralıklarla yapılan seçimler sonucunda seçilmesine
dayanan devlet şekli (Gözler, 2007; Öztekin, 2007; Tanilli, 2001).
Demokrasi: Birden çok siyasal partinin bulunduğu ve hepsinin iktidar olma şansının
mevcut olduğu, halkın rızasına dayanan, iktidarın serbest ve düzenli aralıklarla
tekrarlanan seçimlerle çoğunluğun oyuyla başa geldiği ama yönetirken çoğulculuk
ilkesine dikkat ettiği, temel hak ve özgürlüklerin güvence altına alındığı siyasi bir
rejimdir (Bozkurt, 2008; Gözler, 2007; Hakyemez, 2004; Lijphart 2006; Özbudun,
2005; Öztekin, 2007; Tanilli, 2001; Eroğul, 2002).
1.7.Kısaltmalar
KBT: Kavram Başarı Testi
ÜAOÖT I: Ülke Adlarından Oluşan Örnek Testi (Cumhuriyet Kavramıyla İlgili)
ÜAOÖT II: Ülke Adlarından Oluşan Örnek Testi (Demokrasi Kavramıyla İlgili)
ÜAVAÖT: Ülke Adlarının Verilmediği Açıklamalı Örnek Testi
6
BÖLÜM II
KURAMSAL AÇIKLAMALAR VE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR
Bu bölümde kuramsal açıklamalara ve ilgili araştırmalara yer verilmiştir.
2.1. İçerik
Varış (1996,114) içeriği, olguların ve olayların, ezberlenmek üzere, ansiklopedik
bir şekilde bir araya getirilmesi değil, fakat yaşama alanlarının anlam taşıyan
bölümlerinin aktif bir çabayla düzenlenmesi olarak tanımlamış ve içeriği ikiye
ayırmıştır:
Normatif içerik: Değer yargılarından, normlardan ve standartlardan oluşur,
insanların nasıl hareket etmesi ne gibi tercihler yapması gerektiğini açıklar. “Neden
oldu? , Nasıl olmalıydı? İyi mi yoksa kötü mü oldu?” gibi sorulara cevap arar.
Değerlendirmeye yöneliktir.
Betimsel içerik: Olgu ve ilkelerden oluşur. “ Ne oldu? Nerede, ne zaman oldu?
Kim yaptı?” gibi sorulara cevap arar. Bilgi vermeye yöneliktir.
Eğitim programının dört temel öğesinden biri olan içerik, istenilen amaçları
kazandıracak bilgi bütünüdür. Öğretim programında ‘ne öğretelim’ sorusunun cevabıdır
(Demirel, 2007,120).
Erdem (1994) içeriği, her biri kültürün belli bir bölümünü inceleyen konu
alanlarından, eğitimsel hedefler doğrultusunda seçilen olgu, kavram, ilke ve
genellemelerin, bazı sistematik bağlarla birleşerek oluşturdukları bilgi bütünleri olarak
tanımlar.
Bir öğretim programı tasarlanırken önce öğrenciye kazandırılması istenen
amaçlar belirlenir ve daha sonra bu amaçları kazandırabilmek için uygun içerik seçimi
yapılır. Seçilen içeriğin amaçlarla tutarlı, öğrencinin seviyesine uygun, somuttan soyuta,
7
kolaydan zora bilinenden bilinmeyene, birbirinin ön koşulu olacak şekilde mantıklı bir
tutarlılıkla düzenlenmiş olması gerekir (Demirel, 2006, 45).
Okullarda
öğrencilerde
istendik
davranışlar
gerçekleştirilmeye
çalışılır.
Belirlenen amaçlara bağlı olarak öğretmenlerin seçilen içeriği sıralaması gerekmektedir.
Seçme ve sıralama işi yapılırken pek çok etkenin aynı anda göz önünde bulundurulması
birbiriyle uygunluğunun sağlanması gerekmektedir (Kılıç,2004, 20).
Coşkun’un (2007) çeşitli kaynaklardan aktardığına göre öğretim ile ilgili
değişkenler üç başlık altında toplanmaktadır. Bu değişkenler şunlardır:
1. Öğretim durumu değişkenleri: öğrenci özellikleri, öğretim çevresinin
özellikleri ve kurumun amaçlarını kapsar.
2. Konu alanı değişkenleri: içerik ve öğrenmeyle ilgili özellikleri kapsar.
3. Öğretim stratejisi değişkenleri: sunu stratejileri, yapılandırma stratejileri ve
yönetim stratejilerini kapsamaktadır.
Öğretim ile ilgili değişkenlerden biri de içeriktir. İçerik hem diğer değişkenleri
etkilemekte hem de diğer değişkenlerden etkilenmektedir.
Öğretmenler genel program çerçevesine belli bir esneklikle bağlı kalmak koşulu
ile hangi bilgiyi hangi sırada verecekleri, kaç örneğin yeterli olacağı, ne tür bir alıştırma
yapmak gerektiği, bilginin sıralanış biçimi, sorulacak soru sayısı… vs. gibi konularda
kendi
bilgi
ve
deneyiminden
yararlanır
(Coşkun,2007,84).
İçeriğin
sunumu
öğretmenden öğretmene farklılık göstermektedir. Bazı öğretmenlerin öğretimi
gerçekleştirebilmek için ders öncesinde içeriği en iyi öğretebilecek yöntem, doğru
örneklerin seçimi ve sıralaması, süre, değerlendirme ölçütü ile ilgili düşünmüş olması
ya da bir ön hazırlık yapmış olması, bazı öğretmenlerin ise içeriğin sunumunu ders
kitaplarındaki konu sıralamasının aynısı şeklindeki uygulamaları öğretim çıktılarında
farklılıklara neden olmaktadır.
8
2.1.1. İçerik Türleri
Öğretilmesi gereken içerik türüne göre kullanılacak yöntem ve teknikler,
ayrılacak zaman, ölçme ve değerlendirme şekilleri de değişirken, bu durum öğretim
sonundaki çıktının da değişmesine neden olmaktadır. Aşağıda içerik türleri kısaca
tanımlanmıştır:
Olgu: birbirinden farklı olan nesne, durum, olay adlarını ve tarihlerini kapsayan
bilgi türüdür. Olgu türündeki bilgilerin olduğu gibi öğrenilmesi zorunludur.
Kavram: ortak özellikleri paylaşan ve aynı isimle anılan nesne, sembol, olaylar
topluluğudur.
İşlem: Bir amacı gerçekleştirmek için, bir sorunu çözmek için ya da bir ürün
elde etmek için düzenlemiş sıra ve adımlardır. İşlemler ilkelerden çıkarılmaktadır, ilgili
konu alanındaki açıklamalara dayanılarak oluşturulmaktadır (Akt: Coşkun, 1999, 25).
İlke: Olgu ve olaylara nedensellik ilişkisi içinde açıklama getiren, genelleme
niteliğinde olan bilgilerdir (Akt: Coşkun,1999, 24).
Araştırma konusunun içerik türlerinden biri olan kavramlar ile ilgili olması
nedeniyle bu konu hakkında ayrıntılı bilgi verilmesi uygun görülmüştür.
2.2. Kavram Nedir?
“Kavram nedir?” sorusu Sokrates‘ten beri felsefenin temel sorularından biri
olmuştur. Soru, filozofları birbirine katmış çatıştırmış bir sorudur. Sokrates’ten
Aristotales, Hume ve Kant’a kadar birçok filozof, bu konudaki farklı yaklaşımlarına
rağmen, temelde, kavramı, bir şeyin
(objenin) zihindeki ve zihne ait tasarımı
saymışlardır (Özlem, 2006, 65).
Kavram, benzer nesneleri, insanları, olayları, fikirleri, süreçleri gruplamada
kullanılan bir kategoridir. Kavramlar bireyin bir grup varlık, olay, fikir ve süreçleri,
diğer gruplardan ayırt etmesini sağladığı gibi, diğer grup varlık, olay, fikir ve süreçlerle
ilişkiler kurmasına da yardım eder. Örneğin; psikoloji, sosyoloji, eğitim psikolojisi vb.
kavramlar her bir bilim dalını diğerlerinden ayırt etmemizi sağladığı gibi, bir bilim
dalının diğer bilim dallarıyla ilişkilerini kurmamıza da yardım eder (Senemoğlu, 2005,
511).
9
Kavramlar, yaşam boyunca öğrendiğimiz ve deneyimlerimizi işlevsel kılarak
yaşam ilişkilerimizi kolaylaştıran önemli öğrenme ürünlerinden biridir. Çocukluktan
emekliliğe değin edindiğimiz deneyimleri, ortak özelliklerden hareketle, kendimizce
anlamlı kategorilere ayırmakta ve böylece daha kolay algılayabilmekteyiz. Genel olarak
kavram adını verdiğimiz bu sınıflamaların her biri kendi içinde benzer özellikleri
paylaşan nesne görüş ve olayları kapsamaktadır (Şimşek, 2006, 27).
Tepkide bulunduğumuz soyutlamalar kavram olarak bilinmektedir. Örneğin
kaşık sözcüğüyle sadece nesnenin fiziksel niteliğine tepkide bulunulmaz fakat nesneler
sınıfına özelliğini veren soyut niteliklerine de tepkide bulunulur (Özyürek,1983, 348).
Kavramlar somut nesne ya da olaylar değil, onları belirli guruplar altında topladığımız
soyut düşünce birimleridir. Kavramlar gerçek dünyada değil, düşüncelerimizde vardır.
Gerçek dünyada kavramların ancak örnekleri bulunabilir (Kırıkkaya ve Güllü, 2008).
Seslerle
kavramlar
simgelenmektedir.
Eğitim
ortamında
öğretmen
ve
öğrencilerin aynı kelime ve seslerle simgeledikleri kavramları anlama düzeyleri çok
farklı olabilir. Bu farkı, kavramla ilgili yaşantı düzeyi belirlemektedir. Genellikle
değişik kavramlarla öğretmenlerin yaşantıları öğrencilerinkinden çok daha fazladır.
Yani kavramlar öğretmenlerde çok daha önceden gelişmiştir. Bireyler bildikleri
kavramlardan söz ederken onları hafife alırlar, basitleştirirler. Bu durum da kavram
öğretme süreçlerini etkileyebilmektedir. Özellikle nitelikler ve ilişkiler arasında bağın
kurulduğu basit soyut kavramlarda bu durumla sıkça karşılaşılmaktadır. Öğrenciye
kavram sistemlerini kazandırarak onun çevresine daha donatımlı bir biçimde uyumu
sağlanır.
Bu
da öğretimin
temel amaçlarındandır.
Bu
amacın
öğrencilerde
gerçekleştirilebilmesi için eğitim personelinin ve öğretmenlerin kavram öğrenme ve
öğretme konusunda donatılmış olması gerekir (Özyürek, 1983, 349).
Sözcük kavramın adı iken, kavram ise sözcüğün anlamıdır (içlemidir). Kavram
adı olan sözcüklere terim denir. Örneğin ‘insan’ terimi bin yıllardan beri ‘insan’
kavramına verilen ad olagelmiştir; ama bilgimiz arttıkça ‘insan’ kavramının içlemi de
genişlemektedir. Bu yüzden, terim durağan şey ve sadece bir adlandırmadır. Kavram
ise, bilgimiz arttıkça durmadan genişleyen bir hazne görünümündedir. Yine bu yüzden,
‘kavram’ denince terimi değil, terimin anlamını kastetmiş oluruz ( Özlem,2003, 9).
10
Kavramın işlevini Özlem (2006) şöyle ifade etmektedir : “ kavram yapma
yoluyla nesnelerin sınırsız çokluğunu az sayıda grup, küme ve sınıf adı altında toplamak
suretiyle büyük bir düşünsel ekonomi sağlamakla kalmayıp evrene kuşbakışı
bakabiliyorsak; bu, nesneler hakkındaki bilgimizi özet halinde içeren, depo eden
kavramlar aracılığıyla olmaktadır”.
Doğru iletişimin kurulması ve toplumsal uzlaşının sağlanabilmesi için kullanılan
ortak kavramların herkesin zihninde aynı şeyi ifade ediyor olması gerekmektedir. Bu
nedenle kavramların “herkesin zihninde aynı anlamı oluşturacak şekilde” kazandırılması
gereklidir (Doğan, 2007, 2). Kavramlar düşüncelerimize yön veren başka insanlarla
sağlıklı iletişim kurabilmemizi sağlayan bilginin yapı taşlarıdır. En iyi iletişim
kavramsal düşünme düzeyleri eşit olan insanlar arasında gerçekleşir. Çünkü iletişim
sırasında adı geçen kavramların iki taraf açısından da aynı ve doğru anlamıyla biliniyor
olması gerekmektedir.
Kavramsal bilgi sözel bilgilerin anlamlı ve kullanışlı yapılar biçiminde
bütünleştirilmesinden oluşmaktadır. Başka bir deyişle, kavramlar, miktar olarak sonsuz
gibi görünen sözel bilgileri belirli yapılara kavuşturmakla ortaya çıkmaktadır. Ayrıca,
kavramsal bilgiler, belirli bir alandaki sorunları çözebilmek için gerekli olan işlemsel
bilgileri geliştirmek amacıyla da kullanılmaktadır. Bu yönüyle ele alındığında,
kavramlar, sözel ve işlemsel bilgiler arasında bir bağlantı ya da köprü görevi
görmektedir (Şimşek, 2006, 28).
2.3. Kavram Öğrenme
Öğrenciler kavram bilgisini gözlemleri ve deneyimlerinden ya da öğretim yoluyla
kazanırlar. Çoğu öğrencinin gözlem ve deneyim yoluyla birçok kavram öğrenmesine
rağmen, kavram öğrenme okul programının önemli bir parçasıdır. Kavramsal bilginin
normal gelişimi soyutlama, genelleme, sınıflama, kavram ve semboller arasındaki
ilişkiyi saptamaya dayanır (Ausubel, 1968, Akt: Prater,1993,1-3).
Kavram öğrenme bir yapılanma ve yapılandırma işidir. Klausmeier(1992, 273274) kavram öğrenmenin dört aşamada gerçekleştiğini aşağıdaki şekilde anlatmıştır:
11
1.Somut Düzey: Öğrenci daha önce karşılaştığı bir öğeyi daha sonra tekrar
karşılaştığı bir öğe olduğu şeklinde tanırsa kavram, somut düzeyde öğrenilmiş
olmaktadır. Somut düzeyde kavramın oluşmasında yer alan zihinsel süreçler bir öğeyi
ondan farklı olanlardan ayırt etme işleminden oluşmaktadır.
2.Tanıma Düzeyi: Öğrenci daha önce karşılaşılan bir öğeyi farklı bir
perspektiften görüp tanımlayabildiğinde o kavramı tanıma düzeyinde kazanmış
olmaktadır. Somut düzeydeki tüm zihinsel süreçler tanıma düzeyinde de bulunur.
3.Sınıflama Düzeyi: Bir öğrencinin sınıflama düzeyinde kavramı kazanabilmesi
için en az iki öğenin eş, denk olduğunu tanıyabilmesi gerekir. Sınıflama düzeyinde
kavram öğrenilmesinde öğrenci hem tanıma düzeyindeki süreçleri hem de yeni bir süreç
kullanır. İki farklı öğenin denk olduğunu genelleyebilmesi sınıflama düzeyinde ortaya
çıkan yeni süreçtir. Bu tür bir kavram oluşması öğrencinin bir öğenin tüm örneklerini
tanımlayabilmesine kadar, farklılarını da ondan ayırt etmesine kadar devam eder.
Senemoğlu (2005,516)
çocuğun farklı renk ve biçimlerdeki kurşunkalemleri
eşdeğer olarak aynı grupta görmesi, bu sırada dolma kalem, pastel kalem, boya kalemi
kavramlarını öğrenmiş olmasını sınıflama düzeyinde kavram öğrenmeye örnek olarak
göstermiştir.
4.Soyut Düzey:
Öğrenci bir öğenin tüm örneklerini ve örneğe uymayan tüm diğer örnekleri
tanıyarak, kavramın ismini ve onun özelliklerini vererek, terimlerin uzmanlarca
yapılmış tanımlarını söyleyerek ve o kavramı ona yakın kavramlardan ayıran önemli
özellikleri söyleyerek, bir kavramı soyut düzeyde kazanmış olduğunu gösterir.
Kavram öğrenme birey dünyaya geldiğinde başlar, ölünceye kadar devam eder.
Çocuklar okul öncesi dönemde kavram örneklerini deneyimleri yoluyla edinirler.
Kavram öğrenmenin planlı bir şekilde öğretimi ise okullarda gerçekleşir.
Mechner (1965), kavram kazanımını bir sınıf içindeki genelleştirme ve sınıflar
arasındaki ayırım olarak belirtir. İki işlem de eş zamanlı olarak değerlendirilmediği
12
sürece kavram kazanımından bahsetmenin mümkün olmadığını vurgulamaktadır
(Akt:Tennyson, Woolley , Merrill, 1971).
Genelleme, ilgilendiğimiz varlıkları ortak özelliklerine göre bir grupta toplama
ve bu guruba ad vermedir.
Kişi kavramlarını çoğu halde sınırlı sayıda gözlem ve deneyimlerden
genellemelere giderek geliştirir. Aynı şekilde önceden tasarlanmış deneylerden bir
takım sonuçlar çıkararak bir genel ilkeye varmak da genellemedir. Çocuk bir tek kuş
görmüş olsaydı, kuş kavramını geliştiremezdi. Fakat çocuk birçok kuşu gözledikten
sonra onların ortak özellikleri olan tüylü olmak, uçmak, yumurtlayarak üremek gibi
niteliklerden genellemeye varırsa zihninde kuş kavramı oluşur
(http://www.yok.gov.tr/egitim/ogretmen/kitaplar/kimya/unite4.doc).
Genelleme süreci aslında burada açıklandığı kadar basit değildir. Bir insanın
genellemelerine etki eden birçok etken vardır ve genellemelerin hatalı olabileceği
unutulmamalıdır. Kavram gelişiminde genelleme ilgilendiğimiz varlıkları ortak
özelliklerine göre bir kategoride toplama ve kategoriye ad verme sürecidir. Bu süreçte
ilgilendiğimiz varlıkların hepsine ulaşmamız mümkün değildir. Bu kategoriye dâhil
varlıkların ancak bir kısmı gözlenebilir, fakat kategorinin tümüne ilişkin genelleme
yapılamaz. Kategoriye dâhil olmayacak varlıkları kategorideymiş gibi düşünmek önemli
bir hata kaynağıdır. Buna aşırı genelleme(over-generalization) denir. Bu kategoriye
dâhil olması gereken bir varlığı dışarıda bırakmak da gereğinden az genelleme-dar
genellemedir (Yağbasan ve Gülçiçek, 2003).
Ayırım, genellemenin aksine bu süreçte olayların ve varlıkların birbirine
benzemeyen özelliklerini görebilmeye dayanır.
Psikologlar bu süreci birbirine benzer iki uyarıcıyı ayırt edip her birine
farklı tepkide bulunma diye tanımlarlar. Bu süreç genellemenin aksine, varlıkların ve
olayların birbirine benzemeyen özelliklerini görebilmeye dayanır. Turunç, portakal,
mandalina gibi meyvelerin ortak niteliklerinden genellemeyle turunçgil kavramına
ulaşılır. Portakal ve mandalinanın birbirine benzerlikleri yanında, koku, renk, tad,
büyüklük, şekil gibi özelliklerinin de ayrılıkları vardır. Mandalinalara özgü olup
13
portakallara özgü olmayan özellikler görülebildiğinde, turunçgil meyvelerin bir grubu
mandalinalar kategorisinde toplanır. Böylece zihnimizde geliştirdiğimiz kavram
mandalina olur. Kavram geliştirmede ayırım süreci genelleme süreci kadar önemlidir.
Ayırımları
yapabilmek
genelleme
yapmak
kadar
kolay
değildir.
Ayırımlar
kavramlarımızda netleşmeye ve bilgilerimizde kesinleşmeye götürür
(http://www.yok.gov.tr/egitim/ogretmen/kitaplar/kimya/unite4.doc).
Tanımlama, bir kavramı sözcüklerle anlatan önermeyi oluşturmaya dayanır,
aslında bilinmeyen bir kavramı tanımlama, onu bilinen diğer kavramlarla anlatma
demektir. Tanımlar da hatalı olabilir. Bir tanım bir kavramı oluşturan kategorinin gerçek
elemanlarından birini dışarıda bırakıyorsa kavramın anlamını daraltır. Penguenleri
dışarıda bırakan kuş tanımı dar olduğu için hatalıdır. Yarasaları içine alan bir kuş tanımı
ise kategoriye dâhil olmaması gereken bir elemanı kapsadığı için hatalıdır
(http://www.yok.gov.tr/egitim/ogretmen/kitaplar/kimya/unite4.doc).
2.4.Kavramların Hatalı Sınıflandırılması
Literatürde kavramlar öğrenilirken genelleme, ayırma ve tanımlama ile ilgili
işlemlerde bazı yanlışlıkların yapıldığı belirtilmektedir. Aşağıda bu yanlışlıklar
hakkında bilgi verilmektedir.
2.4.1.Aşırı Genelleme (Overgeneralization)
Aşırı genelleme hatası, az sayıda ya da birbirine çok benzeyen örnekleri gören
öğrencilerde ortaya çıkar. Bu öğrencilere, kavram öğretimi sırasında yalnızca örnek
durumlar gösterilmiş ve örnek olmayan durumlardan kaçınılmış olabilir. Eğer
gördükleri her şey aynı kavramsal küme içinde yer alıyorsa, öğrenciler kolayca yeni
uyarıcının da örnek olduğunu düşünebilirler. Çözüm olarak, örnek durumlar kadar örnek
olmayan durumların da gösterilmesi ve her durumun örnek ya da örnek olmama nedenin
iyice açıklanması gerekir (Şimşek,2006, 33).
Çocuk
sıvıların
akıcılık,
bulunduğu
kabın
şeklini
alma,
vb.
gibi
özelliklerinden hareket ederek çamur ve ince kum gibi varlıkları da bulundukları kabın
şeklini aldıkları için sıvı sayarsa, gereğinden fazla genelleme hatasına düşmüş olur
http://www.yok.gov.tr/egitim/ogretmen/kitaplar/kimya/unite4.doc).
14
2.4.2. Yetersiz Genelleme (Undergeneralization)
Dar genelleme hatası, bir kavramın örneğinin ayırt edilememesi biçiminde
ortaya çıkmaktadır. Yeni durum, kavrama örnek olduğu halde, öğrenci örnek olmadığını
söyler. Bu sorun çok sayıda örnek olmayan durum göstermekten ve örnek durumlardan
kaçınmaktan ileri gelmektedir. Çözüm olarak örnek durum ve örnek olmayan durum
dengesinin iyi kurulması gerekmektedir(Şimşek, 2006, 34).Dar genelleme oluştuğunda,
birey, kavramın örneği olan durumları ayırt edemez, bu sınıfa dâhil olması gereken bir
durumu dışarıda bırakır.
Gereğinden fazla genelleme bir kavramın anlamının sınırının aşılmasına, gereğinden az
genelleme ise anlamın daraltılmasına yol açar. Sıvı kavramıyla ilgili olarak şu örnek
verilebilir: Çocuk sıvılarla ilgili deneyimlerini süt, çay, su, vb. gibi içilen örneklerle
kazandıysa, şampuan onun için sıvı değildir. Bu, sıvı sayılması gereken bir örneği
kategori dışı bırakmaktır; içilmeyen sıvılar olamayacağı gibi yanlış bir düşünceye
götürür (http://www.yok.gov.tr/egitim/ogretmen/kitaplar/kimya/unite4.doc).
2.4.3.Kavram Yanılgısı (Misconception)
Kavram yanılgıları fikri, mantıklar çatışması hipotezine dayanır: Nesnel ve öznel
mantığın çatışmasından kaynaklanır. Nesnel mantık (objective logic) formal kavramları
temsil eder. Öznel mantık
(psycho logic)
da kavram yanılgılarını temsil eder.
Yapılandırmacılar öznel mantığın ( psycho logic) kavram gelişiminde özel bir
fonksiyona sahip olduğuna inanırlar. Öğrenciler bilgiyi ilkin yanlış yorumlanmış bakış
açılarından öğrenirler. İlerledikçe giderek bilgilerini arıtır ve yeniden organize ederler.
Yapılandırmacılara göre kavram yanılgısı, dikkatsiz öğretim yüzünden sonraki
öğrenmelerde değişmeyen, öğrencilerin geliştirdiği yanlış fikirlerdir (Ben-Hur, 2006).
Yanlış kavramsallaştırma (misconception) hatası, bir kavramın tanımını
anlamada ve bu tanıma uygun örnekleri ya da örnek olmayan durumları belirlemede
zorluk yaşanmasıdır Şimşek (2006, 34-35).
Klausmeier (1992, 274) tanımlama ve sınıflama düzeyi süreçlerinden herhangi
birinin
başlangıcında edinilen kavramlar
için, “temel, olgunlaşmamış,
ilkel”
sözcüklerini kullanmıştır. Buna kavram yanılgısı (misconception) dememektedir.
15
Öğrenci kavramı sınıflama düzeyinde bilse bile, uzman düzeyinde öğrenemez. Çünkü
ön şart olarak gerekli olan zihinsel süreçler işler vaziyette değildir. Öğrenci temel
düzeyde kavramı öğrense de o öğeye ait olan zor örnekleri tam olarak tanıyamaz. Hatalı
çıkarımlarda bulunur. Klausmeier, kavram yanılgısı ise kavram oluşması için ön şart
olan zihinsel süreçlere sahip ama birkaç eksiklik ya da yetersizlik gösteren öğrencilerde
gerçekleşir demiştir.
Kavram yanılgılarını Novak ‘ön kavramlar’, Driver ve Easley
‘alternatif
kavramlar’ , Helm ‘kavram yanılgıları’ , Sutton ‘ çocukların bilimsel içgüdüleri’ ,
Gilebert, Watts ve Obserne ‘çocukların bilimi’ , Halloun ve Hestenes ‘ genel duyu
kavramları’, Pines ve West ‘kendiliğinden oluşan bilgiler’ olarak adlandırmışlardır
(Eryılmaz ve Tatlı, 1999; Akt:Yağbasan ve Gülçiçek, 2003).
Kavram yanılgısı ile ilgili en bilinen tipik örnek dünya ve güneş arasındaki
ilişkidir. Çocuklar büyürken onlara yetişkinler tarafından ‘güneş doğuyor ve batıyor’
denmektedir. Çocuklar da güneşin dünya etrafında döndüğünü hayal ederler. Daha
sonraki yıllarda okulda öğrencilere öğretmenleri tarafından dünyanın eksen üzerindeki
dönüşleri anlatıldığında, öğrenciler kendilerine anlamlı gelen gözlemlerine dayanan
zihinsel imgelerini silme ve yerine onlar için sezgisel olarak kabul edilemez bir başka
modeli yerleştirme gibi zor bir görevle karşı karşıya kalırlar. Bu görev öğrenciler için
önemsiz değildir, onlar dünyayı anlamada kullandıkları bilginin zihni çerçevelerinin
tümünü bozmak zorunda kalırlar (Committee on Undergraduate Science Education ve
Natioanal Research Council,1997, 28).
Committee on Undergraduate Science Education ve Natioanal Research Council
(1997, 28) kavram yanılgılarını aşağıdaki gibi sınıflandırılmıştır:
Önyargılı Kavramlar-Önceden Edinilmiş Kavramlar (Preconceived Notions):
Günlük deneyimlerde köklenmiş popüler kavramlardır. Örneğin birçok insan yer
altındaki suyun bir akarsuya akmak zorunda olduğunu düşünmektedir. Çünkü
yeryüzünde gördükleri sular bir akarsuya akmaktadır. Önyargılı kavramlar öğrencilerin
ısı, enerji ve yerçekimi ile ilgili görüşlerini istila etmektedir.
16
Bilimsel
Olmayan
İnançlar
(Nonscientific
Beliefs):Öğrencilerin
bilimsel
kaynaklardan çok başka kaynaklardan öğrendiği dini ve mitsel bilgiler gibi görüşleri
içermektedir. Örneğin bazı öğrenciler dünyanın oluşumu ile ilgili bilgileri din öğretimi
kapsamında öğrenmektedir.
Kavramsal Yanlış Anlamalar(Conceptual Misunderstanding) : Bilimsel bilgilerin
öğrencilerin zihinlerinde paradokslara engel olacak bir düzende yapılanamaması sonucu
kendini göstermektedir. Öğrenciler bu karışıklıklara bir çözüm üretmek amacıyla yanlış
ve zayıf modeller geliştirmekteler bunun bir sonucu olarak, öğrenciler kavramlar
hakkında kuşku duymaktadırlar.
Konuşma Dilinden Kaynaklanan Kavram Yanılgıları (Vernecular Misconception):
Günlük yaşamda ve bilimsel içerikte bir anlamı olan kelimelerden ortaya çıkmaktadır.
Bir jeoloji profesörü öğrencilerin ‘buzulların geri çekilmesini’ anlamada problemler
yaşadıklarını ifade etmiştir. Çünkü öğrenciler buzulları duran, etrafında dönen, zıt
yönde hareket eden olarak betimlemektedirler. “Geri çekilme” kelimesi yerine “erime”
kelimesinin kullanılması öğrencilerin ‘buzulun önuçları üst uçlarına göre daha hızlı erir”
gibi doğru yorumlama yapmasını destekleyecektir.
Olgusal Kavram Yanılgıları (Factual Misconceptions) : Genelde erken yaşlarda
öğrenilen ve yetişkinlikte de tartışmasız kabul edilen olarak kalan bilgilerdir. Örneğin
‘şimşek aynı yere iki kere düşmez’ düşüncesi inanç sistemine gömülü yanlış bir
düşüncedir.
Ders kitapları, öğretmen faktörü ve öğrencilerin daha önceki bilgilerinin
bilinmemesi, ders sırasında öğrencilerde gerekli kavramsal değişimin yapılanamaması,
kavram
yanılgılarının
oluşmasına
neden
olabilmektedir.
Dolayısıyla
kavram
yanılgılarının giderilmesi için öğrencilerin okuldaki eğitimleri boyunca kavramları
anlamlı öğrenmeleri ve gerekli ise kavramsal değişimlerinin ders sırasında yapılması
gerekmektedir (Yağbasan ve Gülçiçek, 2003).
Yeni konu öğretilmeden önce öğrencilerin hatalı sınıflama davranışları tespit
edilmelidir. Öğrencilerin bu hatalı sınıflama davranışlarıyla yüzleşmeleri sağlanmalıdır.
Öğrencilerin bilimsel modellere dayalı bilgilerini yeniden yapılaştırmalarına ve
17
içselleştirmelerine yardımcı olunmalıdır (Committee on Undergraduate Science
Education ve Natioanal Research Council,1997,29).
Kavramsal değişimin sağlanabilmesi için, dört stratejinin yerine getirilmesi
gerekmektedir: İlk olarak öğrenci kendi bilgisinin karşılaştığı bir problemin çözümünde
yetersiz kaldığını algılamalıdır. Aksi takdirde kendisine verilen yeni bilgiyi sorgulamak
istemeyecektir. İkinci olarak, öğrenci yeni bilgiyi kullanabilir bulmalıdır. Üçüncü olarak
öğrenci yavaş yavaş yeni bilgiyi kavradıkça bu bilginin daha mantıklı olduğuna, daha
önce karşılaştığı problemlere daha kolay çözüm bularak inanmalıdır. Son olarak, yeni
bilgi öğrenciye daha sonra karşılaşacağı problemlerin çözümünde kolaylık sağlamalıdır
( Yılmaz, Tekkaya, Geban ve Özden, 1999; Akt: Yağbasan ve Gülçiçek, 2003).
2.5.Öğrencilerdeki Hatalı Kavramsal Sınıflamaların Tespiti İçin Kullanılabilecek
Soru Tipleri
Öğrencilere sözlü ifade imkânı sağlanması ve yanlış kavramlarla karşı karşıya
getirilmesi çok önemlidir. Kavramsal yazılı ve sözel açıklamaların, yanlış kavramların
izole edilmesinde bir yöntem olarak kullanılabileceği önemle vurgulanmıştır (Yağbasan
ve Gülçiçek, 2003).
·
Essay tipi soruları (öğrencilerin herhangi bir konuyla ilgili sahip oldukları
kavramları
yazılı
olarak
ortaya
koymalarını
sağlayacak
şekilde
yapılandırılmış soru çeşitleri) cevaplandırmak öğrencilerin muhakemelerini
ortaya koyma şansı verir( Yağbasan ve Gülçiçek, 2003).
·
Öğrencilere sonuca dayalı testler yerine, olayların sebebini ve sürecini
açıklamaya yönelik soruların sorulması gerekir
(http://w3gazi.edu.tr/~bgunes/files/kavramyanilgilari/ky%20nasil%20duzeltil
ir.html).
·
İki aşamalı testler (two-tier test): Çoktan seçmeli testlere ikinci bir aşamanın
ilave edildiği “iki aşamalı testler”,öğrencilerin muhtemel yanılgılarının
orjiniyle ilgili verilerin elde edilmesini sağlamaktadır. Bu özelliğinden dolayı
da kavramlarla
ilgili uluslar
arası
literatürde
kullanılmaktadır ( Karataş ve Diğerleri, 2003).
yapılan çalışmalarda
18
İki aşamalı testler, öğrencilerin seçtikleri cevaplara ait gerekçelerini ve
yorumlarını dikkate aldığından önceki yaklaşımlara göre oldukça gelişmiş bir
yaklaşımdır. Puanlanması ve uygulanması kolay olan bu testle geçerli ve güvenilir
biçimde, öğrenci fikirleri daha etkili olarak değerlendirilebilmektedir (Kılıç ve Sağlam,
2009).
2.6.Sosyal Bilgiler Dersi Eğitim Programında Kavramların Yeri
Kavramlar somut değil soyut düşüncelerdir, dış dünyada değil insanın düşünce
sisteminde yer alırlar. Bir kavramın oluşması için duyusal veriler beyinde çok karmaşık
bir süreçten geçer. Formal eğitim bazı kavramların öğrencilerin zihninde oluşmasını
sağlamak amacıyla yapılır. Kavram öğretiminde yapılması gereken ilk iş,öğretilecek
hedef kavramları incelemek ve hangi düzeyde (hatırlama, kavrama, uygulama, analiz,
sentez)
verilmesi
gerektiğini
tespit
etmektir
(Şeker,
2003;
http://w3.gazi.edu.tr/~burak/U4.pdf).
Yeni öğretilecek kavramları öğrencilerin anlamalarını ve onların zihinlerinde bu
kavramların kalıcılığını sağlamak için yeni öğretilecek kavramlar ile mevcut kavramlar
arasında çelişki yaratacak durumlar kaldırılmalı, yeni ve önceki kavramlar arasında
öğrencilere anlamlı gelecek bir bağ kurulmalıdır. Bu yüzden, öğrencilerin sahip
oldukları ön bilgilerini ortaya çıkarmak ve bu bilgilerin bilimsel düşünce açısından
tutarlılığını belirlemek gerekir (Aydoğan ve Diğerleri, 2003).
Dersi yürütmekle görevlendirilmiş öğretmenler bu alanla ilgili bilgi ve beceriye
sahip olmalı, vatandaşlık, insan hakları, demokrasi kavramlarının içeriğini bilmeli bu
alanla ilgili gelişmelerden haberdar olmalıdır. Öğretmenler dersin sorumluluğu ve
rolünü üstlendikleri zaman derse ilişkin öğretmen profilini sergileyebilmeli ve bu dersi
kuru bilginin yüklendiği sıradan bir ders değil, yaşamın kendisi haline getirebilmelidir
(Arslan, 2005).
Cumhuriyet ve demokrasi gibi vatandaşlık eğitimi ile ilgili kavramlar, ilköğretim
II. Kademe 7. ve 8. sınıflarda 2007 yılına kadar “Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi”
dersi içinde verilmekteydi. Vatandaşlık dersi,2008-2009 öğretim yılından itibaren ders
olarak verilmemektedir.2005 yılında öğretim programındaki değişikliklerle beraber
19
Vatandaşlık dersi konularına 6. ve 7.sınıf Sosyal Bilgiler dersi programı içinde yer
verilmiştir.
Bireyin hayatı boyunca kullanacağı yeterli bir temel vatandaşlık eğitimi için,
ilgili kavramların ilköğretim süreci içerisinde doğru ve eksiksiz olarak öğretilmesi
gerekmektedir. Sosyal Bilgiler dersinde yer alan kavramlardan “cumhuriyet ve
demokrasi” kavramları, sosyal hayatla yakından ilişki olmasının yanında çoğu zaman
öğrencilere karmaşık ve soyut gelmektedir.
Vatandaşlık, genel olarak bireyi, bir devlete bağlayan hukuksal bir bağ olarak
tanımlanırsa vatandaşlık eğitimi ise bireylerin bu sürece katılımları için yapılacak
hazırlayıcı eğitim etkinlikleridir. Vatandaşlık eğitimi, vatandaş olarak genç insanların
sorumluluklarına ve rollerine tam olarak hazırlanmalarını sağlamak üzere yapılan
etkinlikler sürecidir ( Devies, 2000; Akt: Özbek, 2004).
Sağlam (2000),Sosyal Bilgiler dersini, demokrasinin uygulama alanı olarak
görmektedir. Sosyal Bilgiler dersinde öğrencilerin geliştireceği tutumun, demokrasinin
geleceği ile ilgili ipucu oluşturacağını ve bu dersin, öğrencilerin iyi bir birey, ülke,
bölge ve dünya vatandaşı olmalarını sağlayabileceğini belirtmiştir.
Bu araştırmada da öğrencilerin soyut bulduğu ve öğrenmekte zorluk çektiği,
devlet şekillerinden biri olan “cumhuriyet”, siyasi rejim türlerinden biri olan
“demokrasi” kavramlarına yer verilmiştir.
2.6.1.Kavram Analizi
Doğanay (2002,231) çeşitli kaynaklardan da yararlanarak kavramın özelliklerini
şöyle belirtmiştir:
Kavramların ismi, ayırt edici özellikleri, ayırt edici olmayan özellikleri ve
örnekleri vardır. Her kavramın bir ismi vardır. Kavramın ikinci özelliği ayırt edici
özellikleridir. Bu özellikler kavram sınıfına giren nesne, olay ve düşüncelerin ortak
özellikleridir. Örneğin çam, kavak, meşe, dut olarak adlandırdığımız nesnelerin ortak
özellikleri, hepsinin de kök, gövde, dal ve yapraklarının olmasıdır. Bu ortak özelliklere
20
ayırt edici özellikler denmektedir. Her kavramın ayırt edici özelliklerinin yanında, bir de
kavram kapsamındaki her örnek için farklı olan özellikler vardır. Örneğin çam, meşe,
kavak, dut ağaçlarının boyları, yapraklarının şekli, meyvesinin olup olmaması
birbirinden farklıdır. Bu özelliklere de ayırt edici olmayan özellikler diyoruz. Bu
özellikler, örneğin kavramın içinde olup, olmamasını değiştirmez. Eğer ayırt edici
(ortak) özellikleri taşıyorsa, yaprağın şekli ne olursa olsun, ister uzun ister kısa olusun
ya da meyvesi olup olmasın fark etmez, o ağaçtır. Kavramın özelliklerinden biri de
kavramın örnekleridir. Her kavramın pek çok örneği vardır. Kavramın ayırt edici
özelliklerinden bir ya da birkaçının bulunmadığı örneklere de örnek olmayan denir.
Doğanay’ın (2002)’de Martorella’dan aktardığına göre bir kavramın analizi
yapılırken,
·
Kavramın adı
·
Kavramın tanımı
·
Kavramın ayırt edici özellikleri
·
Kavramın ayırt edici olmayan özellikleri
·
Kavramın en iyi ve diğer bazı örnekleri
·
Kavramın örneği olmayan durumlar belirlenmelidir.
Kavram analizi ile bir kavramı oluşturan bilgilerin ortaya çıkarılması
hedeflenmektedir. Bu bilgilerin öğrenciye sunulması durumunda kavramların daha
doğru öğrenildiği ayrıca bu bilgilerin kavram öğrenmenin değerlendirilmesinde de ölçüt
olarak kullanılabileceği söylenebilir (Yükselir, 2006; Karaca, 2008).
2.7.İlgili Araştırmalar
Bu bölümde ilgili alanyazın taranmış, konuyla ilgili yapılan çalışmalar
kronolojik sırayla özetlenerek verilmiştir. Fen Bilimleri ve Matematik konularında
kavram öğretimiyle ilgili çalışmaların Sosyal Bilimler konularına göre daha fazla
olduğu gözlenmiştir. Fen Bilimlerinden ve Matematik alanından da birer çalışmaya yer
verilmiştir.
21
Coşkun (1999) , “Öğeleri Belirleme Kuramına Dayalı Kavram Öğretiminin
Akademik Başarı ve Kalıcılığa Etkisi”, isimli araştırmasında, öğretim kuramlarından
Öğeleri Belirleme Kuramına dayalı öğretimin geleneksel yöntemle yapılan öğretimden
farklı olup olmadığını belirlemeye çalışmıştır.
Yapılan araştırmada kavram öğretimine farklı bir bakış açısıyla bakılmış ve
Öğeleri Belirleme Kuramına göre işlenen derslerin başarıyı arttıracağı sonucuna
ulaşılmıştır.
Candan (1998) , “ Kavramlara Dayalı Tarih Öğretimi”, başlıklı çalışmasında
kavram öğretiminin tarih dersindeki yeri ve önemi, hangi metot ve tekniklerin
kullanılabileceğini araştırmıştır. Elde ettiği bulgular ışığında Anlam Çözümleme
Tabloları, Kavram Ağları, Kavram Haritaları gibi grafik malzemeler; tümevarım,
tümdengelim sözel yöntemler örneklendirilerek aktarılmıştır.
Yapılan çalışmada Tarih disiplininin temeli, kavramlara ve kavram öğretimine
dayanır sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmada kavramlara dayalı tarih öğretimi ile derslerin
daha ilginç ve zihinlerde kalıcı olabileceği savunulmuştur.
Akbaş (2002) , “İlköğretim 6. sınıf Öğrencilerinin Coğrafi Kavramları Anlama
Düzeyleri ve Kavram Yanılgıları” , isimli çalışmasını dünyanın özellikleri ve coğrafi
konumuyla ilgili olarak seçilen on dört kavramın 6. sınıf öğrencileri tarafından
anlaşılma düzeylerini belirlemek ve öğrencilerde görülen kavram yanılgılarını tespit
etmek için hazırlamıştır.
Yapılan çalışmada 6. sınıf öğrencilerinin sorulan kavramları yeterli düzeyde
anlayamadıkları ve bu kavramlarla ilgili birçok kavram yanılgısına sahip oldukları tespit
edilmiştir.
Sezen (2002), “ İlköğretim 7. Sınıf Öğrencilerinin Astronomi Kavramlarını
Anlama Düzeyleri ve Kavram Yanılgıları” başlıklı çalışmasında “dünya, gece- gündüz,
gezegen, yıldız, Güneş, Ay, uzay, yerçekimi gibi kavramlarının anlaşılma düzeylerinin,
kavram yanılgılarının neler olduğunu tespit etmiştir.
22
Yapılan araştırma sonunda öğrencilerin sadece %9 ‘luk kısmının araştırılan
kavramları tam olarak anladığı ve bu başarı oranının da çok düşük olduğu belirtilmiştir
Keskin (2003), tarafından yapılan “İlköğretim 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde
Öğrencilere Tarih Kavramlarının Kazandırılma Düzeyinin Araştırılması” , başlıklı
çalışmada Sosyal Bilgiler dersinde kavram öğretimiyle ilgili durumun saptanması ve
elde edilen bulgulara göre öneriler geliştirilmesi amaçlanmıştır. Geliştirilen yedi
öneriden biri de eğitim fakültelerinde kavram öğretimi ilgili bir ders olması yönündedir.
Yapılan araştırmada teze konu olan kavramların bilgi basamağındaki kalıcılık
düzeyleri tam öğrenme alt sınırı olan %70 ile karşılaştırıldığında 39 kavramdan sadece
11 ‘i tam öğrenme alt sınırının üstünde çıkmıştır. Kavrama basamağındaki kalıcılık
düzeyleri tam öğrenme alt sınırı olan %70 ile karşılaştırıldığında 11 kavramdan sadece 2
‘si tam öğrenme alt sınırının üzerinde çıkmıştır.
Şeker (2003),“İlköğretim Okulu 6.Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Kavramlarının
Kazanılmışlık Düzeyi” başlıklı çalışmasında 6. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarında yer
verilen kavramların öğrencilere ne düzeyde kazandırıldığını tespit etmek, öğrencilerin
okuduğunu anlama, anladığını ifade edebilme ve yeni düşünceler üretebilme yetenekleri
hakkında bilgi sahibi olmak ve öğrencilerin dilbilgisi alanındaki bilgilerini yoklamak
amaçlanmıştır.
Yapılan araştırmada kavramların bilgi ve kavrama basamağında verilen tarih ve
coğrafya konu alanındaki kavramların anlaşılmasında cinsiyete göre anlamlı bir fark
olmadığı, ders kitaplarındaki kavramların işlenişinin öğrencilerin bilişsel gelişim
düzeylerine göre yapılmadığı bu konuda herhangi bir model ve anlayışın bulunmadığı
gözlenmiştir.
Ülger (2003) , “ İlköğretim Okulu 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Kavramlarının
Kazanılmışlık Düzeyi”, başlıklı bir çalışma yapmıştır. Bu çalışmayla, kavramların
kazanılmasında, ilköğretim 7. sınıf Sosyal Bilgiler ders kitaplarında öğrencileri zorlayan
etkenleri saptamak, 7. sınıf sosyal bilgiler dersi kavramlarının anlama, seçip işaretleme,
örnekleme, eşleştirme, tamamlama bakımından 8. sınıf öğrencilerine ne derecede
kazandırıldığı saptanmaya çalışılmıştır.
23
Yapılan çalışmada öğrencilerin ders kitaplarını sıkıcı bulduğu, ders kitaplarında
kavramların öğrencilerin bilişsel düzeylerine göre verilmediği tespit edilmiştir.
Baloğlu (2003) ,“İlköğretim 6.Sınıf Öğrencilerinin Dünya ve Evren Konusu İle
İlgili Kavram Yanılgılarının Tespiti ve Bu Kavram Yanılgıları Üzerinde Öğretmen
Tutum Ve Davranışlarının Etkisi” başlıklı çalışmasında, ilköğretim 6. sınıf
öğrencilerinin dünya ve evren konusu ile ilgili algılamalarını ölçmek için öğrencilere,
öğretmenlerin bu konunun öğretimine yönelik tutum ve davranışlarını ölçmek için de
öğretmenlere bir anket uygulanmıştır.
Yapılan araştırmada Dünya ve Evren konusuyla ilgili öğrencilerin 2/5
(%40)’inden fazlasının ilgili kavramları yanlış kavradığı tespit edilmiştir.
Kaymak (2003) , “İlköğretim 6. Sınıf Öğrencilerinin Doğal Afetlerle İlgili
Kavramları Anlama Düzeyleri Ve Kavram Yanılgıları” , adlı çalışmasında doğal afet
kavramları ‘sel, heyelan, yangın, çığ, sis, don, şimşek’ kavramlarıyla ilgili konularda
formal eğitim almış ilköğretim 6. sınıf öğrencilerinin bu kavramları anlama düzeylerini
ve bu kavramlara ilişkin yanılgılarını tespit etmeyi amaçlamıştır.
Yapılan araştırmada eğitim programında doğal afetlerle ilgili konuların
öğretiminde yeterli başarı sağlanamadığı görüldüğünden doğal afetlerin eğitimi ve
öğretimine ilişkin öğretmenlere ve uzmanlara önerilerde bulunulmuştur.
Kaya (2005) , “ İlköğretim Okulu 6.Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Kavramlarının
Öğretimi” başlıklı çalışmasında sosyal bilgiler dersi kavramlarının nasıl verildiğini, en
iyi nasıl öğretilebileceğini belirlemeyi amaçlamıştır.
Yapılan araştırmada 6. sınıf sosyal bilgiler öğretmenlerinin kavram öğretimi
sürecinde ve ders işlerken öğrenciyi merkeze alan bir yaklaşım sergilemedikleri, bazı
yöntemlerin aktif olarak kullanılmasına rağmen, bazılarının ise (bulmaca hazırlama
tekniği) çok az kullanıldığı ortaya çıkmıştır.
24
Yılmaz (2005), “ İlköğretim 8. Sınıf Öğrencilerinin Atatürk İlke Ve İnkılâplarını
Kavrama Düzeyleri” adlı çalışmasında öğrencilerin Atatürk İlke ve İnkılâplarını
kavrama düzeylerinin ve bu düzeyi etkileyen faktörlerin neler olduğu incelenmiştir.
Yapılan araştırmada tutum ve başarı anketi uygulanmış, milliyetçilik ve laiklik
ilkelerinin öğrenciler tarafından tam olarak kavranmadığı ortaya çıkmıştır.
Adıgüzel (2006), tarafından yapılan “Mitoz ve Mayoz Hücre Bölünmesi
Konusundaki Kavram Yanılgılarının Tespiti ve Bu Konuda Fen Bilgisi Öğretmenlerinin
Çözüm Önerileri (Muğla İli Örneği)”) adlı çalışmada ilköğretim 8.sınıf öğrencilerinin
fen bilgisi dersinde mitoz ve mayoz hücre bölünmesi konusunda, bu kavramlarla ilgili
olarak yanılgılarının olup olmadığının belirlenmesi, kavram yanılgılarının sebepleri ve
giderilmesi için nelerin yapılması gerektiği konusunda fen bilgisi öğretmenlerinin
görüşlerinin alınması amaçlanmıştır.
Yapılan araştırmaya 8.sınıfta öğrenim gören 1180 öğrenci ve görev yapmakta
olan 65 öğretmen katılmıştır. Araştırma sonucunda öğrencilerin mitoz ve mayoz hücre
bölünmeleriyle ilgili yanılgılara sahip oldukları tespit edilmiş ve bunun önüne geçmek
için gerekli öneriler sunulmuştur.
Öktem (2006), “İlköğretim 4.sınıf Ve 5. Sınıf Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler
Dersinde Yer Alan Kavramları Anlama Ve Kazanma Düzeyleri” başlıklı çalışmasında
4. ve 5. sınıf öğrencileri için öğretilmesi ön görülen kavramların, öğrenciler tarafından
anlama ve kazanma düzeylerinin ne olduğunun, 35 sorudan oluşan iki testle
bulunmasını amaçlamıştır.
Yapılan araştırma sonunda araştırmaya katılan öğrencilere sorulan 30 kavramdan
tam öğrenme sınırı olan %70 ve üzerine, 4. sınıflarda 6 kavramda, 5. sınıflarda ise 10
kavramda ulaşılmıştır. Kavramları tanımlamaya yönelik sorularda, öğrencilerin anlama
düzeyindeki doğru cevapları 4. sınıflarda
%9,12; 5. sınıflarda
%7,6 olarak
bulunmuştur.
Çakmak (2006) , “İlköğretim 6. Sınıf Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Dersi Nüfus
Ve Yerleşme Konusunda Geçen Kavramları Anlama Düzeyleri Ve Kavram Yanılgıları”
25
adlı çalışmasında öğrencilerin nüfus ve yerleşme konularını anlama düzeylerini
belirlemeyi ve kavram yanılgılarına sahip olup olmadığını tespit etmeyi, varsa kavram
yanılgılarının, neler olduğunu belirlemeyi amaçlamıştır.
Yapılan araştırmada öğrencilerin köy ve köy altı yerleşim yerleri, göç ve nüfus
yoğunluğu kavramlarıyla ilgili kavram yanılgılarına sahip oldukları ortaya çıkmıştır.
Kaya (2006) , “İlköğretim 8. Sınıf Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi
Dersinde Yer Alan Kavramların Kazanılmışlık Düzeyi” başlıklı çalışmasında 8. sınıf
Vatandaşlık ve İnsan Hakları dersinin kavaramlarının öğrenilmişlik düzeyini tespit
etmeye çalışmıştır.
Yapılan çalışmada 30 soru ile öğrencilerin kavram öğrenmelerini,11 ile soru
öğrencilerin kavram öğrenmelerini etkileyen ailesel faktörleri, 6 soru ile de
öğretmenden kaynaklanan etkenler ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Sonuçta kendisine
ait odası bulunan öğrencilerin, maddi yönden yeterli gelire sahip öğrencilerin,
annelerinin eğitim durumu yüksek olanların bu özelliklerin tersine sahip öğrencilere
göre daha başarı oldukları gözlenmiştir.
Yurtseven (2006), “ Lise 1. Sınıflarda Coğrafya Dersinde İklim Ünitesinin
Kavramsal Yeterlilikler ve Kavram Yanılgıları” adlı çalışmasında 9.sınıf coğrafya
dersinde geçen Türkiye’nin İklimi ünitesindeki kavramların, anlama, işaretleme,
örnekleme, eşleştirme bakımından öğrencilerce ne derecede kazanıldığını saptamayı ve
öğrencilerdeki kavram yanılgılarını ortaya koymayı amaçlamıştır.
Yapılan araştırmanın sonunda öğrencilerin araştırılan kavramları yeterli düzeyde
anlayamadıkları ve bu kavramlarla ilgili bazı kavram yanılgılarına sahip oldukları tespit
edilmiştir.
Yükselir (2006), “İlköğretim 6. Sınıf Sosyal Bilgiler Programında Geçen
Kavramların Kazanımı Ve Kalıcılığında Kavram Analizi Yönteminin Etkisi” adlı
çalışmasında 6. sınıf sosyal bilgiler programı “ Coğrafya ve Dünyamız” ünitesinde
geçen kavramların kazanımı ve kalıcılığında kavram analizi ve geleneksel yöntemin
etkisini araştırmıştır.
26
Araştırma sonunda kavramların kazanımında kavram analizine dayalı öğretimin
geleneksel yönteme göre daha etkili olduğu ortaya çıkmıştır. Kalıcılık testi puan
ortalamaları açısından ise deney ve kontrol grupları arasında anlamlı bir farklılığın
olmadığı ortaya çıkmıştır.
Demirdöğen (2007), “Gerçekçi Matematik Eğitimi Yönteminin İlköğretim
6.Sınıflarda Kesir Kavramının Öğretimine Etkisi” adlı çalışmasında ilköğretim
6.sınıflarda kesir kavramının gerçekçi matematik eğitimi yöntemi ve geleneksel öğretim
yöntemi ile işlenmesinin öğrenci başarısına etkisini incelemiştir.
Yapılan araştırma sonucunda gerçekçi matematik eğitimi yönetimi ile işlenen
dersin geleneksel öğretim yöntemiyle işlenen derse göre daha etkili olduğu sonucuna
ulaşılmıştır.
Doğan (2007), “ İlköğretim 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Bir Ülke Bir Bayrak
Ünitesindeki Kavramların Öğrenilmesinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi”
başlıklı çalışmasında
‘devlet, milli egemenlik, cumhuriyet, demokrasi, cumhuriyet,
anayasa, yasa, merkezi yönetim ve vatandaş’ kavramlarının öğrenilmesinde öğrencilerin
başarı düzeylerinin varsa yaptıkları yanlışların belirlenmesi amaçlanmıştır.
Yapılan araştırmada öğrencilerin her kavramla ilgili olarak başarıları incelenmiş,
başarı sıralamasının en başarılı olandan en başarısız olunan kavrama doğru şu şekilde
olduğu bulunmuştur: Vatandaş, milli egemenlik, demokrasi, yerel yönetim, cumhuriyet,
devlet, anayasa, merkezi yönetim, yasa.
Coştu, Karataş ve Ayas (2003) “Kavram Öğretiminde Çalışma Yapraklarının
Kullanılması” başlıklı bir çalışma yapmışlardır. Yapılan çalışmada fen bilgisi dersiyle
ilgili seçilen bir konuda kavram öğretimini sağlamak amacıyla konuyla ilgili çalışma
yaprağı geliştirilmiş ve öğrenci gruplarına uygulanmıştır.
Yapılan çalışma sonucunda çalışma yaprağının, etkili kavram öğretimi ve
kavram yanılgılarını giderme açısından uygun olduğu ortaya çıkmıştır.
27
Yazıcı ve Samancı (2003), “ İlköğretim Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Ders
Konuları İle İlgili Bazı Kavramları Anlama Düzeyleri” isimli makalede ilköğretim 5.
sınıf Sosyal Bilgiler ders konuları ile ilgili bazı kavramlar hakkında öğrencilerin fikir,
duygu ve düşüncelerini tespit ederek onların bu kavramları anlama düzeyleri tespit
edilmeye çalışılmıştır. Araştırma sonunda öğrencilerin kavram yanılgılarına düştükleri,
öğrencilerin daha çok yazım ve telaffuz bakımından birbirine yakın kavramlarda
kargaşa yaşadıkları tespit edilmiştir.
Taşlı (2006), “4.-7. Sınıf Sosyal Bilgiler Programı Üniteleri İle İlgili Kavram
Bulmacaları Örnekleri” başlıklı makalesinde kavram bulmacalarını, öğretmenlerin
kavram öğretimi çalışmalarında kullanabileceği farklı bir teknik olarak tanımlanmıştır.
Öğretimi zenginleştirebildiğini ifade etmiştir.
Alkış (2007) “ İlköğretim 5. Sınıf Öğrencilerinin Nem Kavramını Algılamaları
Üzerine Bir Araştırma” başlıklı makalesinde Bursa ilindeki 300 5. sınıf öğrencisine nem
kavramıyla ilgili ölçme aracı uygulanmıştır.
Yapılan çalışma sonunda ilköğretim öğrencilerinin nem kavramıyla ilgili olarak
‘sıcaklık arttıkça havadaki nem miktarı da artar’
yanılgısına sahip oldukları tespit edilmiştir.
örneğinde olduğu gibi kavram
28
BÖLÜM III
YÖNTEM
Bu bölümde, araştırma modeli, çalışma grubu, veri toplama araçları, verilerin
toplanması ve çözümü ile ilgili açıklamalar yer almaktadır.
3.1. Araştırmanın Modeli
Bu araştırma, ilköğretim 8. sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler dersinde
öğrenmesi öngörülen “cumhuriyet ve demokrasi” kavramlarıyla ilgili bilgileri çeşitli
açılardan incelemiştir.
Yapılacak araştırmaya uygun olması nedeniyle tarama modeli türlerinden genel
tarama modeli seçilmiştir. Tarama modelleri geçmişte veya halen var olan bir durumu
var olduğu şekilde betimlemeyi amaçlayan araştırma yaklaşımıdır. Onları herhangi bir
şekilde değiştirme,
etkileme çabası gösterilemez. Bilinmek istenen şey vardır ve
oradadır. Önemli olan, onu uygun bir şekilde gözleyip belirtmektir (Karasar, 2005, 77).
Bu çalışmada da öğrencilerin araştırmaya konu olan kavramlar hakkındaki
bilgileri, herhangi bir şekilde değiştirilmeden ve etkilenmeden çeşitli açılardan
incelenmiştir. 8. sınıf öğrencilerinin “cumhuriyet ve demokrasi” kavramlarıyla ilgili
başarıları Kavram Başarı Testi (KBT) , Ülke Adlarından Oluşan Örnek Testleri
(ÜAOÖT I ve ÜAOÖT II) ve Ülke Adının Verilmediği Açıklamalı Örnek Testi
(ÜAVAÖT) ile belirlenmeye çalışılmıştır.
3.2.Çalışma Grubu
Araştırma Diyarbakır ilinde 3, Şanlıurfa ilinin Siverek ilçesinde 1 ilköğretim
okulunda yapılmıştır. Bu okullardaki 8. sınıf öğrencileri araştırmaya dâhil edilmiştir. Bu
okullar araştırmacının kolay ulaşabildiği okullar olduğu için seçilmiştir. Tablo 3.1’de
görüldüğü gibi A okulunda 3 sınıftan 65 öğrenci, B okulunda 1 sınıftan 28 öğrenci, C
okulunda 4 sınıftan 70 öğrenci, D okulunda 2 sınıftan 55 öğrenci olmak üzere
araştırmaya toplam olarak 218 öğrenci katılmıştır.
29
Kavram Başarı Testi, ÜAOÖT I, ÜAOÖT II ve ÜAVAÖT, 8.sınıftaki 251
öğrenciye uygulanmıştır. Ancak Kavram Başarı Testini cevaplamayan 33 öğrenci
araştırmaya dâhil edilmemiştir ve 218 öğrencinin cevabı geçerli sayılmıştır. Veri
toplama aracı olarak kullanılan Kavram Başarı Testi, ÜAOÖT I, ÜAOÖT II ve
ÜAVAÖT 251 öğrenciye bir hafta içinde uygulanmıştır.
Çalışma grubunu oluşturan öğrencilerin okulu, sınıfı ve sayıları ile ilgili
bilgilerin dağılımı Tablo3.1’de verilmiştir.
Tablo3.1. Çalışma Grubunu Oluşturan Öğrencilerin Okul ve Sınıf Bilgileri ile Öğrenci
Sayı ve Yüzde Değerleri
Okul Adı
Sınıf Sayısı
Öğrenci Sayısı
%
A Okulu (Diyarbakır)
3
65
30
B Okulu (Siverek)
1
28
13
C Okulu (Diyarbakır)
4
70
32
D Okulu (Diyarbakır)
2
55
25
Toplam
10
218
100
3.2.1.Cinsiyet
Çalışma grubundaki öğrencilerin cinsiyetlerine göre frekans ve yüzde dağılımı
Tablo 3.2’de verilmiştir.
Tablo 3.2.Araştırma Grubunun Cinsiyete Göre Frekans ve Yüzde Dağılımı
Cinsiyet
f
%
Kız
111
50,9
Erkek
107
49,1
Toplam
218
100
Tablo 3.2’ye göre araştırmaya katılan öğrencilerden %50,9’unun kız, %49,1’inin
erkek olduğu, kız ve erkek öğrenci oranının birbirine çok yakın olduğu görülmektedir.
30
3.2.2. Anne - Baba Öğrenim Durumu
Araştırmaya katılan öğrencilerin velilerinin öğrenim durumuna ait frekans ve
yüzde değerleri Tablo 3.3’de verilmiştir.
Tablo 3.3. Anne Baba Öğrenim Durumu Frekans ve Yüzde Değerleri
Öğrenim Durumu
Baba
Anne
f
%
f
%
Hiçbir okul mezunu değil
32
15
100
46
İlkokul
24
11
8
4
Ortaokul
42
19
28
13
Lise
48
22
18
8
Üniversite
67
31
64
29
İleri eğitim görmüş(Yl-Dk)
5
2
0
0
Toplam
218
100
218
100
Tablo 3.3’e göre; araştırmaya katılan öğrencilerin %15’inin babası hiçbir okul
mezunu değil iken annelerinde bu oran %46 dır. İlkokul mezunu olan baba oranı %11
iken anne oranı %4 dür. Ortaokul mezunu baba oranı %19 anne oranı ise %13 dür. Lise
mezunu baba oranı %22 anne oranı ise %8 dir. Üniversite mezunu baba oranı %31 anne
oranı ise % 29 dir. İleri eğitim görmüş ( master –doktora) baba oranı % 2’dir.
Öğrencilerin annelerinden hiç biri ileri eğitim görmemiştir.
Öğrencilerin velilerinde yüksek düzeyde eğitim görenlerin oranı düşüktür.
Öğrencilerin babalarının annelerine oranla daha yüksek düzeyde öğrenim gördüğü
söylenebilir.
Hiçbir okul mezunu olmayan anne sayısı hiçbir okul mezunu olmayan
baba sayısının yaklaşık 3 katıdır.
3.2.3 Ailelerin Ortalama Aylık Geliri
Araştırmaya katılan öğrencilerin ailelerinin ortalama aylık gelirlerine ilişkin frekans ve
yüzde değerleri Tablo 3.4’ de verilmiştir.
31
Tablo 3.4.Ailenin Ortalama Aylık Geliri Frekans ve Yüzde Değerleri
Ailenin Ortalama Aylık Geliri
F
%
500 TL den az
81
37
500-750 TL arası
41
19
750-1000 TL arası
40
18
1000-2000 TL arası
46
21
2000 TL ve üzeri
10
5
Toplam
218
100
Tablo 3.4’e göre; araştırmaya katılan öğrencilerin ailelerinin ortalama aylık
geliri ile ilgili verdikleri bilgilere bakıldığında; öğrencilerin %37 si 500 TL den az,%19
u 500-750 TL arası, %18 i 750-1000 TL arası, %21 i 1000-2000 TL arası ,%5 i 2000
TL ve üzeri gelir bildirdikleri görülmektedir. Verilere göre, öğrencilerin ailelerinin aylık
gelirlerinin düşük olduğu görülmektedir. Araştırma kapsamındaki bir okul hariç, diğer
üç okul, şehrin üst sosyoekonomik düzey semtinde yer almaktadır.
3.3. Veri Toplama Araçları ve Verilerin Toplanması
Bu başlık altında araştırmada veri toplama araçları olarak kullanılan; Öğrenci
Kişisel Bilgi Formu, Kavram Başarı Testi, Ülke Adlarından Oluşan Örnek Testleri
(ÜAOÖT I ve ÜAOÖT II) ve Ülke Adının Verilmediği Açıklamalı Örnek Testi
(ÜAVAÖT) ile ilgili açıklamalar bulunmaktadır.
Çalışma grubunu, ilköğretim 8. sınıf öğrencileri oluşturmuştur. Kavram Başarı
Testi, ÜAOÖT I ve ÜAOÖT II (Cumhuriyet kavramı için ÜAOÖT I, demokrasi için
ÜAOÖT II hazırlanmıştır) ve ÜAVAÖT, 8. sınıftaki 251 öğrenciye uygulanmıştır.
Kavram Başarı Testini cevaplamayan 33 öğrenci araştırmaya dâhil edilmemiştir ve 218
öğrencinin cevabı geçerli sayılmıştır. Veri toplama aracı olarak kullanılan Kavram
Başarı testi ve Örnek Testleri 251 öğrenciye bir hafta içinde uygulanmıştır.
3.3.1. Kişisel Bilgi Formu
Öğrencilerin ailelerinin aylık geliri ve anne-baba öğrenim durumu ile ilgili
bilgileri toplamak için, Kişisel Bilgi Formunda yer verilmiş olan maddeler, Bacanlı
(1997) tarafından hazırlanmış olan SED Ölçeği’nden alınarak kullanılmıştır.
32
3.3.2. Kavram Başarı Testi, ÜAOÖT I, ÜAOÖT II ve ÜAVAÖ Testi
İlköğretim 8. sınıf Sosyal Bilgiler dersi kitabında geçen “cumhuriyet ve
demokrasi” kavramları araştırma kapsamı içine alınmış ve öğrencilerin bu kavramlarla
ilgili bilgilerinin değerlendirilmesi amacıyla Kavram Başarı Testi, ÜAOÖT I, ÜAOÖT
II ve ÜAVAÖTesti hazırlanmıştır.
Kavram Başarı Testi, ÜAOÖT I, ÜAOÖT II ve ÜAVAÖT’nin hazırlanma
aşamaları sırasıyla verilmiştir.
1.
Öncelikle “cumhuriyet ve demokrasi kavramlarıyla ve ilişkili kavramlar
olan monarşi, siyasi rejim ve devlet şekli kavramları hakkında,
alınyazındaki kaynaklar incelenerek ayrıntılı bilgi toplanmıştır ( Bozkurt,
2008; Gözler,2007; Hakyemez, 2004; Lijphart 2006; Özbudun, 2005;
Öztekin, 2007; Tanilli,2001; Eroğul,2002).
Bilgiler toplandıktan sonra cumhuriyet, demokrasi ve monarşinin kavram
analizleri yapılmıştır. Kavram analizleri Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nden
bir uzman ve Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden bir doktora öğrencisi
tarafından kapsam geçerliği açısından incelenmiştir.
2.
Hazırlanan kavram analizlerinden yararlanarak araştırmacı tarafından 16
soruluk kavram başarı testi hazırlanmıştır.
3.
Başarı testindeki çeldiricilerin, öğrencilerin yanlış bilgilerini ortaya
çıkaracak biçimde oluşturulmasına dikkat edilmiştir. Bunun için 6.sınıf
öğrencilerinin cumhuriyet ve demokrasi kavramları ile ilgili yanlış
bilgilerinin
saptandığı
araştırma
sonuçlarından
yararlanılmıştır
(Doğan,2007). Öğrencilerin çoğunluğunun sahip olduğu, yanlış düşünceler
testte çeldirici olarak kullanılmıştır.
4.
Testteki bilgilerin doğruluğu ve soruların anlaşılırlığı hakkında konu alanı
uzmanlarının görüşleri alınmış ve gerekli düzeltmeler yapılmıştır. Daha
sonra test ilköğretim öğrencilerine okutularak anlaşılırlığı açısından
kontrol edilmiştir. Teste son hali verildikten sonra Kavram Başarı Testi
araştırmada kullanılmıştır. Kavram Başarı Testi (KBT) Ek 1’de verilmiştir.
33
5.
Cumhuriyet ve demokrasi kavramları için ayrı ayrı ÜAOÖTestleri
oluşturulmuştur. Örneğin cumhuriyet kavramı için oluşturulan ÜAOÖT
I’de yalnızca ülkelerin adı verilerek, öğrencilerden bu ülkelerin devlet
şeklinin cumhuriyet olup olmadığını yazmaları istenmiştir.
Cumhuriyet
kavramı için oluşturulan testte 11 örnek, 6 örnek olmayan yer almaktadır.
ÜAOÖT I Ek 2’de verilmiştir.
Demokrasi kavramı için oluşturulan ÜAOÖT II’de ülkelerin yalnızca adı
verilerek, öğrencilerden bu ülkelerin siyasi rejiminin demokrasi olup olmadığını
yazmaları istenmiştir. Demokrasi kavramı için oluşturulan testte 13 örnek, 6 örnek
olmayan yer almaktadır. ÜAOÖT II Ek 3’de verilmiştir.
6.
ÜAVAÖT’nde ise ülkelerin adı verilmeden, ülkelerin siyasi rejimi ve
devlet şekli hakkında bazı bilgiler verilerek, öğrencilerin söz konusu
ülkenin devlet şeklini ve siyasi rejimini bulmaları ve nedenlerini
açıklamaları istenmiştir. ÜAVAÖT’nde toplam olarak 11 ülke ile ilgili
açıklama yer almaktadır.
Bu ülkelerden 7’si (Almanya, Amerika, Fransa, İtalya, Çin, İran ve Suriye)
cumhuriyet kavramının örneğidir. 4’ü (Belçika, İsveç, İngiltere, Suudi Arabistan)
cumhuriyet kavramının örnek olmayanıdır. Bu ülkelerden 7’si (Almanya, Amerika,
Fransa, İtalya, Belçika, İsveç, İngiltere) demokrasi kavramının örneğidir. 4’ü ( Çin, İran,
Suriye, Suudi Arabistan) demokrasi kavramının örnek olmayanıdır. ÜAVAÖT Ek 4’te
verilmiştir.
3.4.Verilerin Çözümlenmesi
Bu araştırmada çoktan seçmeli sorulardan oluşan Kavram Başarı Testi, Ülke
Adlarından Oluşan Örnek Testleri (ÜAOÖT I ve ÜAOÖT II) ve Ülke Adlarının
Verilmediği Açıklamalı Örnek Testi (ÜAVAÖT) veri toplama aracı olarak
kullanılmıştır. Aşağıda her bir testte toplanan veriler üzerinde yapılan analizler
hakkında bilgi verilmektedir.
34
1.
Çoktan seçmeli sorulardan oluşan Kavram Başarı Testi ile toplanan veriler
üzerinde frekans ve yüzde hesapları yapılmıştır. Öğrencilerin hangi
seçeneği, hangi oranda işaretlediğini gösteren frekans ve yüzdeler temel
alınarak bulgular yorumlanmıştır.
2.
Araştırmada veri toplama aracı olarak kullanılan ÜAOÖT I’de devlet
şekliyle ilgili 17 ülke, ÜAOÖT II’de siyasi rejim ile ilgili 19 ülke adı
verilerek, öğrencilerin bu ülkelerin devlet şekillerinin ve siyasi rejimlerinin
ne olduğunu yazmaları istenmiştir. Öğrencilerin vermiş olduğu cevaplar
üzerinde şu analizler yapılmıştır:
· Öncelikle öğrencilerin cumhuriyet kavramının örneklerini doğru
saptama oranları belirlenmiştir. Bununla birlikte öğrencilerin yanlış
cevapları da okunarak, kategoriler oluşturulmuş ve öğrencilerin ne tür
yanlışlıklar
yaptığı belirlenmiştir. Öğrencilerin doğru ve yanlış
cevaplarının yüzde ve frekansları hesaplanmıştır.
· Daha sonra öğrencilerin teste yar alan cumhuriyet kavramının örnek
olmayanlarını doğru saptama oranları frekans ve yüzde olarak
hesaplanmıştır. Öğrencilerin yanlış cevaplarıyla ilgili kategoriler de
oluşturularak, ne tür yanlışlıklar yaptığı belirlenmeye çalışılmıştır.
· Aynı işlemler demokrasi kavramı için de yapılmıştır.
3.
Araştırmada veri toplama aracı olarak kullanılan üçüncü testte(ÜAVAÖT),
öğrencilerden adları verilmeyen fakat hakkında bilgiler verilen ülkelerin,
devlet şekillerinin ve siyasi rejimlerinin ne olduğunu yazmaları istenmiştir.
Daha sonra ise verdikleri bu cevabın gerekçelerini yazılı olarak
açıklamaları istenmiştir. Öncelikle öğrencilerin vermiş olduğu cevaplar
yazılı ortama aktarılmıştır. Daha sonra, öğrencilerin her ülke ile ilgili
cevapları doğru cevap-doğru gerekçe, doğru cevap-yanlış gerekçe ve
yanlış cevap oluşuna göre gruplanarak frekans ve yüzdeleri hesaplanmıştır.
35
BÖLÜM IV
BULGULAR VE YORUMLAR
Bu çalışmada ilköğretim 8.sınıf öğrencilerinin “demokrasi ve cumhuriyet”
kavramlarıyla ilgili bilgileri çeşitli açılardan incelenmiştir. Bu bölümde araştırmanın alt
amaçları doğrultusunda ulaşılan bulgular sırasıyla verilmiştir.
4.1. Araştırmanın Birinci Alt Amacına Ait Bulgular
Alt Amaç 1: Öğrencilerin Kavram Testinde başarı oranları nedir?
Cumhuriyet ve demokrasi kavramlarıyla ilgili olarak hazırlanmış olan KBT’nde
yer alan soruların, öğrenciler tarafından doğru yanıtlanma oranları Tablo 4.1’de
verilmiştir.
Tablo 4.1.KBT’nde Her Soruya Doğru Yanıt Veren Öğrencilerin Frekansı ve Yüzdesi
SORULAR
F
%
İLGİLİ OLDUĞU KAVRAM
1.soru
105
48,2
Cumhuriyet
2.soru
59
27,1
Demokrasi
3.soru
43
19,7
Cumhuriyet
4.soru
110
50,5
Cumhuriyet
5.soru
113
51,8
Demokrasi
6.soru
115
52,8
Demokrasi
7.soru
81
37,2
Demokrasi
8.soru
96
44,0
Demokrasi
9.soru
39
17,9
Demokrasi
10.soru
36
16,5
Demokrasi
11.soru
90
41,3
Demokrasi
12.soru
75
34,4
Demokrasi
13.soru
33
15,1
Cumhuriyet
14.soru
31
14,2
Cumhuriyet
15.soru
84
38,5
Demokrasi
16.soru
117
53,7
Cumhuriyet
36
Tablo 4.1’e göre, çoktan seçmeli sorulardan oluşan kavram testindeki 6 soru
cumhuriyet, 10 soru demokrasi kavramıyla ilgilidir. Testte en yüksek oranda doğru
cevaplanmış olan soru 16.sorudur ve bu sorunun doğru cevaplanma oranı %53,7’dir.
Diğer soruların doğru cevaplanma oranı %53,7’nin altındadır.
Başarı Testinde öğrencilerin her soruya verdiği cevapların seçeneklere dağılımı Tablo
4.2’de verilmiştir.
Tablo 4.2. Öğrencilerin Sorulara Verdiği Cevapların Seçeneklere Dağılımı
A
Sorular
B
Seçeneği
C
Seçeneği
D
Seçeneği
Toplam
Seçeneği
Cevap
Verenler
f
%
F
%
f
%
f
%
f
%
1.Soru
105 *
48,2
33
15,1
32
14,7
48
22,0
218
100
2.Soru
33
15,1
38
17,4
59*
27,1
88
40,4
218
100
3. Soru
12
5,5
35
16,1
43*
19,7
128
58,7
218
100
4. Soru
44
20,2
38
17,4
26
11,9
110*
50,5
218
100
5. Soru
25
11,5
50
22,9
113*
51,8
30
13,8
218
100
6. Soru
32
14,7
27
12,4
44
20,2
115*
52,8
218
100
7. Soru
81*
37,2
35
16,1
42
19,3
60
27,5
218
100
8. Soru
96*
44,0
38
17,4
21
9,6
63
28,9
218
100
9. Soru
38
17,4
85
39,0
39*
17,9
56
43,6
218
100
10. Soru
32
14,7
36*
16,5
40
18,3
110
50,5
218
100
11. Soru
50
22,9
90*
41,3
33
15,1
45
20,6
218
100
12. Soru
75*
34,4
53
24,3
37
17,0
53
24,3
218
100
13. Soru
24
11,0
89
40,8
33*
15,1
72
33,1
218
100
14. Soru
28
12,8
31*
14,2
55
25,2
104
47,7
218
100
15. Soru
73
33,5
39
17,9
22
10,1
84*
38,5
218
100
16. Soru
36
16,5
117*
53,7
32
14,7
33
15,1
218
100
Tablo 4.2’de öğrencilerin sorulara verdikleri yanıtların seçeneklere dağılımı
görülmektedir. Öğrencilerin genellikle, soruları doğru cevaplama oranları düşüktür.
Bununla birlikte, Tablo 4.2’ye göre öğrenciler testteki 6 soruyu cevaplarken %40 ve
daha üzerinde bir oranla yanlış seçeneği işaretlemişlerdir. Öğrencilerin doğru cevapları
37
gibi, yanlış cevapları da, kavramlarla ilgili bilgileri hakkında önemli ipuçları verebilir.
Bu nedenle öğrencilerin testteki soruları yanıtlarken hangi seçenekleri hangi oranda
işaretledikleri, cumhuriyet ve demokrasi kavramıyla ilgili olarak, literatürdeki bilgiler
temel alınarak yorumlanmıştır (Sorular, KBT’nde yer aldığı sırayla incelenmiştir).
Aşağıda başarı testindeki sorular ve öğrencilerin hangi seçenekleri hangi oranda
işaretledikleri parantez içinde yüzdeleri ile belirtilmektedir.
1.Soru: Aşağıdakilerden hangisi, devlet şekli cumhuriyet olan ülkelerde mutlaka
olması gereken bir özelliktir?
a) Devlet başkanı saltanat yoluyla başa geçmemiş olmalı (%48)
b) Belli sayıda seçmen oy kullanmış olmalı(%15.1)
c) Parlamento iki meclisten oluşmalı(%14.7)
d) Seçimler her beş yılda bir yapılmalı(%22.0)
Araştırmaya katılan öğrencilerin %48’i soruyu doğru cevaplamıştır, bu oran
öğrencilerin yarısını temsil etmektedir. ‘Seçimler her beş yılda bir yapılmalı’ seçeneğini
işaretleyen öğrenci oranı %22’dir. Devlet şekli cumhuriyet olan ülkelerde seçimlerin
yapılma aralıkları (3, 5 veya 7 yılda bir ) ülkeden ülkeye değişmektedir. Seçimlerin kaç
yılda bir tekrarlanacağı cumhuriyet kavramının ayırt edici olmayan özelliğidir. Sorudaki
B seçeneğinde yer alan ‘belli sayıda seçmen oy kullanmış olmalı’ ifadesi ile C
seçeneğinde yer alan ‘parlamentonun iki meclisten oluşması’ ifadesini % 15 dolayında
öğrencinin işaretlediği görülmektedir. B ve C seçeneğindeki durumlar da, devlet şekli
cumhuriyet olan ülkelerde farklılık gösteren durumlardır.
2) Aşağıdaki seçeneklerden hangisi demokrasinin türlerini doğru olarak
göstermektedir?
I.Temsili Demokrasi
II. Meşruti Demokrasi
III. Doğrudan
Demokrasi
IV. Mutlakıyetçi Demokrasi
V.Yarı Doğrudan Demokrasi
a) I, II, III ve IV(% 15,1)
d) Hepsi(40,4)
b) II, III ve V( % 17,4)
c) I, III ve V ( % 27,1)
38
Araştırmaya katılan öğrencilerin %27,1’i bu soruyu doğru cevaplamıştır. Bu
oran öğrencilerin çeyreğini temsil etmektedir. Bir ülkedeki vatandaşların demokratik
haklarını kullanma şekillerine göre demokrasi türleri oluşmuştur. Gözler (2007),
vatandaşların hiçbir aracı olmadan tüm kararlara katıldığı demokrasi türüne‘doğrudan
demokrasi’ , vatandaşların bazı siyasi kararların alınmasında aracı olarak kullandığı
temsilcilerin bulunduğu demokrasi türüne ‘temsili demokrasi’ , vatandaşların kendi
adına bazı siyasi kararları verecek temsilcileri seçtiği, temsilcilerin kararlarına ‘veto,
referandum, temsilcilerin azli, halk teşebbüsü’ gibi araçlarla katılabildiği demokrasi
türüne de‘yarı doğrudan demokrasi’ denildiğini ifade etmiştir.
‘Hepsi’ seçeneğini işaretleyen öğrenci oranı da %40,4’tür Bu oran öğrencilerin
yarısına yakın bir oranı temsil etmektedir. İkinci soruyla ilgili 5 maddeden 3’ü ‘temsili
demokrasi, doğrudan demokrasi, yarı doğrudan demokrasi’ demokrasinin türleri iken
diğer iki madde ‘meşruti demokrasi ve mutlakıyetçi demokrasi’ sözcüklerinin her hangi
bir anlamı yoktur. İngiltere gibi siyasi rejimi demokratik olan meşruti monarşiler
bulunmaktadır, ama İngiltere gibi ülkelerin siyasi rejimi için alan yazında meşruti
demokrasi gibi bir ifade kullanılmamaktadır. Sorudaki B seçeneğinin
%17 ve C
seçeneğinin %27,1 oranında işaretlendiği görülmektedir.
3) “Bir ülkede yöneticilerin seçimle işbaşına gelmesi”,cümlesini doğru olarak
tamamlayan seçenek aşağıdakilerden hangisidir?
a) Vatandaşların yönetime aracısız olarak katıldığını gösterir ( %5,5)
b) Vatandaşların haklarının korunduğunu gösterir (%16,1)
c) Vatandaşların egemenliği temsilciler aracılığıyla kullandığını gösterir
(% 19,7)
d) O ülkede demokrasi olduğunu gösterir ( %58,7)
Araştırmaya katılan öğrencilerin %19,7’si,bu soruyu düşük oranda doğru
cevaplamıştır. ‘O ülkede demokrasi olduğunu gösterir’ seçeneğini işaretleyen öğrenci
oranı da %58,7’dir.Bu oran öğrencilerin yarısını temsil etmektedir. Bir ülkede
yöneticilerin seçimle iş başına gelmesi o ülkenin demokratik olduğunu göstermez,
Suriye ve Pakistan’da yöneticiler seçimle iş başına gelir; ancak bu ülkelerin siyasi
rejimleri demokrasi değildir. Gözler (2007), komşularımız İran ve Irak’ı birer antidemokratik cumhuriyet olarak tanımlamıştır. Bu ülkelerde de devlet şeklinin cumhuriyet
39
olmasına, seçimlerin yapılmasına rağmen bu iki ülkenin siyasi rejiminin demokrasi
olmadığını belirtmiştir. Sorudaki B seçeneğinde yer alan ‘vatandaşların haklarının
korunduğunu gösterir’ ifadesi %16.1 oranında işaretlenmiştir. Bir ülkede seçim
yapılması, o ülkede kişi hak ve hürriyetlerinin anayasada yer alması, hukuki ve sosyal
hayatta kişilerin bu haklarının yüksek oranda korunduğu anlamına gelmemektedir.
Sorudaki A seçeneğinde yer alan ‘Vatandaşların yönetime aracısız katıldığını gösterir’
ifadesi %5.5 oranında işaretlenmiştir. Eski Yunan doğrudan demokrasilerinde
vatandaşlar yönetime aracısız katılıyordu. Halen İsviçre’nin çeşitli kantonlarında böyle
bir sistem mevcuttur (Öztekin,2007,s.67).Ancak seçimin olduğu yerde temsilciler
vardır. Seçmenler doğrudan değil, seçtikleri temsilciler aracılığıyla yönetime ortak olur.
4) Cumhuriyetle ilgili olarak aşağıda belirtilenlerden hangisi değişiklik
göstermez?
a) Seçimlerin yapılma aralıkları ( %20.2)
b) Ülkedeki meclis sayısı (%17.4)
c) Meclisteki parti sayısı (%11,9 )
d) Yönetenlerin seçimle iş başına gelmiş olması (%50.5)
Araştırmaya katılan öğrencilerin %50.5’i soruyu doğru cevaplamıştır, bu oran
öğrencilerin yarısını temsil etmektedir. ‘Seçimlerin yapılma aralıkları’ seçeneğini
işaretleyen öğrenci oranı da %20.2’dir. Devlet şekli cumhuriyet olan ülkelerde
seçimlerin yapılma aralıkları (3, 5 veya 7 yılda bir) ülkeden ülkeye değişmektedir.
Seçimlerin yapılma aralıkları cumhuriyet kavramının ayırt edici olmayan özelliğidir.
Sorudaki B seçeneğinde yer alan ‘ülkedeki meclis sayısı’ ifadesini işaretleyenlerin oranı
%17.4; C seçeneğinde yer alan ‘Meclisteki parti sayısı’ ifadesini işaretleyenlerin oranı
% 11.9’dur. B ve C seçeneğindeki durumlar da, devlet şekli cumhuriyet olan ülkelerde
farklılık gösteren durumlardır.
5) Aşağıdakilerden hangisi demokrasi kavramıyla ilgili yanlış bir ifadedir?
a) Tüm vatandaşlar ülke ekonomisini şekillendirmede eşit hakka sahiptir
(%11.5)
b) Halkın fikrini doğrudan ya da seçim, referandum, halk vetosu, halk
teşebbüsü, temsilcilerin azli gibi araçlar kullanarak gösterdiği bir rejimdir
(%22.9)
40
c) Halkın seçim zamanı oy kullanıp, gelecek seçime kadar seçtiği
temsilcilerini izlemesine gerek kalmayan bir rejimdir ( %51,8)
d) Demokrasi rejimi bireyin haklarını devlete karşı korur (%13.8)
Araştırmaya katılan öğrencilerin %51.8’i C seçeneğini işaretleyerek soruyu
doğru cevaplamıştır, bu oran öğrencilerin yarısını temsil etmektedir. Demokrasi halkın
kendi seçtikleri yöneticiler aracılığıyla kendi kendini yönetmesi olgusudur. Ancak
burada unutulmaması gereken önemli bir nokta; halkın seçimden seçime kendisini
yönetecekleri seçtikten sonra yönetime seyirci kalması yönetim, toplum ve devlet
sorunlarına hiç karışmaması demokrasi değildir (Tanilli,1984; Akt: Öztekin,2007, 64).
B seçeneğindeki ‘Halkın fikrini doğrudan ya da seçim, referandum, halk vetosu, halk
teşebbüsü, temsilcilerin azli gibi araçlar kullanarak gösterdiği bir rejimdir’
ifadesi
%22.9 oranında işaretlenmiştir.
Gözler (2007,120) , halkın referandum, halk vetosu, temsilcilerin azli, halk
teşebbüsü ve araçlarıyla egemenliklerinin kullanılmasına doğrudan doğruya katıldığı
siyasi rejimin yarı-doğrudan demokrasi tipi olduğunu belirtmiştir. A seçeneği %11.5 ve
D seçeneği %13.8 oranlarında işaretlenmiştir. Tüm vatandaşların ülke ekonomisini
şekillendirmede eşit hakka sahip olması, bireyin haklarının devlete karşı korunması
demokrasi rejiminin özellikleri arasındadır.
6)Demokrasinin olduğu bir ülkede,
a)Yürütme, yasalardan daha üstündür (%14.7)
b)Yargı yürütmeden üstündür(%12.4)
c)Yargı, öncelikle üst düzey yöneticilerin yararını gözetir (%20.2)
d)Yasama, yürütme ve yargı birbirinden bağımsızdır(%52.8)
Araştırmaya katılan öğrencilerin %52.8’i soruyu doğru cevaplamıştır. Bu oran
öğrencilerin yarısını temsil etmektedir. C seçeneğinde yer alan ‘Yargı, öncelikle üst
düzey yöneticilerin yararını gözetir’ ifadesi %20.2 oranında işaretlenmiştir. Öğrencilerin
demokrasi kavramının ayırt edici özelliklerinden biri olan, herkesin eşit hakka sahip
olduğu özelliğini bilmediği görülmektedir. Demokratik bir ülkede yargı önünde hiçbir
ayrım olmadan herkes eşittir. A seçeneğinde yer alan ‘Yürütme, yasalardan daha
üstündür’ ifadesi ile B seçeneğinde yer alan ‘Yargı yürütmeden üstündür’ ifadesi %14
41
oranlarında işaretlenmiştir. Demokratik ülkelerde ne yürütme ne de yargının birbirine
üstünlükleri yoktur, bağımsızdırlar, birbirlerini denetlerler. Yasama, yürütme ve yargı
kuvvetleri birbirinden ayrılmalıdır. Yasama ve yürütme kuvvetlerinin aynı elde
toplanmasının mutlak monarşi ve diktatörlük gibi şekilleri vardır. Kuvvetler ayrılığının
olmadığı devlet şekli ve siyasi rejimlerde kişi hak ve hürriyetleri sınırlıdır
( Montesquieu, 1947; Akt: Gözler,2007).
7) Bireylerin haklarını güvence altına almak için en etkili olan uygulama
aşağıdakilerden hangisidir?
a) Anayasanın hazırlanmasına uzmanlarla birlikte toplumun bütün
kesimlerinden temsilciler katılmalıdır (%37.2)
b) Anayasayı uzmanlarla birlikte meclis hazırlamalıdır (%16.1)
c) Anayasayı sadece meclis hazırlamalıdır (%19.3)
d) Mecliste toplumun tüm kesimlerini temsil eden temsilciler bulunmalıdır
(%27.5)
Araştırmaya katılan öğrencilerin %37.2’si bu soruya doğru cevap vermiştir. D
seçeneğinde yer alan ‘Mecliste toplumun tüm kesimlerini temsil eden temsilciler
bulunmalıdır’ ifadesi %27.5 oranında işaretlenmiştir. Mecliste tüm toplumu temsil eden
temsilcilerin bulunması demokrasi rejiminin gereğidir ancak; demokrasilerde bu
gereklilik anayasaya da yansıyıp hukuki teminat altına alınmasını gerektirir. C
seçeneğinde yer alan ‘Anayasayı sadece meclis hazırlamalıdır’ ifadesi ile
B
seçeneğinde yer alan ‘Anayasayı uzmanlarla birlikte meclis hazırlamalıdır’ ifadesi %19
oranlarında işaretlenmiştir.
Siyasal konuları yanlıca politikacıların ilgi ve uzmanlık alanı olarak görmek
doğru değildir. Çeşitli konularda meclis dışından uzmanların da görüşünün alınması
daha faydalı olacaktır. Tabi uzmanlık önemli olmakla birlikte, uzmanların her zaman
doğru kararlar aldıklarını söylemek mümkün değildir. Bu nedenle anayasanın sadece
meclisteki temsilciler ya da uzmanlarla birlikte meclis üyeleri tarafından hazırlanması
yerine, sivil toplum örgütleri dahil tüm kesimden katılımcıların da eklenmesi, anayasada
kişi hak ve hürriyetlerin güvence altına alınması konusunda daha etkili bir uygulama
olacaktır (Uygun, 2003).
42
8) Aşağıdaki seçeneklerde, siyasi partilerle ilgili olarak belirtilenlerden hangisi
demokrasinin özelliklerine uymaz?
a)Parti içinde, parti liderinin yetkili tek kişi olması(%44.0)
b)Mecliste çok sayıda partinin olması (%17.4)
c)Mecliste farklı siyasi görüşlere sahip milletvekillerinin olması (%9.6)
d)Milletvekili adaylarının parti lideri tarafından seçilmemesi( %28.9)
Araştırmaya katılan öğrencilerin %44’ü soruya doğru cevap vermiştir. Bu oran
öğrencilerin yarıya yakın bir oranını temsil etmektedir. B seçeneğinde yer alan
‘Mecliste çok sayıda partinin olması’ ifadesi %17.4 oranında işaretlenmiştir. Mecliste
tek partinin bulunması demokrasinin özelliklerine uymaz..C seçeneğinde yer alan
‘Mecliste farklı siyasi görüşlere sahip milletvekillerinin olması’ ifadesi %9.6 oranında
işaretlenmiştir. Mecliste tek siyasi görüş yerine çoğulcu demokrasiyi sağlayacak, farklı
siyasi görüşlere sahip milletvekillerinin olması demokrasinin özelliklerindendir. D
seçeneğinde yer alan ‘Milletvekili adaylarının parti lideri tarafından seçilmemesi’
ifadesi %28.9 oranında işaretlenmiştir. Milletvekili adaylarının halk tarafından seçilmesi
demokrasinin özelliklerine uymaktadır.
9)Yetkilerin farklı organlara dağıtılmasının gerekçesi hangi seçenekte yanlış
açıklanmıştır?
a) Temel hak ve özgürlüklerin ihlal edilmesini önlemek (%17.4)
b) Gücü elinde bulunduran organların birbirini denetleyebilmesini
sağlamak (%39.0)
c) Halkın yönetimde söz sahibi olmasını sağlamak(%17.9)
d)Gücü eline geçiren kişilerin bu gücü kendi çıkarları doğrultusunda
kullanmasını önlemek (%43,6)
Araştırmaya katılan öğrencilerin %17.9’u bu soruya doğru cevap vermiştir. A
seçeneğinde yer alan ‘Temel hak ve özgürlüklerin ihlal edilmesini önlemek’ %17.4
oranında işaretlenmiştir. B seçeneğinde yer alan ‘Gücü elinde bulunduran organların
birbirini denetleyebilmesini sağlamak’ ifadesi %39.0 oranında işaretlenmiştir. D
seçeneğinde ‘Gücü eline geçiren kişilerin bu gücü kendi çıkarları doğrultusunda
kullanmasını önlemek’ ifadesi %43.4 gibi yarıya yakın bir oranda yanlış cevaplanmıştır.
Temel hak ve özgürlüklerin ihlalini önlemek, gücü elinde bulunduranların denetimini
43
sağlamak, yüksek yetki sahiplerinin bu gücü çıkarları doğrultusunda kullanmasını
engellemek için yasama, yürütme, yargı farklı organlara dağıtılmıştır. Bu dağıtımın
halkın yönetimde söz sahibi olmasını sağlamak gibi bir ilişkisi bulunmamaktadır.
Yetkilerin farklı organlara dağıtılmasından (kuvvetler ayrılığından), sadece yasama ve
yürütmenin aşırı yetkilenmesi eğilimine karşı bir denetim amaçlı siyasi bir teori olarak
değil;aynı zamanda, vatandaşlarla ilişkilerde açıklık ve adalet ilkesi olarak da söz
edilmelidir (http://www.anayasa.gov.tr/eskisite/anyarg11/saitguran.pdf).
10)Demokrasi ile ilgili olarak en doğru ifade hangisidir?
a) Demokrasi seçimlerin belli aralıklarla tekrar tekrar yapılabilmesidir
(%14.7)
b) Demokrasi gücün tek elde toplanması yerine paylaştırılması ve
sınırlandırılmasıdır ( %16.5)
c) Demokrasi yönetimde uzman bir kadronun ülkeyi yönetmesidir(%18.3)
d) Demokrasi temel hak ve özgürlüklerin gelişmiş bir yazılı anayasada yer
almasını sağlamaktır(%50.5)
Araştırmaya katılan öğrencilerin %16.5’i soruya doğru cevap vermiştir. A
seçeneğinde
yer
alan
‘Demokrasi
seçimlerin
belli
aralıklarla
tekrar
tekrar
yapılabilmesidir’ ifadesi %14.7 oranında işaretlenmiştir. A seçeneğindeki ifade
demokrasi kavramıyla ilgili tek başına yeten bir ifade olmayıp , eksik bir ifadedir.
Seçimlerin
belli
aralıklarla
yapılması,
bir
ülkenin
demokratik
olduğunu
göstermemektedir. C seçeneğinde yer alan ‘Demokrasi yönetimde uzman bir kadronun
ülkeyi yönetmesidir’ ifadesi %18.5 oranında işaretlenmiştir. Ülkeyi uzman bir kadronun
yönetmesi demokratik elitizm’e girmiş olur ve demokratik yönü zayıf bir yönetim
oluşur (Öztekin, 2007). D seçeneğinde yer alan ‘Demokrasi temel hak ve özgürlüklerin
gelişmiş bir yazılı anayasada yer almasını sağlamaktır’ ifadesi %50.5 oranında
öğrenciler tarafından yanlış işaretlenmiştir. Gelişmiş bir anayasada temel hak ve
özgürlüklerin bulunması o ülkenin, bu hakları tanıdığını gösterir. Ancak demokrasi
yönetimin en üst kısmından, halka kadar, yasama, yürütme ve yargı arasındaki ilişkiye
kadar, vatandaşlara tanınan bu hakların uygulanma oranına kadar çoğu şeyde etkili olan,
bu ilişkileri düzenleyen siyasi rejimdir. Temel hakların anayasada yer alması, pratikte
uygulandığı anlamına gelmemektedir (Aleskerov, 2007; Öztekin, 2007).
44
11)Demokrasisi gelişmiş olan ülkelerde yargıyı güçlendirmek için pek çok ve
çeşitli önlemler alınmıştır. Örneğin, yargıç ömür boyu çalışır, maaşı ömür
boyu için belirlenir, aldıkları maaş çok rahat bir yaşam sağlayacak
düzeydedir. Yasama ve yürütme, ömür boyu yargıcın maaşına karışamaz.
İstekleri dışında yargıçlar tayin edilemezler. Güvenlikleri sağlanmıştır.
Aşağıdaki seçeneklerden hangisinde yargının güçlü olmasının nedeni yanlış
açıklanmıştır?
a) Çıkarılan yasaların vatandaşların yararına ve anayasaya uygunluğunu
denetleyebilmek için yargı güçlü olmalıdır ( % 22.9)
b)Yargı, yürütme ve yasamadan üstün olması nedeniyle güçlü olmalıdır
( % 41.3)
c)Yargı, diğer güç sahipleriyle çıkar birliği içine girmemesi için güçlü
olmalıdır ( %15.1)
d)Yargı, yasama veya yürütme yanlış bir iş yapacağı zaman onu
engellemek için güçlü olmalıdır ( % 20.6)
Araştırmaya katılan öğrencilerin %41.3’ü soruya doğru cevap vermiştir. Bu oran
öğrencilerin yaklaşık yarısını temsil etmektedir. Yasama, yürütme ve yargı demokratik
ülkelerde birbirinden bağımsızdır. Birinin diğerinden üstün olma gibi bir durumu
yoktur. C seçeneğinde yer alan ‘Yargı, diğer güç sahipleriyle çıkar birliği içine
girmemesi için güçlü olmalıdır’ ifadesi %15.1 oranında işaretlenmiştir. Yargının
bağımsızlığını korumak, siyasetin yargıyı etkilemesini, güçlü ve zengin kişilerin
korunmasını engellemek için yargı güçlü olmalıdır. D seçeneğinde yer alan ‘Yargı,
yasama veya yürütme yanlış bir iş yapacağı zaman onu engellemek için güçlü olmalıdır’
ifadesi ile A seçeneğinde yer alan ‘Çıkarılan yasaların vatandaşların yararına ve
anayasaya uygunluğunu denetleyebilmek için yargı güçlü olmalıdır’ ifadesi yaklaşık
%22 oranlarında işaretlenmiştir. Yasama yürütme, yargı birbirinden bağımsız olup
birbirini denetler. Yargı da çıkarılan yasaların anayasaya uygunluğu, yasama ve
yürütmedeki yanlışları kontrol etmektedir (Gözler, 2007).
12) I. Parti başkanının üst üste iki kez seçilememesi
II. Cumhurbaşkanının iktidar partisinin dışındaki bir partiden olması
zorunluluğu
45
III. Kanun yapıcı ile kanun uygulayıcıların ayrı olması
Bu düzenlemelerle, aşağıdakilerden hangisi amaçlanmıştır?
a) Gücün tek bir kişi ve ya grupta toplanmasını önlemek (%34.4)
b) Bütün partilere iktidar olma şansı vermek (%24.3)
c) Uygulamaların çeşitliliğini artırmak (%17.0)
d) Parti içi demokrasiyi sağlamak (%24.3)
Araştırmaya katılan öğrencilerin %34.4’ü soruyu doğru cevaplamıştır. B
seçeneğinde yer alan ‘Bütün partilere iktidar olma şansı vermek’ ifadesi ile D
seçeneğinde yer alan ‘Parti içi demokrasiyi sağlamak’ ifadesi eşit oranda %24.3
oranında yanlış işaretlenmiştir. Öğrencilerin soruyu okurken 12.soru için verilen I, II,
III. düzenlemelerin tümünün gerçekleştirmek istediği ortak amacı bulmakta zorluk
çektikleri görülmektedir. B ve D seçeneklerinde I. ‘Parti başkanının üst üste iki kez
seçilememesi’ düzenlemesiyle ilgili cevapların işaretlendiği görülmektedir. II. ve III.
düzenlemelerin
dikkatle okunduğunda parti içi demokrasiyle
ilgili olmadığı
görülmektedir. C seçeneğinde yer alan ‘Uygulamaların çeşitliliğini artırmak için’ ifadesi
%17.0 oranında işaretlenmiştir.
13) Aşağıdaki seçeneklerde, cumhuriyet kavramıyla ilgili olarak belirtilenlerden
hangisi doğrudur?
a) İktidarın babadan oğula geçtiği devlet şeklidir ( %11.0)
b) Her koşulda demokrasinin en iyi biçimde gerçekleştirildiği bir devlet
şeklidir ( %40.8)
c) İktidarın saltanat yoluyla devredilmediği devlet şeklidir. (%15,1)
d) İktidarın seçimle iş başına geldiği tek devlet şeklidir.(%33.1)
Araştırmaya katılan öğrencilerin %15.1’i soruyu doğru cevaplamıştır. A
seçeneğinde yer alan ‘iktidarın babadan oğula geçtiği devlet şeklidir’ ifadesini
işaretleyenlerin oranı %11.0’dır. Öğrencilerin A seçeneğini işaretleyerek yanlış cevap
vermiş olması, bu seçeneği yanlış okumaktan ( babadan oğula geçtiği yerine geçmediği
şeklinde ) ve ya bilgi eksikliğinden kaynaklanmış olabilir. D seçeneğinde yer alan
‘İktidarın seçimle iş başına geldiği tek devlet şeklidir’ ifadesi %33.1 oranında
46
işaretlenmiştir. Seçim, devlet şekillerinden hem meşruti
monarşide hem de
cumhuriyetde görülebilen ortak bir özelliktir. Öğrencilerin D seçeneğini işaretleyerek
yanlış cevaplaması, monarşi kavramıyla ilgili bilgi eksikliğinden kaynaklanıyor olabilir.
B seçeneğinde yer alan ‘Her koşulda demokrasinin en iyi biçimde gerçekleştirildiği bir
devlet şeklidir’ ifadesini işaretleyenlerin oranı %40.8’dir. Bu oran öğrencilerin yaklaşık
yarısını temsil etmektedir. Devlet şekli cumhuriyet olan her ülke demokratik değildir
(Örn: Suriye, İran), bazı meşruti monarşiler (Örn: İngiltere, Avustralya, Kanada) devlet
şekli cumhuriyet olan ülkelere göre daha demokratiktirler (Gözler, 2007; Lijphart,
2006).
14) Aşağıdakilerden hangisi cumhuriyetle yönetilen ülkelerde görülen bir durum
değildir?
a) İktidarın seçimle iş başına geçebilmesi (%12.8)
b) Her koşulda demokratik özellikler taşıması ( %14.2)
c) Demokratik olmayan özellikler taşıyabilmesi (%25.2)
d) İktidarın darbeyle başa geçebilmesi (%47.7)
Araştırmaya katılan öğrencilerin %14.2’si soruya doğru cevap vermiştir.
Dünyada devlet şekli cumhuriyet olan ülkelerin farklı siyasi rejimleri vardır. Tümü
demokrasi rejimine sahip değildir. A seçeneğinde yer alan ‘iktidarın seçimle iş başına
geçebilmesi’ ifadesini işaretleyenlerin oranı %12.8’dir. Devlet şekli cumhuriyet olan
ülkelerde seçim yapılmaktadır. C seçeneğinde yer alan ‘Demokratik olmayan özellikler
taşıması’ ifadesini işaretleyenlerin oranı %25.2’dir. Bu oran öğrencilerin çeyreğini
temsil etmektedir. Devlet şekli cumhuriyet olan her ülke demokrasi siyasi rejimine sahip
değildir, demokratik olmayan özellikler taşıyabilmektedir. D seçeneğinde yer alan
‘iktidarın darbeyle başa geçebilmesi’ ifadesini işaretleyenlerin oranı %47.7’dir. Bu oran
öğrencilerin yaklaşık yarısını temsil etmektedir. Devlet şekli cumhuriyet olan bazı
ülkelerin tarihlerinde seçimle değil de, darbeyle başa geçen devlet başkanları olmuştur.
Öğrencilerin yarıya yakını bu seçeneği işaretleyerek yanlış cevap vermiştir. Bu
öğrencilerin, devlet şekli cumhuriyet olan ülkelerdeki hukuk dışı uygulamalar hakkında
bilgi sahibi olmadıkları söylenebilir.
15 )Demokrasinin bulunduğu bir ülkede, aşağıdakilerden hangisi görülmez?
a) Yönetime karışmayan bir kral ya da kraliçenin bulunması ( % 33.5)
47
b) Muhalefetin iktidar, azınlığın çoğunluk olma hakkının olması ( % 17.9)
c) Temel hak ve özgürlüklerin güvence altına alınması (%10.1)
d) Tek partinin bulunması(% 38.5)
Araştırmaya katılan öğrencilerin %38,5’i soruyu doğru cevaplamıştır. Öğrencilerin
doğru seçeneğin sayısına yakın %33.5 oranında A seçeneğinde yer alan ‘Yönetime
karışmayan bir kral ya da kraliçenin bulunması’ ifadesini işaretlediği görülmektedir.
Kraliyet makamının siyasi yetkiye sahip olmadığı, temsilcilerin halk tarafından seçimle
belirlendiği meşruti monarşiler bulunmaktadır ( Hollanda, Danimarka, İsveç, Belçika,
İngiltere). Öğrencilerin demokrasi kavramının devlet şekli monarşi olan ülkelerde
görülemeyeceğini düşünmesi, bu kavramla ilgili dar genelleme hatası yaptıklarını
göstermektedir. Bunda kitaplarda yer alan ve ders anlatımı sırasında öğretmenlerin
verdiği tek tip örnekler etkili olmuş olabilir. B seçeneğinde yer alan ‘Muhalefetin
iktidar, azınlığın çoğunluk olma hakkının olması’ ifadesini işaretleyenlerin oranı %
17.9, C seçeneğinde yer alan ‘Temel hak ve özgürlüklerin güvence altına alınması’
ifadesini işaretleyenlerin olarını %10.1’dir.B ve C seçenekleri de demokrasi kavramının
ayırt edici özelliklerindendir. Her demokratik ülke bu şartları taşımak zorundadır.
16) Devlet şekli cumhuriyet olan ülkelerde hangisi olmak zorundadır?
a)Mecliste çok sayıda parti olmalıdır (%16.5)
b)Seçimler yapılmalıdır (%53.7)
c)İktidar gücü tek bir elde toplanmalıdır (%14.7)
d)Birden fazla sayıda partinin iktidar olma şansı olmalıdır (%15.1)
Araştırmaya katılan öğrencilerin %53.7’si soruyu doğru cevaplamıştır, bu oran
öğrencilerin yarısını temsil etmektedir. Diğer seçeneklerden A , C , D seçenekleri % 16
dolaylarında işaretlenmiştir.A seçeneğindeki ‘mecliste çok sayıda parti bulunmalıdır’
ifadesi ,D seçeneğinde ‘ Birden fazla sayıda partinin iktidar olma şansı olmalıdır’
ifadesi cumhuriyet kavramının ayırt edici özellikleri olmayıp ; meclisteki parti sayısının
az veya çok olması , birden fazla partinin iktidar şansı olması veya tam tersi tek partinin
baskın olması gibi özellikler devlet şekli cumhuriyet olan ülkelerde değişen , ayırt edici
olmayan özelliklerdir. Gözler (2007), mutlakıyet, despotizm ve demokratiklik gibi
unsurların, bir tanım unsuru olarak, cumhuriyetin tanımlanmasında kullanılamayacağını
belirtmiştir.
48
C seçeneğinde yer alan ‘ iktidar gücü tek elde toplanmalıdır’ ifadesi devlet şekli
cumhuriyet olup siyasi rejimi diktatörlük olan ülkelerde, devlet şekli mutlak monarşi
olan ülkelerde görülebilen özelliklerdir. Devlet şekli cumhuriyet olan Irak ve Arjantin
gibi bazı ülkelerin tarihlerinde despotizmle başa geçip, bir dönem tek başına iktidar
gücünü elinde bulundurmuş kişiler olmuştur.
Kavram Başarı Testi ile ilgili bulgular genel olarak değerlendirildiğinde,
cumhuriyet ve demokrasi kavramlarıyla ilgili olarak öğrencilerin, başarılarının orta ve
daha alt düzeyde olduğu saptanmıştır. Bu bulgu, öğrencilerin sosyal bilgiler dersindeki
kavramları öğrenme düzeyi ile ilgili araştırmalarla paralellik göstermektedir ( Baloğlu,
2003; Kaymak, 2003; Ülger, 2003; Kaya, 2006).
Genellikle çeldiricilerin öğrenciler tarafından çok fazla doğru cevap olarak
işaretlendiği görülmektedir. Sonuç olarak öğrencilerin her iki kavramın da ayırt edici
olan özellikleriyle ayırt edici olmayan özelliklerini birbirine karıştırdıkları, cumhuriyet
ve demokrasi arasındaki ilişkilere yönelik bilgilerinde belirgin eksiklikler olduğu
söylenebilir.
4.2. Araştırmanın İkinci Alt Amacına Ait Bulgular
Alt Amaç 2: Cumhuriyet kavramı ile ilgili olan her örneğin, örnek olarak
sınıflanma oranı nedir?
Araştırmada kullanılan ÜAOÖT I’de öğrencilere cumhuriyet kavramının örneği
olan ve olmayan toplam 17 ülke adı yazılı olarak sunulmuş ve öğrencilerden “ bu
ülkelerin devlet şekli cumhuriyet ise, devlet şeklinin cumhuriyet olduğunu, cumhuriyet
değilse ülkelerdeki devlet şeklinin ne tür bir devlet şekli olduğunu, ülke adının yanına
yazmaları” istenmiştir. Testteki 17 ülkeden 11’i cumhuriyet kavramının örneğidir. Bu
ülkeler Almanya, Amerika, Çin, Fransa, İran, İrlanda, İsviçre, İtalya, Mısır, Suriye ve
Yunanistan’dır. Ülkelerin devlet şeklinin ne olduğunu belirten öğrenci sayısı, farklılık
göstermektedir. Örneğin Almanya’nın devlet şeklinin ne olduğu sorusunu 114 öğrenci
cevaplarken, Mısır’ın devlet şeklinin ne olduğu sorusunu 96 öğrenci cevaplamıştır.
49
Tablo 4.3’de öğrencilerin ÜAOÖT I’de geçen cumhuriyet kavramının
örneklerine ilişkin doğru, yanlış ve boş cevaplarının karşılaştırılması gösterilmektedir.
Tablo 4.3.Öğrencilerin ÜAOÖT I’deki Cumhuriyet Kavramının Örneklerine İlişkin
Doğru, Yanlış ve Boş Cevaplarının Karşılaştırılması
Toplam
Cumhuriyet
Olması
Öğrenci
Kavramının
Gereken
Sayısı
Toplam
Cevap Sayısı
Verilen Cevap Sayısı
Boş
1127(%47)
1271(%53)
Örnek
Sayısı
218
11
2398
Doğru Cevap
Yanlış Cevap
f
%
f
%
875
36.5 [77.6]
252
10.5 [22.4]
Eğer, cumhuriyetin örneği olan ülkelerle (11 ülke) ilgili olarak, öğrencilerin
tamamı
(N=218)
cevap
vermiş
olsaydı
toplam
cevap
sayısı
2398
olacaktı(218x11=2398). Fakat öğrencilerin verdikleri cevap sayısı 1127’dir (%47),
cevap vermeme-boş bırakma sayısı ise 1271’dir (%53). 1127 cevabın ise bir bölümü
doğru bir bölümü yanlıştır. Bu durumda;
·
1271 boş bırakılmış cevap, 2398’in %53’üdür.
·
875 doğru cevap,2398’in %36.5’sidir.
·
252 yanlış cevap ise 2398’in % 10.5’idir.
Bulgulara göre öğrencilerin daha çok cevap vermeme eğiliminde oldukları
görülmektedir. Tepkilerin yaklaşık olarak %70’inin cevap vermeme ve yanlış cevap
verme şeklinde olduğu ,%36.5’sinin doğru olduğu ve doğru tepkilerin sayısının çok az
olduğu söylenebilir. Bu bulgular öğrencilerin bu konuda bilgi eksikliklerinin olduğu
biçiminde yorumlanabilir.
Tablo 4.4’de öğrencilerin ÜAOÖT I’de yer alan cumhuriyet kavramının
örnekleriyle
ilgili
cevap
verirken,
kullandıkları
terimlerin
analiz
sonuçları
görülmektedir. Tablo 4.4’de ÜAOÖT I’de öğrencilerin herhangi bir terim yazarak
belirtmiş oldukları cevapların toplamının 1127 olduğu görülmektedir. 1127 cevaptan
875’i (%77.6) doğru cevaptır. Soruyu boş bırakmadan cevaplayan öğrencilerin önemli
50
bir bölümünün, cumhuriyet kavramıyla ilgili olarak verilen örnekleri ayırmada başarılı
olduğu söylenebilir. Tablo 4.4’e göre, yalnızca bir öğrenci dışında, öğrenciler
cevaplarını, ülke adının yanına ‘cumhuriyet’ yazarak belirtmişlerdir.
Tablo 4.4’e göre 1127 cevabın 252’si (%22.4) ise yanlış cevaptır. Yanlış
cevaplar incelendiğinde, öğrencilerin 48 kez ‘demokrasi’, 9 kez ‘diktatörlük’, 9 kez
‘komünizm’, 26 kez ‘şeriat’, 5 kez ‘teokrasi’ kavramlarını kullandığı görülmektedir. Bu
bulgulara dayanarak toplam 97 cevapta, devlet şekliyle rejim şeklinin bir tutulduğu
söylenebilir.
Siyaset bilimi alan yazınına göre, devlet şekilleri cumhuriyet ve monarşi olarak
ayrılmaktadır. Bu durumda, monarşi ile cumhuriyet türsel kavramlardır. Tablo 4.4’e
göre öğrenciler, 13 kez ‘monarşi’ kavramını kullanmışlardır. Bu öğrencilerin yanlış
cevap vermekle birlikte, bir üst kavram olan “devlet şekli” kavramına sahip oldukları
düşünülebilir. Devlet şekli cumhuriyet olan ülkelere 19 kez ‘cumhuriyet değil’ şeklinde
cevap verilmesi ise, bu öğrencilerin devlet şekilleri veya siyasi rejimlerle ilgili
terimlerin bilgisine sahip olmadıkları şeklinde yorumlanabilir. Devlet şeklini ifade
etmeyen ‘krallık’ kavramı 94 kez, ‘padişahlık’ kavramı 17 kez, ‘saltanat’ kavramı 10
kez, ‘halifelik’ kavramı 2 kez tekrar edilmiştir. Bu öğrencilerin de devlet şekli ile ilgili
bazı anlamlara sahip oldukları fakat doğru terimi bilemedikleri söylenebilir. Bu
öğrencilerin krallık, padişahlık, saltanat ve halifelik gibi kavramları, monarşi
kavramının yerine kullandıkları düşünülebilir.
Tablo 4.4’e göre öğrencilerin Almanya, Amerika, Çin, Fransa, İsviçre, İtalya ve
Yunanistan gibi ülkelerin devlet şeklinin cumhuriyet olduğunu yüksek oranlarda doğru
cevaplarken, İran, Mısır ve Suriye gibi ülkelerin devlet şeklinin cumhuriyet olduğunu
daha az oranlarda doğru cevapladıkları görülmektedir. Oysa İran ve Suriye Türkiye’ye
sınırları olan ülkeler iken, Mısır coğrafi açıdan Türkiye’ye yakın olan bir ülkedir. Bu
bulgu, öğrencilerin kitle iletişim araçlarında –özellikle televizyonda- söz konusu
ülkelerle ilgili daha seyrek söz edildiği veya öğretmenlerin derslerde bu ülkelerden daha
seyrek söz ettikleri biçiminde yorumlanabilir.
Öğrencilere ÜAOÖT I’de devlet şekli cumhuriyet olan 11,
devlet şekli
cumhuriyet olmayan 6 ülkenin devlet şekli sorulmuştur. Öğrencilerin testte geçen
51
“cumhuriyet kavramının örneği olan”
gösterilmektedir.
11 ülke ile ilgili cevapları Tablo 4.4’de
52
4.3. Araştırmanın Üçüncü Alt Amacına Ait Bulgular
Alt Amaç 3: Cumhuriyet kavramı ile ilgili olan her örnek olmayanın, örnek
olmayan olarak sınıflanma oranı nedir?
Araştırmada kullanılan ÜAOÖT I’de öğrencilere cumhuriyet kavramının örneği
olan ve olmayan toplam 17 ülke adı yazılı olarak sunulmuş ve öğrencilerden “ bu
ülkelerin devlet şekli cumhuriyet ise, devlet şeklinin cumhuriyet olduğunu, cumhuriyet
değilse ülkelerdeki devlet şeklinin ne tür bir devlet şekli olduğunu, ülke adının yanına
yazmaları” istenmiştir. Testteki 17 ülkeden 6’sının devlet şekli cumhuriyet değildir. Bu
ülkeler Belçika, İngiltere, İsveç, Japonya, Kanada ve Suudi Arabistan’dır. Öğrencilerin
Suudi Arabistan dışındaki ülkelerin devlet şeklini ‘meşruti monarşi ve ya mutlak
monarşi’ yazarak cevaplamaları gerekmektedir. Ancak öğrencilerin ‘monarşi’ cevapları
da doğru olarak kabul edilmiştir. Tablo 4.5’de öğrencilerin ÜAOÖT I’de geçen
cumhuriyet kavramının örnek olmayanlarına ilişkin cevaplarının karşılaştırılması
gösterilmektedir.
Tablo 4.5.Öğrencilerin ÜAOÖT I’deki Cumhuriyet Kavramının Örneği Olmayanlara
İlişkin Doğru, Yanlış ve Boş Cevaplarının Karşılaştırılması
Toplam
Cumhuriyet
Olması
Öğrenci
Kavramının
Gereken
Sayısı
Toplam Örnek
Cevap Sayısı
Verilen Cevap Sayısı
Boş
580(%44.3)
728(%55.7)
Olmayan
Sayısı
218
6
1308
Doğru Cevap
Yanlış Cevap
f
%
f
%
234
17.8
346
26.4
[40.3]
[59.7]
Eğer, cumhuriyet kavramının örneği olmayan ülkelerle (6 ülke) ilgili olarak,
öğrencilerin tamamı (N=218) cevap vermiş olsaydı toplam cevap sayısı 1308
olacaktı(218x6=1308). Fakat öğrencilerin verdikleri cevap sayısı 580’dir (%44.3),
cevap vermeme-boş bırakma sayısı ise 728’dir (%55.7). 580 cevabın ise bir bölümü
doğru bir bölümü yanlıştır. Bu durumda;
53
·
728 boş bırakılmış cevap, 1308’in %55.7’sidır.
·
234 doğru cevap,1308’in %17.9’udur.
·
346 yanlış cevap ise 1308’in % 26.4’üdür.
Bulgulara göre öğrencilerin daha çok cevap vermeme eğiliminde oldukları
görülmektedir. Tepkilerin yaklaşık olarak %80’inin cevap vermeme ve yanlış cevap
verme şeklinde olduğu ,%17.9’unun doğru olduğu ve doğru tepkilerin sayısının çok az
olduğu söylenebilir. Bu bulgular öğrencilerin bu konuda bilgi eksikliklerinin olduğu
biçiminde yorumlanabilir. Çok az sayıda öğrenci, cumhuriyet kavramının örnek
olmayanını tanıyabilmiştir.
Tablo 4.6’da öğrencilerin ÜAOÖT I’de geçen “cumhuriyet kavramının örnek
olmayanlarını” örnek olmayan olarak belirtmek için hangi terimleri kullandıkları ile
ilgili analiz sonuçları görülmektedir. Tablo 4.6’ya göre ÜAOÖT I’de öğrencilerin
yazarak belirtmiş oldukları cevaplarının toplamının 580 olduğu görülmektedir. 580
cevaptan 164’ünde (%28.2) ‘monarşi’ terimi kullanılarak, 70’inde (%12.0) ‘monarşi’
terimi kullanılmadan soru doğru olarak cevaplanmıştır, doğru cevap sayısı 234’tür
(%40.3). Bulgulara göre, ‘monarşi’ teriminin az sayıda öğrenci tarafından kullanıldığı
söylenebilir.
Tablo 4.6’ya göre 580 cevaptan 346’sı (%59.7) yanlış cevaptır. Yanlış cevaplar
incelendiğinde, 580 cevaptan 303 (%52.2) cevabın ‘cumhuriyet’ olduğu görülmektedir.
Bu durumda öğrencilerin, devlet şekli cumhuriyet olmayan ülkelerin devlet şeklinin
cumhuriyet olduğunu düşündükleri söylenebilir. Öğrencilerin verdikleri doğru ve yanlış
cevapların oranları karşılaştırıldığında ise öğrencilerin, türsel kavramlar olan monarşi ve
cumhuriyet kavramlarından, daha çok cumhuriyet kavramını tanıdıkları söylenebilir.
Yine 580 cevaptan, 43’ü (%7.4) ‘demokrasi’ teriminin kullanıldığı yanlış cevaptır. Bu
bulgulara dayanarak, toplam 43 cevapta devlet şekli ile siyasi rejim şeklinin bir
tutulduğu söylenebilir.
Yazılı olarak cevap belirtmiş olan öğrencilerin cumhuriyet kavramının
örneklerini belirlemede, örnek olmayanlarını belirlemeye kıyasla daha başarılı oldukları
görülmektedir.
Tablo 4.6’ya göre öğrencilerin cumhuriyet kavramının örneklerini
54
doğru belirleme oranı % 77.5 iken, Tablo 4.8’e göre öğrencilerin cumhuriyet
kavramının örnek olmayanlarını doğru belirleme oranı % 40.3’tür. Bu bulguya
ulaşılmasında, ders kitaplarının cumhuriyet kavramının örnek olmayanları ile ilgili
yanlış bilgi barındırıyor olabilmesine bağlanabilir. Bu bulgu Çetin (2003)’in
çalışmasıyla da paralellik göstermektedir.
Öğrencilere ÜAOÖT I’de devlet şekli cumhuriyet olan 11,
devlet şekli
cumhuriyet olmayan 6 ülkenin devlet şekli sorulmuştur. Öğrencilerin testte geçen
“cumhuriyet kavramının örneği olmayan”
gösterilmektedir
6 ülke ile ilgili cevapları Tablo 4.6’da
55
56
4.4. Araştırmanın Dördüncü Alt Amacına Ait Bulgular
Alt Amaç 4: Demokrasi kavramı ile ilgili olan her örneğin, örnek olarak
sınıflanma oranı nedir?
Araştırmaya katılan öğrencilere ÜAOÖT II’de demokrasi kavramının örneği
olan ve olmayan toplam 19 ülke adı yazılı olarak sunulmuş ve öğrencilerden “bu
ülkelerin siyasi rejimi demokratikse demokrasi, demokratik değilse siyasi rejiminin ne
tür bir siyasi rejim olduğunu, ülke adının yanına yazmaları” istenmiştir. Testteki 19
ülkeden 13’ü demokrasi kavramının örneğidir. Bu ülkeler Almanya, Amerika,
Avustralya, Belçika, Danimarka, Fransa, İngiltere, İsveç, İsviçre, İtalya, Japonya,
Kanada ve Lüksemburg’dur. Ülkelerin siyasi rejimlerinin ne olduğunu belirten öğrenci
sayıları farklılık göstermektedir. Örneğin Almanya’nın siyasi rejiminin ne olduğu
sorusunu 124 öğrenci cevaplarken, Lüksemburg’un siyasi rejiminin ne olduğu sorusunu
98 öğrenci cevaplamıştır.
Tablo 4.7’de öğrencilerin ÜAOÖT II’de geçen demokrasi kavramının örneklerine
ilişkin cevaplarının karşılaştırılması gösterilmektedir.
Tablo 4.7. Öğrencilerin ÜAOÖT II’deki Demokrasi Kavramının Örneklerine İlişkin
Doğru, Yanlış ve Boş Cevaplarının Karşılaştırılması
Toplam
Demokrasi
Olması
Öğrenci
Kavramının
Gereken
Sayısı
Toplam Örnek Cevap Sayısı
Verilen Cevap Sayısı
Boş
1460(%51.5)
1374(%48.5))
Sayısı
218
13
2834
Doğru Cevap
Yanlış
Cevap
f
%
1260 44.5
[86.3]
f
%
200
7
[13.7]
Eğer, demokrasi kavramının örneği olan ülkelerle (13 ülke) ilgili olarak,
öğrencilerin tamamı (N=218) cevap vermiş olsaydı toplam cevap sayısı 2834 olacaktı
(218x13=2834). Fakat öğrencilerin verdikleri cevap sayısı 1460’dır (%51.5), cevap
57
vermeme-boş bırakma sayısı ise 1374’dür (%48.5). 1460 cevabın ise bir bölümü doğru
bir bölümü yanlıştır. Bu durumda;
·
1374 boş bırakılmış cevap, 2834’ün %48.5’idir.
·
1260 doğru cevap, 2834’ün %44.5’idir.
·
200 yanlış cevap ise 2834’ün % 7’sidir.
Bulgulara göre öğrencilerin cevap verme ve vermeme eğilimlerinin birbirine yakın
olduğu görülmektedir. Tepkilerin yaklaşık olarak %55’inin cevap vermeme ve yanlış
cevap verme şeklinde olduğu ,%44.5’inin doğru olduğu ve doğru tepkilerin sayısının az
olduğu söylenebilir. Bu bulgular öğrencilerin bu konuda bilgi eksikliklerinin olduğu
biçiminde yorumlanabilir.
Tablo 4.8’de öğrencilerin ÜAOÖT II’de Geçen “Demokrasi kavramı ile ilgili
örnekleri” örnek olarak belirtirken, hangi terimleri kullandıkları ile ilgili analiz
sonuçları görülmektedir.Tablo 4.8’de ÜAOÖT II’de öğrencilerin yazarak belirtmiş
oldukları cevapların toplamının 1460 olduğu görülmektedir.1460 cevaptan 1260’ı
(%86.3) doğru cevaptır, öğrencilerin cevaplarının % 86.3’ü doğru cevaptır. Soruyu
cevaplayan öğrencilerin büyük çoğunluğunun, demokrasi kavramıyla ilgili olarak
verilen örnekleri ayırmada başarılı olduğu söylenebilir. Tablo 4.8’e göre 1460 cevabın
200’ü (%13.7) ise yanlış cevaptır. Yanlış cevaplar incelendiğinde, öğrencilerin 82 kez
‘cumhuriyet’ , 21 kez ‘monarşi’ , 69 kez ‘krallık’ kavramlarını kullandığı
görülmektedir. Bu bulgulara dayanarak toplam 172 cevapta, siyasi rejimle devlet
şeklinin bir tutulduğu söylenebilir. 69 kez kullanılan ‘krallık’ ifadesiyle öğrencilerin
devlet şekilleriyle ilgili terim bilgisine sahip olmadıkları düşünülebilir.
Siyaset bilimi alan yazınına göre, siyasal rejimler otoriter (diktatörlük, oligarşi,
teokratik, lidere dayalı), totaliter (faşizm, nazizm, komünizm), demokratik olarak
ayrılmaktadır (Aleskerov, 2007). Tablo 4.8’de öğrenciler 28 kez ‘demokrasi değil’
diyerek cevap vermişlerdir. Bu öğrencilerin yanlış cevap vermekle birlikte siyasi rejim
kavramıyla ilgili terim bilgisine sahip olmadıkları düşünülebilir.
Tablo 4.8’e göre tabloda yer alan ülkelerden Japonya hariç diğerlerinin yüksek
oranda doğru cevaplandığı görülürken, Japonya’nın cevap veren 114 öğrenciden 70’inin
58
doğru cevaplamasıyla (%61.4) diğer ülkelere göre daha düşük oranda doğru
cevaplandığı görülmektedir. Bu bulgu, öğrencilerin kitle iletişim araçlarında veya ders
kitaplarında Japonya ‘dan daha az söz edildiği biçiminde yorumlanabilir.
Öğrencilere ÜAOÖT II’de siyasi rejimi demokrasi olan 13,
siyasi rejimi
demokrasi olmayan 6 ülkenin siyasi rejimi sorulmuştur. Öğrencilerin, testte geçen
“demokrasi kavramının örneği olan ”
gösterilmektedir.
13 ülke ile ilgili cevapları Tablo 4.8’de
59
60
4.5. Araştırmanın Beşinci Alt Amacına Ait Bulgular
Alt amaç 5: Demokrasi kavramı ile ilgili olan her örnek olmayanın, örnek
olmayan olarak sınıflanma oranı nedir?
Araştırmaya katılan öğrencilere ÜAOÖT II’de demokrasi kavramının örneği olan
ve olmayan toplam 19 ülke adı yazılı olarak sunulmuş ve öğrencilerden “bu ülkelerin
siyasi rejimi demokratikse demokrasi, demokratik değilse siyasi rejiminin ne tür bir
siyasi rejim olduğunu, ülke adının yanına yazmaları” istenmiştir. Testteki 19 ülkeden
6’sı demokrasi kavramının örnek olmayanıdır. Bu ülkeler Nazi Almanyası, Arjantin,
Çin, İran, Suriye, Suudi Arabistan’dır. Ülkelerin siyasi rejimlerinin ne olduğunu belirten
öğrenci sayıları farklılık göstermektedir. Örneğin Nazi Almanya’sının siyasi rejiminin
ne olduğu sorusunu 109 öğrenci cevaplarken, Arjantin’in siyasi rejiminin ne olduğu
sorusunu 92 öğrenci cevaplamıştır.Tablo 4.9’da öğrencilerin ÜAOÖT II’de geçen
demokrasi kavramının örnek olmayanlarına ilişkin cevaplarının karşılaştırılması
gösterilmektedir.
Tablo 4.9.Öğrencilerin ÜAOÖT II’deki Demokrasi Kavramının Örneği Olmayanlara
İlişkin Doğru, Yanlış ve Boş Cevaplarının Karşılaştırılması
Toplam
Demokrasi
Olması
Öğrenci
Kavramının
Gereken
Sayısı
Toplam Örnek
Cevap Sayısı
Verilen Cevap Sayısı
Boş
630(%48.2)
678(%51.8)
Olmayan
Sayısı
218
6
1308
Doğru Cevap
Yanlış
Cevap
f
%
f
%
413
31.6
217
16.6
[65.6]
[34.4]
Eğer, demokrasinin örneği olmayan ülkelerle (6 ülke) ilgili olarak, öğrencilerin
tamamı (N=218) cevap vermiş olsaydı toplam cevap sayısı 1308 olacaktı(218x6=1308).
Fakat öğrencilerin verdikleri cevap sayısı 630’dur (%48.2), cevap vermeme-boş
61
bırakma sayısı ise 678’dir (%51.8). 630 cevabın ise bir bölümü doğru bir bölümü
yanlıştır. Bu durumda;
·
678 boş bırakılmış cevap, 1308’in %51,8’idir.
·
413 doğru cevap,1308’in %31,6’sıdır.
·
217 yanlış cevap ise 1308’in % 16,6’sıdır.
Bulgulara göre öğrencilerin daha çok cevap vermeme eğiliminde oldukları
görülmektedir. Tepkilerin yaklaşık olarak %70’inin cevap vermeme ve yanlış cevap
verme şeklinde olduğu ,%31.6’ sının doğru olduğu ve doğru tepkilerin sayısının çok az
olduğu söylenebilir. Bu bulgular öğrencilerin bu konuda bilgi eksikliklerinin olduğu
biçiminde yorumlanabilir.
Tablo 4.10’da Öğrencilerin ÜAOÖT II’de geçen “Demokrasi kavramının örnek
olmayanlarını” örnek olmayan olarak belirtirken, hangi terimleri kullandıkları ile ilgili
analiz sonuçları görülmektedir. Tablo 4.10’da öğrencilerin yazarak belirtmiş oldukları
cevapların toplamının 630 olduğu görülmektedir.630 cevaptan 413’ü (%65.6) doğru
cevaptır, öğrencilerin cevaplarının % 65.7’si doğrudur. Soruyu cevaplayan öğrencilerin,
yarısının demokrasi kavramıyla ilgili olarak verilen örnek olmayanları ayırmada başarılı
olduğu söylenebilir. Tablo 4.10’a göre 630 cevabın 217’si (%34.4) ise yanlış cevaptır.
Yanlış cevaplar incelendiğinde, öğrencilerin 39 kez ‘cumhuriyet’ , 32 kez ‘monarşi’ ,35
kez ‘cumhuriyet değil’, 47 kez ‘krallık’, 4 kez ‘padişahlık’ , 7 kez ‘saltanat’
kavramlarını kullandığı görülmektedir. Bu bulgulara dayanarak toplam 215 cevapta,
siyasi rejimle devlet şeklinin bir tutulduğu, öğrencilerin ‘cumhuriyet değil, krallık,
padişahlık, saltanat’ gibi ifadeleri kullanmasıyla devlet şekilleriyle ilgili terim bilgisine
sahip olmadıkları düşünülebilir. İran örneği için 11 kez demokrasi denilerek yanlış
cevap verildiği görülmektedir.
Tablo 4.10’da öğrenciler 14 kez ‘diktatörlük’ ,19 kez ‘komünizm’ kavramlarını
kullanmışlardır, bu öğrencilerin siyasi rejim kavramıyla ilgili olarak terim bilgisine
sahip oldukları söylenebilir. Cevap verenler içinde 238 kez ‘demokrasi değil’ diyerek
kavram adı kullanılmamıştır. Bu bulgu sonucunda ‘demokrasi değil’ şeklinde cevap
verenlerin siyasi rejim kavramıyla ilgili terim bilgisine sahip olmadıkları düşünülebilir.
62
Tablo 4.10’a göre tabloda yer alan ülkelerden Nazi Almanya’sı, İran, Suudi
Arabistan, Çin’in siyasi rejimlerinin
%70 gibi oranlarda doğru cevaplandığı
görülmektedir. Arjantin’in %66.3 oranıyla, Suriye’nin %27,4 oranıyla Tablo 4.10’daki
diğer ülkelere göre daha düşük oranda doğru cevaplandığı görülmektedir. Bu bulgu,
kitle iletişim araçlarında veya ders kitaplarında Arjantin ve Suriye’den daha az söz
edildiği ve öğrencilerin bu ülkelerin siyasi rejimi hakkında bilgi sahibi olmadığı
biçiminde yorumlanabilir.
Öğrencilere ÜAOÖT II’de siyasi rejimi demokrasi olan 13,
siyasi rejimi
demokrasi olmayan 6 ülkenin siyasi rejimi sorulmuştur. Öğrencilerin, testte yer alan
“demokrasi kavramının örneği olmayan ” 6 ülke ile ilgili cevapları Tablo 4.10’da
gösterilmektedir.
63
64
4.6. Araştırmanın Altıncı Alt Amacına Ait Bulgular
Alt Amaç 6: Cumhuriyet kavramı ile ilgili olan açıklamalı her örneğin, örnek
olarak sınıflanma oranı nedir?
Araştırmada kullanılan ÜAVAÖT’de öğrencilere cumhuriyet kavramının örnekleri
ve örnek olmayanları verilmiştir. Ancak bu kez, testte ülkelerin adları verilmeden
ülkelerin devlet şekli ve siyasi rejimleri ile ilgili bilgiler verilmiş, ülkelerin adı yerine ‘A
Ülkesi’, ‘B Ülkesi’ , ‘C Ülkesi’ gibi kodlamalar kullanılmıştır. Testte devlet şekli
cumhuriyet olan 7, devlet şekli cumhuriyet olmayan 4 ülke yer almaktadır (toplam 11
ülke bulunmaktadır). Devlet şekli cumhuriyet olan ülkeler ve her ülkenin, testte, hangi
harfle temsil edildiği şöyle belirtilebilir: Testte A Ülkesi Almanya, B Ülkesi Amerika
Birleşik Devletleri, D Ülkesi Çin, E Ülkesi Fransa, G Ülkesi İran, J Ülkesi İtalya, L
Ülkesi Suriye’yi temsil etmektedir.
Testte, her ülkenin hem devlet şekli hem de siyasi rejimi ile ilgili bilgiler
verilmiştir. Verilen bilgiler ışığında, öğrencilerin, bu ülkelerin devlet şeklinin ve siyasi
rejiminin ne olduğunu yazmaları istenmiştir. Ancak öğrenciler bu bilgilerin hangi
ülkeye ait olduğunu bilmemektedirler. Böylece ülke adının, öğrenciye ipucu vermesi
önlenmiş ve öğrencilerin verilen bilgilerden sonuç çıkararak cumhuriyet kavramının
örneklerini doğru belirleyip belirleyemedikleri saptanmaya çalışılmıştır.
Ülke adının olmadığı açıklamalı örnekleri, yalnızca ülke adını içeren örneklere
kıyasla daha az sayıda öğrenci cevaplamıştır. ÜAVAÖT’nde cumhuriyet kavramının
örneği olan 7 ülke bulunmaktadır. Bunlar, Almanya, Amerika, Çin, Fransa, İran, İtalya
ve Suriye’dir. Tablo 4.11’de öğrencilerin ÜAVAÖT’nde geçen cumhuriyet kavramının
örneklerine ilişkin cevaplarının karşılaştırılması gösterilmektedir.
65
Tablo 4.11. Öğrencilerin ÜAVAÖT’ndeki Cumhuriyet Kavramının Örnekleriyl İlgili
Doğru, Yanlış ve Boş Cevaplarının Karşılaştırılması
Toplam
Toplam Örnek Olması
Öğrenci
Sayısı
Sayısı
Verilen Cevap Sayısı
Boş
701 (%46)
825 (%54)
Gereken
Cevap Sayısı
218
7
1526
Doğru Cevap
Yanlış
Cevap
f
%
f
%
483
31.7
218
14.3
[69]
[31]
Eğer, açıklamalı testte cumhuriyet kavramının örnekleriyle (7 ülke) ilgili olarak,
öğrencilerin tamamı (N=218) cevap vermiş olsaydı toplam cevap sayısı 1526
olacaktı(218x7=1526). Fakat öğrencilerin verdikleri cevap sayısı 701’dir (%45.9),
cevap vermeme-boş bırakma sayısı ise 825’dir (%54). 701 cevabın ise bir bölümü doğru
bir bölümü yanlıştır. Bu durumda;
·
825 boş bırakılmış cevap, 1526’nın %54’üdür.
·
483 doğru cevap,1526’nın %31,7’sidir.
·
218 yanlış cevap ise 1526’nın % 14,3’üdür.
Bulgulara göre öğrencilerin daha çok cevap vermeme eğiliminde oldukları
görülmektedir. Tepkilerin yaklaşık olarak %68’inin cevap vermeme ve yanlış cevap
verme şeklinde olduğu ,%31,7’sinin doğru olduğu ve doğru tepkilerin sayısının çok az
olduğu söylenebilir. Bu bulgular öğrencilerin bu konuda bilgi eksikliklerinin olduğu
biçiminde yorumlanabilir.
Tablo 4.12’de öğrencilerin ÜAVAÖT’ndeki “cumhuriyet kavramıyla ilgili
açıklamalı örnekler” hakkında görüşlerini belirtirken, hangi terimleri kullandıkları ile
ilgili analiz sonuçları görülmektedir. Tablo 4.12’ye göre, öğrenciler tarafından ülke
adının olmadığı açıklamalı örneklere verilen, yazılı olarak belirtilmiş olan cevapların
toplamı 701’dir. 701 cevaptan, 483’ü (%69) doğru, 218’i (%31) ise yanlış cevaptır.
66
Yanlış cevaplar incelendiğinde, öğrencilerin 75 kez ‘demokrasi’, 21 kez ‘diktatörlük’,
10 kez ‘komünizm’, 54 kez ‘şeriat’ kavramlarını kullandığı görülmektedir.
Bu bulgulara dayanarak 160 cevapta devlet şekliyle rejim şeklinin bir tutulduğu
söylenebilir. Ülke adının olmadığı açıklamalı örneklerde öğrenciler, 20 kez ‘monarşi’,
28 kez ‘krallık’, 6 kez ‘padişahlık’ ve 4 kez ‘halifelik’ kavramlarını kullanarak yanlış
cevap vermişlerdir.
Tablo 4.4’de görüldüğü gibi testlerdeki soruları boş bırakmamış veya yazılı
olarak cevaplamış olan öğrencilerin, cumhuriyet kavramı ile ilgili örnekleri, yalnızca
ülke adlarının verildiği ÜAOÖT I’de daha yüksek oranda (%77.5) doğru cevapladıkları,
Tablo 4.12’de görüldüğü üzere ÜAVAÖT’nde ülke adının olmadığı açıklamalı örnekleri
daha az oranda (%69) doğru cevapladıkları görülmektedir. Aynı sonucun, cevapların
bütünü dikkate alındığında da çıktığı görülmektedir: ÜAOÖT I’e öğrenciler tarafından
verilmiş olan bütün cevaplar (doğru + yanlış + boş) içindeki doğru cevap oranı %
36.5’tir. ÜAVAÖT’ne öğrenciler tarafından verilmiş olan bütün cevaplar (doğru +
yanlış + boş) içindeki doğru cevap oranı ise %31.7’dir. Bu sonuçta, ÜAVAÖT’nde
ülke adlarının olmaması etkili olmuş olabilir. Çünkü ülke adı devlet şeklinin ne
olduğunu da hatırlatan bir ipucu görevi yapıyor olabilir. Ayrıca, açıklamalı örneklerde
verilen bilgiler, cumhuriyet kavramı hakkında yeterli bilgisi olmayan öğrencilerin
bilgilerinin karışmasına ve örnekleri doğru biçimde belirleyememesine de neden olmuş
olabilir.
Öğrencilere ÜAVAÖT’ nde cumhuriyet kavramının örneği olan 7 ülke ile
cumhuriyet kavramının örneği olmayan 4 ülke, adları belirtilmeden sadece ülkelerin
devlet şekli ve siyasi rejimi ile ilgili bilgiler verilerek, sunulmuştur. Öğrencilerin,
testteki soruları yanıtlarken hangi terimleri kullandıklarıyla ilgili sonuçları Tablo
4.12’de gösterilmiştir.
67
68
4.7. Araştırmanın Yedinci Alt Amacına Ait Bulgular
Alt Amaç 7: Cumhuriyet kavramı ile ilgili olan açıklamalı her örnek
olmayanın, örnek olmayan olarak sınıflanma oranı nedir?
Araştırmada kullanılan ÜAVAÖT’nde öğrencilere cumhuriyet kavramının örnekleri
ve örnek olmayanları verilmiştir. Ancak bu kez, testte ülkelerin adı verilmeden,
ülkelerin devlet şekli ve siyasi rejimleri ile ilgili bilgiler verilmiş, ülkelerin adı yerine ‘A
Ülkesi’, ‘B Ülkesi’ , ‘C Ülkesi’ gibi kodlamalar kullanılmıştır. C Ülkesi Belçika,
F
Ülkesi İngiltere, H Ülkesi İsveç, K Ülkesi Suudi Arabistan’ı temsil etmektedir.
Testte, her ülkenin hem devlet şekli hem de siyasi rejimi ile ilgili bilgiler
verilmiştir. Verilen bilgiler ışığında, öğrencilerin, bu ülkelerin devlet şeklinin ve siyasi
rejiminin ne olduğunu yazmaları istenmiştir. Ancak öğrenciler bu bilgilerin hangi
ülkeye ait olduğunu bilmemektedirler. Böylece ülke adının, öğrenciye ipucu vermesi
önlenmiş ve öğrencilerin verilen bilgilerden sonuç çıkararak cumhuriyet kavramının
örneği olmayan ülkeleri doğru belirleyip belirleyemedikleri saptanmaya çalışılmıştır.
Ülke adının olmadığı açıklamalı örnek olmayanları, yalnızca ülke adını içeren örnek
olmayanlara kıyasla daha az sayıda öğrenci cevaplamıştır. ÜAVAÖT’nde cumhuriyet
kavramının örneği olmayan 4 ülke bulunmaktadır. Bunlar, Belçika, İngiltere, İsveç ve
Suudi Arabistan’dır.
Tablo 4.13’de öğrencilerin ÜAVAÖT’nde cumhuriyet kavramının örnek
olmayanlarına ilişkin cevaplarının karşılaştırılması gösterilmektedir.
69
Tablo 4.13. Öğrencilerin ÜAVAÖT’nde Cumhuriyet Kavramının Örnek Olmayanlarına
İlişkin Doğru, Yanlış ve Boş Cevaplarının Karşılaştırılması
Toplam
Toplam Örnek
Olması
Öğrenci
Olmayan
Gereken
Sayısı
Sayısı
Cevap Sayısı
218
4
872
Verilen Cevap Sayısı
Boş
346(%39.7)
526(60.3)
Doğru Cevap
Yanlış
Cevap
f
%
f
%
246
28.2
100
11.5
[71.1]
[28.9]
Eğer, açıklamalı testte cumhuriyetin örneği olmayan ülkelerle (4 ülke) ilgili
olarak, öğrencilerin tamamı (N=218) cevap vermiş olsaydı toplam cevap sayısı 872
olacaktı(218x4=872). Fakat öğrencilerin verdikleri cevap sayısı 346’dır (%39.7), cevap
vermeme-boş bırakma sayısı ise 526’dır (%60.3). 346 cevabın ise bir bölümü doğru bir
bölümü yanlıştır. Bu durumda;
·
526 boş bırakılmış cevap, 872’nin %60.3’üdür.
·
246 doğru cevap,872’nin %28.2’sidir.
·
100 yanlış cevap ise 872’nin % 11,5’idir.
Bulgulara göre öğrencilerin daha çok cevap vermeme eğiliminde oldukları
görülmektedir. Tepkilerin yaklaşık olarak %72’sinin cevap vermeme ve yanlış cevap
verme şeklinde olduğu ,%28.2’sinin doğru olduğu ve doğru tepkilerin sayısının çok az
olduğu söylenebilir. Bu bulgular öğrencilerin bu konuda bilgi eksikliklerinin olduğu
biçiminde yorumlanabilir.
Tablo 4.14’de ise öğrencilerin ÜAVAÖT’nde geçen “cumhuriyet kavramı ile ilgili
açıklamalı örnek olamayanları” örnek olmayan olarak sınıflarken hangi terimleri
kullandıkları ile ilgili analiz sonuçları görülmektedir.
Tablo 4.14’e göre, öğrenciler tarafından ülke adının olmadığı açıklamalı
örneklere verilen cevapların toplamı 346’dır. 346 cevaptan, 246’sı
(%71.1) doğru
70
cevaptır. Öğrenciler tarafından verilen 346 cevaptan, 100’ü (%28.9) ise yanlış cevaptır.
Yanlış cevaplar incelendiğinde, 85 kez ‘cumhuriyet’ denilerek yanlış sınıflandırma
yapıldığı; 9 kez demokrasi, 6 kez ‘şeriat’ kavramlarının kullanılarak siyasi rejimlerle
devlet şekillerinin karıştırıldığı görülmektedir. Öğrencilerin, 73 kez ‘monarşi’ ,164 kez
‘krallık’, 4 kez ‘halifelik’ , 5 kez ‘saltanat’ kavramlarını kullandığı görülmektedir. Bu
bulgulara dayanarak bazı öğrencilerin ‘padişahlık, saltanat, krallık, halifelik’ gibi
ifadeleri kullanması nedeniyle devlet şekilleriyle ilgili terim bilgisine sahip olmadıkları
düşünülebilir. Suudi Arabistan’da halifelik sistemi olmamasına rağmen, öğrencilerin
açıklamalı testteki cevapları kontrol edildiğinde ‘halifelik’ kavramını ‘monarşi’ terimine
karşılık kullandıkları görülmektedir. Cevap verenler içinde 73 kez ‘monarşi’ diyenlerin
terim bilgisine sahip oldukları söylenebilir.
Tablo 4.14’de Belçika, İngiltere ve İsveç’in cumhuriyet kavramının örnek
olmayanı olarak sınıflanma oranı %50 iken, Suudi Arabistan’ın daha yüksek oranda
doğru sınıflandırıldığı (%92) görülmektedir. Yanlış cevaplar incelendiğinde Belçika,
İngiltere, İsveç ‘in devlet şekli için ‘cumhuriyet’ denilmesine rağmen, Suudi Arabistan
için böyle bir terim kullanılmamıştır.
Ülke adı verilmeden özelliklerin ve ülkelere ait bilgilerin belirtildiği açıklamalı
testte, öğrencilerin Belçika, İngiltere ve İsveç’in ortak özelliği olan ‘kraliyet makamının
sembolik olduğu, temsilcilerin halk tarafından seçildiği’ özelliğinden etkilenerek bu
Avrupa ülkelerinin devlet şeklinin ‘cumhuriyet’ olduğunu düşünmelerine neden olmuş
olabilir. Suudi Arabistan’ın özelliklerinde ‘tüm yetkilerin kralın elinde toplandığı’
ifadesinin
kullanılması
öğrencilerde
bu
ülkenin
devlet
şeklinin
cumhuriyet
olamayacağını düşündürmüş olabilir.
Öğrencilere ÜAVAÖT’ nde cumhuriyet kavramının örneği olan 7 ülke ile
cumhuriyet kavramının örneği olmayan 4 ülke, adları belirtilmeden sadece ülkelerin
devlet şekli ve siyasi rejimi ile ilgili bilgiler verilerek, sunulmuştur. Öğrencilerin, testte
geçen “cumhuriyet kavramının örneği olmayan” ülkelerle ilgili cevapları Tablo 4.14’de
gösterilmektedir.
71
72
4.8. Araştırmanın Sekizinci Alt Amacına Ait Bulgular
Alt Amaç 8: Demokrasi kavramı ile ilgili olan açıklamalı her örneğin, örnek
olarak sınıflanma oranı nedir?
Araştırmada kullanılan ÜAVAÖT’nde öğrencilere demokrasi kavramının örnekleri
ve örnek olmayanları verilmiştir. Ancak bu kez, testte ülkelerin adı verilmemiş,
ülkelerin adı yerine ‘A Ülkesi’, ‘B Ülkesi’ , ‘C Ülkesi’ gibi kodlamalar kullanılmıştır.
Testte, her ülkenin hem devlet şekli hem de siyasi rejimi ile ilgili bilgiler verilmiştir.
Verilen bilgiler ışığında, öğrencilerin, bu ülkelerin devlet şeklinin ve siyasi rejiminin
ne olduğunu yazmaları istenmiştir. Ancak öğrenciler bu bilgilerin hangi ülkeye ait
olduğunu bilmemektedirler. Açıklamalı testte demokrasi kavramının 7 örneği
bulunmaktadır. Bunlar: Almanya, ABD, Belçika, Fransa, İngiltere, İsveç, İtalya’dır.
Tablo
4.15’de
öğrencilerin
ÜAVAÖT’nde
vermiş
oldukları,
cevapların
karşılaştırılması gösterilmektedir.
Tablo 4.15.Öğrencilerin ÜAVAÖT’ndeki Demokrasi Kavramının Örneklerine İlişkin
Doğru, Yanlış ve Boş Cevapların Karşılaştırılması
Toplam
Toplam
Olması
Öğrenci
Örnek
Gereken
Sayısı
Sayısı
Cevap Sayısı
218
7
1526
Verilen Cevap Sayısı
Boş
714 (%46.8)
812(%53.2)
Doğru Cevap
Yanlış
Cevap
f
%
f
%
589
38.6
125
8.2
[82.5]
[17.5]
Eğer, demokrasi örneği olan ülkelerle (7 ülke) ilgili olarak, öğrencilerin tamamı
(N=218) cevap vermiş olsaydı toplam cevap sayısı 1526 olacaktı(218x7=1526). Fakat
öğrencilerin verdikleri cevap sayısı 714’dür (%46.8), cevap vermeme-boş bırakma
sayısı ise 812’dir (%53.2). 714 cevabın ise bir bölümü doğru bir bölümü yanlıştır. Bu
durumda;
·
812 boş bırakılmış cevap, 1526’nın %53.2’dir.
73
·
589 doğru cevap,1526’nın %38,6’sıdır.
·
125 yanlış cevap ise 1526’nın % 8.2’sidir.
Bulgulara göre öğrencilerin daha çok cevap vermeme eğiliminde oldukları
görülmektedir. Tepkilerin yaklaşık olarak %62’sinin cevap vermeme ve yanlış cevap
verme şeklinde olduğu ,%38.6’sının doğru olduğu ve doğru tepkilerin sayısının çok az
olduğu söylenebilir. Bu bulgular öğrencilerin bu konuda bilgi eksikliklerinin olduğu
biçiminde yorumlanabilir.
Tablo 4.16’da öğrencilerin ÜAVAÖT’nde geçen “Demokrasi kavramıyla ilgili
açıklamalı örnekleri” örnek olarak sınıflarken, hangi terimleri kullandıkları ile ilgili
analiz sonuçları gösterilmektedir.
Tablo 4.16’ya göre, ülke adının olmadığı açıklamalı örneklere öğrencilerin yazılı
olarak verdikleri cevapların toplamı 714’dür. 714 cevaptan, 589’u (%82.5) doğru
cevaptır. Öğrenciler tarafından verilen 714 cevaptan, 125’i (%17.5) yanlış cevaptır.
Yanlış cevaplar incelendiğinde, öğrencilerin 113 kez ‘cumhuriyet’, 3 kez ‘monarşi’
terimlerini kullandığı siyasi rejim ile devlet şeklini karıştıranların toplam 116 öğrencinin
devlet şekliyle ilgili terim bilgisine sahip olduğu söylenebilir, diğer bir deyişle
öğrenciler, söz konusu terimleri ad olarak bilmektedir.
Öğrencilerin 19 kez ‘cumhuriyet değil’, 7 kez ‘krallık’ ifadelerini kullandığı
görülmektedir. Yanlış cevap veren 26 öğrencinin siyasi rejim ile devlet şekli
kavramlarını karıştırdıkları, devlet şekliyle ilgili terim bilgisine sahip olmadıkları
söylenebilir.
Tablo 4.16 incelendiğinde demokrasi kavramının örneği olan 7 ülkeden, devlet
şekli meşruti monarşi olan ülkelerin ( Belçika, İngiltere, İsveç), ülke adı söylenmeden
hakkında bilgi verilen açıklamalı testte daha düşük oranda (%60’larda)
demokratik
olduğunun, devlet şekli cumhuriyet olan ülkelerin (Almanya, Amerika, Fransa, İtalya)
daha yüksek oranda (%96’larda)
Ülkelerle ilgili açıklama içeren
demokratik olduğunun belirtildiği görülmektedir.
testte öğrenciler devlet şekli meşruti monarşi olan
ülkelerin özelliklerinde yer alan ‘kraliyet makamının bulunması’ ifadesinden etkilenmiş,
74
bu ülkelerin siyasi rejimlerinin demokratik olmadığını düşünerek yanlış cevap vermiş
olabilirler.
Öğrencilere ÜAVAÖT’ nde demokrasi kavramının örneği olan 7 ülke ile
demokrasi kavramının örneği olmayan 4 ülke, adları belirtilmeden sadece ülkelerin
devlet şekli ve siyasi rejimi ile ilgili bilgiler verilerek, sunulmuştur. Öğrencilerin, testte
geçen “demokrasi kavramının örnekleri olan” ülkelerle ilgili cevapları Tablo 4.16’da
gösterilmektedir.
75
76
4.9. Araştırmanın Dokuzuncu Alt Amacına Ait Bulgular
Alt Amaç 9: .Demokrasi kavramı ile ilgili olan açıklamalı her örnek olmayanın,
örnek olmayan olarak sınıflanma oranı nedir?
Araştırmada kullanılan ÜAVAÖT’nde öğrencilere demokrasi kavramının
örnekleri ve örnek olmayanları verilmiştir. Ancak bu kez, testte ülkelerin adı
verilmemiş, ülkelerin adı yerine ‘A Ülkesi’, ‘B Ülkesi’ , ‘C Ülkesi’ gibi kodlamalar
kullanılmıştır.
Testte, her ülkenin hem devlet şekli hem de siyasi rejimi ile ilgili
bilgiler verilmiştir. Verilen bilgiler ışığında, öğrencilerin, bu ülkelerin devlet şeklinin
ve siyasi rejiminin ne olduğunu yazmaları istenmiştir. Ancak öğrenciler bu bilgilerin
hangi ülkeye ait olduğunu bilmemektedirler. Açıklamalı testteki demokrasi kavramının
örnek olmayanları 4 tanedir. Bunlar: Çin, İran, Suriye, Suudi Arabistan’dır.
Tablo 4.17’de öğrencilerin ÜAVAÖT’nde vermiş oldukları demokrasi
kavramının örnek olmayanlarına ilişkin cevaplarının karşılaştırılması gösterilmektedir.
Tablo 4.17. Öğrencilerin ÜAVAÖT’ndeki Demokrasi Kavramının Örneği Olmayanlara
İlişkin Doğru, Yanlış ve Boş Cevaplarının Karşılaştırılması
Toplam
Toplam Örnek
Olması
Öğrenci
Olmayan
Gereken
Sayısı
Sayısı
Cevap Sayısı
218
4
872
Verilen Cevap Sayısı
Boş
403 (%46.2)
469(%53.8)
Doğru Cevap
Yanlış Cevap
f
%
f
%
366
42
37
4.2
[90.8]
[9.2]
Eğer, ÜAVAÖT’nde demokrasi kavramının örneği olmayan ülkelerle (4 ülke)
ilgili olarak, öğrencilerin tamamı (N=218) cevap vermiş olsaydı toplam cevap sayısı
872 olacaktı(218x6=872). Fakat öğrencilerin verdikleri cevap sayısı 403’dür (%46.2),
cevap vermeme-boş bırakma sayısı ise 469’dur (%53.8). 403 cevabın ise bir bölümü
doğru bir bölümü yanlıştır. Bu durumda;
·
469 boş bırakılmış cevap, 872’nin %53.8’idir.
77
·
366 doğru cevap,872’nin %42’sidir.
·
37 yanlış cevap ise 872’nin % 4.2’sidir.
Bulgulara göre öğrencilerin daha çok cevap vermeme eğiliminde oldukları
görülmektedir. Tepkilerin yaklaşık olarak %58’inin cevap vermeme ve yanlış cevap
verme şeklinde olduğu , %42’sinin doğru olduğu ve doğru tepkilerin sayısının az olduğu
söylenebilir. Bu bulgular öğrencilerin bu konuda bilgi eksikliklerinin olduğu biçiminde
yorumlanabilir.
Tablo 4.18’de öğrencilerin ÜAVAÖT’nde geçen “Demokrasi kavramıyla ilgili
örnek olmayanları” örnek olmayan olarak sınıflarken, hangi terimleri kullandıklarıyla
ilgili analiz sonuçları yer almaktadır.
Tablo 4.18’e göre, öğrenciler tarafından ülke adının olmadığı açıklamalı
örneklere verilen cevapların toplamı 403’dür. 403 cevaptan, 366’sı (%90.8) doğru
cevaptır. Yanlış cevapların toplamı 37’dir (%9.2).
Yanlış cevaplar incelendiğinde öğrencilerin 3 kez ‘cumhuriyet değil’, 17 kez
‘krallık’, 8 kez ‘padişahlık’ , 9 kez ‘saltanat’ terimlerini kullandığı görülmektedir.
Yanlış cevap verenlerin hepsinin (37’sinin de) siyasi rejim ile devlet şekli kavramlarını
karıştırdıkları, devlet şekliyle ilgili terim bilgisine sahip olmadıkları düşünülebilir.
Öğrencilerin yalnızca ülke adlarının verildiği ÜAOÖT II’de demokrasi
kavramının örnek olmayanlarını doğru saptama oranları Tablo 4.10’da gösterilmişti.
Tablo 4.10’da öğrencilerin demokrasinin örnek olmayanlarını bulmada daha düşük
oranda (630 cevaptan 413’ü doğru, %65.5) başarılı oldukları görülmekteyken, ülke
adının olmadığı açıklamalı ÜAVAÖT’nde ise demokrasi kavramın örnek olmayanlarını
bulmada (403 cevaptan 366’sı doğru, %90.8) daha başarılı oldukları Tablo 4.18’de
görülmektedir. Bu sonuçta, açıklamalı testte yer alan ülkelerin özelliklerini belirten
ifadeler etkili olmuş olabilir. Örneğin yalnızca ülke adının verildiği testte Suriye’nin
siyasi rejiminin %27.4 oranında ‘demokrasi değil’ şeklinde doğru sınıflandığı, %50
oranında ‘şeriat’ şeklinde yanlış sınıflandığı Tablo 4.10’da görülmektedir. Tablo
4.18’de ise öğrencilerin Suriye’nin siyasal rejimine ‘şeriat’ cevabını verdikleri
görülmemektedir. Açıklamalı testte ülke adlarının ipucu olarak verilmemesi,
78
öğrencilerin ülkeler hakkındaki bilgileri okumaları, doğru cevap vermelerinde etkili
olmuş olabilir.
Öğrencilere ÜAVAÖT’ nde demokrasi kavramının örneği olmayan 7 ülke ile
demokrasi kavramının örneği olmayan 4 ülke, adları belirtilmeden sadece ülkelerin
devlet şekli ve siyasi rejimi ile ilgili bilgiler verilerek, sunulmuştur. Öğrencilerin, testte
geçen “demokrasi kavramının örnekleri olmayan” ülkelerle ilgili cevapları Tablo
4.18’de gösterilmektedir.
79
80
4.10. Araştırmanın Onuncu Alt Amacına Ait Bulgular
Alt Amaç 10: Öğrencilerin yalnızca ad olarak verilen örneklerle, açıklamalı
olarak verilen örneklerin devlet şeklini (cumhuriyet) doğru cevaplama oranları arasında
fark var mıdır?
Bu alt amaç doğrultusunda, öğrencilerin ÜAOÖT I’de ve ÜAVAÖT’nde,
yalnızca kavramların adını yazmalarını gerektiren cevapları incelenmiştir, öğrencilerin
belirtmiş oldukları gerekçeler ise ayrıca analiz edilmiştir.
“Öğrencilerin yalnızca ad olarak verilen örneklerle, açıklamalı olarak verilen
örneklerin devlet şeklini (cumhuriyet) doğru cevaplama oranları arasında fark olup
olmadığını” belirleyebilmek için, öncelikle her iki testte de yer alan cumhuriyet
kavramının örnekleri ve örnek olmayanları ile ilgili olarak, her iki testi de cevaplamış
olan öğrencilerin cevapları üzerinde analiz yapılmıştır.
Bu başlık altında daha sonra her iki testin sonuçları ayrı ayrı ele alınarak da
incelenmiştir. Aşağıda, öncelikle her iki testi de cevaplayan öğrencilerin cevapları ile
ilgili bilgiler yer almaktadır.
Her iki testte yer alan cumhuriyet kavramının örnekleri şunlardır: Almanya,
Amerika, Çin, Fransa, İran, İtalya ve Suriye. 218 öğrencinin katılmış olduğu
araştırmada, her iki teste birden cevap veren öğrenci sayıları ise farklılık
göstermektedir. Hem ÜAOÖT I’i hem de ÜAVAÖT’ni Almanya için 38, Amerika için
37, Çin için 51, Fransa için 66, İran için 38, İtalya için 55, Suriye için 29 öğrenci
cevaplamıştır.
Öğrencilerden, ÜAOÖT I’de yalnızca adı verilen ülkelerin devlet şeklinin ne
olduğunu, ÜAVAÖT’nde ise ülke adı belirtilmeden ülkelerle ilgili bazı açıklamalar
verilerek, söz konusu ülkenin devlet şeklinin ne olduğunu yazmaları istenmiştir.
Araştırmaya 218 öğrenci katılmasına karşın, her iki teste de yazılı olarak cevap veren
öğrenci sayısının çok az olduğu görülmektedir. Her iki testi de en fazla 66, en az 29
öğrenci cevaplamıştır; 66 öğrenci 218 öğrencinin %30’unu, 29 öğrenci ise 218
81
öğrencinin %13’ünü temsil etmektedir. Tablo 4.19’daki analiz sonuçları her iki testi de
cevaplamış olan az sayıdaki öğrencilerin cevaplarına aittir.
Tablo.4.19. Öğrencilerin Hem ÜAOÖT I’de Hem ÜAVAÖT’nde Yer Alan Ülkelerin
Devlet Şekline (Cumhuriyet) İlişkin Cevaplarının Dağılımı
Her iki testte de
ÜAOÖT
Her iki testte de
Her iki teste de
Her
iki
doğru cevap veren
doğru
yanlış
yanlış
cevap
devlet şekli ile
testi
de
öğrenci sayısı
öğrenci
I’de
ÜAOÖT
I’de
ÜAVAÖT’nde
ÜAVAÖT’nde
veren
cevaplaya
yanlış cevap veren
doğru cevap veren
sayısı
Ülke
n öğrenci
öğrenci sayısı
öğrenci sayısı
Adı
sayısı
siyasi
Toplam
rejim
şeklini bir tutan
öğrenci sayısı
N
f
%
f
%
f
%
f
Almanya
38
31
81.6
1
2.6
-
-
-
Amerika
37
30
81.1
1
2.7
-
-
-
Çin
51
31
60.8
8
15.7
-
-
Fransa
66
53
80.3
-
-
-
İran
38
9
23.7
-
-
İtalya
55
51
92.7
-
Suriye
29
10
34.5
6
%
f
%
f
%
6
15.8
38
100
-
6
16.2
37
100
4
7.8
8
15.7
51
100
-
-
-
13
19.7
66
100
-
-
14
36.8
15
39.5
38
100
-
-
-
-
-
4
7.3
55
100
20.7
-
6
20.7
7
24.1
29
100
Tablo 4.19’a göre Almanya’nın devlet şeklini her iki testte de 38 öğrenciden 31
(%81.6)’ i doğru olarak cevaplamıştır. ÜAOÖT I’de doğru ÜAVAÖT’nde yanlış cevap
veren öğrenci sayısı 1’dir (%2.6). Almanya ile ilgili cevap verirken her iki testte de
devlet şekli ile rejim şeklini bir tutan öğrenci sayısı ise 6’dır (%15.8).
Tablo 4.19’da Amerika Birleşik Devletleri’nin devlet şeklini her iki testte de 37
öğrenciden
30’u
(%81.1) doğru olarak cevaplamıştır.
ÜAOÖT I’de doğru
ÜAVAÖT’nde yanlış cevap veren öğrenci sayısı 1’dir (%2.7). Amerika Birleşik
Devletleri ile ilgili cevap verirken devlet şekli ile rejim şeklini bir tutan öğrenci sayısı
ise 6’dır (%16.2).
82
Tablo 4.19’da Çin’in devlet şeklini her iki testte de 51 öğrenciden 31’i (%60.8)
doğru olarak cevaplamıştır. ÜAOÖT I’de doğru ÜAVAÖT I’de yanlış cevap veren
öğrenci sayısı 8’dir (%15.7), her iki testte de yanlış cevap veren öğrenci sayısı
4’dür(%7.8). Çin ile ilgili cevap verirken devlet şekli ile rejim şeklini bir tutan öğrenci
sayısı ise 8’dir (%15.7).
Tablo 4.19’da Fransa’nın devlet şeklini her iki testte de 66 öğrenciden 53’ü
(%80.3) doğru cevaplamıştır. Fransa ile ilgili cevap verirken devlet şekli ile rejim
şeklini bir tutan öğrenci sayısı 13’dür (%19.7).
Tablo 4.19’da İran’ın devlet şeklini her iki testte de 38 öğrenciden 9’u (%23.7)
doğru cevaplamıştır. Her iki testte de yanlış cevap veren öğrenci sayısı 14’tür (%36.8).
İran ile ilgili cevap verirken devlet şekli ile rejim şeklini bir tutan öğrenci sayısı 15’dir (
%39.5).
Tablo 4.19’da İtalya’ nın devlet şeklini her iki testte de 55 öğrenciden 51’i
( %92.7) doğru cevaplamıştır. İtalya ile ilgili cevap verirken devlet şekli ile rejim şeklini
bir tutan öğrenci sayısı 4’tür ( %7.3).
Tablo 4.19’da Suriye’nin devlet şeklini her iki testte de 29 öğrenciden 10’u
(%34.5) doğru cevaplamıştır. ÜAOÖT’nde doğru ÜAVAÖT’nde yanlış cevap veren
öğrenci sayısı 6’dır (%20.7). Her iki testte de yanlış cevap veren öğrenci sayısı 6’dır
(%20.7). Suriye ile ilgili cevap verirken devlet şekli ile rejim şeklini bir tutan öğrenci
sayısı 7’dir ( %24.1).
Tablo 4.19’da öğrencilerin hem ÜAOÖT I’deki hem de ÜAVAÖT’ndeki doğru
cevap sayıları görülmektedir. Her iki testte de doğru cevap vermiş olan öğrenci sayısı ve
doğru cevap vermiş olan öğrenci sayısının, araştırmaya katılan öğrenci sayısına oranları
ise şöyledir (Bu oranlar parantez içinde belirtilmiştir ): Araştırmaya katılmış olan 218
öğrenciden 31’i (%14.2) Almanya’nın, 30’u ( %13.7) Amerika Birleşik Devletleri’nin,
31’i ( %14.2) Çin’in, 53’ü (%24.3) Fransa’nın, 9’u (% 4.1) İran’ın, 51’i (23.3)
İtalya’nın ve 10’u (%4.5) Suriye’nin devlet şeklinin cumhuriyet olduğunu belirtmiştir.
Araştırmaya 218 öğrencinin katılmış olduğu düşünüldüğünde, doğru cevap veren
öğrenci sayısının çok düşük olduğu görülmektedir.
83
Her iki testi de cevaplamış olan 38 öğrenciden 31’inin (%81.6) Almanya’nın,
37 öğrenciden 30’unun (%81.1) Amerika’nın, 66 öğrencinin 53’ünün (%80.3)
Fransa’nın, 55 öğrenciden 51’inin (%92.7) İtalya’nın devlet şeklini her iki testte de
yüksek oranlarda doğru cevapladığı görülmektedir. 51 öğrenciden 31’inin (%60.8)
Çin’in, 38 öğrenciden 9’unun (23.7) İran’ın, 29 öğrenciden 10’unun (%34.5) Suriye’nin
devlet şekliyle ilgili daha düşük oranlarda doğru cevap verdikleri görülmektedir.
Tablo 4.19’a göre ÜAOÖT I’de Çin’in devlet şekli ile ilgili doğru cevap veren 8
öğrenci, Suriye’nin devlet şekli ile ilgili olarak doğru cevap veren 6 öğrenci,
ÜAVAÖT’nde bu ülkelerin devlet biçimini yanlış cevaplamışlardır. Bu öğrencilerin,
ülkelerin devlet biçimi ve siyasi rejimi ile ilgili açıklamalardan etkilenerek Çin’in ve
Suriye’nin devlet şekliyle ilgili olarak “Cumhuriyet değil”, “krallık” ve “saltanat” gibi
terimleri kullandıkları görülmektedir. Testte ülkelerle ilgili açıklamalar verilmiş
olmasına karşın, ülkelerin devlet şeklinin cumhuriyet olduğunu doğru belirleyemeyen
öğrencilerin, cumhuriyet kavramının özellikleri ve devlet şekli ile siyasi rejim ilişkisi
hakkında yeterli bilgiye sahip olmadıkları için açıklamalardan da yararlanamadığı
söylenebilir.
Tablo 4.19’a göre her iki testte de öğrencilerin daha çok Fransa ve İran ile ilgili
cevap verirken devlet şekli ile siyasi rejimini bir tuttukları görülmüştür.
Tablo 4.19’da her iki testi de cevaplamış olan öğrencilerin devlet şekli
cumhuriyet olan ülkelerle ilgili cevaplarının analiz sonuçları yer almaktaydı. Tablo
4.20’de ise öğrencilerin her iki testi birden cevaplamış olmasına bakılmadan, her testin
kendi içinde cevaplanma oranları incelenmiştir. Her iki testin cevaplanma oranları ayrı
ayrı incelendiğinde, her iki testi de cevaplamış olan öğrenci sayısına kıyasla, soruları
daha çok sayıda öğrencinin cevapladığı ve daha çok sayıda öğrencinin doğru cevap
verdiği görülmektedir.
Tablo 4.20’ye göre araştırmaya katılan 218 öğrencinin yaklaşık olarak yarısı
ÜAOÖT I’de yer alan ülkelerin devlet şeklinin ne olduğu ile ilgili soruyu cevaplamıştır.
Soruyu cevaplayan öğrenci sayısının, araştırmaya katılan öğrenci sayısına kıyasla az
olduğu görülmektedir. Soruyu doğru cevaplayan öğrenci sayısı ise daha azdır.
Öğrencilerin, ülkelere göre doğru cevap oranları ise şöyledir: Almanya (%48.6), ABD
84
(%41.7), Çin (%37.6), Fransa (%45.8), İran (%23.3), İtalya (%44.4), Suriye (%22.4).
Özellikle İran ve Suriye’nin devlet şeklinin cumhuriyet olduğunu çok az sayıda öğrenci
doğru olarak cevaplamıştır. Kitle iletişim araçlarında Almanya, ABD, Fransa ve İtalya
ile ilgili haberlere veya bilgilere sık sık yer verilmesi, öğrencilerin bu ülkelerin devlet
şekli ile ilgili bazı bilgiler edinmelerini sağlamış olabilir. Türkiye’nin yakın komşuları
olmasına karşın İran ve Suriye’nin devlet şekli hakkında, öğrencilerin çok azının bilgi
sahibi olduğu görülmektedir.
Öğrencilerin cumhuriyet kavramıyla ilgili ÜAOÖT I’i ve ÜAVAÖT’ni
cevaplama ve doğru cevaplama oranlarının dağılımı Tablo 4.20’de gösterilmektedir.
Tablo 4.20. Öğrencilerin Cumhuriyet Kavramı ile İlgili ÜAOÖT I’i ve ÜAVAÖT’ni
Cevaplama ve Doğru Cevaplama Oranlarının Dağılımı
Almanya
ABD
Çin
Fransa
İran
İtalya
Suriye
218
218
218
218
218
218
Araştırmaya katılan öğrenci sayısı
218
ÜAOÖT I’e cevap veren öğrenci
114
112
102
107
99
104
99
sayısı ve bu sayının araştırmaya
%52.3
%51.3
%46.7
%49.0
%45.4
%47.4
%45.4
ÜAOÖT I’e doğru cevap veren
106
102
82
100
51
97
49
öğrenci
%48.6
%41.7
%37.6
%45.8
%23.3
%44.4
%22.4
ÜAVAÖT’ne cevap veren öğrenci
102
101
100
102
98
100
98
sayısı ve bu sayının araştırmaya
%46.8
%46.3
%45.8
%46.7
%44.9
%45.8
%44.9
ÜAVAÖT’ne doğru cevap veren
82
78
49
87
57
83
47
öğrenci
%37.6
%35.7
%22.4
%39.9
%26.1
%38.0
%21.5
katılan öğrenci sayısına oranı
sayısı
ve
bu
sayının
araştırmaya katılan öğrenci sayısına
oranı
katılan öğrenci sayısına oranı
sayısı
ve
bu
sayının
araştırmaya katılan öğrenci sayısına
oranı
NOT: ÜAOÖT I’de cumhuriyet kavramı ile ilgili olarak 11 ülke, ÜAVAÖT’nde ise 7 ülke adı
bulunmaktadır, Tablo 4.20’de ise 7 ülke adı bulunmaktadır. Öğrencilerin ÜAOÖT I ve ÜAVAÖT’ndeki
cevapları karşılaştırıldığından bu analize her iki testte de yer alan ülkeler dahil edilmiştir.
Tablo 4.20’ye göre araştırmaya katılan öğrencilerin yaklaşık olarak yarısı
ÜAVAÖT’nde yer alan ülkelerin devlet şeklinin ne olduğu ile ilgili soruyu
cevaplamıştır. Soruyu cevaplayan öğrenci sayısının araştırmaya katılan öğrenci sayısına
kıyasla az olduğu görülmektedir. Soruyu doğru cevaplayan öğrenci sayısı ise daha azdır.
Öğrencilerin ülkelere göre doğru cevap verme oranları şöyledir:
85
Almanya (%37.6), ABD (%35.7), Çin (%22.4), Fransa (%39.9), İran (%26.1),
İtalya (% 38.0), Suriye (%21.5). Ülke adlarının belirtilmediği bu testte, ülkelerin devlet
şekli ve siyasi rejimi ile ilgili bazı açıklamalar verilmiş, öğrencilerin bu açıklamalardan
yararlanarak, ülkelerin devlet şekli devlet şeklinin ne olduğunu yazmaları istenmiştir.
Tablo 4.20’de ülke adının verildiği testte doğru cevap veren öğrenci oranının, yalnızca
açıklamaların verildiği teste kıyasla daha yüksek olduğu görülmektedir. Öğrenciler için
ülkelerin adları ipucu olarak işlev görmüş olabilir ve bu nedenle daha çok sayıda
öğrenci doğru cevap vermiş olabilir. Öğrencilerin ÜAVAÖT ’de yer alan ülkelerle ilgili
olarak “parlamento iki meclisten oluşmalıdır”, “seçimler belli aralıklarla yenilenir”,
“meclis üyelerini seçimle halk belirler”, “meclis üyelerini seçimle halk belirler”, “tek
meclis vardır”, “ülkede kraliyet makamı bulunmaktadır”, “kraliyetin siyasal yetkisi
yoktur”, “halk meclisi üyelerini kral belirlemektedir”, gibi açıklamalardan yararlanarak
daha doğru cevaplar vermeleri beklenirken, doğru cevap veren öğrenci sayısı azalmıştır.
Ülkelerle ilgili açıklamalar, cumhuriyet ve demokrasi kavramlarının özellikleriyle ilgili
bilgiler içermekteydi, ancak öğrencilerin bu bilgilerden yararlanabilmeleri için
cumhuriyet ve demokrasi kavramlarının anlamlarını ve birbirleriyle ilişkilerini bilmeleri
gerekmektedir. Çok sayıda öğrencinin soruya cevap vermediği dikkate alındığında, bu
öğrencilerin cumhuriyet ve demokrasi kavramının ayırt edici özellikleri, ayırt edici
olmayan özellikleri, cumhuriyet ve demokrasi kavramlarının ilişkileri hakkında yeterli
bilgiye sahip olmadığı yorumu yapılabilir.
Tablo 4.21 ve Tablo 4.22’de öğrencilerin, cumhuriyet kavramının örneği
olmayanlarla ilgili cevaplarının analizi yer almaktadır.Her iki testte yer alan devlet şekli
meşruti monarşi olan ülkeler Belçika, İngiltere , İsveç; devlet şekli mutlak monarşi olan
ülke ise Suudi Arabistan’ dır.Hem ÜAOÖT I’i hem de ÜAVAÖT’ni Belçika için 50,
İngiltere için 58, İsveç için 71, Suudi Arabistan için 70 öğrenci cevaplamıştır.
Araştırmaya 218 öğrenci katılmasına karşın, her iki teste de yazılı olarak cevap veren
öğrenci sayısının çok az olduğu görülmektedir. Her iki testi de en fazla 71, en az 50
öğrenci cevaplamıştır;71 öğrenci 218 öğrencinin %32.6’ sını, 50 öğrenci ise 218
öğrencinin %22.9’unu oluşturmaktadır. Tablo 4.21’deki analiz sonuçları her iki testi de
cevaplamış olan az sayıdaki öğrencilerin cevaplarına aittir.
86
Tablo.4.21. Öğrencilerin Hem ÜAOÖT I’de Hem ÜAVAÖT’nde Yer Alan Devlet
Şekli Cumhuriyet Olmayan Ülkelerin Devlet Şekline İlişkin Cevaplarının Dağılımı
Ülke Adı
Her iki testte de
ÜAOÖT
Her iki testte
Her iki teste de
Her
iki
doğru
cevap
doğru
yanlış
de
yanlış
devlet şekli ile
testi
de
veren
öğrenci
ÜAVAÖT’nde
ÜAVAÖT’nde
cevap
veren
siyasi
cevaplayan
sayısı
doğru
öğrenci sayısı
I’de
yanlış
cevap
öğrenci
veren
öğrenci
sayısı
sayısı
ÜAOÖT
I’de
cevap
Toplam
rejim
şeklini bir tutan
öğrenci sayısı
veren öğrenci
sayısı
N
f
%
f
%
f
%
f
%
f
%
f
%
Belçika
50
15
30
-
-
10
20
16
32
9
18
50
100
İngiltere
58
22
38
-
-
10
17.2
25
43.1
1
1.7
58
100
İsveç
71
24
33.8
-
-
4
5.6
38
53.5
5
7.1
71
100
Suudi
70
27
38.6
8
11.4
19
27.1
16
22.9
-
-
70
100
Arabistan
Tablo 4.21’e göre Belçika’nın devlet şeklini her iki testte de 15 (%30) öğrenci
doğru cevaplamıştır. ÜAOÖT I’de yanlış ÜAVAÖT’nde doğru cevap veren öğrenci
sayısı 10’dur (%20). Her iki testte de yanlış cevap veren öğrenci sayısı 16’dır
(%32).Belçika ile ilgili cevap verirken devlet şekliyle rejim şeklini bir tutan öğrenci
sayısı 9’dur (%18).
Tablo 4.21’e göre İngiltere ’ nin devlet şeklini her iki testte de 22 (%38) öğrenci
doğru cevaplamıştır. ÜAOÖT I’de yanlış ÜAVAÖT’nde doğru cevap veren öğrenci
sayısı 10’dur (%17.2). Her iki testte de yanlış cevap veren öğrenci sayısı 25’dir
(%43.1). İngiltere ile ilgili cevap verirken devlet şekliyle rejim şeklini bir tutan öğrenci
sayısı 1’dir (%1.7).
Tablo 4.21’e göre İsveç’in devlet şeklini her iki testte de 24 (%33.8) öğrenci
doğru cevaplamıştır. ÜAOÖT I’de yanlış ÜAVAÖT’nde doğru cevap veren öğrenci
sayısı 4’dür (%5.6). Her iki testte de yanlış cevap veren öğrenci sayısı 38’dir
(%53.5).İsveç ile ilgili cevap verirken devlet şekliyle rejim şeklini bir tutan öğrenci
sayısı 5’dir (%7.1).
87
Tablo 4.21’e göre Suudi Arabistan’ın devlet şeklini her iki testte de 27 (%38.6)
öğrenci doğru cevaplamıştır. ÜAOÖT I’de doğru ÜAVAÖT’nde yanlış cevap veren
öğrenci sayısı 8’dir (%11.4). ÜAOÖT I’de yanlış ÜAVAÖT’nde doğru cevap veren
öğrenci sayısı 19’dur (%27.1). Her iki testte de yanlış cevap veren öğrenci sayısı 16’dır
(%22.9).
Tablo 4.21’de öğrencilerin hem ÜAOÖT I’deki hem de ÜAVAÖT’ndeki doğru
cevap sayıları görülmektedir. Her iki testte de doğru cevap vermiş olan öğrenci sayısı ve
doğru cevap vermiş olan öğrenci sayısının, araştırmaya katılan öğrenci sayısına oranları
şöyledir (Bu oranlar parantez içinde belirtilmiştir ): Araştırmaya katılmış olan 218
öğrenciden 15’i (%6.9) Belçika’nın, 22’si ( %10.1) İngiltere’nin, 24’ü ( %11) İsveç’in,
27’si (%12.4) Suudi Arabistan’nın devlet şeklinin cumhuriyet olmadığını belirtmiştir.
Araştırmaya 218 öğrencinin katılmış olduğu düşünüldüğünde, doğru cevap veren
öğrenci sayısının çok düşük olduğu görülmektedir.
Her iki testi de cevaplamış olan 50 öğrenciden 15’inin (%30 ) Belçika’nın, 58
öğrenciden 22’sinin (%38) İngiltere’nin, 71 öğrencinin 24’ünün (%33.8) İsveç’in, 70
öğrenciden 27’sinin (%38.6 ) Suudi Arabistan’nın devlet şeklini her iki testte de düşük
oranlarda doğru cevapladığı görülmektedir.
Tablo 4.21’e göre ÜAOÖT I’de Suudi Arabistan’ın devlet şekliyle ilgili doğru
cevap veren 8 öğrenci, ÜAVAÖT’nde bu ülkenin devlet biçimini yanlış cevaplamıştır.
Bu öğrencilerin ülkelerin devlet biçimi ve siyasi rejimi ile ilgili bilgilerin yer aldığı
ÜAVAÖT’ndeki Suudi Arabistan’ın devlet şekliyle ilgili olarak “seçim yapılmaktadır”
bilgisinden etkilenerek, bu ülkenin devlet şeklinin “cumhuriyet” olduğu yönünde yanlış
cevap verdikleri düşünülebilir. Testte bu ülke ile ilgili açıklamalar verilmiş olmasına
karşın, bu ülkenin devlet şeklinin cumhuriyet olmadığını doğru belirleyemeyen
öğrencilerin, cumhuriyet kavramının özellikleri ve devlet şekli ile siyasi rejim ilişkisi
hakkında yeterli bilgiye sahip olmadıkları söylenebilir.
Tablo 4.21’e göre her iki testte de öğrencilerin Belçika, İngiltere ve İsveç ile
ilgili cevap verirken, devlet şekli ile siyasi rejimi karıştırdıkları, ancak Suudi Arabistan
ile ilgili cevap verirken, devlet şekli ile siyasi rejimi karıştırmadıkları görülmüştür.
88
Öğrencilerin Suudi Arabistan ile ilgili ön bilgilerinin olduğu ve dolayısıyla testte Suudi
Arabistan ile ilgili olarak verilen bilgilerden de yararlanabildiği söylenebilir.
Tablo 4.21’de her iki testi de cevaplamış olan öğrencilerin devlet şekli
cumhuriyet olmayan ülkelerle ilgili cevaplarının analiz sonuçları yer almaktaydı. Tablo
4.22’de ise öğrencilerin her iki testi birden cevaplamış olmasına bakılmadan, her testin
kendi içinde cevaplanma oranları incelenmiştir.
Tablo 4.22’ye göre araştırmaya katılan 218 öğrencinin yaklaşık olarak yarısı
ÜAOÖT I’de yer alan, cumhuriyet kavramının örnekleri olmayan ülkelerin devlet
şeklinin ne olduğu ile ilgili soruyu cevaplamıştır. Soruyu cevaplayan öğrenci sayısının,
araştırmaya katılan öğrenci sayısına kıyasla az olduğu görülmektedir. Soruyu doğru
cevaplayan öğrenci sayısı ise daha azdır. Öğrencilerin, ülkelere göre doğru cevap
oranları ise şöyledir: Belçika (%8.3), İngiltere (%23), İsveç (%15.1) Suudi Arabistan
(%34.4).Özellikle Belçika ve İsveç’in devlet şeklinin cumhuriyet olmadığını çok az
sayıda öğrenci doğru olarak cevaplamıştır.
Öğrencilerin cumhuriyet kavramının örnek olmayanları ile ilgili ÜAOÖT I’i ve
ÜAVAÖT’ni cevaplama ve doğru cevaplama oranlarının dağılımı Tablo 4.22’de
gösterilmektedir.
89
Tablo 4.22. Öğrencilerin Cumhuriyet Kavramının Örneği Olmayan Ülkelerle ile İlgili
ÜAOÖT I’i ve ÜAVAÖT’ni Cevaplama ve Doğru Cevaplama Oranlarının Dağılımı
Belçika
İngiltere
İsveç
Suudi
Arabistan
Araştırmaya katılan öğrenci sayısı
218
ÜAOÖT I’e cevap veren öğrenci sayısı ve bu sayının
90
araştırmaya katılan öğrenci sayısına oranı
%41.3
ÜAOÖT I’e doğru cevap veren öğrenci sayısı ve bu
218
218
218
106
95
99
%48.6
%43.6
%45.4
18
50
33
75
sayının araştırmaya katılan öğrenci sayısına oranı
%8.3
%23
%15.1
%34.4
ÜAVAÖT’ne cevap veren öğrenci sayısı ve bu sayının
85
82
84
85
araştırmaya katılan öğrenci sayısına oranı
%39
%37.6
%38.5
%39
ÜAVAÖT’ne doğru cevap veren öğrenci sayısı ve bu
52
58
57
79
sayının araştırmaya katılan öğrenci sayısına oranı
%23.9
%26.6
%26.1
%36.2
NOT: ÜAOÖT I’de cumhuriyet kavramının örnek olmayanları ile ilgili olarak 6 ülke, ÜAVAÖT’nde ise
4 ülke adı bulunmaktadır, Tablo 4.22’de ise 4 ülke adı bulunmaktadır. Öğrencilerin ÜAOÖTI ve
ÜAVAÖT’ndeki cevapları karşılaştırıldığından bu analize her iki testte de yer alan ülkeler dahil
edilmiştir.
Tablo 4.22’ye göre araştırmaya katılan öğrencilerin yaklaşık olarak %40’ı,
ÜAVAÖT’nde yer alan ülkelerin devlet şeklinin ne olduğu ile ilgili soruyu
cevaplamıştır. Soruyu cevaplayan öğrenci sayısının araştırmaya katılan öğrenci sayısına
kıyasla az olduğu görülmektedir. Soruyu doğru cevaplayan öğrenci sayısı ise daha azdır.
Öğrencilerin ÜAVAÖT’ndeki ülkelere ilgili doğru cevap oranları şöyledir:
Belçika (%23.9), İngiltere (%26.6), İsveç (%26.1), Suudi Arabistan
(%36.2).Ülke
adlarının belirtilmediği ÜAVAÖT’nde, ülkelerin devlet şekli ve siyasi rejimi ile ilgili
bazı açıklamalar verilmiş, öğrencilerin bu açıklamalardan yararlanarak, ülkelerin devlet
şeklinin ne olduğunu yazmaları istenmiştir. Tablo 4.22’de ÜAVAÖT’de doğru cevap
oranının ÜAOÖT I’e kıyasla daha yüksek olduğu görülmektedir.
Her iki testi cevaplayan öğrencilerin cevapları incelendiğinde, Belçika, İngiltere
ve İsveç ülkeleri için,
ÜAOÖT I’de
öğrencilerin, bu ülkelerin devlet şeklinin
cumhuriyet olduğu yönünde yanlış cevap verdikleri , ülke adlarının verilmeyip bu
ülkeler hakkında kısa bilgilerin verildiği ÜAVAÖT’nde ise bu ülkelerin devlet şeklinin
meşruti monarşi olduğunu ‘krallık, cumhuriyet değil’ gibi ifadeleri kullanarak doğru
cevapladıkları görülmektedir. Öğrencilerin, bu ülkelerin devlet şeklini ÜAVAÖT’nde
90
doğru cevaplamış olmasında teste yer alan ‘kraliyet makamının bulunması” bilgisi etkili
olmuş olabilir.
Öğrenciler Avrupa ülkelerinde monarşi ile yönetilen bir ülke olamayacağını
düşünmüş olabilirler. Ders kitaplarında ve öğretmenlerin ders anlatımında verdiği
örneklerde monarşi ile yönetilen devletlere sadece doğu ülkelerinden örnekler
bulunması, meşruti monarşiye sahip Avrupa ülkelerinden örneklerin bulunmaması,
öğrencilerin hatalı sınıflama yapmalarına neden olmuş olabilir (Çetin,2003).
Sosyal Bilgiler ders kitaplarında da yanlış bilgi ve örneklerin verilmesi
öğrencilerin eksik bilgiye sahip olmalarında etken olabilir. 2006 yılında Talim ve
Terbiye Kurulunun kararı ile 5 yıl süreyle ders kitabı olarak okutulması onaylanmış bazı
6. sınıf Sosyal Bilgiler ders kitaplarında, “Demokrasinin Serüveni” ünitesinde
(6.Ünite,139), “cumhuriyet kavramı, insan haklarına önem veren bir halk rejimi olarak”,
“monarşi kavramı ise tek kişinin yönettiği yönetim biçimi olarak” tanımlanmıştır.
Gelişmiş bazı ülkelerin de meşruti monarşi örneği olduğu belirtilmemiştir. Alan yazında
cumhuriyet kavramı bir siyasi rejim türü olmayıp, devlet şekli olarak yer almaktadır.
Cumhuriyet kavramının insan haklarına önem veren (Fransa, İsviçre, İtalya) örnekleri
olduğu gibi, insan haklarına önem vermeyen (İran, Suriye) örnekleri de mevcuttur.
Monarşi kavramının ise, tek kişinin yönettiği (mutlak monarşi) ve halk egemenliğinin
olduğu, kraliyet makamının sembolik olarak bulunduğu “meşruti monarşi” türleri de
bulunmaktadır (Bozkurt, 2008; Gözler,2007; Hakyemez, 2004; Lijphart 2006; Özbudun,
2005; Öztekin, 2007; Tanilli,2001; Eroğul,2002).
Tablo 4.20 ve Tablo 4.22 incelendiğinde öğrencilerin cumhuriyet kavramının
örneklerini ayırmada, cumhuriyet kavramının örnek olmayanlarına kıyasla daha başarılı
olduğu görülmektedir.
4.11. Araştırmanın On Birinci Alt Amacına Ait Bulgular
Alt Amaç 11:Öğrencilerin yalnızca ad olarak verilen örneklerle, açıklamalı
olarak verilen örneklerin siyasi rejimini (demokrasi) doğru cevaplama oranları arasında
fark var mıdır?
91
Bu amaç doğrultusunda öğrencilerin ÜAOÖT II’de ve ÜAVAÖT’nde, yalnızca
kavramların adını yazmalarını gerektiren cevapları incelenmiştir, öğrencilerin belirtmiş
oldukları gerekçeler ise ayrıca analiz edilmiştir.
“Öğrencilerin yalnızca ad olarak verilen örneklerle, açıklamalı olarak verilen
örneklerin devlet şeklini (demokrasi) doğru cevaplama oranları arasında fark olup
olmadığını” belirleyebilmek için, öncelikle her iki testte de yer alan demokrasi
kavramının örnekleri ve örnek olmayanları ile ilgili olarak, her iki testi de cevaplamış
olan öğrencilerin cevapları üzerinde analiz yapılmıştır.
Bu başlık altında daha sonra her iki testin sonuçları ayrı ayrı ele alınarak da
incelenmiştir. Aşağıda, öncelikle her iki testi de cevaplayan öğrencilerin cevapları ile
ilgili bilgiler yer almaktadır.
Her iki testte yer alan demokrasi kavramının örnekleri şunlardır: Almanya,
Amerika, Belçika, Fransa, İngiltere, İsveç, İtalya. 218 öğrencinin katılmış olduğu
araştırmada, her iki teste birden cevap veren öğrenci sayıları ise farklılık
göstermektedir. Hem ÜAOÖT II’yi hem de ÜAVAÖT’ni Almanya için 70, Amerika
için 49, Belçika için 88, Fransa için 68, İngiltere için 78, İsveç için 59,İtalya için 47
öğrenci cevaplamıştır.
Öğrencilerden, ÜAOÖT II’de yalnızca adı verilen ülkelerin siyasi rejimlerinin ne
olduğunu, ÜAVAÖT’nde ise ülke adı belirtilmeden ülkelerle ilgili bazı açıklamalar
verilerek, söz konusu ülkenin siyasi rejiminin ne olduğunu yazmaları istenmiştir.
Araştırmaya 218 öğrenci katılmasına karşın, her iki teste de yazılı olarak cevap veren
öğrenci sayısının çok az olduğu görülmektedir. Her iki testi de en fazla 88, en az 47
öğrenci cevaplamıştır; 88 öğrenci 218 öğrencinin %40.4’ünü, 47 öğrenci ise 218
öğrencinin %21.6’sını temsil etmektedir. Tablo 4.23’deki analiz sonuçları her iki testi
de cevaplamış olan az sayıdaki öğrencilerin cevaplarına aittir.
92
Tablo.4.23. Öğrencilerin Hem ÜAOÖT II’de Hem ÜAVAÖT’nde Yer Alan Ülkelerin
Siyasi Rejimine (Demokrasi) İlişkin Cevaplarının Dağılımı
Ülke Adı
Her iki testte de
ÜAOÖT
Her iki testte de
Her iki teste
Her
iki
doğru
cevap
doğru
yanlış
yanlış
cevap
de
testi
de
veren
öğrenci
ÜAVAÖT’nde
ÜAVAÖT’nde
veren
öğrenci
cevaplayan
sayısı
yanlış cevap veren
doğru cevap veren
sayısı
öğrenci sayısı
öğrenci sayısı
öğrenci
II’de
ÜAOÖT
II’de
Toplam
devlet
şekli
ile
siyasi
rejim
şeklini
bir
tutan öğrenci
sayısı
sayısı
N
f
%
f
%
f
%
f
%
f
%
f
%
Almanya
70
67
95.7
3
4.3
-
-
-
-
-
-
70
100
Amerika
49
39
79.6
7
14.3
2
4.1
-
-
1
2.0
49
100
Belçika
88
52
59.1
32
36.4
-
-
1
1.1
3
3.4
88
100
Fransa
68
61
89.7
2
2.9
-
-
-
-
5
7.4
68
100
İngiltere
78
53
68
16
20.5
-
-
-
-
9
11.5
78
100
İsveç
59
41
69.5
15
25.4
-
-
-
-
3
5.1
59
100
İtalya
47
41
87.2
4
8.5
-
-
-
-
2
4.3
47
100
Tablo 4.23’de Almanya’nın siyasi rejimini her iki testte de 67 (%95.7) öğrenci
doğru olarak cevaplamıştır. ÜAOÖT II’de doğru ÜAVAÖT’nde yanlış cevap veren
öğrenci sayısı 3’dür (%4.3).
Tablo 4.23’de Amerika Birleşik Devletleri’nin siyasi rejimini her iki testte de 39
(%79.6) öğrenci doğru olarak cevaplamıştır. ÜAOÖT II’de doğru ÜAVAÖT’nde yanlış
cevap veren öğrenci sayısı 7’dir (%14.3). ÜAOÖT II’de yanlış ÜAVAÖT’nde doğru
cevap veren öğrenci sayısı 2’dir(%4.1) Amerika Birleşik Devletleri ile ilgili cevap
verirken siyasi rejim ile devlet şeklini bir tutan öğrenci sayısı ise 1’dir (%2.0).
Tablo 4.23’de Belçika’nın devlet şeklini her iki testte de 52 (%59.1) öğrenci
doğru olarak cevaplamıştır. ÜAOÖT II’de doğru ÜAVAÖT’nde yanlış cevap veren
öğrenci sayısı 32’dir (%36.4), her iki testte de yanlış cevap veren öğrenci sayısı
93
1’dir(%1.1). Belçika ile ilgili cevap verirken siyasi rejim ile devlet şeklini bir tutan
öğrenci sayısı ise 3’dür (%3.4).
Tablo 4.23’de Fransa’nın siyasi rejimini her iki testte de 61 (%89.7) öğrenci
doğru cevaplamıştır. ÜAOÖT II’de doğru ÜAVAÖT’nde yanlış cevap veren öğrenci
sayısı 2’dir (%2.9). Fransa ile ilgili cevap verirken siyasi rejim ile devlet şeklini bir
tutan öğrenci sayısı 5’dir (%7.4).
Tablo 4.23’de İngiltere’nin siyasi rejimini her iki testte de 53 (%68) öğrenci
doğru cevaplamıştır. ÜAOÖT II’de doğru ÜAVAÖT’nde yanlış cevap veren öğrenci
sayısı 16 (%20.5)’dır. İngiltere ile ilgili cevap verirken rejim şekli ile devlet şeklini bir
tutan öğrenci sayısı 9’dur ( %11.5).
Tablo 4.23’de İsveç’ in siyasi rejimini her iki testte de 41 ( %69.5) öğrenci
cevap vermiştir. ÜAOÖT II’de doğru ÜAVAÖT’nde yanlış cevap veren öğrenci sayısı
15 (%25.4)’dir. İsveç ile ilgili cevap verirken siyasi rejim ile devlet şeklini bir tutan
öğrenci sayısı 3 ( %5.1)’tür.
Tablo 4.23’de İtalya’nın siyasi rejimini her iki testte de 41 (%87.1) öğrenci
doğru cevap vermiştir. ÜAOÖT II’de doğru ÜAVAÖT’nde yanlış cevap veren öğrenci
sayısı 4’dür (%8.5). İtalya ile ilgili cevap verirken siyasi rejim ile devlet şeklini bir
tutan öğrenci sayısı 2’dir ( %4.3).
Tablo 4.23’deöğrencilerin hem ÜAOÖT II’deki hem de ÜAVAÖT’ndeki doğru
cevap sayıları görülmektedir. Her iki testte de doğru cevap vermiş olan öğrenci sayısı ve
doğru cevap vermiş olan öğrenci sayısının, araştırmaya katılan öğrenci sayısına oranları
şöyledir (Bu oranlar parantez içinde belirtilmiştir ): Araştırmaya katılmış olan 218
öğrenciden 67’si (%30.7) Almanya’nın, 39’u ( %17.9) Amerika Birleşik Devletleri’nin,
52’si ( %14.2) Belçika’nın, 61’i (%23.9) Fransa’nın, 53’ü (% 24.3) İngiltere’nin, 41’i
İsveç’in (%18.8), 41’i İtalya’nın (%18.8)
siyasi rejiminin demokrasi olduğunu
belirtmiştir. Araştırmaya 218 öğrencinin katılmış olduğu düşünüldüğünde, doğru cevap
veren öğrenci sayısının çok düşük olduğu görülmektedir.
94
Her iki testi de cevaplamış olan 70 öğrenciden 67’sinin (%95.7) Almanya’nın,
49 öğrenciden 39’unun (%79.6) Amerika’nın, 68 öğrencinin 61’inin
(%89.7)
Fransa’nın, 47 öğrenciden 41’inin (%87.2) İtalya’nın siyasi rejimi her iki testte de
yüksek oranlarda doğru cevapladığı görülmektedir.88 öğrenciden 52’sinin (%59.1)
Belçika’nın, 78 öğrenciden 53’ünün (%68) İngiltere’nin, 59 öğrenciden 41’inin (%69.5)
İsveç’in siyasi rejimiyle ilgili daha düşük oranlarda doğru cevap verdiği görülmektedir.
Tablo 4.23’e göre ÜAOÖT II’de Almanya’nın siyasi rejimi ile ilgili doğru cevap
veren 3 öğrenci, Amerika’nın siyasi rejimi ile ilgili olarak doğru cevap veren 7 öğrenci,
Fransa’nın siyasi rejimi ile ilgili olarak doğru cevap veren 2 öğrenci, İtalya’nın siyasi
rejimi ile ilgili olarak doğru cevap veren 4 öğrenci, Belçika’nın siyasi rejimi ile ilgili
olarak doğru cevap veren 32 öğrenci, İngiltere’nin siyasi rejimi ile ilgili olarak doğru
cevap veren 16 öğrenci, İsveç’in siyasi rejimi ile ilgili olarak doğru cevap veren 15
öğrenci, ÜAVAÖT’nde bu ülkelerin siyasi rejimlerini yanlış cevaplamışlardır. Bu
öğrencilerin, ÜAVAÖT’nde yer alan
“kraliyet makamının bulunması” gibi
açıklamalardan etkilenerek, özellikle devlet şekli meşruti monarşi olan Belçika,
İngiltere ve İsveç’in siyasi rejimi ile ilgili olarak daha düşük oranda doğru cevap
verdikleri görülmektedir. Testte ülkelerle ilgili bilgiler verilmiş olmasına rağmen,
ülkelerin siyasi rejiminin demokrasi olduğunu doğru belirleyemeyen öğrencilerin,
demokrasi kavramı ve devlet şekli ilişkisi hakkında yeterli bilgiye sahip olmadıkları için
açıklamalardan da yararlanamadığı söylenebilir.
Tablo 4.23’egöre her iki testte de öğrencilerin Almanya örneği haricinde, diğer
örneklerin siyasi rejimi ile devlet şeklini karıştırdıkları görülmektedir.
Tablo 4.23’de her iki testi de cevaplamış olan öğrencilerin cevaplarının analiz
sonuçları yer almaktaydı. Tablo 4.24’de ise öğrencilerin her iki testi birden cevaplamış
olmasına bakılmadan, her iki testin kendi içinde cevaplanma oranları incelenmiştir.
Tablo 4.24’e göre araştırmaya katılan 218 öğrencinin yaklaşık olarak yarısı ÜAOÖT
II’de yer alan ülkelerin siyasi rejiminin ne olduğu ile ilgili soruyu cevaplamıştır. Soruyu
cevaplayan öğrenci sayısının, araştırmaya katılan öğrenci sayısına kıyasla az olduğu
görülmektedir. Soruyu doğru cevaplayan öğrenci sayısı ise daha azdır. Öğrencilerin,
ülkelere göre doğru cevap oranları ise şöyledir: Almanya (%55.5), ABD (%46.3),
Belçika (%47.7), Fransa (%47.2), İngiltere (%43.1), İsveç (%46.8), İtalya (%51).
95
Tablo 4.24’de görüldüğü gibi öğrencilerin ÜAOÖT II’yi ve ÜAVAÖT’ni doğru
cevaplama oranları farklılık göstermektedir. Öğrencilerin ÜAVAÖT’ni cevaplama ve
doğru cevaplama oranının, ÜAOÖT II’ye kıyasla daha az olduğu görülmektedir. İki test
arasında doğru cevaplanma oranı farkının yüksek olduğu örneklerin, Belçika, İngiltere
ve İsveç olduğu görülmektedir.
Öğrencilerin demokrasi kavramıyla ilgili ÜAOÖT II’yi ve ÜAVAÖT’ni
cevaplama ve doğru cevaplama oranlarının dağılımı Tablo 4.24’de gösterilmektedir.
Tablo 4.24. Öğrencilerin Demokrasi Kavramı ile İlgili ÜAOÖT II’yi ve ÜAVAÖT’ni
Cevaplama ve Doğru Cevaplama Oranlarının Dağılımı
Almanya
ABD
Belçika
Fransa
İngiltere
İsveç
İtalya
Araştırmaya katılan öğrenci sayısı
218
218
218
218
218
218
218
ÜAOÖT II’ye cevap veren öğrenci
124
111
114
116
118
110
118
sayısı ve bu sayının araştırmaya
%56.9
%51
%52.3
%53.2
%54.1
%50.5
%54.1
ÜAOÖT II’ye doğru cevap veren
121
101
104
103
94
102
111
öğrenci
%55.5
%46.3
%47.7
%47.2
%43.1
%46.8
%51
ÜAVAÖT’ne cevap veren öğrenci
102
102
102
102
102
102
102
sayısı ve bu sayının araştırmaya
%46.8
%46.8
%46.8
%46.8
%46.8
%46.8
%46.8
ÜAVAÖT’ne doğru cevap veren
99
98
68
99
66
61
98
öğrenci
%45.4
%45
%31.2
%45.4
%30.3
%28
%45
katılan öğrenci sayısına oranı
sayısı
ve
bu
sayının
araştırmaya katılan öğrenci sayısına
oranı
katılan öğrenci sayısına oranı
sayısı
ve
bu
sayının
araştırmaya katılan öğrenci sayısına
oranı
NOT: ÜAOÖT II’de demokrasi kavramı ile ilgili olarak 13 ülke, ÜAVAÖT’nde ise 7 ülke adı
bulunmaktadır, Tablo 4.24’de ise 7 ülke adı bulunmaktadır. Öğrencilerin ÜAOÖT II ve ÜAVAÖT’ndeki
cevapları karşılaştırıldığından bu analize her iki testte de yer alan ülkeler dahil edilmiştir.
Tablo 4.24’e göre araştırmaya katılan öğrenci sayısının yaklaşık olarak yarısı
ÜAVAÖT’nde yer alan ülkelerin devlet şeklinin ne olduğu ile ilgili soruyu
cevaplamıştır. Soruyu cevaplayan öğrenci sayısının araştırmaya katılan öğrenci sayısına
kıyasla az olduğu görülmektedir. Öğrencilerin ülkelere göre doğru cevap oranları
şöyledir: Almanya (%45.4), ABD (%45), Belçika (%31.2), Fransa (%45.4), İngiltere
(%30.3), İsveç (%28), İtalya (% 45). Ülke adlarının belirtilmediği bu testte, ülkelerin
devlet şekli ve siyasi rejimi ile ilgili bazı açıklamalar verilmiş, öğrencilerin bu
96
açıklamalardan yararlanarak, ülkelerin siyasi rejiminin ne olduğunu yazmaları
istenmiştir. Tablo 4.24’de göre ÜAOÖT II’de doğru cevap oranının, ÜAVAÖT’ne
kıyasla daha yüksek olduğu görülmektedir. Öğrenciler için ülkelerin adları ipucu olarak
işlev görmüş olabilir ve bu nedenle daha çok sayıda öğrenci doğru cevap vermiş
olabilir. Öğrencilerin ÜAVAÖT ’de yer alan ülkelerle ilgili olarak “azınlıklar vatandaş
olarak tüm haklardan eşit bir biçimde faydalanmaktadır”, “herkesin yaşam hakkı
olduğuna inanıldığından idam cezası uygulanmaz”, “her türlü etnik ve ırk ayrımcılığına
karşı bireyler yasalarla korunmaktadır”, gibi bilgilerden yararlanarak daha doğru
cevaplar vermeleri beklenirken, doğru cevap veren öğrenci sayısı azalmıştır. Çok sayıda
öğrencinin soruya cevap vermediği dikkate alındığında, bu öğrencilerin devlet şekli ve
siyasi rejim arasındaki ilişki hakkında yeterli bilgiye sahip olmadığı yorumu yapılabilir.
Tablo 4.24’e göre, ÜAVAÖT’nde devlet şekli cumhuriyet olan Almanya, ABD,
Fransa, İtalya’nın siyasi rejiminin demokrasi olduğunu bilenlerin oranı, devlet şekli
meşruti monarşi olan Belçika, İsveç, İngiltere ülkelerinin siyasi rejimlerini bilenlerin
oranından fazla olduğu görülmektedir. Bu bulguya göre öğrenciler açıklamalı
örneklerde yer alan bilgilerde ‘kraliyet makamının bulunması’ açıklamasından
etkilenerek, bu Avrupa ülkelerinin demokratik rejime sahip olmadıklarını düşünmüş
olabilirler. Devlet şekli meşruti monarşi olan ülkelerle ilgili açıklamalarda “Kraliyetin
siyasi yetkisi yoktur. Sembolik olarak bulunmaktadır” veya “ Kral ve ailesinin hiçbir
siyasi yetkisi yoktur” türünden açıklamalara da yer verilmiş olmasına karşın, öğrenciler,
soruyu cevaplarken söz konusu açıklamalardan yararlanamamışlardır.
Tablo 4.25’e göre her iki testte yer alan siyasi rejim şekli demokrasi olmayan
ülkeler
Çin, İran,Suriye ve Suudi Arabistan’ dır. 218 öğrencinin katılmış olduğu
araştırmada, her iki teste birden cevap veren öğrenci sayıları ise farklılık
göstermektedir. Hem ÜAOÖT I’i hem de ÜAVAÖT’ni Çin için 65, İran için 66, Suriye
için 63, Suudi Arabistan için 79 öğrenci cevaplamıştır. Analiz sonuçları Tablo 4.25’te
görülmektedir.
Araştırmaya 218 öğrenci katılmasına karşın, her iki teste de, demokrasi
kavramının örnek olmayanları için, yazılı olarak cevap veren öğrenci sayısının çok az
olduğu görülmektedir. Her iki testi de en fazla 79, en az 63 öğrenci cevaplamıştır; 79
öğrenci 218 öğrencinin %36.2’sini, 63 öğrenci ise 218 öğrencinin %28.9’unu temsil
97
etmektedir. Tablo 4.25’deki analiz sonuçları her iki testi de cevaplamış olan az sayıdaki
öğrencilerin cevaplarına aittir.
Tablo.4.25. Öğrencilerin Hem ÜAOÖT II’de Hem ÜAVAÖT’nde Yer Alan Siyasi
Rejimi Demokrasi Olmayan Ülkelerin Siyasi Rejimine İlişkin Cevaplarının Dağılımı
Ülke Adı
Her iki testte de
ÜAOÖT
Her iki testte
Her iki teste de
Her
iki
doğru cevap veren
doğru
yanlış
de
yanlış
devlet şekli ile
testi
de
öğrenci sayısı
veren
siyasi
II’de
ÜAOÖT
II’de
ÜAVAÖT’nde
ÜAVAÖT’nde
cevap
cevaplaya
yanlış cevap veren
doğru cevap veren
öğrenci sayısı
n öğrenci
öğrenci sayısı
öğrenci sayısı
Toplam
rejim
şeklini bir tutan
öğrenci sayısı
sayısı
N
f
%
f
%
f
%
f
%
f
%
f
%
Çin
65
55
84.6
2
3.1
3
4.6
2
3.1
3
4.6
65
100
İran
66
38
57.6
14
21.2
4
6.1
-
-
10
15.1
66
100
Suriye
63
48
76.2
-
-
-
-
10
15.9
5
7.9
63
100
Suudi
79
56
70.9
-
-
-
-
-
-
23
29.1
79
100
Arabistan
Tablo 4.25’de Çin’in siyasi rejimini her iki testte de 55 (%84.6) öğrenci doğru
cevaplamıştır. ÜAOÖT II’de doğru ÜAVAÖT’nde yanlış cevap veren öğrenci sayısı
2’dir (%3.1). ÜAOÖT II’de yanlış ÜAVAÖT’nde doğru cevap veren öğrenci sayısı
3’dür (%4.6). Her iki testte de Çin ile ilgili cevap verirken siyasi rejim ile devlet şeklini
bir tutan öğrenci sayısı 3’dür (%4.6).
Tablo 4.25’de İran’ın siyasi rejimini her iki testte de 38 (%57.6) öğrenci doğru
cevaplamıştır. ÜAOÖT II’de doğru ÜAVAÖT’nde yanlış cevap veren öğrenci sayısı
14’dür (% 21.2). ÜAOÖT II’de yanlış ÜAVAÖT’nde doğru cevap veren öğrenci sayısı
4’dür (% 6.1). İran ile ilgili cevap verirken siyasi rejim ile devlet şeklini bir tutan
öğrenci sayısı 10’dur (%15.1).
Tablo 4.25’de her iki testte Suriye’nin siyasi rejiminin demokratik olmadığı
yönünde 48 (%76.2) öğrenci doğru cevap vermiştir. Her iki testte de yanlış cevap veren
öğrenci sayısı 10’dur (%15.9). Suriye ile ilgili cevap verirken siyasi rejim ile devlet
şeklini bir tutan öğrenci sayısı 5’dir (%7.9).
98
Tablo 4.25’de Suudi Arabistan’ın siyasi rejimiyle ilgili soruya, her iki testte de
56 (%70.9) öğrenci doğru cevap vermiştir. Suudi Arabistan ile ilgili cevap verirken
siyasi rejim ile devlet şeklini bir tutan öğrenci sayısı 23’dür (%29.1).
Tablo 4.25’de öğrencilerin hem ÜAOÖT II’deki hem de ÜAVAÖT’ndeki doğru
cevap sayıları görülmektedir. Her iki testte de doğru cevap vermiş olan öğrenci sayısı ve
doğru cevap vermiş olan öğrenci sayısının, araştırmaya katılan öğrenci sayısına oranları
şöyledir (Bu oranlar parantez içinde belirtilmiştir ): Araştırmaya katılmış olan 218
öğrenciden 55’i (%25.2) Çin’in, 38’i ( %17.4) İran’ın, 48’i ( %22.0) Suriye’nin, 56’sı
(%25.7) Suudi Arabistan’ın siyasi rejiminin demokrasi olmadığını belirtmiştir.
Araştırmaya 218 öğrencinin katılmış olduğu düşünüldüğünde, doğru cevap veren
öğrenci sayısının çok düşük olduğu görülmektedir.
Her iki testi de cevaplamış olan 65 öğrenciden 55’inin (%84.6) Çin’in, 63
öğrencinin 48’inin
(%76.2) Suriye’nin, 79 öğrenciden 56’sının (%70.9) Suudi
Arabistan’ın siyasi rejimini her iki testte de yüksek oranlarda doğru cevapladığı
görülmektedir. 66 öğrenciden 38’inin (%57.6) İran’ın siyasi rejimi ile ilgili daha düşük
oranda doğru cevap verdiği görülmektedir.
Tablo 4.25’e göre ÜAOÖT II’de Çin’in siyasi rejimi ile ilgili doğru cevap veren
2 öğrenci, İran’ın siyasi rejimiyle ilgili olarak doğru cevap veren 14 öğrenci,
ÜAVAÖT’nde bu ülkelerin siyasi rejimini yanlış cevaplamışlardır. Bu öğrencilerin,
Çin’in ve Suriye’nin siyasi rejimiyle ilgili olarak “seçimler yapılmaktadır”, “birden
fazla parti bulunmaktadır” ve “cumhurbaşkanı 4 yılda bir halk tarafından seçilmektedir”
gibi ÜAVAÖT’nde yer alan açıklamalardan etkilenerek, bu ülkelerin demokratik
olduğunu düşünmüş ve yanlış cevap vermiş olabilirler. Testte ülkelerle ilgili açıklamalar
bulunmasına
karşın,
ülkelerin
siyasi
rejiminin
demokrasi
olmadığını
doğru
belirleyemeyen öğrencilerin, demokrasi kavramının özellikleri hakkında yeterli bilgiye
sahip olmadıkları için açıklamalardan da yararlanamadığı söylenebilir.
Tablo 4.25’e göre ÜAOÖT II’de Çin’in siyasi rejimi ile ilgili yanlış cevap veren
3 öğrenci, İran’ın siyasi rejimiyle ilgili olarak yanlış cevap veren 4 öğrenci,
ÜAVAÖT’nde bu ülkelerin siyasi rejimini doğru cevaplamışlardır. Öğrencilerin
99
ÜAÖAÖT’nde ülkeler hakkında verilen bilgilerden yararlanarak doğru cevap vermiş
oldukları söylenebilir.
Tablo 4.25’e göre her iki testte de daha çok sayıda öğrencinin, Suudi Arabistan
ve İran’ın devlet şekli ile siyasi rejimini karıştırdığı görülmüştür. Oysa açıklamalı
örneklerin bulunduğu testte söz konusu devletin demokratik olup olmadığı ve devlet
şeklinin ne olduğu ayrı sorular halinde sorulmuştur, öğrenciler bu sorulara karşın yine
de devlet şekli ile siyasi rejimi birbirinin yerine kullanmışlardır.
Tablo 4.25’de her iki testi de cevaplamış olan öğrencilerin siyasi rejimi
demokrasi olmayan ülkelerle ilgili cevaplarının analiz sonuçları yer almaktaydı. Tablo
4.26’da ise öğrencilerin her iki testi birden cevaplamış olmasına bakılmadan, her testin
kendi içinde cevaplanma oranları incelenmiştir.
Tablo 4.26. Öğrencilerin Demokrasi Kavramının Örneği Olmayan Ülkelerle ile İlgili
ÜAOÖT II’yi ve ÜAVAÖT’ni Cevaplama ve Doğru Cevaplama Oranlarının Dağılımı
Çin
İran
Suriye
Suudi
Arabistan
Araştırmaya katılan öğrenci sayısı
218
ÜAOÖT I’e cevap veren öğrenci sayısı ve bu sayının
113
araştırmaya katılan öğrenci sayısına oranı
218
218
218
108
102
106
%51.8
%49.5
%47.8
%48.6
ÜAOÖT I’e doğru cevap veren öğrenci sayısı ve bu
79
83
28
80
sayının araştırmaya katılan öğrenci sayısına oranı
%36.2
%38.1
%12.8
%36.7
ÜAVAÖT’ne cevap veren öğrenci sayısı ve bu sayının
101
101
99
102
araştırmaya katılan öğrenci sayısına oranı
%46.3
%46.3
%45.4
%47.8
ÜAVAÖT’ne doğru cevap veren öğrenci sayısı ve bu
89
83
92
102
sayının araştırmaya katılan öğrenci sayısına oranı
%40.8
%38.1
%42.2
%47.8
NOT: ÜAOÖT II’de demokrasi kavramının örnek olmayanları ile ilgili olarak 6 ülke, ÜAVAÖT’nde ise 4
ülke adı bulunmaktadır, Tablo 4.25’de ise 4 ülke adı bulunmaktadır. Öğrencilerin ÜAOÖT II ve
ÜAVAÖT’ndeki cevapları karşılaştırıldığından bu analize her iki testte de yer alan ülkeler dahil
edilmiştir.
Tablo 4.26’ya göre araştırmaya katılan öğrenci sayısının yaklaşık olarak yarısı
ÜAVAÖT’nde yer alan ülkelerin devlet şeklinin ne olduğu ile ilgili soruyu
cevaplamıştır. Soruyu cevaplayan öğrenci sayısının araştırmaya katılan öğrenci sayısına
kıyasla az olduğu görülmektedir. Öğrencilerin ülkelere göre doğru cevap oranları
100
şöyledir: Çin (%40.8), İran (%38.1), Suriye (%42.2), Suudi Arabistan (%47.8). Tablo
4.26’da, öğrencilerin, bu sorularla ilgili olarak, ÜAVAÖT’de doğru cevap oranının
ÜAOÖT II’ye kıyasla daha yüksek olduğu görülmektedir.
4.12. Araştırmanın On İkinci Alt Amacına Ait Bulgular
Alt amaç 12. Cumhuriyet kavramıyla ilgili olarak
a) Doğru cevap veren öğrencilerin açıklamaları ne gibi özellikler göstermektedir?
b) Yanlış cevap veren öğrencilerin açıklamaları ne gibi özellikler göstermektedir?
ÜAVAÖT’nde ülkelerin adı belirtilmeden, ülkelerin devlet şekli ve siyasi rejimi
ile ilgili bazı bilgiler verilmiş ve öğrencilerin bu bilgilerden yararlanarak, söz konusu
ülkenin devlet şeklinin ne olduğunu yazmaları ve vermiş oldukları cevabın gerekçelerini
açıklamaları istenmiştir. Öncelikle öğrencilerin belirtmiş olduğu gerekçeler okunmuş ve
Tablo 4.27’de görüldüğü gibi, öğrencilerin cevapları önce “doğru cevaplar” ve “yanlış
cevaplar” olarak sınıflanmış, daha sonra öğrencilerin belirtmiş olduğu doğru cevaplar
kendi içinde “doğru cevap- doğru gerekçeler” ve “doğru cevap- yanlış gerekçeler”
olarak iki alt kategoriye ayrılmıştır. Öğrencilerin belirtmiş olduğu yanlış cevaplar ise
kendi içinde 2 alt kategoriye ayrılmıştır. Bu kategoriler “farklı bir devlet şekline sahip
olduğunu düşünen öğrencilerin belirtmiş olduğu gerekçeler” ve “devlet şekli ve siyasi
rejim şeklini bir tutan öğrencilerin belirtmiş olduğu gerekçeler” dir. İlgili ülkenin Farklı
devlet şekline sahip olduğunu düşünerek yanlış cevap vermiş olan öğrencilerin cevapları
da 2 kategoriye ayrılmıştır. Bunlar “Devlet şekillerinden birinin adını yazan öğrencilerin
belirtmiş olduğu gerekçeler (örneğin mutlak monarşi veya meşruti monarşi) ” ve “
“Cumhuriyet değildir” ifadesiyle ya da devlet şekli adı olmayan herhangi bir terim ile
cevap veren öğrencilerin belirtmiş olduğu gerekçeler” dir.
Tablo 4.27’de ÜAVAÖT’nde yer alan ve cumhuriyet kavramının örneği olan 7
ülkeyle ilgili olarak, öğrencilerin vermiş olduğu cevaplar ve belirtmiş olduğu
gerekçelerin dağılımı görülmektedir. Bu analize ÜAVAÖT’nde bulunan örneklerin
tamamı dahil edilmiştir. Bu analiz yalnızca hem ülkelerin devlet şeklinin ne olduğu
sorusunu yanıtlamış hem de gerekçe belirtmiş olan öğrencilerin cevapları üzerinde
101
yapılmıştır. Ülkelerin devlet şeklinin ne olduğu sorusunu yanıtlamamış veya gerekçe
belirtmemiş olan öğrencilerin cevapları analiz dışında bırakılmıştır.
102
103
104
105
106
Tablo 4.27’ye göre Almanya ile ilgili soruya cevap vererek gerekçe belirtmiş
olan öğrenci sayısı 59’dur. Öğrencilerin Almanya ile ilgili olarak vermiş olduğu cevap
ve gerekçeler ise şöyledir: Almanya’nın devlet şekliyle ilgili doğru cevap vererek,
doğru gerekçe belirten öğrenci sayısı 35’tir. Almanya’nın devlet şekliyle ilgili doğru
cevap veren ancak, vermiş olduğu cevap ile tutarlı olmayan ve bu nedenle yanlış
gerekçe belirtmiş olan öğrenci sayısı 7’dir. Almanya’nın farklı bir devlet şekline sahip
olduğu yönünde yanlış cevap veren öğrenciler içinde, diğer devlet şekillerinden
herhangi birinin adını yazan (örneğin, mutlak monarşi veya meşruti monarşi) öğrenci
yoktur; “Cumhuriyet değildir” ifadesiyle ya da devlet şekli adı olmayan herhangi bir
terim yazarak cevap veren ve gerekçe belirtmiş olan öğrenci sayısı 1’dir. Almanya’nın
devlet şekli ile ilgili soruyu, siyasi rejim ile ilgili terimleri kullanarak cevaplayan ve bu
yönde gerekçe belirtmiş olan öğrenci sayısı 16’dır.
Tablo 4.27’ye göre ABD ile ilgili soruya cevap vererek gerekçe belirtmiş olan
öğrenci sayısı 62’dir. Öğrencilerin ABD ile ilgili olarak vermiş olduğu cevap ve
gerekçeler ise şöyledir: ABD’nin devlet şekliyle ilgili doğru cevap vererek, doğru
gerekçe belirten öğrenci sayısı 50’dir.ABD’nin devlet şekliyle ilgili doğru cevap veren
ancak, vermiş olduğu cevap ile tutarlı olmayan ve bu nedenle yanlış gerekçe belirtmiş
olan öğrenci sayısı 2’dir. ABD’nin farklı bir devlet şekline sahip olduğu yönünde yanlış
cevap veren öğrenciler içinde, diğer devlet şekillerinden herhangi birinin adını yazan
(örneğin, mutlak monarşi veya meşruti monarşi) öğrenci yoktur; “Cumhuriyet değildir”
ifadesiyle ya da devlet şekli adı olmayan herhangi bir terim yazarak cevap veren ve
gerekçe belirtmiş olan öğrenci sayısı 4’tür. Almanya’nın devlet şekli ile ilgili soruyu,
siyasi rejim ile ilgili terimleri kullanarak cevaplayan ve bu yönde gerekçe belirtmiş olan
öğrenci sayısı 6’dır.
Tablo 4.27’ye göre Çin ile ilgili soruya cevap vererek gerekçe belirtmiş olan
öğrenci sayısı 73’dür. Öğrencilerin Çin ile ilgili olarak vermiş olduğu cevap ve
gerekçeler ise şöyledir: Çin’in devlet şekliyle ilgili doğru cevap vererek, doğru gerekçe
belirten öğrenci sayısı 36’dır.Çin’in devlet şekliyle ilgili doğru cevap veren ancak,
vermiş olduğu cevap ile tutarlı olmayan ve bu nedenle yanlış gerekçe belirtmiş olan
öğrenci yoktur. Çin’in farklı bir devlet şekline sahip olduğu yönünde yanlış cevap veren
öğrenciler içinde, diğer devlet şekillerinden herhangi birinin adını yazan (örneğin,
mutlak monarşi veya meşruti monarşi) öğrenci sayısı 6’dır; “Cumhuriyet değildir”
107
ifadesiyle ya da devlet şekli adı olmayan herhangi bir terim yazarak cevap veren ve
gerekçe belirtmiş olan öğrenci sayısı 14’tür. Çin’in devlet şekli ile ilgili soruyu, siyasi
rejim ile ilgili terimleri kullanarak cevaplayan ve bu yönde gerekçe belirtmiş olan
öğrenci sayısı 17’dir.
Tablo 4.27’ye göre Fransa ile ilgili soruya cevap vererek gerekçe belirtmiş olan
öğrenci sayısı 92’dir. Öğrencilerin Fransa ile ilgili olarak vermiş olduğu cevap ve
gerekçeler ise şöyledir: Fransa’nın devlet şekliyle ilgili doğru cevap vererek, doğru
gerekçe belirten öğrenci sayısı 72’dir. Fransa’nın devlet şekliyle ilgili doğru cevap
veren ancak, vermiş olduğu cevap ile tutarlı olmayan ve bu nedenle yanlış gerekçe
belirtmiş olan öğrenci sayısı 6’dır. Fransa’nın farklı bir devlet şekline sahip olduğu
yönünde yanlış cevap veren öğrenci yoktur. Fransa’nın devlet şekli ile ilgili soruyu,
siyasi rejim ile ilgili terimleri kullanarak cevaplayan ve bu yönde gerekçe belirtmiş olan
öğrenci sayısı 14’tür.
Tablo 4.27’ye göre İran ile ilgili soruya cevap vererek gerekçe belirtmiş olan
öğrenci sayısı 80’dir. Öğrencilerin İran ile ilgili olarak vermiş olduğu cevap ve
gerekçeler ise şöyledir: İran’ın devlet şekliyle ilgili doğru cevap vererek, doğru
gerekçe belirten öğrenci sayısı 18’dir.İran’ın devlet şekliyle ilgili doğru cevap veren
ancak, vermiş olduğu cevap ile tutarlı olmayan ve bu nedenle yanlış gerekçe belirtmiş
olan öğrenci yoktur. İran’ın farklı bir devlet şekline sahip olduğu yönünde yanlış cevap
veren öğrenciler içinde, diğer devlet şekillerinden herhangi birinin adını yazan (örneğin,
mutlak monarşi veya meşruti monarşi) öğrenci sayısı 8’dir; “Cumhuriyet değildir”
ifadesiyle ya da devlet şekli adı olmayan herhangi bir terim yazarak cevap veren ve
gerekçe belirtmiş olan öğrenci sayısı 18’dir. İran’ın devlet şekli ile ilgili soruyu, siyasi
rejim ile ilgili terimleri kullanarak cevaplayan ve bu yönde gerekçe belirtmiş olan
öğrenci sayısı 36’dır.
Tablo 4.27’ye göre İtalya ile ilgili soruya cevap vererek gerekçe belirtmiş olan
öğrenci sayısı 70’dir. Öğrencilerin İtalya ile ilgili olarak vermiş olduğu cevap ve
gerekçeler ise şöyledir: İtalya’nın devlet şekliyle ilgili doğru cevap vererek, doğru
gerekçe belirten öğrenci sayısı 62’dir. İtalya’nın devlet şekliyle ilgili doğru cevap
veren ancak, vermiş olduğu cevap ile tutarlı olmayan ve bu nedenle yanlış gerekçe
belirtmiş olan öğrenci sayısı 4’dür. İtalya’nın farklı bir devlet şekline sahip olduğu
108
yönünde yanlış cevap veren öğrenci yoktur. İtalya’nın devlet şekli ile ilgili soruyu,
siyasi rejim ile ilgili terimleri kullanarak cevaplayan ve bu yönde gerekçe belirtmiş olan
öğrenci sayısı 4’tür.
Tablo 4.27’ye göre Suriye ile ilgili soruya cevap vererek gerekçe belirtmiş olan
öğrenci sayısı 78’dir. Öğrencilerin Suriye ile ilgili olarak vermiş olduğu cevap ve
gerekçeler ise şöyledir: Suriye’nin devlet şekliyle ilgili doğru cevap vererek, doğru
gerekçe belirten öğrenci sayısı 12’dir.Suriye’nin devlet şekliyle ilgili doğru cevap veren
ancak, vermiş olduğu cevap ile tutarlı olmayan ve bu nedenle yanlış gerekçe belirtmiş
olan öğrenci yoktur. Suriye’nin farklı bir devlet şekline sahip olduğu yönünde yanlış
cevap veren öğrenciler içinde, diğer devlet şekillerinden herhangi birinin adını yazan
(örneğin, mutlak monarşi veya meşruti monarşi) öğrenci sayısı 8’dir; “Cumhuriyet
değildir” ifadesiyle ya da devlet şekli adı olmayan herhangi bir terim yazarak cevap
veren ve gerekçe belirtmiş olan öğrenci sayısı 16’dır. Suriye’nin devlet şekli ile ilgili
soruyu, siyasi rejim ile ilgili terimleri kullanarak cevaplayan ve bu yönde gerekçe
belirtmiş olan öğrenci sayısı 42’dir.
Tablo 4.27 genel olarak şöyle değerlendirilebilir: Araştırmaya katılan
öğrencilerin tamamı dikkate alındığında hem soruyu cevaplayan hem gerekçe belirten
öğrenci sayısının çok az olduğu görülmektedir. Tablo 4.27’e göre soruya doğru cevap
veren öğrencilerin daha çok doğru gerekçe belirttikleri bulunmuştur. Öğrenciler
tarafından toplam olarak 285 doğru gerekçe belirtilmiştir. Soruya doğru cevap verdiği
halde yanlış gerekçe belirten öğrenci sayısının daha az olduğu söylenebilir. Öğrenciler
tarafından toplam olarak 19 yanlış gerekçe belirtilmiştir.
Tablo 4.27’ye göre soruya, siyasi rejimle ilgili terimlerden birini yazarak yanlış
cevap vermiş olan öğrencilerin, belirtmiş olduğu gerekçelerin bazılarının devlet şekilleri
kavramıyla bazılarının da siyasi rejim kavramlarıyla ilgili olduğu görülmektedir,
öğrenciler tarafından belirtilmiş olan bu tür gerekçelerin toplamı 135’tir.
Tablo 4.27’ye göre, soruya “cumhuriyet değildir” veya devlet şekillerinden
herhangi birinin adı olmayan başka bir terim yazarak yanlış cevap vermiş olan
öğrencilerin, belirtmiş olduğu gerekçelerin de bazılarının devlet şekilleri kavramlarıyla
109
bazılarının siyasi rejim kavramlarıyla ilgili olduğu görülmektedir, öğrenciler tarafından
belirtilmiş olan bu tür gerekçelerin toplamı 48’dir.
Tablo 4.27’ye göre, soruya devlet şekillerinden biri olan “monarşi” terimini
yazarak yanlış cevap vermiş olan öğrencilerin belirtmiş olduğu gerekçelerin tamamının
“mutlak monarşi” kavramıyla ilgili olduğu görülmektedir; öğrenciler tarafından
belirtilmiş olan bu tür gerekçelerin toplamı 22’dir.
Tablo 4.28’de, ÜAVAÖT’ndeki soruyu, doğru cevaplamış olan öğrenciler
tarafından belirtilmiş olan doğru gerekçeler bütün olarak incelenmiştir.
Tablo 4.28. ÜAVAÖT’ndeki Devlet Şekli Cumhuriyet Olan Ülkelerin Devlet Şekli İle
İlgili Olarak Doğru Cevap Vermiş Olan Öğrenciler Tarafından Belirtilmiş Olan Doğru
Gerekçelerin Dağılımı
Almanya
Amerika
Çin
Fransa
İran
İtalya
Suriye
Toplam
Egemenlik halka ait.
10
8
-
14
-
-
-
32
Halk kendi kendini yönetiyor.
-
-
7
2
8
-
17
Seçim yapılmaktadır.
11
-
16
28
-
6
12
73
13
18
-
18
-
-
-
49
-
4
-
-
-
-
-
4
-
-
13
-
-
-
-
13
-
-
-
-
12
-
-
12
-
-
-
-
-
38
-
38
Meclis üyelerini halk belirmektedir.
-
18
-
-
-
-
-
18
Çok partili sistem var. Ülkede birden
-
-
-
10
4
10
-
24
1
-
-
-
-
-
-
1
Parlamento bulunmaktadır.
-
2
-
2
-
-
-
4
Toplam
35
60
36
72
18
62
12
285
Kral yok. Cumhurbaşkanı seçimi var.
Devlet başkanı var.
Devlet başkanı halk oylamasıyla başa
gelmektedir
Devlet başkanı dört yılda bir Milli
Halk
Kongresi
tarafından
seçilmektedir.
Cumhurbaşkanı dört yılda bir seçimle
halk tarafından belirlenmektedir.
Cumhurbaşkanı meclis tarafından
seçilmektedir.
fazla parti bulunmaktadır.
Parlamenter hükümet sistemi mevcut.
110
Öğrencilerin belirtmiş olduğu gerekçe niteliğindeki cümleler Tablo 4.28’deki
gibidir. Tablo 4.28’e göre öğrenciler tarafından Almanya için 35 gerekçe, ABD için 60
gerekçe, Çin için 36 gerekçe, Fransa için 72 gerekçe, İran için 18 gerekçe, İtalya için 62
gerekçe, Suriye için 12 gerekçe belirtilmiştir. ÜAVAÖT’nde yalnız devlet şekliyle ilgili
bilgiler değil, siyasi rejim ile ilgili başka bilgiler de yer almaktaydı. Fakat Tablo 4.28’e
bakıldığında öğrencilerin testteki “yöneticilerin seçimle iş başına geldiğini” vurgulayan
ifadeleri tutarlı biçimde seçtikleri görülmektedir. Bu bulgu öğrencilerin cumhuriyet
kavramıyla ilgili bilgilerinin, doğru olduğunu göstermektedir.
Öğrenciler, verilen ülkelerin devlet şeklinin neden cumhuriyet olduğunu
açıklarken çoğunlukla, testte yer alan bilgileri, cümleleri olduğu gibi kullanmışlardır.
Öğrencilerin belirtmiş olduğu “egemenlik halka aittir”, “halk kendi kendini yönetiyor”
gibi ifadeler ise testteki açıklamalarda yer almayan, öğrencilerin kendi ifadeleridir.
Öğrenciler okulda veya kitaplarda bu tanımlarla sürekli olarak karşılaştıklarından,
yaptıkları açıklamalarda da bu tanımları sıkça kullanmışlardır.
Bazı öğrencilerin ÜAVAÖT’nde yer alan ülkelerin devlet şekilleriyle ilgili
olarak, doğru cevap vermesine karşın, söz konusu ülkelerin neden cumhuriyet olduğunu
açıklarken, yanlış gerekçeler belirttikleri bulunmuştur. Tablo 4.29’da bu sonuçlar
gösterilmektedir.
Tablo 4.29. ÜAVAÖT’ndeki (Devlet Şekli Cumhuriyet Olan) Ülkelerin Devlet Şekli
İle İlgili Olarak Öğrenciler Tarafından Belirtilmiş Olan Doğru Cevap ve Yanlış
Gerekçelerin Dağılımı
Almanya
İnsanların yaşama hakkı var, -
Amerika
Çin
Fransa
İran
İtalya
Suriye
Toplam
-
-
6
-
-
-
6
idam cezası uygulanmıyor
Demokrasi bulunmaktadır.
7
2
-
-
-
4
-
13
Toplam
7
2
-
6
-
6
-
19
Tablo 4.29’a göre, öğrencilerin Almanya, Amerika, Fransa ve İtalya’nın devlet
şeklinin cumhuriyet olduğunu doğru cevaplamasına karşın, belirtmiş oldukları
gerekçeler yanlıştır.
111
Fransa örneğinde 6 öğrenci bu ülkenin devlet şeklinin cumhuriyet olduğunun
gerekçesi olarak ‘İnsanların yaşama hakkı var, idam cezası uygulanmıyor’ gerekçesini
göstermiştir. Cumhuriyet kavramının ayırt edici özelliklerinde böyle bir ifade yoktur.
Devlet şekli cumhuriyet olan Almanya’da idam cezası uygulanmazken, devlet şekli
cumhuriyet olan Suriye’de uygulanmaktadır ( Gözler,2007; Lijphart 2006).
Almanya örneğinde 7 öğrencinin, Amerika örneğinde 2 öğrencinin, İtalya
örneğinde 4 öğrencinin bu ülkelerin devlet şeklinin cumhuriyet olduğunun göstergesi
olarak ‘demokrasi bulunmaktadır’ ifadesini kullandığı görülmektedir. Bir ülkenin siyasi
rejiminin demokrasi olması, o ülkenin devlet şeklinin cumhuriyet olduğu anlamına
gelmemektedir. Kanada, Japonya gibi ülkelerin siyasi rejimi demokrasi olmasına karşın
devlet şekilleri meşruti monarşi’dir.
Öğrencilerin ÜAVAÖT’nde devlet şekli cumhuriyet olan 7 ülkenin, devlet
şekliyle ilgili olarak yanlış cevap vermiş olan öğrencilerin belirtmiş olduğu yanlış
gerekçeler Tablo 4.30’da görülmektedir.
Tablo 4.30.ÜAVAÖT’ndeki Devlet Şekli Cumhuriyet Olan Ülkelerin Devlet Şekli İle İlgili
Olarak Yanlış Cevap Vermiş Olan Öğrencilerin Belirtmiş Olduğu Gerekçelerin Dağılımı
Almanya
Amerika
Çin
Fransa
İran
İtalya
Suriye
Toplam
1.Siyasal rejim ve devlet şeklini karıştıranlar
Devlet
şekli
demokrasidir,
çünkü
halk
8
8
egemenliği var.
Devlet şekli demokrasidir, çünkü halk kendi
6
6
kendini yönetmektedir.
Devlet
şekli
demokrasidir,
çünkü
halk
4
4
egemendir ve seçimler yapılmaktadır.
Devlet şekli demokrasidir,
çünkü çok partili
2
4
6
6
6
sistem mevcuttur.
Devlet şekli demokrasidir, çünkü yöneticiler
seçimle iş başına geliyor.
Devlet şekli demokrasidir, çünkü parlamenter
6
6
hükümet sistemi mevcuttur.
Devlet şekli demokrasi, çünkü herkesin yaşama
hakkı
olduğuna
uygulanmıyor.
inanılıyor,
idam
cezası
4
4
112
Tablo 4.30. (Devam)
Diktatörlük, birey devlet karşısında önemsiz,
17
17
baskı ve zorlama var.
Diktatörlük, baskı altında oy veriliyor.
34
34
Komünizm, tek parti baskın, zorla oy veriliyor.
8
8
Teokrasi, din kurallarına göre yönetilmektedir.
4
4
Şeriat, dini lider bulunmaktadır.
32
32
Toplam
2.Farklı bir devlet şekli olduğunu düşünenler
a)“Cumhuriyet değildir” ifadesiyle ya da
devlet şekli adı olmayan herhangi bir terim ile
cevap veren öğrencilerin belirtmiş olduğu
gerekçeler
Cumhuriyet değil, cumhurbaşkanını halk değil
1
1
meclis seçmektedir
Cumhuriyet değil, tek partili sistem. Tek parti
7
8
15
baskın.
Cumhuriyet değil, kısıtlamalar var
8
Krallık, çünkü cumhurbaşkanı yoktur.
8
4
4
Krallık, her seçimde belli biri(baskıyla seçtirilen
8
8
bir) devlet başkanı oluyor.
Krallık, tek partili sistem.
3
3
Saltanat, baskı ve zorlama var.
4
4
Padişahlık, dini lider bulunmaktadır.
2
2
Halifelik, dini lider bulunmaktadır.
8
8
b)Devlet şekillerinden bir kavramın adını
veren öğrencilerin belirtmiş olduğu gerekçeler
Monarşi, birey devlet karşısında önemsizdir.
6
6
Monarşi, ülkede dini lider bulunmaktadır.
8
8
Monarşi, tek parti baskın, zorlamayla oy
8
8
66
210
veriliyor.
Toplam
17
10
37
14
62
4
Tablo 4.30’da testte kendilerine verilen ülkelerin devlet şeklinin cumhuriyet
olmadığını düşünerek yanlış cevap veren öğrencilerin belirtmiş olduğu gerekçelerin
tamamı yer almaktadır. Öğrenciler tarafından Almanya için 17 yanlış gerekçe, Amerika
için 10 yanlış gerekçe, Çin için 37 yanlış gerekçe, Fransa için 14 yanlış gerekçe, İran
için 62 yanlış gerekçe, İtalya için 4 yanlış gerekçe, Suriye için 66 yanlış gerekçe
113
belirtilmiştir. Öğrencilerin en fazla yanlışı, İran ve Suriye ile ilgili gerekçe belirtirken
yaptıkları görülmektedir.
Öğrencilerin testteki soruya cevap verirken belirttikleri gerekçelerin 210’u
yanlıştır. Devlet şekli ile siyasal rejimi karıştıran öğrenciler, cevaplarında ‘demokrasi’
terimini 40 kez, ‘diktatörlük terimini 51 kez, komünizm terimini 8 kez, teokrasi terimini
4, şeriat terimini 32 kez kullanmışlardır. Testte devlet şekli ile ilgili ayrı bir soru, siyasi
rejimle ilgili ayrı bir soru sorulmasına karşın öğrenciler,135 kez ‘devlet şekli
demokrasidir, diktatörlüktür, komünizmdir, teokrasidir, şeriattır’ biçiminde cevap
yazmışlardır. Tablo 4.4’de de öğrencilerin, ÜAOÖT’nde devlet şekli cumhuriyet olan
ülkelerle ilgili soruyu cevaplarken en çok ‘demokrasi’ (48 kez) terimini kullanarak
yanlış cevap verdikleri hatırlanabilir. Tablo 4.30’da öğrencilerin açıklamalarında
demokrasi ile cumhuriyet kavramının özelliklerinin daha çok yer aldığı görülmektedir.
Bu bulgulara göre öğrencilerin devlet şekli ile siyasi rejim kavramlarının ayırımına
sahip olmadığı söylenebilir. KBT’deki 3.sorunun seçeneklerine verilen cevaplar da bu
durumu gösteren bir bulgu olabilir. KBT’ndeki 3. Soru ve seçeneklerin seçilme oranları
aşağıda verilmektedir.
KBT’ndeki 3. Soru:
“Bir ülkede yöneticilerin seçimle iş başına gelmesi , …………. ” cümlesini doğru
olarak tamamlayan seçenek aşağıdakilerden hangisidir?
a)Vatandaşların yönetime aracısız olarak katıldığını gösterir. (%5.5)
b)Vatandaşların haklarının korunduğunu gösterir. (16.1)
c)Vatandaşların egemenliği, temsilciler aracılığıyla kullandığını gösterir.
(%19.7)
d)O ülkede demokrasi olduğunu gösterir. (%58.7)
“Yöneticilerin seçimle işbaşına gelmesi” cumhuriyet kavramının ayırt edici
özelliklerinden biridir, fakat o ülkede demokrasi olduğunu göstermez. Söz konusu
ülkede demokrasinin olabilmesi için başka özelliklerin de olması gerekir. Yine bir
ülkenin devlet şekli cumhuriyet olabilir ama siyasi rejimi, komünizm, şeriat, vb olabilir.
Yine Tablo 4.30’a göre, öğrencilerin siyasi rejim türlerini gösteren terimlerle
(komünizm, diktatörlük, şeriat, teokrasi) birlikte krallık, saltanat, padişahlık, halifelik
gibi terimleri de sık sık kullandıkları görülmektedir.
114
Öğrenciler, ülkelerin devlet şeklinin neden cumhuriyet olduğunu açıklarken
çoğunlukla, testte yer alan bilgileri veya cümleleri kullanmışlardır. Ancak gerekçe
belirtmek için yanlış bilgileri seçerek, soruyu yanlış cevaplamışlardır.
ÜAVAÖT’nde yer alan ve cumhuriyet kavramının örneği olmayan 4 ülkeyle
ilgili olarak, öğrencilerin vermiş olduğu cevaplar ve belirtmiş olduğu gerekçelerin
dağılımı Tablo 4.31’de görülmektedir. Öğrencilerin, cumhuriyet kavramının örneği
olmayan ülkelerle ilgili cevapları analiz edilirken, öğrencilerin belirtmiş olduğu
gerekçeler okunmuş ve Tablo 4.31’de görüldüğü gibi öğrencilerin cevapları önce
“doğru cevaplar” ve “yanlış cevaplar” olarak sınıflanmış, daha sonra öğrencilerin
belirtmiş olduğu doğru cevaplar kendi içinde “doğru cevap- doğru gerekçeler” ve
“doğru cevap- yanlış gerekçeler” olarak iki kategoriye ayrılmıştır. Öğrencilerin
belirtmiş olduğu doğru gerekçeler ise kendi içinde 2 alt kategoriye ayrılmıştır. Bu
kategoriler: “ ülkenin devlet şeklinin ne olduğunu doğru olarak yazan öğrencilerin
belirtmiş olduğu doğru gerekçeler” ve “ “Cumhuriyet değildir” ifadesiyle ya da devlet
şekli adı olmayan bir terim yazarak cevap veren öğrencilerin belirtmiş olduğu doğru
gerekçeler” dir. Öğrencilerin vermiş olduğu yanlış cevaplar ise kendi içinde 2 alt
kategoriye ayrılmıştır. Bu kategoriler:” Farklı bir devlet şekli olduğunu düşünen
öğrencilerin belirtmiş olduğu gerekçeler” ve “devlet şekli ve siyasi rejimi bir tutan
öğrencilerin belirtmiş olduğu gerekçeler” dir.
115
116
117
Tablo 4.31’e göre Belçika ile ilgili soruya cevap vererek gerekçe belirtmiş olan
öğrenci sayısı 86’dır. Öğrencilerin Belçika ile ilgili olarak vermiş olduğu cevap ve
gerekçeler ise şöyledir: Belçika’nın devlet şekliyle ilgili doğru cevap veren öğrenciler
içinde, Belçika’nın devlet şekliyle ilgili olarak “monarşidir” veya “meşruti monarşidir”
cevabını veren öğrenci yoktur; “Cumhuriyet değildir” ifadesiyle ya da devlet şekli adı
olmayan herhangi bir terim yazarak cevap veren ve gerekçe belirtmiş olan öğrenci sayısı
44’tür. Belçika’nın devlet şekliyle ilgili doğru cevap veren ancak, vermiş olduğu cevap
ile tutarlı olmayan ve bu nedenle yanlış gerekçe belirtmiş olan öğrenci yoktur.
Belçika’nın devlet şekliyle ilgili soruyu, farklı bir devlet şekline sahip olduğu yönünde
yanlış cevaplayan öğrenci sayısı 26’dır; siyasi rejim ile ilgili terimleri kullanarak
cevaplayan ve bu yönde gerekçe belirtmiş olan öğrenci sayısı 16’dır.
Tablo 4.31’e göre İngiltere ile ilgili soruya cevap vererek gerekçe belirtmiş olan
öğrenci sayısı 86’dur. Öğrencilerin İngiltere ile ilgili olarak vermiş olduğu cevap ve
gerekçeler ise şöyledir: İngiltere’nin devlet şekliyle ilgili doğru cevap veren öğrenciler
içinde, devlet şekillerinden bir kavramın adını yazan (örneğin, monarşi, mutlak monarşi
veya meşruti monarşi) öğrenci sayısı 22’dir; “Cumhuriyet değildir” ifadesiyle ya da
devlet şekli adı olmayan herhangi bir terim yazarak cevap veren ve gerekçe belirtmiş
olan öğrenci sayısı 14’tür. İngiltere’nin devlet şekliyle ilgili doğru cevap veren ancak,
vermiş olduğu cevap ile tutarlı olmayan ve bu nedenle yanlış gerekçe belirtmiş olan
öğrenci yoktur. İngiltere’nin devlet şekliyle ilgili soruyu, farklı bir devlet şekline sahip
olduğu yönünde yanlış cevaplayan öğrenci sayısı 46’dır; siyasi rejim ile ilgili terimleri
kullanarak cevaplayan ve bu yönde gerekçe belirtmiş olan öğrenci sayısı 4’tür.
Tablo 4.31’e göre İsveç ile ilgili soruya cevap vererek gerekçe belirtmiş olan
öğrenci sayısı 78’dir. Öğrencilerin İsveç ile ilgili olarak vermiş olduğu cevap ve
gerekçeler ise şöyledir: İsveç’in devlet şekliyle ilgili doğru cevap veren öğrenciler
içinde, devlet şekillerinden bir kavramın adını yazan (örneğin, monarşi, mutlak monarşi
veya meşruti monarşi) öğrenci sayısı 16’dır; “Cumhuriyet değildir” ifadesiyle ya da
devlet şekli adı olmayan herhangi bir terim yazarak cevap veren ve gerekçe belirtmiş
olan öğrenci sayısı 44’tür. İsveç’in devlet şekliyle ilgili doğru cevap veren ancak,
vermiş olduğu cevap ile tutarlı olmayan ve bu nedenle yanlış gerekçe belirtmiş olan
öğrenci yoktur. İsveç’in devlet şekliyle ilgili soruyu, farklı bir devlet şekline sahip
118
olduğu yönünde yanlış cevaplayan öğrenci sayısı 26’dır; siyasi rejim ile ilgili terimleri
kullanarak cevaplayan ve bu yönde gerekçe belirtmiş olan öğrenci sayısı 16’dır.
Tablo 4.31’e göre Suudi Arabistan ile ilgili soruya cevap vererek gerekçe
belirtmiş olan öğrenci sayısı 80’dir. Öğrencilerin Suudi Arabistan ile ilgili olarak vermiş
olduğu cevap ve gerekçeler ise şöyledir: Suudi Arabistan’ın devlet şekliyle ilgili doğru
cevap veren öğrenciler içinde, devlet şekillerinden bir kavramın adını yazan (örneğin,
monarşi, mutlak monarşi veya meşruti monarşi) öğrenci sayısı 32’dir; “Cumhuriyet
değildir” ifadesiyle ya da devlet şekli adı olmayan herhangi bir terim yazarak cevap
veren ve gerekçe belirtmiş olan öğrenci sayısı 40’dır. Suudi Arabistan’ın devlet şekliyle
ilgili doğru cevap veren ancak, vermiş olduğu cevap ile tutarlı olmayan ve bu nedenle
yanlış gerekçe belirtmiş olan öğrenci yoktur. Suudi Arabistan’ın devlet şekliyle ilgili
soruyu, farklı bir devlet şekline sahip olduğu yönünde yanlış cevaplayan öğrenci sayısı
8’dir; siyasi rejim ile ilgili terimleri kullanarak cevaplayan ve bu yönde gerekçe
belirtmiş olan öğrenci yoktur.
Tablo 4.31’e göre “meşruti monarşi” veya “mutlak monarşi” terimlerinin
öğrenciler tarafından hiç belirtilmediği görülmektedir. Öğrenciler, cumhuriyet
kavramının örneği olmayan ülkelerin devlet şeklini belirtirken yalnızca “monarşi”
terimini kullanmışlardır. Monarşi teriminin çok az tekrar edildiği de görülmektedir.
Soruyu, devlet şekli “cumhuriyet değil” , “saltanat”, “krallık” gibi terimlerle cevaplayan
öğrencilerin tamamı gerekçe olarak ülkede “kraliyet makamının bulunmasını”
belirtmişlerdir.
Tablo 4.31’e göre, yanlış cevap veren öğrencilerin belirtmiş olduğu gerekçelerin,
devlet şekilleri ve siyasi rejimlerle ilgili özellikler olduğu görülmektedir.
Öğrencilerin ÜAVAÖT’nde devlet şekli cumhuriyet olmayan 4 ülkenin, devlet
şeklinin neden cumhuriyet olmadığını açıklarken belirtmiş oldukları doğru gerekçeler
bütün olarak Tablo 4.32’de gösterilmektedir.
119
Tablo 4.32. ÜAVAÖT’ndeki Devlet Şekli Cumhuriyet Olmayan Ülkeler İle İlgili
Olarak Öğrenciler Tarafından Belirtilmiş Olan Doğru Cevap ve Doğru Gerekçelerin
Dağılımı
Suudi
Belçika
İngiltere
İsveç
-
22
16
32
70
8
4
6
12
52
6
2
2
4
14
30
8
4
24
44
44
36
28
72
180
Arabistan
Toplam
1.Devlet şekillerinden bir kavramın adını yazan
öğrencilerin belirttiği doğru gerekeler
Devlet şekli monarşi, kraliyet makamı
bulunmaktadır
2. “Cumhuriyet değildir” ifadesiyle ya da devlet
şekli adı olmayan herhangi bir terim ile cevap
veren öğrencilerin belirtmiş olduğu gerekçeler
Devlet şekli cumhuriyet değil, kraliyet makamı
bulunmaktadır
Devlet şekli saltanat, kraliyet makamı
bulunmaktadır
Devlet şekli krallık, kraliyet makamı bulunmaktadır
Toplam
Öğrencilerin belirtmiş olduğu gerekçe niteliğindeki cümleler Tablo 4.32’deki
gibidir. Tablo 4.32’ye göre öğrenciler tarafından Belçika için 44 gerekçe, İngiltere için
36 gerekçe, İsveç için 28 gerekçe, Suudi Arabistan için 72 gerekçe belirtilmiştir. Bu
gerekçelerde “monarşi” terimi 70 kez , “cumhuriyet değildir” ifadesi 52 kez, “saltanat”
ifadesi 14 kez, “krallık” ifadesi 44 kez tekrarlanmıştır. Belçika, İngiltere ve İsveç’in
devlet şekli meşruti monarşi olmasına rağmen, öğrencilerin bu ülkeler için kullandığı
“monarşi” terimi de doğru sayılmıştır. ÜAVAÖT’nde yalnız devlet şekliyle ilgili
bilgiler değil, siyasi rejim ile ilgili başka bilgiler de yer almaktaydı. Fakat Tablo 4.32’ye
bakıldığında öğrencilerin testteki “kraliyet makamının bulunduğunu” vurgulayan
ifadeleri tutarlı biçimde seçtikleri görülmektedir. Bu bulgu öğrencilerin, cumhuriyet
kavramının ayırt edici özelliklerinden olan “veraset usulunün olmaması” özelliğinin
farkında olduklarını göstermektedir.
120
Öğrencilerin, ÜAVAÖT’nde devlet şekli cumhuriyet olmayan ülkelerin devlet
şekliyle ilgili olarak, yanlış cevap vermiş olan öğrencilerin belirtmiş olduğu yanlış
gerekçeler Tablo 4.33’de görülmektedir.
Tablo 4.33.ÜAVAÖT’ndeki Devlet Şekli Cumhuriyet Olmayan Ülkeler İle İlgili Olarak
Yanlış Cevap Vermiş Olan Öğrencilerin Belirtmiş Olduğu Gerekçelerin Dağlımı
Suudi
Belçika
İngiltere
İsveç
16
-
-
-
16
-
24
10
-
34
Devlet şekli cumhuriyet, çok partili sistem mevcuttur
10
-
10
-
20
Devlet şekli cumhuriyet, partiler bulunmaktadır
-
12
-
-
12
-
10
-
-
10
-
-
24
8
32
10
-
-
-
10
6
-
-
-
6
-
2
-
-
2
-
2
2
-
4
42
50
46
8
146
Arabistan
Toplam
1.Farklı bir devlet şekli olduğunu düşünen
öğrencilerin belirmiş oldukları gerekçeler
Devlet şekli cumhuriyet, çünkü kraliyet makamı
sembolik olarak bulunmaktadır
Devlet şekli cumhuriyet, çünkü kralın siyasi yetkisi
yoktur, halk seçimle yöneticileri belirlemektedir
Devlet şekli cumhuriyet, 2 meclisli parlamento
bulunmaktadır
Devlet şekli cumhuriyet, seçim yapılmaktadır
2.Devlet şekliyle siyasi rejimi karıştıran
öğrencilerin belirtmiş olduğu gerekçeler
Devlet şekli demokrasidir, azınlıklar tüm haklardan
eşit olarak yararlanmaktadır
Devlet şekli demokrasi, çok partili sistem mevcuttur
Devlet şekli demokrasi, vatandaşların sosyal
güvenlik hakları korunmaktadır
Devlet şekli demokrasi, kraliyet üyelerinin siyasi
yetkisi yoktur, meclis üyelerini halk belirlemektedir
Toplam
Tablo 4.33’de testte kendilerine verilen ülkelerin devlet şeklinin cumhuriyet
olduğunu düşünerek yanlış cevap veren öğrencilerin gerekçelerinin tamamı yer
almaktadır. Öğrencilerin vermiş olduğu cevaplarla tutarsız olması nedeniyle yanlış
olarak kabul edilen gerekçe sayısı şöyledir: Belçika için 42 yanlış gerekçe, İngiltere için
50 yanlış gerekçe, İsveç için 46 yanlış gerekçe, Suudi Arabistan için 8 yanlış gerekçe
121
belirtilmiştir. Öğrencilerin en az yanlışı, Suudi Arabistan ile ilgili gerekçe belirtirken
yaptıkları görülmektedir.
Testte devlet şekli ile ilgili ayrı bir soru, siyasi rejimle ilgili ayrı bir soru
sorulmasına karşın, devlet şekli ile siyasal rejimi karıştıran öğrenciler cevaplarında
‘demokrasi’ terimini 22 kez kullanmışlardır. Tablo 4.6’da de öğrencilerin, ÜAOÖT
II’de devlet şekli cumhuriyet olmayan ülkelerle ilgili soruyu cevaplarken en çok
‘demokrasi’ (32 kez) terimini kullanarak yanlış cevap verdikleri hatırlanabilir. Bu
bulgulara göre öğrencilerin devlet şekli ile siyasi rejim kavramlarının ayırımına sahip
olmadığı söylenebilir.
4.13. Araştırmanın On Üçüncü Alt Amacına Ait Bulgular
Alt amaç 13: Demokrasi kavramıyla ilgili olarak
a)Doğru cevap veren öğrencilerin açıklamaları ne gibi özellikler göstermektedir?
b)Yanlış cevap veren öğrencilerin açıklamaları ne gibi özellikler göstermektedir?
ÜAVAÖT’nde ülkelerin adı belirtilmeden, ülkelerin devlet şekli ve siyasi rejimi
ile ilgili bazı bilgiler verilmiş ve öğrencilerin bu bilgilerden yararlanarak, söz konusu
ülkenin siyasi rejiminin ne olduğunu yazmaları ve vermiş oldukları cevabın
gerekçelerini açıklamaları istenmiştir. Öncelikle öğrencilerin belirtmiş olduğu
gerekçeler okunmuş ve Tablo 4.34’te görüldüğü gibi, öğrencilerin cevapları önce
“doğru cevaplar” ve “yanlış cevaplar” olarak sınıflanmış, daha sonra öğrencilerin
vermiş olduğu doğru cevaplar kendi içinde “doğru cevap- doğru gerekçeler” ve “doğru
cevap- yanlış gerekçeler” olarak iki alt kategoriye ayrılmıştır. Öğrencilerin vermiş
olduğu yanlış cevaplar ise kendi içinde 2 alt kategoriye ayrılmıştır. Bu kategoriler
“siyasi rejim türlerinden birinin adını yazan öğrencilerin belirtmiş olduğu gerekçeler” ve
“ “demokrasi değildir” ifadesiyle cevap veren öğrencilerin belirtmiş olduğu gerekçeler”
dir.
Tablo 4.34’de ÜAVAÖT’nde yer alan ve demokrasi kavramının örneği olan 7
ülkeyle ilgili olarak, öğrencilerin vermiş olduğu cevaplar ve belirtmiş olduğu
gerekçelerin dağılımı görülmektedir. Bu analize ÜAVAÖT’nde bulunan örneklerin
122
tamamı dahil edilmiştir. Bu analiz yalnızca hem ülkelerin devlet şeklinin ne olduğu
sorusunu yanıtlamış hem de gerekçe belirtmiş olan öğrencilerin cevapları üzerinde
yapılmıştır. Ülkelerin devlet şeklinin ne olduğu sorusunu yanıtlamamış veya gerekçe
belirtmemiş olan öğrencilerin cevapları analiz dışında bırakılmıştır.
123
124
125
Tablo 4.34’e göre Almanya ile ilgili soruya cevap vererek gerekçe belirtmiş olan
öğrenci sayısı 108’dir. Öğrencilerin Almanya ile ilgili olarak vermiş olduğu cevap ve
gerekçeler ise şöyledir: Almanya’nın siyasi rejimi ile ilgili doğru cevap vererek, doğru
gerekçe belirten öğrenci sayısı 100’dür. Almanya’nın devlet şekliyle ilgili doğru cevap
veren ancak, vermiş olduğu cevap ile tutarlı olmayan ve bu nedenle yanlış gerekçe
belirtmiş olan öğrenci sayısı 3’dür. Almanya’nın farklı bir rejim türüne sahip olduğu
yönünde yanlış cevap veren öğrenciler içinde, diğer rejim türlerinden herhangi birinin
adını yazan (örneğin, teokrasi, diktatörlük, komünizm) öğrenci yoktur; “demokrasi
değildir” ifadesiyle cevap veren ve gerekçe belirtmiş olan öğrenci sayısı 5’tir.
Tablo 4.34’e göre ABD ile ilgili soruya cevap vererek gerekçe belirtmiş olan
öğrenci sayısı 94’dür. Öğrencilerin ABD ile ilgili olarak vermiş olduğu cevap ve
gerekçeler ise şöyledir: ABD’nin siyasi rejimi ile ilgili doğru cevap vererek, doğru
gerekçe belirten öğrenci sayısı 77’dir. ABD’nin devlet şekliyle ilgili doğru cevap veren
ancak, vermiş olduğu cevap ile tutarlı olmayan ve bu nedenle yanlış gerekçe belirtmiş
olan öğrenci sayısı 3’dür. ABD’nin farklı bir rejim türüne sahip olduğu yönünde yanlış
cevap veren öğrenciler içinde, diğer rejim türlerinden herhangi birinin adını yazan
(örneğin, teokrasi, diktatörlük, komünizm)
öğrenci yoktur; “demokrasi değildir”
ifadesiyle cevap veren ve gerekçe belirtmiş olan öğrenci sayısı 14’dür.
Tablo 4.34’e göre Belçika ile ilgili soruya cevap vererek gerekçe belirtmiş olan
öğrenci sayısı 108’dir. Öğrencilerin Belçika ile ilgili olarak vermiş olduğu cevap ve
gerekçeler ise şöyledir: Belçika’nın siyasi rejimi ile ilgili doğru cevap vererek, doğru
gerekçe belirten öğrenci sayısı 61’dir. Belçika’nın siyasi rejimiyle ilgili doğru cevap
veren ancak, vermiş olduğu cevap ile tutarlı olmayan ve bu nedenle yanlış gerekçe
belirtmiş olan öğrenci sayısı 2’dir. Belçika’nın farklı bir rejim türüne sahip olduğu
yönünde yanlış cevap veren öğrenciler içinde, diğer rejim türlerinden herhangi birinin
adını yazan (örneğin, teokrasi, diktatörlük, komünizm) öğrenci yoktur; “demokrasi
değildir” ifadesiyle cevap veren ve gerekçe belirtmiş olan öğrenci sayısı 45’dir.
Tablo 4.34’e göre Fransa ile ilgili soruya cevap vererek gerekçe belirtmiş olan
öğrenci sayısı 91’dir. Öğrencilerin Fransa ile ilgili olarak vermiş olduğu cevap ve
gerekçeler ise şöyledir: Fransa’nın siyasi rejimi ile ilgili doğru cevap vererek, doğru
gerekçe belirten öğrenci sayısı 87’dir. Fransa’nın devlet şekliyle ilgili doğru cevap
126
veren ancak, vermiş olduğu cevap ile tutarlı olmayan ve bu nedenle yanlış gerekçe
belirtmiş olan öğrenci sayısı 2’dir. Fransa’nın farklı bir rejim türüne sahip olduğu
yönünde yanlış cevap veren öğrenciler içinde, diğer rejim türlerinden herhangi birinin
adını yazan (örneğin, teokrasi, diktatörlük, komünizm) öğrenci yoktur; “demokrasi
değildir” ifadesiyle cevap veren ve gerekçe belirtmiş olan öğrenci sayısı 2’dir.
Tablo 4.34’e göre İngiltere ile ilgili soruya cevap vererek gerekçe belirtmiş olan
öğrenci sayısı 90’dır. Öğrencilerin İngiltere ile ilgili olarak vermiş olduğu cevap ve
gerekçeler ise şöyledir: İngiltere’nin siyasi rejimi ile ilgili doğru cevap vererek, doğru
gerekçe belirten öğrenci sayısı 60’dır. İngiltere’nin devlet şekliyle ilgili doğru cevap
veren ancak, vermiş olduğu cevap ile tutarlı olmayan ve bu nedenle yanlış gerekçe
belirtmiş olan öğrenci sayısı 8’dir. İngiltere’nin farklı bir rejim türüne sahip olduğu
yönünde yanlış cevap veren öğrenciler içinde, diğer rejim türlerinden herhangi birinin
adını yazan (örneğin, teokrasi, diktatörlük, komünizm) öğrenci yoktur; “demokrasi
değildir” ifadesiyle cevap veren ve gerekçe belirtmiş olan öğrenci sayısı 22’dir.
Tablo 4.34’e göre İsveç ile ilgili soruya cevap vererek gerekçe belirtmiş olan
öğrenci sayısı 76’dır. Öğrencilerin İsveç ile ilgili olarak vermiş olduğu cevap ve
gerekçeler ise şöyledir: İsveç ’in siyasi rejimi ile ilgili doğru cevap vererek, doğru
gerekçe belirten öğrenci sayısı 54’dür. İsveç ’in devlet şekliyle ilgili doğru cevap veren
ancak, vermiş olduğu cevap ile tutarlı olmayan ve bu nedenle yanlış gerekçe belirtmiş
olan öğrenci yoktur. İsveç ’in farklı bir rejim türüne sahip olduğu yönünde yanlış cevap
veren öğrenciler içinde, diğer rejim türlerinden herhangi birinin adını yazan (örneğin,
teokrasi, diktatörlük, komünizm) öğrenci yoktur; “demokrasi değildir” ifadesiyle cevap
veren ve gerekçe belirtmiş olan öğrenci sayısı 22’dir.
Tablo 4.34’e göre İtalya ile ilgili soruya cevap vererek gerekçe belirtmiş olan
öğrenci sayısı 80’dir. Öğrencilerin İtalya ile ilgili olarak vermiş olduğu cevap ve
gerekçeler ise şöyledir: İtalya’nın siyasi rejimi ile ilgili doğru cevap vererek, doğru
gerekçe belirten öğrenci sayısı 60’dır. İtalya’nın devlet şekliyle ilgili doğru cevap
veren ancak, vermiş olduğu cevap ile tutarlı olmayan ve bu nedenle yanlış gerekçe
belirtmiş olan öğrenci sayısı 14’tür. İtalya’nın farklı bir rejim türüne sahip olduğu
yönünde yanlış cevap veren öğrenciler içinde, diğer rejim türlerinden herhangi birinin
127
adını yazan (örneğin, teokrasi, diktatörlük, komünizm) öğrenci yoktur; “demokrasi
değildir” ifadesiyle cevap veren ve gerekçe belirtmiş olan öğrenci sayısı 6’dır.
Tablo 4.34’e göre, ülkelerin siyasi rejimi ile ilgili soruyu doğru cevaplayan
öğrencilerin, daha çok doğru gerekçe belirttikleri görülmektedir.Yanlış cevap veren
öğrencilerin belirtmiş olduğu gerekçelerin içinde en sık tekrar edilen gerekçe ise
“kraliyet makamının bulunması” dır.
Öğrencilerin ÜAVAÖT’nde siyasi rejimi demokrasi olan 7 ülkenin, siyasi rejiminin
neden demokrasi olduğunu açıklarken belirtmiş oldukları doğru gerekçeler bütün olarak
Tablo 4.35’de gösterilmektedir.
Tablo 4.35. ÜAVAÖT’ndeki Siyasi Rejimi Demokrasi Olan Ülkelerin Siyasi Rejimi İle
İlgili Olarak Doğru Cevap Vermiş Olan Öğrencilerin Belirtmiş Olduğu Gerekçelerin
Dağılımı
Göçmen işçilerin hakları
yasalarla korunmaktadır.
Halk egemenliğini seçim
aracılığıyla kullanmaktadır.
Seçimler belli aralıklarla
yenilenmektedir.
Çok partili sistem mevcut.
Halk meclis üyelerini
belirlemektedir
Parlamento ve seçim sistemi
mevcuttur.
Almanya
Amerika
Belçika
Fransa
İngiltere
İsveç
İtalya
Toplam
23
-
-
-
-
-
-
23
49
35
-
24
-
-
-
108
3
3
4
-
-
-
-
10
9
-
12
24
-
6
19
70
13
18
-
-
-
-
-
31
3
-
-
4
-
-
-
7
-
16
-
-
-
-
-
16
2
-
-
-
-
2
3
-
-
-
-
-
3
-
-
-
-
İnsan Hakları Mahkemesine
gitmesi gereken dosya
olmamıştır
Devlet başkanı halk
oylamasıyla başa
geçmektedir.
İki partili sistem mevcuttur
-
-
Azınlıklar vatandaş olarak
tüm haklardan eşit olarak
yararlanmaktadırlar
20
-
-
20
128
Tablo 4.35. (Devam)
Herkesin yaşama hakkı var
idam uygulanmıyor
-
-
-
35
-
-
-
35
-
-
25
-
41
25
-
41
-
-
-
-
19
-
-
19
Kraliyet makamı semboliktir,
halk seçimle yöneticileri
seçmektedir
Vatandaşların sosyal
güvenlik hakları güvence
altındadır
Her türlü etnik ve ırk
ayrımcılığına karşı bireyler
23
23
yasalarla korunmuştur.
Halk tercihlerini halk vetosu,
seçim, referandum, halk
teşebbüsü gibi araçlarla
10
10
31
31
54
449
gösterebilmektedir
Ülkedeki azınlıkların kendi
dillerinde okullar
açabilmelerine izin
verilmiştir
Toplam
100
77
61
87
60
60
Öğrencilerin belirtmiş olduğu gerekçe niteliğindeki cümleler Tablo 4.35’de
gösterilmiştir. Öğrenciler tarafından Almanya için 100, ABD için 77, Belçika için
61,Fransa için87,İngiltere için 60, İsveç için 60, İtalya için 54 gerekçe belirtildiği
görülmektedir. ÜAVAÖT’nde, yalnızca devlet şekli ile ilgili değil, siyasal rejimle ilgili
başka bilgiler de yer almaktaydı. Fakat Tablo 4.35’e bakıldığında öğrencilerin testteki
‘halkın egemenliğini seçimle kullandığını, çok partili sistemin varlığını, kişi hak ve
özgürlüklerle ilgili ifadeleri’ vurgulayan özellikleri tutarlı biçimde seçtikleri
görülmektedir. Bu bulguya dayanarak, az sayıdaki öğrencinin demokrasi kavramıyla
ilgili bilgilerinin doğru olmasına karşın eksiklikler içerdiği söylenebilir.
ÜAVAÖT’nde yer alan, siyasi rejimi demokrasi olan 7 ülkenin, siyasi rejimi ile
ilgili olarak öğrencilerin vermiş olduğu doğru cevap-yanlış gerekçelerin dağılımı Tablo
4.36’da görülmektedir.
129
Tablo 4.36. ÜAVAÖT’ndeki Siyasi Rejimi Demokrasi Olan Ülkelerin Siyasi Rejimi İle
İlgili Olarak Doğru Cevap Vermiş Olan Öğrencilerin Belirtmiş Olduğu Yanlış
Gerekçelerin Dağılımı
Cumhurbaşkanını
meclis seçmektedir
Topla
Almanya
Amerika
Belçika
Fransa
İngiltere
İsveç
İtalya
2
-
-
2
-
-
12
16
1
1
2
-
1
-
2
7
-
2
-
-
-
-
-
2
-
-
-
-
7
-
-
7
3
3
2
2
8
-
13
32
m
Parlamenter
hükümet sistemi
mevcuttur
Devlet başkanını
meclis değil, halk
seçmektedir
Parlamento 2
meclislidir
Toplam
Tablo 4.36’ya göre İsveç’in devlet şekliyle ilgili olarak, doğru cevap vermiş olan
öğrencilerin tamamı doğru gerekçe belirtmiştir, doğru cevap veren hiçbir öğrenci yanlış
gerekçe belirtmemiştir. Tablo 4.36’ya göre testteki ülkelerin siyasi rejimi ile ilgili olarak
doğru cevap vermelerine karşın, öğrenciler “seçim ve meclis” ile ilgili ifadeleri, gerekçe
olarak göstermişlerdir. Öğrencilerin yöneticilerin seçimle iş başına geldiği ve meclisi
olan bir ülkenin siyasi rejiminin demokrasi olabileceğini düşündükleri görülmektedir.
ÜAVAÖT’ndeki demokrasi rejimine sahip 7 ülkenin, siyasi rejiminin demokrasi
olmadığı yönünde yanlış cevap veren öğrencilerin belirtmiş oldukları yanlış
gerekçelerin dağılımı Tablo 4.37’de görülmektedir.
130
Tablo 4.37. ÜAVAÖT’ndeki Ülkelerin Siyasi Rejimi İle İlgili Olarak Yanlış Cevap
Veren Öğrencilerin Belirtmiş Olduğu Gerekçelerin Dağılımı
Almanya
Amerika
Belçika
Fransa
İngiltere
İsveç
İtalya
Toplam
5
-
-
2
-
-
6
13
-
9
-
-
-
-
-
9
5
-
-
-
1
-
-
6
-
-
45
-
21
22
-
88
10
9
45
2
22
22
6
116
Cumhurbaşkanını
halk değil meclis
seçmektedir.
Cumhurbaşkanı yok
İki partili sistem
mevcut
Kraliyet makamı
bulunmaktadır
Toplam
Tablo 4.37’de testte kendilerine verilen ülkelerin siyasi rejimlerinin demokratik
olmadığını düşünerek yanlış cevap veren öğrencilerin belirttikleri gerekçelerin tamamı
yer almaktadır. Öğrenciler tarafından Almanya için 10 yanlış gerekçe, Amerika için 9
yanlış gerekçe, Belçika için 45 yanlış gerekçe, Fransa için 2 yanlış gerekçe, İngiltere
için 22 yanlış gerekçe, İsveç için 22 yanlış gerekçe, İtalya için 6 yanlış gerekçe
belirtilmiştir.
Öğrencilerin testteki soruya cevap verirken belirttikleri gerekçelerin 116’sı
yanlıştır. Öğrencilerin ÜAVAÖT’nde devlet şekli monarşi olan ülkelerin özelliklerinde
yer alan 88 kez tekrarlanan ‘siyasi yetkisi olmayan, kraliyet makamının bulunması’
ifadesinden etkilendikleri için, demokrasi rejimlerimde sembolik de olsa kraliyet
makamının bulunamayacağını düşünmüş olabilirler. Demokrasi rejimi devlet şekli hem
cumhuriyet hem de meşruti monarşi olan ülkelerde görülebilmektedir.
ÜAVAÖT’nde yer alan ve demokrasi kavramının örneği olmayan 4 ülkeyle
ilgili olarak, öğrencilerin vermiş olduğu cevaplar ve belirtmiş olduğu gerekçelerin
dağılımı Tablo 4.38’de görülmektedir. Öğrencilerin, demokrasi kavramının örneği
olmayan ülkelerle ilgili cevapları analiz edilirken, öğrencilerin belirtmiş oldukları
gerekçeler okunmuş ve Tablo 4.38’de görüldüğü gibi öğrencilerin cevapları önce
“doğru cevaplar” ve “yanlış cevaplar” olarak sınıflanmış, daha sonra öğrencilerin
vermiş olduğu doğru cevaplar kendi içinde
“doğru gerekçeler” ve “ “demokrasi
değildir” diyerek veya başka terimler kullanarak doğru cevap veren öğrencilerin
131
belirtmiş olduğu yanlış gerekçeler ” olarak iki kategoriye ayrılmıştır. Öğrencilerin
belirtmiş olduğu doğru gerekçeler ise “siyasi rejim türlerinden birinin adını yazarak
cevap veren öğrencilerin belirtmiş olduğu doğru gerekçeler” ve “ “demokrasi değildir”
ifadesiyle cevap veren öğrencilerin belirtmiş olduğu doğru gerekçeler” olarak iki alt
kategoriye ayrılmıştır.
132
133
Tablo 4.38’e göre Çin ile ilgili soruya cevap vererek gerekçe belirtmiş olan
öğrenci sayısı 98’dir. Öğrencilerin Çin ile ilgili olarak belirtmiş olduğu cevap ve
gerekçeler ise şöyledir:
Çin’in siyasi rejimi ile ilgili olarak “komünizm” terimini kullanarak cevap veren
öğrenci sayısı 13’tür, “ Demokrasi değildir” ifadesini kullanarak doğru cevap veren
öğrenci sayısı ise 64’tür. Çin’in devlet şekliyle ilgili olarak “demokrasi değildir”
ifadesini kullanarak doğru cevap vermiş olan ancak, yanlış gerekçe belirtmiş olan
öğrenci sayısı 5’tir.Çin’in farklı bir siyasi rejime sahip olduğu yönünde cevap vererek
gerekçe belirten öğrenci sayısı 16’dır.
Tablo 4.38’e göre İran ile ilgili soruya cevap vererek gerekçe belirtmiş olan
öğrenci sayısı 82’dir. Öğrencilerin İran ile ilgili olarak belirtmiş olduğu cevap ve
gerekçeler ise şöyledir: İran’ın siyasi rejimi ile ilgili olarak “şeriat” terimini kullanarak
doğru cevap veren öğrenci sayısı 18’dir, “teokrasi” terimini kullanarak doğru cevap
veren öğrenci sayısı 5’dir, “Demokrasi değildir” ifadesini kullanarak doğru cevap veren
öğrenci sayısı 24’tür. İran’ın devlet şekliyle ilgili olarak “şeriat” ifadesini kullanarak
doğru cevap vermiş olan ancak, yanlış gerekçe belirtmiş olan öğrenci sayısı 23’dür.
İran’ın farklı bir siyasi rejime sahip olduğu yönünde cevap vererek gerekçe belirten
öğrenci sayısı 12’dir.
Tablo 4.38’e göre Suriye ile ilgili soruya cevap vererek gerekçe belirtmiş olan
öğrenci sayısı 85’dir. Öğrencilerin Suriye ile ilgili olarak belirtmiş olduğu cevap ve
gerekçeler ise şöyledir: Suriye’nin siyasi rejimi ile ilgili olarak “Demokrasi değildir”
ifadesini kullanarak doğru cevap veren öğrenci sayısı 62’dir. Suriye’nin devlet şekliyle
ilgili olarak “Demokrasi değildir” ifadesini kullanarak doğru cevap vermiş olan ancak,
yanlış gerekçe belirtmiş olan öğrenci sayısı 7’dir. Suriye’nin farklı bir siyasi rejime
sahip olduğu yönünde cevap veren öğrenci sayısı 16’dır.
Tablo 4.38’e göre Suudi Arabistan ile ilgili soruya cevap vererek gerekçe
belirtmiş olan öğrenci sayısı 88’dir. Öğrencilerin Suudi Arabistan ile ilgili olarak
belirtmiş olduğu cevap ve gerekçeler ise şöyledir: Suudi Arabistan’ın siyasi rejimi ile
ilgili olarak “Demokrasi değildir” ifadesini kullanarak doğru cevap veren öğrenci sayısı
48’dir. Suudi Arabistan’ın devlet şekliyle ilgili olarak doğru cevap vermiş olan ancak,
134
yanlış gerekçe belirtmiş olan öğrenci sayısı 24’tür , “şeriat” ifadesini kullanarak doğru
cevap vermiş olan ancak, yanlış gerekçe belirtmiş olan öğrenci sayısı 12’dir, “ teokrasi”
ifadesini kullanarak doğru cevap vermiş, ancak yanlış gerekçe belirtmiş öğrenci sayısı
4’tür.
Tablo 4.38’e göre soruyu cevaplarken siyasi rejimle ilgili doğru terimi
kullanarak, doğru gerekçe belirtmiş olan öğrenci oranı çok azdır. Ülkenin siyasi
rejiminin ne olduğunu bilmeyen ancak, testteki bu açıklamalardan, ülkenin demokratik
rejime sahip olmadığı sonucunu da çıkararak soruyu, “demokrasi değil” ifadesini
kullanarak cevaplayan öğrencilerin en fazla doğru gerekçe belirten öğrenciler olduğu
görülmektedir. Bu bulgulara göre, öğrencilerin demokrasi dışındaki siyasi rejim
türleriyle ilgili terim bilgilerinin çok yetersiz olduğu söylenebilir.
Öğrencilerin ÜAVAÖT’nde siyasi rejimi demokrasi olmayan 4 ülkenin, siyasi
rejiminin neden demokrasi olmadığını açıklarken belirtmiş oldukları doğru gerekçeler
Tablo 4.39’da gösterilmektedir.
Tablo 4.39. ÜAVAÖT’ndeki Siyasi Rejimi Demokrasi Olmayan Ülkeler İle İlgili
Olarak Doğru Cevap Vermiş Olan Öğrencilerin Belirtmiş Olduğu Doğru Gerekçelerin
Dağılımı
Çin
İran
Suriye
Suudi
Toplam
Arabistan
1.
Siyasi
rejim
türlerinden
birinin
adını
yazan
öğrencilerin belirtmiş olduğu gerekçeler
Komünizm, basın ve yayın devletin resmi ideolojisine ters bir
7
-
-
-
7
6
-
-
-
6
-
12
-
-
12
Şeriat, din ve devlet işleri iç içedir.
-
6
-
-
6
Teokrasi, din ve devlet işleri iç içedir.
-
5
-
-
5
görüş sunamazlar
Komünizm, birey devlet karşısında önemsizdir.
Şeriat,
cumhurbaşkanının
üzerinde
dini
bir
lider
bulunmaktadır.
135
Tablo 4.39. (Devam)
2. “Demokrasi değildir” ifadesiyle ile cevap veren
öğrencilerin belirtmiş olduğu gerekçeler
Demokrasi değil, birey devlet karşısında önemsizdir
31
-
-
-
31
Demokrasi değil, tek partili sistem mevcuttur
33
-
-
-
33
Demokrasi değil, cumhurbaşkanının üzerinde dini bir lider
-
9
-
-
9
-
4
-
-
4
-
6
-
-
6
Demokrasi değil, din ve devlet işleri iç içedir.
-
5
-
-
5
Demokrasi değil, vatandaşlar baskı ve zorlama altında oy
-
-
45
-
45
-
-
17
-
17
Demokrasi değil, tüm yetkiler kralın elinde toplanmıştır
-
-
-
30
30
Demokrasi değil, belli suçlardan mahkûm olanlara idam
-
-
-
18
18
77
47
62
48
234
bulunmaktadır
Demokrasi değil, temel haklar ülkenin resmi ideolojisiyle
sınırlandırılmıştır
Demokrasi değil, basın ve yayın ülkenin resmi ideolojisine
ters bir görüş sunamazlar
vermekte, seçim serbestliği bulunmamaktadır
Demokrasi değil, şeklen çok partili olmasına karşın; fiilen tek
parti baskındır
cezası verilmektedir
Toplam
Öğrencilerin belirtmiş olduğu gerekçe niteliğindeki cümleler Tablo 4.38’deki
gibidir. Tablo 4.39’a göre öğrenciler tarafından Çin için 77 gerekçe, İran için 47
gerekçe, Suriye için 62 gerekçe, Suudi Arabistan için 48 gerekçe belirtilmiştir. Tablo
4.39’a göre 234 doğru cevap içinde, 13 kez ‘komünizm” , 18 kez ‘şeriat’ , 5 kez
‘teokrasi’ terimleri kullanılırken; ‘demokrasi değil’ ifadesi 188 kez kullanılmıştır. Tablo
4.39’a göre diğer siyasi rejim türleri ( komünizm, diktatörlük, şeriat ya da teokrasi)
hakkında bilgi sahibi olan öğrenci sayısının, demokrasi rejimini bilen öğrenci sayısına
kıyasla daha az olduğu görülmektedir.
Öğrencilerin ÜAVAÖT’nde siyasi rejimi demokrasi olmayan 4 ülkenin, siyasi
rejiminin neden demokrasi olmadığını açıklarken belirtmiş oldukları yanlış gerekçeler
Tablo 4.39’da gösterilmektedir.
136
Tablo 4.40.ÜAVAÖT’ndeki Siyasi Rejimi Demokrasi Olmayan Ülkeler İle İlgili
Olarak Doğru Cevap Vermiş Olan Öğrencilerin Belirtmiş Olduğu Yanlış Gerekçelerin
Dağılımı
Çin
İran
Suriye Suudi
Toplam
Arabistan
Demokrasi değil, devlet başkanını halk 5
-
-
-
5
resmi -
10
-
-
10
Şeriat, basın ve yayın ülkenin resmi -
13
-
-
13
-
7
-
7
elinde -
-
-
12
12
Teokrasi, tüm yetkiler kralın elinde -
-
-
4
4
-
-
24
24
23
7
40
75
değil, Milli Halk Kongresi seçmektedir
Şeriat,
temel
haklar
ülkenin
ideolojisiyle sınırlandırılmıştır
ideolojisine ters bir görüş sunamazlar
Demokrasi değil, Tek meclislidir, Yarı başkanlık sistemi mevcuttur
Şeriat,
tüm
yetkiler
kralın
toplanmıştır
toplanmıştır
Demokrasi
değil,
kraliyet
makamı -
bulunmaktadır
Toplam
5
Tablo 4.40’a göre soruyu doğru cevaplayan öğrencilerin, ülkelerle ilgili olan
açıklamalardan yararlanarak, söz konusu ülkenin siyasi rejiminin demokrasi olmadığı
sonucunu çıkarttıkları söylenebilir. Öğrenciler gerekçe belirtirken ÜAVAÖT’nde yer
alan ifadeleri olduğu gibi kullanmışlardır, kendilerine ait olan herhangi bir gerekçe
belirtmemişlerdir. Bununla birlikte, soruyu doğru cevaplayan öğrenciler siyasi rejim
türleriyle ilgili olan terimleri çok az kullanmışlardır. Bu öğrenciler tarafından “şeriat”
terimi 35 kez, “teokrasi” terimi 4 kez, “demokrasi değil” ifadesi 36 kez kullanılmıştır.
Tablo 4.40’a göre öğrencilerin siyasi rejim türlerinden olan “totaliter”, “otoriter” gibi
terimleri kullanmadığı, “teokrasi” teriminin ise 4 kez tekrar edildiği görülmektedir.
Tablo 4.40’a göre teokratik rejimlerle ilgili olarak gerekçe belirtirken “temel
hakların ülkenin resmi ideolojisi ile sınırlandırılması, basın ve yayının ülkenin resmi
ideolojisine ters düşemeyeceği, tüm yetkilerin kralın elinde toplaması” gibi ifadelerin
137
kullanıldığı görülmektedir. Öğrencilerin belirtmiş olduğu gerekçeler diğer otoriter ve
totaliter siyasi rejim türlerinde de görülebilmektedir. Örneğin “temel hakların ülkenin
resmi ideolojisi ile sınırlandırılması, basın ve yayının ülkenin resmi ideolojisine ters
düşememesi” gibi özellikler “komünizm” gibi diğer totaliter rejimlerde, “diktatörlük”
gibi otoriter rejimlerde de görülmektedir. Bir ülkede “Tüm yetkilerin kralın elinde
toplanması” ifadesi de tek başına, o ülkenin siyasi rejiminin din ağırlıklı (teokrasi veya
şeriat) olduğunu doğrulayabilecek bir bilgi içermemektedir.(Aleskerov, 2007; Öztekin
2007). Tablo 4.40’a göre öğrenciler, şeriat ve teokrasi rejimiyle ilgili gerekçelerinde,
ÜAVAÖT’nde yer alan ifadelerden biri olmasına rağmen “dini liderin en üstün güç
olduğu, dini bir otoritenin bulunduğu” ifadelerini içeren gerekçe belirtmemişlerdir. Bu
nedenle vermiş oldukları gerekçeler doğru kabul edilmemiştir. Tablo 4.40’a göre
öğrencilerin diğer siyasi rejim türleriyle ilgili bilgilerinde eksiklikler olduğu
görülmektedir.
Öğrencilerin, ÜAVAÖT’nde siyasi rejimi demokrasi olmayan ülkelerin siyasi
rejimiyle ilgili olarak, yanlış cevap vermiş olan öğrencilerin belirtmiş olduğu gerekçeler
Tablo 4.41’de görülmektedir.
Tablo 4.41.ÜAVAÖT’ndeki Siyasi Rejimi Demokrasi Olmayan Ülkeler İle İlgili
Olarak Yanlış Cevap Vermiş Olan Öğrencilerin Belirtmiş Olduğu Gerekçelerin
Dağılımı
Çin
İran
Suriye
Suudi
Toplam
Arabistan
Siyasi rejimi demokrasi, devlet başkanı 4 yılda bir Milli
12
-
-
-
12
4
-
-
-
4
-
3
-
-
3
-
4
-
-
4
Halk Kongresi tarafından seçilmektedir
Siyasi rejimi diktatörlük, basın ve yayın devletin resmi
ideolojisine ters bir görüş sunamazlar
Siyasi rejimi demokrasi, ülkede birden fazla parti
bulunmaktadır
Siyasi rejimi demokrasi, cumhurbaşkanı 4 yılda bir halk
tarafından seçilmektedir
Siyasi rejimi diktatörlük, din ve devlet işleri iç içedir
Siyasi rejimi şeriat, Vatandaşlar baskı ve zorlama
5
5
-
-
9
-
9
-
-
16
-
16
16
12
25
-
53
altında oy vermekte, seçim serbestliği bulunmamaktadır
Siyasi rejimi diktatörlük, Diktatörlük, Vatandaşlar baskı
ve zorlama altında oy veriliyor
Toplam
138
Tablo 4.41’de testte kendilerine verilen ülkelerin siyasi rejimi ile ilgili olarak
yanlış cevap veren öğrencilerin belirtmiş olduğu gerekçelerin tamamı yer almaktadır.
Öğrenciler tarafından Çin için 42 gerekçe, İran için 12 gerekçe, Suriye için 25 gerekçe
belirtilmişken, Suudi Arabistan için hiçbir gerekçe belirtilmemiştir. Yanlış cevap veren
öğrencilerin daha az gerekçe belirttikleri görülmektedir. Yanlış cevap vermiş olan
öğrencilerin belirtmiş olduğu gerekçelerden bazıları doğru bazıları ise yanlıştır.
139
BÖLÜM V
SONUÇ VE ÖNERİLER
5.1. Sonuç
1. Öğrencilerin Kavram Başarı Testindeki doğru cevap oranları düşük düzeyde
bulunmuştur. (Doğru cevap oranı %53 ve altındadır).Araştırmanın bu bulgusu Sosyal
Bilgiler dersindeki kavramların öğrenilmesiyle ilgili olarak yapılan araştırmalarla
paralellik göstermektedir (Doğan, 2007;Çakmak, 2006; Öktem, 2006; Baloğlu, 2003;
Kaymak, 2003; Şeker, 2003; Akbaş, 2002).
2.ÜAOÖT I’de cumhuriyet kavramının örneklerini belirlemeye yönelik öğrenci
cevaplarının tamamı incelendiğinde %53’ünün boş bırakıldığı,
%36.5’inin doğru
cevap, % 10.5’inin yanlış cevap olduğu görülmektedir. Öğrenci tepkilerinin tamamı
dikkate alındığında, öğrencilerin cumhuriyet kavramının örneklerini ayırmada alt
düzeyde başarılı oldukları görülmüştür. Öğrencilerin yazılı biçimde belirtmiş oldukları
doğru ve yanlış cevapları kendi içinde karşılaştırıldığında ise öğrenci cevaplarının
%77’sinin doğru olduğu ,% 18.8’inin
yanlış olduğu bulunmuştur. Yanlış cevaplar
içinde ’krallık’ terimi 58 kez, ‘demokrasi’ terimi 48 kez, ‘şeriat’ terimi 26 kez,
‘cumhuriyet değil’ terimi 19 kez, ‘padişahlık’ terimi 17 kez, ‘monarşi’ terimi 13 kez
tekrar edilmiştir. Öğrencilerin yanlış cevapları incelendiğinde siyasi rejim ile devlet
şeklini ayıramadıkları, cumhuriyet kavramının türsel kavramı olan ‘monarşi’ kavramını
çok az kullandıkları saptanmıştır. Öğrencilerin Fransa’nın (%93.4), İtalya’nın (%93.3),
Almanya’nın (%92.1), Amerika’nın (%91), Yunanistan’ın (%88.3), İsviçre’nin (%86),
Çin’in (%80) ve İrlanda’nın (%74.4) devlet şeklini büyük oranda doğru belirlemelerine
karşın, Mısır’ın (%45), Suriye’nin (%49.4) ve İran’ın (%52) devlet şeklini doğru
belirleme oranlarının düşük olduğu bulunmuştur.
3. ÜAOÖT I’de cumhuriyet kavramının örnek olmayanlarını belirlemeye
yönelik öğrenci cevaplarının tamamı incelendiğinde %55.7’sinin boş bırakıldığı,
%17.9’unun doğru cevap, %26.4’ünün yanlış cevap olduğu görülmektedir. Öğrenci
tepkilerinin tamamı dikkate alındığında, öğrencilerin cumhuriyet kavramının örnek
olmayanlarını ayırmada alt düzeyde başarılı oldukları görülmüştür. Öğrencilerin yazılı
140
biçimde belirtmiş oldukları doğru ve yanlış cevapları kendi içinde karşılaştırıldığında
%40.3’ünün doğru olduğu bulunmuştur. Öğrencilerin %28.2’si ‘monarşi’ terimini
kullanarak, %12’si ‘monarşi’ terimini kullanmadan (daha çok ‘krallık’ terimini
kullanmışlardır) soruyu doğru olarak yanıtlamıştır. ‘Monarşi’ teriminin öğrenciler
tarafından
daha
az
kullanıldığı
bulunmuştur.
Cumhuriyet
kavramının
örnek
olmayanlarını tanımaya yönelik öğrenci cevaplarının % 59.6’sı yanlış cevaptır. Yanlış
cevaplar içinde 303 kez (%52.2) ‘cumhuriyet’ teriminin, 32 kez (%5.5) ‘demokrasi’
teriminin kullanıldığı görülmektedir.
4. ÜAOÖT II’de demokrasi kavramının örneklerini belirlemeye yönelik öğrenci
tepkilerinin tamamı incelendiğinde %48.5’inin boş bırakıldığı, % 44.5’inin doğru
cevap, % 7’sinin yanlış cevap olduğu görülmektedir. Öğrencilerin yazılı biçimde
belirtmiş oldukları doğru ve yanlış tepkileri kendi içinde karşılaştırıldığında ise öğrenci
tepkilerinin %86.3’ünün doğru olduğu bulunmuştur. Öğrencilerin önemli bir
bölümünün demokrasi kavramı ile ilgili olarak verilen örnekleri ayırmada başarılı
olduğu söylenebilir. Demokrasi kavramının örneklerini belirlemeye yönelik öğrenci
cevaplarının % 13.6’sı yanlış cevaptır. Yanlış cevaplar içinde öğrencilerin 82 kez
‘cumhuriyet’, 21 kez ‘monarşi’, 69 kez ‘krallık’ kavramlarının kullanıldığı, toplam 172
cevapta, siyasi rejim ile devlet şekillerinin bir tutulduğu saptanmıştır. Öğrencilerin
Almanya, ABD, Belçika, İsveç, İsviçre, İtalya’nın siyasi rejimlerini doğru bilme
oranları %90 ve üzeri; Avustralya, Fransa, Kanada, Lüksemburg’un siyasi rejimlerini
doğru bilme oranları %80 ve üzeri; İngiltere ve Danimarka’nın siyasi rejimlerini doğru
bilme oranları %70 ve üzeri olmasına karşın, Japonya’nın siyasi rejiminin diğer ülkelere
göre %61.4 gibi daha düşük oranda doğru cevaplandığı bulunmuştur.
5. ÜAOÖT II’de demokrasi kavramının örnek olmayanlarını belirlemeye
yönelik öğrenci cevaplarının tamamı incelendiğinde %51.8’inin boş bırakıldığı, %
31.6’sının doğru cevap,
% 16.6’sının yanlış cevap olduğu görülmektedir.
Öğrencilerin yazılı biçimde belirtmiş oldukları doğru ve yanlış tepkileri kendi içinde
karşılaştırıldığında ise öğrenci cevaplarının % 65.7’ sinin doğru olduğu bulunmuştur.
Demokrasi kavramının örnek olmayanlarını tanımaya yönelik öğrenci cevaplarının %
34.2’si yanlış cevaptır. Yanlış cevaplar içinde 39 kez ‘cumhuriyet, 32 kez ‘monarşi’
kullanılarak toplam 71 cevapta devlet şekliyle ilgili terim adının bilinerek siyasi rejim
ile devlet şeklinin karıştırıldığı; 35 kez ‘cumhuriyet değil’ , 47 kez ‘krallık’, 4 kez
141
‘padişahlık’,7 kez ‘saltanat’ kavramlarının kullanıldığı toplam 93 cevapta devlet
şekliyle ilgili terim adının bilinmediği, siyasi rejimle devlet şekillerinin karıştırıldığı
bulunmuştur.
Öğrencilerin Nazi Almanya’sı, İran, Suudi Arabistan ve Çin’in siyasi rejiminin
ne olduğunu %79 ve üzeri oranda doğru cevapladığı; Arjantin’in %60 oranında,
Suriye’nin %28 gibi düşük oranda doğru cevapladığı saptanmıştır.
6. ÜAVAÖT’nde cumhuriyet kavramının örneklerini belirlemeye yönelik öğrenci
tepkilerinin tamamı incelendiğinde %54’ünün boş bırakıldığı, % 31.7’sinin doğru
cevap, % 14.3’ünün yanlış cevap olduğu görülmektedir. Öğrencilerin yazılı biçimde
belirtmiş oldukları doğru ve yanlış tepkileri kendi içinde karşılaştırıldığında ise öğrenci
tepkilerinin % 68’inin doğru, %31’inin yanlış olduğu bulunmuştur. Yanlış cevaplar
incelendiğinde ‘demokrasi’ terimi 75 kez, ‘şeriat’ terimi 54 kez, ‘krallık’ terimi 28 kez,
‘diktatörlük’ terimi 21 kez, ‘monarşi’ terimi 20 kez, ‘komünizm’ terimi 10 kez tekrar
edildiği bulunmuştur.
Öğrencilerin Fransa’nın (%84.3), İtalya’nın (%83), Almanya’nın (%80.3) ve
Amerika’nın (%77.2) devlet şeklini büyük oranda doğru belirlemelerine karşın, İran’ın
(%57.1), Çin’in (%49) ve Suriye’nin (%48) devlet şeklini doğru belirleme oranlarının
düşük olduğu bulunmuştur.
Bu testte ülkelerin adı verilmeden, ülkeler hakkında bazı bilgiler verilmiş ve
öğrencilerin, verilen bu ülkeler içinden, devlet şekli cumhuriyet olan 7 ülkeyi
belirlemeleri istenmiştir. Öğrencilerin, yalnızca ülkelerin adının verildiği testte, bu teste
kıyasla daha başarılı oldukları bulunmuştur.
7. ÜAVAÖT’nde, cumhuriyet kavramının örnek olmayanlarını belirlemeye
yönelik öğrenci tepkilerinin tamamı incelendiğinde %60.3’ünün boş bırakıldığı, %
28.2’sinin doğru cevap, % 11.5’inin yanlış cevap olduğu görülmektedir. Öğrencilerin
yazılı biçimde belirtmiş oldukları doğru ve yanlış cevapları kendi içinde
karşılaştırıldığında ise öğrenci tepkilerinin % 71’inin doğru ,%28.9’unun yanlış olduğu
bulunmuştur. Yanlış cevaplar incelendiğinde 85 kez ‘cumhuriyet’ diyerek yanlış
sınıflama yaptığı; 9 kez ‘demokrasi’ ,6 kez ‘şeriat’ diyerek siyasi rejim ile devlet
142
şekillerini karıştırdığı saptanmıştır. Yanlış cevaplar içinde öğrencilerin Suudi Arabistan
dışında, İsveç, Belçika, İngiltere ülkelerinin devlet şekli için ‘cumhuriyet’ ifadesi
kullandıkları bulunmuştur.
Bu testte ülkelerin adı verilmeden, ülkeler hakkında bazı bilgiler verilmiş ve
öğrencilerin, verilen bu ülkeler içinden, devlet şekli cumhuriyet olmayan 4 ülkeyi
belirlemeleri istenmiştir. Öğrenciler, yalnızca ülkelerin adının verildiği testte (ÜAOÖT
I) %40.3 oranında doğru cevap vermişken bu testte %71 gibi daha yüksek oranda doğru
cevap verdikleri bulunmuştur (Bu oran, öğrencilerin yalnızca yazılı biçimde belirtmiş
oldukları, doğru ve yanlış tepkileri kendi içinde karşılaştırıldığında ortaya çıkan
orandır).
8. ÜAVAÖT’nde,
demokrasi kavramının örneklerini belirlemeye yönelik
öğrenci cevaplarının tamamı incelendiğinde %53.2’sinin boş bırakıldığı, % 38.6’sının
doğru cevap,
% 8.2’sinin yanlış cevap olduğu görülmektedir. Öğrencilerin yazılı
biçimde belirtmiş oldukları doğru ve yanlış tepkileri kendi içinde karşılaştırıldığında ise
öğrenci tepkilerinin % 82.4’ünün doğru, %17.5’inin yanlış olduğu bulunmuştur.Yanlış
cevaplar incelendiğinde, öğrencilerin 113 kez ‘cumhuriyet’, 3 kez ‘monarşi’ terimlerini
kullandığı siyasi rejim şekliyle devlet şeklini karıştıranların toplam 116’sının devlet
şekliyle ilgili terim bilgisine sahip oldukları bulunmuştur.Öğrencilerin 19 kez
‘cumhuriyet değil’, 7 kez ‘krallık’ terimlerini kullandığı, yanlış cevap verenlerin
23’ünün siyasi rejim ile devlet şekli kavramlarını karıştırdıkları, devlet şekliyle ilgili
terim bilgisine sahip olmadıkları bulunmuştur.
Bu testte ülkelerin adı verilmeden, ülkeler hakkında bazı bilgiler verilmiş ve
öğrencilerin, verilen bu ülkeler içinden, siyasi rejimi demokrasi olan 7 ülkeyi
belirlemeleri istenmiştir. Öğrencilerin, yalnızca ülkelerin adının verildiği testte, bu teste
kıyasla %3.9 oranında farkla daha başarılı oldukları bulunmuştur.
9. ÜAVAÖT’nde,
demokrasi kavramının örnek olmayanlarını belirlemeye
yönelik öğrenci tepkilerinin tamamı incelendiğinde %53.8’inin boş bırakıldığı, %
42’sinin doğru cevap,
% 4.2’sinin yanlış cevap olduğu görülmektedir. Öğrencilerin
yazılı biçimde belirtmiş oldukları doğru ve yanlış cevapları kendi içinde
karşılaştırıldığında ise öğrenci cevaplarının
% 90.8’inin doğru , %9.1’inin yanlış
143
olduğu bulunmuştur. Yanlış cevaplar incelendiğinde öğrenciler 3 kez ‘cumhuriyet
değil’, 17 kez ‘krallık’, 8 kez ‘padişahlık’ , 9 kez ‘saltanat’ kavramlarını tekrar etmiştir.
Yanlış cevap verenlerin hepsinin (37’sinin de) siyasi rejim ile devlet şekli kavramlarını
karıştırdıkları, devlet şekliyle ilgili terim bilgisine sahip olmadıkları bulunmuştur.
Yalnızca ülke adının verildiği testte Suriye’nin siyasi rejimiyle ilgili olarak %27.4
oranında ‘demokrasi değil’ şeklinde doğru sınıflama ,%54 oranında ‘şeriat’ şeklinde
yanlış sınıflama yapıldığı, açıklamalı testte öğrencilerin Suriye örneği için siyasi
rejimine ‘şeriat’ demediği saptanmıştır.
Bu testte ülkelerin adı verilmeden, ülkeler hakkında bazı bilgiler verilmiş ve
öğrencilerin, verilen bu ülkeler içinden, siyasi rejimi demokrasi olmayan 4 ülkeyi
belirlemeleri istenmiştir. Öğrencilerin, bu testte yalnızca ülkelerin adının verildiği teste
kıyasla %25.1 oranında farkla daha başarılı oldukları bulunmuştur.
10. Araştırmaya 218 öğrenci katılmış olmasına rağmen, cumhuriyet kavramının
örneklerini bulmaya yönelik olarak her iki testi de (ÜAOÖT I ile ÜAVAÖT’ni)
cevaplayan öğrenci sayısının çok az olduğu görülmektedir. Her iki testte de, Almanya
için 38, Amerika için 37, Çin için 51, Fransa için 66, İran için 38, İtalya için 55, Suriye
için 29 öğrenci cevap vermiştir.
Her iki testte de ülkelerin devlet şeklini doğru cevaplayan öğrencilerin,
araştırmaya katılmış olan öğrencilerin tamamına oranı şöyledir: 218 öğrencinin 31’i
(%14.2) Almanya’nın, 30’u (%13.7) Amerika’nın, 31’i (%14.2) Çin’in, 53’ü (%24.3)
Fransa’nın, 9’u (%4.1) İran’ın, 51’i (%23.3) İtalya’nın ve 10’u (%4.5) Suriye’nin devlet
şeklini her iki testte de doğru cevaplamıştır. Öğrencilerin doğru cevaplarının oranlarının
çok düşük olduğu ve ülkeden ülkeye farklılık gösterdiği bulunmuştur.
Cumhuriyet kavramının örnekleriyle ilgili olan ÜAOÖT I ve ÜAVAÖT’ndeki
öğrenci cevapları karşılaştırıldığında, ÜAOÖT I’e cevap veren öğrenci oranının en fazla
%52.3 , en düşük % 45.4 olduğu; ÜAOÖT I’e doğru cevap veren öğrenci oranının en
fazla %48.6, en düşük %22.4 olduğu bulunmuştur. ÜAVAÖT’ne cevap veren öğrenci
oranının en fazla % 46.8, en düşük % 44.9 olduğu, ÜAVAÖT’ne doğru cevap veren
öğrenci oranının en fazla % 39.9, en düşük % 21.5 olduğu bulunmuştur. Sonuç olarak,
ÜAVAÖT’ndeki sorulara cevap veren öğrenci oranı azalmıştır.
144
Cumhuriyet kavramının örneği olmayan 4 ülke ile ilgili her iki testi cevaplayan
öğrenci sayısı da azdır. Her iki testi de, Belçika için 50, İngiltere için 58, İsveç için 71,
Suudi Arabistan için 70 öğrenci cevap vermiştir.
Her iki testte de, ülkelerin devlet şeklini doğru cevaplayan öğrencilerin,
araştırmaya katılmış olan öğrencilerin tamamına oranı şöyledir: 218 öğrencinin 15’i
(%6.9) Belçika’nın, 22’si (%10.1) İngiltere’nin, 24’ü (%11) İsveç’in, 27’si (%12.4)
Suudi Arabistan’ın devlet şeklini her iki testte de doğru cevaplamıştır. Öğrencilerin
devlet şekli cumhuriyet olmayan 4 ülkeyle ilgili doğru cevaplarının oranlarının çok
düşük olduğu ve ülkeden ülkeye farklılık gösterdiği bulunmuştur.
Cumhuriyet
kavramının
örnek
olmayanlarıyla
ilgili
ÜAOÖT
I
ve
ÜAVAÖT’ndeki cevapları ayrı ayrı karşılaştırıldığında, ÜAOÖT I’e cevap veren
öğrenci oranının en fazla %48.6, en düşük %41.3 olduğu; ÜAOÖT I’e doğru cevap
veren öğrenci oranının en fazla %34.4, en düşük %8.3 olduğu bulunmuştur.
ÜAVAÖT’ne cevap veren öğrenci oranının en fazla %39, en düşük %37.6 olduğu;
ÜAVAÖT’ne doğru cevap veren öğrenci oranın en fazla, %36.2, en düşük %23.9
olduğu bulunmuştur. Sonuç olarak, ÜAVAÖT’ndeki sorulara cevap veren öğrenci oranı
azalmıştır. ÜAVAÖT’ndeki sorulara doğru cevap veren öğrenci oranı ise artmıştır.
11. Araştırmaya 218 öğrenci katılmış olmasına rağmen, demokrasi kavramının
örneklerini bulmaya yönelik her iki testi de(ÜAOÖT I ile ÜAVAÖT’ni) cevaplayan
öğrenci sayısı azdır. Her iki testte de, Almanya için 70, Amerika için 49, Belçika için
88, Fransa için 68, İngiltere için 78, İsveç için 59, İtalya için 47 öğrenci cevap vermiştir.
Her iki testte de, ülkelerin siyasi rejimi ile ilgili soruları, doğru cevaplayan
öğrencilerin, araştırmaya katılan öğrencilerin tamamına oranı şöyledir: 218 öğrencinin
67’si (%30.7) Almanya’nın, 39’u (%17.9) Amerika’nın, 52’si (%23.9) Belçika’nın,
61’i (%27.9) Fransa’nın, 53’ü (%24.3) İngiltere’nin, 41’i (%18.8) İsveç’in ve 41’i
(%18.8) İtalya’nın siyasi rejimini her iki testte de doğru cevaplamıştır. Öğrencilerin
doğru cevaplarının oranlarının çok düşük olduğu ve ülkeden ülkeye farklılık gösterdiği
bulunmuştur.
145
Demokrasi kavramının örnekleriyle ilgili ÜAOÖT II ve ÜAVAÖT’ndeki
öğrenci cevapları ayrı ayrı karşılaştırıldığında, ÜAOÖT II’ye cevap veren öğrenci
oranının en fazla %56.9, en düşük % 50.5 olduğu; ÜAOÖT II’ye doğru cevap veren
öğrenci oranının en fazla %55.5, en düşük %43.1 olduğu bulunmuştur. ÜAVAÖT’ne
cevap veren öğrenci oranının %46.8 olduğu; ÜAVAÖT’ne doğru cevap veren öğrenci
oranının en fazla % 45.4, en düşük %28 olduğu bulunmuştur. Sonuç olarak,
ÜAVAÖT’ndeki sorulara cevap veren öğrenci oranı azalmıştır.
Demokrasi kavramının örneği olmayan 4 ülke ile ilgili her iki testi cevaplayan
öğrenci sayısı da azdır. Her iki testi de, Çin için 65, İran için 66, Suriye için 63, Suudi
Arabistan için 79 öğrenci cevap vermiştir. Cumhuriyet kavramının örneği olmayanlarla
ilgili, az olan öğrenci cevaplarının %35.3’ünün her iki testte de doğru olduğu, 64.7’sinin
yanlış olduğu bulunmuştur.
218 öğrencinin 55’i
(%25.2) Çin’in, 38’i (%17.4) İran’ın, 48’i (%22)
Suriye’nin, 56’sı (%25.7) Suudi Arabistan’ın siyasi rejimini her iki testte de doğru
cevaplamıştır. Öğrencilerin siyasi rejimi demokrasi olmayan 4 ülkeyle ilgili doğru
cevaplarının oranlarının çok düşük olduğu ve ülkeden ülkeye farklılık gösterdiği
bulunmuştur.
Demokrasi
kavramının
örnek
olmayanlarıyla
ilgili
ÜAOÖT
II
ve
ÜAVAÖT’ndeki öğrenci cevapları ayrı ayrı karşılaştırıldığında, ÜAOÖT II’ye cevap
veren öğrenci oranının en fazla %51.8, en düşük % 47.8 olduğu; ÜAOÖT II’ ye doğru
cevap veren öğrenci oranının en fazla %38.1, en düşük %12.8 olduğu bulunmuştur.
ÜAVAÖT’ne doğru cevap veren öğrenci oranının en fazla %47.8, en düşük % 38.1
olduğu bulunmuştur. Sonuç olarak ÜAVAÖT’ndeki sorulara cevap veren öğrenci oranı
azalmıştır. ÜAVAÖT’ndeki sorulara doğru cevap veren öğrenci oranı ise artmıştır.
12. Öğrencilerin ÜAVAÖT’ndeki devlet şekli cumhuriyet olan 7 ülkeyle ilgili
belirtmiş olduğu cevaplar ve gerekçeler incelendiğinde doğru cevap vermiş olan
öğrenciler tarafından 285 doğru, 19 yanlış gerekçe belirtildiği bulunmuştur. Verilen
ülkelerin devlet şeklinin cumhuriyet olmadığını düşünerek yanlış cevap veren
öğrencilerin belirtmiş olduğu gerekçelerin sayısı 210’dur. Az sayıda öğrencinin gerekçe
belirtirken, testteki “yöneticilerin seçimle iş başına geldiğini” vurgulayan ifadeleri
146
tutarlı biçimde seçtikleri, cumhuriyet kavramıyla ilgili bilgilerinin, bazı eksikliklerine
karşın, doğru olduğu bulunmuştur. Doğru cevap vermiş ancak cevabını yanlış
gerekçeyle belirtmiş olan 19 öğrenciden 13’ünün demokrasiyi cumhuriyet kavramının
tamamlayıcısı olarak gördüğü bulunmuştur
.
Yanlış cevap veren öğrencilerin, en çok Suriye ve İran ile ilgili gerekçe
belirtirken hata yaptıkları, öğrencilerin ‘demokrasi’ terimini 40 kez, ‘diktatörlük ve
komünizm’ terimlerini 49 kez kullandıkları, testte devlet şekli ile ilgili ayrı bir soru,
siyasi rejimle ilgili ayrı bir soru sorulmasına karşın öğrencilerin, 89 kez ‘devlet şekli
demokrasidir, diktatörlüktür, komünizmdir’ biçiminde cevap yazdıkları bulunmuştur.
Öğrencilerin ÜAVAÖT’ndeki devlet şekli cumhuriyet olmayan 4 ülkeyle ilgili
belirtmiş oldukları gerekçeler incelendiğinde doğru cevap vermiş olan öğrencilerin
belitmiş olduğu gerekçe sayısı 180 olarak bulunmuştur, bununla birlikte doğru cevap
veren öğrencilerin hiç biri yanlış gerekçe belirtmemiştir. Verilen ülkelerin devlet şekli
ile ilgili yanlış cevap veren öğrencilerin gerekçelerinin sayısı 146’dır. Öğrencilerin
testteki “kraliyet makamının bulunduğunu” vurgulayan ifadeleri tutarlı biçimde
seçtikleri, cumhuriyet kavramının ayırt edici özelliklerinden olan “veraset usulunün
olmaması” özelliğinin farkında olduklarını göstermektedir.
13. Öğrencilerin ÜAVAÖT’ndeki siyasi rejimi demokrasi olan ülkelerle ilgili
olarak belirttiği cevap ve gerekçeler incelendiğinde, doğru cevap veren öğrencilerin 449
doğru gerekçe, 32 yanlış gerekçe belirttiği bulunmuştur. Öğrencilerin 449’unun doğru
gerekçeyle doğru cevap verdiği, 32 öğrencinin ise yanlış gerekçeyle doğru cevap verdiği
görülmektedir. Verilen ülkelerin siyasi rejiminin demokrasi olmadığını düşünerek yanlış
cevap veren öğrencilerin belirtmiş olduğu gerekçelerin sayısı 116’dır. Öğrencilerin
demokrasi kavramıyla ilgili bilgilerinin, bazı eksikliklerine karşın, doğru olduğu
sonucuna ulaşılmıştır. Soruyu doğru cevaplayan ancak yanlış gerekçeler belirten
öğrencilerin demokrasi kavramının özellikleriyle ilgili, eksik veya yanlış bilgilerinin
olabileceği düşünülmüştür.
Öğrencilerin ÜAVAÖT’ndeki siyasi rejimi demokrasi olmayan 4 ülkeyle ilgili
olarak belirttiği cevap ve gerekçeler incelendiğinde, doğru cevap veren öğrencilerin 234
doğru gerekçe, 75 yanlış gerekçe belirttiği bulunmuştur. Verilen ülkelerin siyasi
147
rejimiyle ilgili yanlış cevap veren öğrencilerin belirtmiş olduğu gerekçelerin sayısı
53’dür. Suudi Arabistan’ın siyasi rejimiyle ilgili yanlış cevap veren öğrencinin olmadığı
görülmüştür.
Öğrencilerin ÜAVAÖT’ndeki yanlış cevapları incelendiğinde, devlet şekli
cumhuriyet olmayan (mutlak monarşi veya meşruti monarşi) ülkelerin siyasi rejimiyle
ilgili sorularda, öğrencilerin daha fazla yanlış cevap verdiği bulunmuştur. Öğrencilerin,
devlet şekli meşruti monarşi olan Belçika, İngiltere, İsveç’in siyasi rejimle ilgili
sorularda, ÜAVAÖT’nde verilen bilgilerden yararlanarak ülkelerin siyasi rejimi
hakkında doğru sonuçlar çıkarmakta zorlandıkları bulunmuştur.
5.2. Öneriler
1.Öğrencilerin cumhuriyet ve demokrasi kavramlarının tanımı, ayırt edici
özellikleri, ayırt edici olmayan özellikleri, örnekleri ve örnek olmayanları konusundaki
başarı düzeylerini yükseltecek düzenlemeler yapılabilir. Böylece öğrencilerin, yakından
ilişkili fakat iki farklı kavram olan cumhuriyet ve demokrasi kavramlarının
kapsamlarını, farklarını, benzerliklerini ve ilişkilerini öğrenmeleri sağlanabilir.
Öğretmenlerin
kavram
öğretiminde
yararlanılabilecek
içerik
düzenleme
stratejileri hakkında bilgili olmalarını sağlamak amacıyla, bu konuda öğretmenlere
hizmet içi eğitim kursları verilebilir.
Sosyal Bilgiler ders kitaplarına ve diğer yazılı kaynaklara soyut ve zor
kavramların, kavram analizleri eklenebilir.
2. Öğrencilerin cumhuriyet ve demokrasi kavramları konusunda daha yetkin hale
gelebilmesi için, daha uygun sayıda örnekler görmeleri sağlanmalıdır. Öğrencilerin
cumhuriyet ve demokrasi kavramının örneklerini ayırmada biraz daha başarılı
olmalarına karşın, örnek olmayanları doğru tanımada daha az başarılı oldukları
görülmüştür. Bu sonuca göre, öğrencilerin daha fazla örnek olmayanla karşılaşmaları
sağlanabilir.
Öğrencilerin ‘cumhuriyet’ terimini ‘monarşi’ teriminden, demokrasi terimini,
diktatörlük, faşizm, …’den daha fazla kullandıkları görülmüştür. Öğrencilerin monarşi
148
(cumhuriyetin türsel kavramı) ve totaliter, otoriter (demokrasinin türsel kavramları)
terimleriyle de karşılaşmaları sağlanmalıdır. Söz konusu terimlerin anlamlarını
öğrenmeleri, öğrencilerin cumhuriyet ve demokrasi kavramlarını daha doğru
kullanmalarını sağlayacaktır.
İlgili kavramın türsel kavramlarının da tanıtılabilmesi için bir kavram
öğretilirken o kavramın, alt ve üst kavramlarını gösteren kavram hiyerarşisi öğrencilere
gösterilebilir. Böylece öğrencilerin cumhuriyet ve demokrasi kavramının türsel
kavramlarının adlarını öğrenmeleri sağlanabilir.
3.Öğrencilerin çok sık karşılaştığı ülkelerin devlet şekli ve siyasi rejimi ile ilgili
daha çok doğru cevap verdikleri görülmüştür. Bu sonuca göre öğrencilere diğer
(örneğin, Türkiye’nin komşuları) ülkelerin adları ve özellikleriyle ilgili bilgiler de daha
sık sunulmalıdır.
4. Öğrencilerin her iki kavramla ilgili olarak, açıklamalı testte örnek olmayanları
doğru tanıma oranları, yalnızca ülke adlarından oluşan örnek olmayanları tanıma
oranlarından yüksek bulunmuştur. Öğrencilerin, ülkelerle ilgili olgusal bilgilerden
yararlanmaları sonucunda doğru cevap oranları yükselmiştir. Bu sonuca göre
öğrencilere, ülkelerle ilgili olgusal bilgilerin verilmesi sağlanabilir.
5. Testte daha fazla sayıda özellik söz konusu edilmesine karşın öğrencilerin; bir
ülkenin devlet şeklinin neden cumhuriyet, siyasi rejiminin neden demokrasi olduğuna
ilişkin açıklamalar yaparken, çok az sayıda özellik belirttikleri görülmüştür.
Öğrencilerin ÜAVAÖT’nde, ülkeler hakkında verilen bilgilerden çok daha kapsamlı bir
biçimde yararlanmaları mümkünken yararlanamadıkları görülmüştür. Öğrenciler,
demokrasi ve cumhuriyet kavramlarıyla ilgili olarak doğru bilgilere sahip olsalardı,
metindeki açıklamaları daha tutarlı ve daha eksiksiz bir cevap oluşturacak biçimde
seçebilirlerdi. Öğrencilerin bu tür bilgilerle ilk defa karşılaştıkları düşünülebilir, bu
nedenle de testte cumhuriyet ve demokrasi ile ilgili bilgileri anlayamamış ve
kullanamamış olabilirler. Bu sonuca göre, öğrencilerin cumhuriyet ve demokrasi
kavramlarının sınırları, farkları ve ortak özelliklerini doğru ve eksiksiz öğrenmelerini
sağlayacak içerik düzenlemelerinin yapılması önerilebilir.
149
6.Bu bulgulara dayanarak, öğrencilerin cumhuriyet ve demokrasi kavramıyla
ilgili başarısızlığını doğuran etkenlerin neler olduğunun araştırılması önerilebilir.
Ayrıca, öğretimin veya kitle iletişim araçlarının öğrencilerin cumhuriyet kavramını
öğrenmelerindeki etkisi ve rolü de çeşitli açılardan incelenebilir.
150
KAYNAKÇA
Adıgüzel, R. (2006), “Mitoz ve Mayoz Hücre Bölünmesi Konusundaki Kavram
Yanılgılarının Tespiti ve Bu Konuda Fen Bilgisi Öğretmenlerinin Çözüm
Önerileri (Muğla İli Örneği)”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla
Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
Akbaş, Y.(2002), “İlköğretim 6.Sınıf Öğrencilerinin Coğrafi Kavramları Anlama
Düzeyleri ve Kavram Yanılgıları”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi,
Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
Alkış, S. (2007), “İlköğretim 5.Sınıf Öğrencilerinin Nem Kavramını Algılamaları
Üzerine Bir Araştırma”, Elementary Education Online, 6(3), 333-343
http://ilkogretim-online.org.tr/vol6say3.html.
Aleskerov,
A.(2007),
“Eski Sosyalist
Ülkelerde Siyasi Rejim Değişmeleri”,
Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü, Ankara.
Arslan, Ş.T.(2005), “İlköğretimde Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi Dersinin
Öğretiminin Öğrenci Görüşlerine göre Değerlendirilmesi (Ayaş İlçesi
Örneği)”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim
Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Aydoğan, S. ve Diğerleri (2003), “Isı ve Sıcaklık Konusunda Kavram Yanılgıları”, Gazi
Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 111-124
Bacanlı, H. (1997), Sosyal İlişkilerde Benlik Kendini Ayarlamanın Psikolojisi, İstanbul,
Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları: 3022.
Baloğlu, N.( 2003) , “İlköğretim 6. Sınıf Öğrencilerinin Dünya Ve Evren Konusu İle
İlgili Kavram Yanılgılarının Tespiti ve Bu Kavram Karikatürü
Kullanımının
Öğrenci
Başarısına,
Fen
Tutumuna
ve
Kavram
yanılgılarının Giderilmesine Olan Etkisi” , Yayınlanmamış Yüksek Lisans
Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Ben-Hur, M. (2006), “Concept-Rich Mathematics Instruction :Building a Strong
Foundation for Reasoning and Problem Solving” , Misconceptions
(elektronikkitap)
http://site.ebrary.com/lib/cukurova/Doc?id=10141222&ppg=51
Bozkurt, A. R. (2008), Cumhur’un Anayasası, İstanbul, Siyah Beyaz Yayınları.
151
Candan, A. S.(1998), “Kavramlara Dayalı Tarih Öğretimi”, Yayınlanmamış Yüksek
Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Eğitimi
Anabilim Dalı, Ankara.
Committee on Undergraduate Science Education ve Natioanal Research Council (1997),
Science Teaching Reconsidered:A Handbook, Misconceptions As
Barriers To Understanding Science (elektronik kitap)
http://www.nap.edu/readingroom/books/str/4.html
Coşkun, M. (1999), “Öğeleri Belirleme Kuramına Dayalı Kavram Öğretiminin
Akademik Başarı ve Kalıcılığa Etkisi”, Yayınlanmamış Doktora Tezi,
Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
(2007), “Öğretim İlke ve Yöntemleri”,
A. Doğanay (Ed.), İçeriğin
Öğretim İçin Düzenlenmesi, (83-127), Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Coştu, B.; Karataş, F. Ö. ve Ayas, A.(2003), “Öğrenci Yanılgılarını ve Anlama
Düzeylerini Belirlemede Kullanılan İki Aşamalı Testler”, Pamukkale
Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(13), Pamukkale.
Çakmak, F. ( 2006), “İlköğretim 6. Sınıf Öğrencilerin Sosyal Bilgiler Dersi Nüfus ve
Yerleşme Konusunda Geçen Kavramları Anlama Düzeyleri ve Kavram
Yanılgıları” , Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe
Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Afyonkarahisar.
Çetin, A.(2003), “İlköğretim 7. ve 8. Sınıflar Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi Ders
Kitaplarının Sosyal Bilgiler Dersinin Amaçlarına Uygunluğunun
Öğretmen Görüşleri Doğrultusunda Değerlendirilmesi”, Yayınlanmamış
Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
Demirel, Ö.(2006), Plandan Değerlendirmeye Öğretme Sanatı, 10. Baskı, Ankara,
Pegema Yayıncılık
Demirdöğen, N. (2007), “Gerçekçi Matematik Eğitimi Yönteminin İlköğretim
6.Sınıflarda Kesir Kavramının Öğretime Etkisi”, Yayınlanmamış Yüksek
Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Demirel, Ö.(2007), Kuramdan Uygulamaya Eğitimde Program Geliştirme,10. Baskı,
Ankara, Pegema Yayıncılık
Doğan, O.(2007), “İlköğretim 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi ‘Bir Ülke Bir Bayrak
Ünitesindeki Kavramların Öğrenilmesinin Bazı Değişkenler Açısından
İncelenmesi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
152
Doğanay, A (2002), “Hayat Bilgisi ve Soysal Bilgiler Öğretimi”, D. Dilek & C. Öztürk
(Ed.), Öğretimde Kavram ve Genellemelerin Geliştirilmesi, Ankara:
Pegem A Yayıncılık.
Erdem, M. ( 1994) , “Değişik İçerik Düzenlemelerinin Başarıya Etkisi” , Doktora Tezi,
Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Eroğul, C.(2002), Devlet Nedir?, Ankara,İmge Yayıncılık.
Fidan, N. ( 1986), Okulda Öğrenme Ve Öğretme, Ankara: Kadıoğlu Matbaası.
Gözler, G.(2007), Anayasa Hukukuna Giriş, Bursa, Ekin Yayıncılık.
http://www.nap.edu/readingroom/books/str/4.html
http:w3gazi.edu.tr/~bgunes/files/kavramyanilgilari/giris.html
http://www.yok.gov.tr/egitim/ogretmen/kitaplar/kimya/unite4.doc
http://w3gazi.edu.tr/~bgunes/files/kavramyanilgilari/ky%20nasil%20duzeltilir.html
http://w3.gazi.edu.tr/~burak/U4.pdf
http://www.anayasa.gov.tr/eskisite/anyarg11/saitguran.pdf
Karaca, E. (2008), “Yazılı Metinlerde İçerik Düzenlemenin Öğrenmeye Katkısı”,
Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal
Bilimler Enstitüsü, Adana.
Karasar, K. (2005), Bilimsel Araştırma Yöntemi, 14. Baskı, Ankara, Nobel Yayınevi.
Kaya, B. (2005), “İlköğretim Okulu 6. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Kavramlarının
Öğretimi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim
Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Kaya, M (2006) , “İlköğretim 8. Sınıf Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi Dersinde
Yer Alan Kavramların Kazanılmışlık Düzeyi” , Yayınlanmamış Yüksek
Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Kaymak, F. (2003), “İlköğretim 6.Sınıf Öğrencilerinin Doğal Afetlerle İlgili Kavramları
Anlama Düzeyleri ve Kavram Yanılgıları”, Yayınlanmamış Yüksek
Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Trabzon.
Keskin, K. (2003), “İlköğretim 5.Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Öğrencilere Tarih
Kavramlarının Kazandırılma Düzeyinin Araştırılması”, Yayınlanmamış
Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü,
İstanbul.
Kılıç, A .(2004), “ İlköğretim 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Öğretmenlerin
Kullandıkları İçerik Düzenleme Stratejisinin Öğeleri Belirleme Kuramı
153
Temelinde Değerlendirilmesi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi,
Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Kılıç, D.ve Sağlam N.(2009) “Öğrencilerin Genetik Kavramları Anlamalarını
Belirlemeye Yönelik İki Aşamalı Bir Testin Geliştirilmesi”, Eurasian
Journal of Educational Research, 36,227-244.
Kırıkkaya E.B.ve Güllü D.( 2008), “İlköğretim 5.Sınıf Öğrencilerinin Isı-Sıcaklık ve
Buharlaşma-Kaynama Konularındaki Kavram Yanılgıları”, İlköğretim
Online, 7 (1),15-27
Klausmeier H.J.(1992) ,“Concept Learning and Teaching” Educational Psychologist,
27(3),267-286
Lijphart, A.(2006), Demokrasi Motifleri, Çev.Güneş A. ve Bulsun U.U., İstanbul,
Salyangoz Yayınları.
Öktem, G. (2006), “ İlköğretim 4. ve 5. Sınıf Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Dersinde
Yer Alan Kavramları Anlama ve Kazanma Düzeyleri (Yeni Programın
Pilot Uygulaması Samsun İli Örneği), Yayınlanmamış Yüksek Lisans
Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
Özbek, R. (2004), “Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi Ders Amaçlarının
Gerçekleşme
Düzeyi”,
Yayınlanmamış
Doktora
Tezi,
Atatürk
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
Özbudun, E.(2005), Türk Anayasa Hukuku, Ankara, Öğreti Yayıncılık
Özlem, D. (2003), Bilim Felsefesi ,Ankara: İnkılâp Yayıncılık
Özlem, D. (2006), Mantık, Ankara: İnkılâp Yayıncılık
Öztekin, A.(2007), Siyaset Bilimine Giriş, Ankara, Siyasal Yayıncılık
Özyürek, M. (1983), “Kavram Öğrenme ve Öğretme”, Ankara Üniversitesi Eğitim
Bilimleri Dergisi, 2, 347-366
Prater M. A. ( 1993), “Teaching Concepts : Procedures For The Desing And Delivery
Of Instruction”, vol:1ıssue:5p:51
http://web.ebcohost.com/ehost/delivery?vid=8&hid=12%sid=035219d8c1b4-4ce1-b...
Sağlam H.İ.(2000) ‘Sosyal Bilgiler Dersinin Demokratik Tutum Geliştirmedeki
Rolü’,Milli Eğitim Dergisi,146,67-71
Senemoğlu, N.(2005), Gelişim Öğrenme ve Öğretim, Ankara: Gazi Yayınları.
Sezen, F. (2002), “İlköğretim 7. Sınıf Öğrencilerinin Astronomi Kavramlarını Anlama
154
Düzeyleri ve Kavram Yanılgıları”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi,
Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
Şeker, M.(2003) “İlköğretim Okulu 6.Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Kavramlarının
Kazanılmışlık Düzeyi (Üsküdar Örneği)”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans
Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Şimşek, A.(2006), “İçerik Türlerine Dayalı Öğretim”, A. Şimşek (Ed.), Kavramların
Öğretimi, (27-70). Ankara: Nobel Yayıncılık
Tanilli, S. (2001), Devlet ve Demokrasi, İstanbul, Adam Yayınları
Taşlı, İ. (2005), “4.-7.Sınıf Sosyal Bilgiler Programı Üniteleri İle İlgili Kavram
Bulmacaları Örnekleri”,
http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/166/index3-tasli.htm.
Tennyson,R.D; Woolley, F.R; Merrill, M.D.(1971), Exemplar and Nonexemplar
Variables Which Produce Correct Concept Classification Behavior and
Specified Classification
Errors”,
http://www.eric.ed.gov/ERICDocs/data/ericdocs2sql/content_storage_01/
0000019b/80/36/87/1e.pdf
Uygun, O.(2003), Demokrasinin Tarihsel, Felsefi ve Ahlaki Boyutları, İstanbul: İnkilap
Yayınları
Ülger, F.(2003), “İlköğretim Okulu 7.Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Kavramlarının
Kazandırılmışlık Düzeyi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi
Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Varış, F.(1996), Eğitimde Program Geliştirme, Ankara: Alkım Yayıncılık
Yağbasan R. ve Gülçiçek Ç. (2003), “Fen Öğretiminde Kavram Yanılgılarının
Karakteristiklerinin Tanımlanması”, Pamukkale Üniversitesi Eğitim
Fakültesi Dergisi, 1,13
Yazıcı, H. ve Samancı, O. (2003), “İlköğretim Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler ile İlgili
Bazı Kavramları Anlama Düzeyleri”, Milli Eğitim Dergisi, Sayı:158
http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/158/yazici.htm
Yılmaz, D. (2005), “İlköğretim 8.Sınıf Öğrencilerinin Atatürk İlke ve İnkılâplarını
Kavrama Düzeyleri”,
Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi
Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Yurtseven, M.T. (2006), “Lise I. Sınıflarda Coğrafya Dersinde İklim Ünitesinin
Kavramsal Yeterlilikler ve Kavram Yanılgıları, Yayınlanmamış Yüksek
Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
155
Yükselir, A.(2006), “İlköğretim Altıncı Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Programında Geçen
Kavramların
Kazanımı
ve
Kalıcılığında
Kavram
Analizi
Yönteminin Etkisi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
156
EKLER
EK 1. Kavram Başarı Testi (KBT)
Değerli Öğrenciler, soruları okuduktan sonra, cevabınızı, soru kâğıdı üzerinde,
doğru seçeneği yuvarlak içine alarak belirtiniz.
Sorular
1)Aşağıdakilerden hangisi, devlet şekli cumhuriyet olan ülkelerde mutlaka olması
gereken bir özelliktir?
a) Devlet başkanı saltanat yoluyla başa geçmemiş olmalı
b) Belli sayıda seçmen oy kullanmış olmalı
c) Parlamento iki meclisten oluşmalı
d) Seçimler her beş yılda bir yapılmalı
2)Aşağıdaki
seçeneklerden
hangisi
demokrasinin
türlerini
doğru
olarak
göstermektedir?
I.Temsili Demokrasi
II. Meşruti Demokrasi
III. Doğrudan Demokrasi
IV. Mutlakıyetçi Demokrasi
V.Yarı Doğrudan Demokrasi
a) I, II, III ve IV
b) II, III ve V
c) I, III ve V
e) Hepsi
3) “Bir ülkede yöneticilerin seçimle işbaşına gelmesi, ...…………………….”
cümlesini doğru olarak tamamlayan seçenek aşağıdakilerden hangisidir?
a)Vatandaşların yönetime aracısız olarak katıldığını gösterir
b)Vatandaşların haklarının korunduğunu gösterir
c)Vatandaşların egemenliği temsilciler aracılığıyla kullandığını gösterir
d) O ülkede demokrasi olduğunu gösterir.
157
4)Cumhuriyetle ilgili olarak aşağıda belirtilenlerden hangisi değişiklik göstermez?
a) Seçimlerin yapılma aralıkları
b) Ülkedeki meclis sayısı
c) Meclisteki parti sayısı
d) Yönetenlerin seçimle iş başına gelmiş olması
5) Aşağıdakilerden hangisi demokrasi kavramıyla ilgili yanlış bir ifadedir?
a)Tüm vatandaşlar ülke ekonomisini şekillendirmede eşit hakka sahiptir
b) Halkın fikrini doğrudan ya da seçim, referandum, halk vetosu, halk teşebbüsü,
temsilcilerin azli gibi araçlar kullanarak gösterdiği bir rejimdir
c) Halkın seçim zamanı oy kullanıp, gelecek seçime kadar seçtiği temsilcilerini
izlemesine gerek kalmayan bir rejimdir
d) Demokrasi rejimi bireyin haklarını devlete karşı korur
6)Demokrasinin olduğu bir ülkede,
a)Yürütme, yasalardan daha üstündür
b)Yargı yürütmeden üstündür
c)Yargı, öncelikle üst düzey yöneticilerin yararını gözetir
d)Yasama, yürütme ve yargı birbirinden bağımsızdır
7-Bireylerin haklarını güvence altına almak için en etkili olan uygulama
aşağıdakilerden hangisidir?
a) Anayasanın hazırlanmasında uzmanlarla birlikte toplumun bütün kesiminden
temsilciler katılmalıdır
b) Anayasayı uzmanlarla birlikte meclis hazırlamalıdır
c) Anayasayı sadece meclis hazırlamalıdır
d)Mecliste toplumun tüm kesimlerini temsil eden temsilciler bulunmalıdır
8)Aşağıdaki seçeneklerde, siyasi partilerle ilgili olarak belirtilenlerden hangisi
demokrasinin özelliklerine uymaz?
a)Parti içinde, parti liderinin yetkili tek kişi olması
b)Mecliste çok sayıda partinin olması
c)Mecliste farklı siyasi görüşlere sahip milletvekillerinin olması
d)Milletvekili adaylarının parti lideri tarafından seçilmemesi
158
9)Yetkilerin farklı organlara dağıtılmasının gerekçesi hangi seçenekte yanlış
açıklanmıştır?
a) Temel hak ve özgürlüklerin ihlal edilmesini önlemek
b) Gücü elinde bulunduran organların birbirini denetleyebilmesini sağlamak
c) Halkın yönetimde söz sahibi olmasını sağlamak
d)Gücü eline geçiren kişilerin bu gücü kendi çıkarları doğrultusunda kullanmasını
önlemek
10)Demokrasi ile ilgili olarak en doğru ifade hangisidir?
a) Demokrasi seçimlerin belli aralıklarla tekrar tekrar yapılabilmesidir
b) Demokrasi gücün tek elde toplanması yerine paylaştırılması ve sınırlandırılmasıdır
c) Demokrasi yönetimde uzman bir kadronun ülkeyi yönetmesidir
d) Demokrasi temel hak ve özgürlüklerin gelişmiş bir yazılı anayasada yer almasını
sağlamaktır
11)Demokrasisi gelişmiş olan ülkelerde yargıyı güçlendirmek için pek çok ve çeşitli
önlemler alınmıştır. Örneğin, yargıç ömür boyu çalışır, maaşı ömür boyu için
belirlenir, aldıkları maaş çok rahat bir yaşam sağlayacak düzeydedir. Yasama ve
yürütme, ömür boyu yargıcın maaşına karışamaz. İstekleri dışında yargıçlar tayin
edilemezler. Güvenlikleri sağlanmıştır.
Aşağıdaki seçeneklerden hangisinde yargının güçlü olmasının nedeni yanlış
açıklanmıştır?
a)
Çıkarılan
yasaların
vatandaşların
yararına
ve
anayasaya
uygunluğunu
denetleyebilmek için yargı güçlü olmalıdır
b)Yargı, yürütme ve yasamadan üstün olması nedeniyle güçlü olmalıdır
c)Yargı, diğer güç sahipleriyle çıkar birliği içine girmemesi için güçlü olmalıdır
d)Yargı, yasama veya yürütme yanlış bir iş yapacağı zaman onu engellemek için güçlü
olmalıdır
12) I. Parti başkanının üst üste iki kez seçilememesi
II. Cumhurbaşkanının iktidar partisinin dışındaki bir partiden olması
zorunluluğu
III. Kanun yapıcı ile kanun uygulayıcıların ayrı olması
159
Bu düzenlemelerle, aşağıdakilerden hangisi amaçlanmıştır?
a) Gücün tek bir kişi ve ya grupta toplanmasını önlemek
b) Bütün partilere iktidar olma şansı vermek
c) Uygulamaların çeşitliliğini artırmak
d) Parti içi demokrasiyi sağlamak
13)Aşağıdaki seçeneklerde, cumhuriyet kavramıyla ilgili olarak belirtilenlerden
hangisi doğrudur?
a) İktidarın babadan oğula geçtiği devlet şeklidir
b) Her koşulda demokrasinin en iyi biçimde gerçekleştirildiği bir devlet şeklidir
c) İktidarın saltanat yoluyla devredilmediği devlet şeklidir.
d) İktidarın seçimle iş başına geldiği tek devlet şeklidir.
14) Aşağıdakilerden hangisi cumhuriyetle yönetilen ülkelerde görülen bir özellik
değildir?
a) İktidarın seçimle iş başına geçebilmesi
b) Her koşulda demokratik özellikler taşıması
c) Demokratik olmayan özellikler taşıyabilmesi
d) İktidarın darbeyle başa geçebilmesi
15)Demokrasinin bulunduğu bir ülkede, aşağıdakilerden hangisi görülmez?
a) Yönetime karışmayan bir kral ya da kraliçenin bulunması
b) Muhalefetin iktidar, azınlığın çoğunluk olma hakkının olması
c) Temel hak ve özgürlüklerin güvence altına alınması
d) Tek partinin bulunması
16) Devlet şekli cumhuriyet olan ülkelerde hangisi olmak zorundadır?
a)Mecliste çok sayıda parti olmalıdır
b)Seçimler yapılmalıdır
c)İktidar gücü tek bir elde toplanmalıdır
d)Birden fazla sayıda partinin iktidar olma şansı olmalıdır
160
Ek 2. Ülkelerin Ad Olarak Verildiği Örnek Testi I (ÜAOÖT I)
Adı Soyadı:
Sınıfı:
Okulu:
Değerli Öğrenciler,
Aşağıda alfabetik sırayla bazı ülke adları verilmektedir. Sizden, bu ülkelerin devlet
şekli cumhuriyetse, devlet şeklinin cumhuriyet olduğunu, cumhuriyet değilse
ülkelerdeki devlet şeklinin ne tür bir devlet şekli olduğunu, ülke adının yanına yazmanız
istenmektedir.
Almanya…………………………………………………………………………………
Amerika Birleşik Devletleri……………………………………………………………
Belçika……………………………………………………………………………………
Çin ………………………………………………………………………………………
Fransa……………………………… ……………………………………………………
İngiltere………………………………………………………………………………….
İran ………………………………………………………………………………………
İrlanda……………………………………………………………………………………
İsveç …………………………………………………………………………………….
İsviçre……….……………………………………………………………………………
İtalya ……………………………………………………………………………………..
Japonya …………………………………………………………………………………..
Kanada ……………………………………………………………………………………
Mısır ……………………………………………………………………………………...
Suriye ……………………………………………………………………………………
Suudi Arabistan………………………………………………………………………….
Yunanistan ……………………………………………………………………………….
161
Ek 3. Ülkelerin Adlarından Oluşan Örnek Testi II (ÜAOÖT II)
Adı Soyadı:
Sınıfı:
Okulu:
Değerli Öğrenciler,
Aşağıda alfabetik sırayla bazı ülke adları verilmektedir. Sizden, bu ülkelerin siyasal
rejimi demokratikse, siyasal rejiminin demokratik olduğunu, demokratik değilse
ülkelerdeki siyasal rejimin ne olduğunun, ülke adının yanına yazmanız istenmektedir.
1933 Nazi Almanya’sı…………………………………………………………………….
Almanya…………………………………………………………………………………..
Amerika Birleşik Devletleri………………………………………………………………
Arjantin……………………………………………………………………………………
Avustralya ………………………………………………………………………………..
Belçika ……………………………………………………………………………………
Çin…… …………………………………………………………………………………..
Danimarka ……………………………………………………………………………….
Fransa…………………………………………………………………………………….
İngiltere ………………………………………………………………………………….
İran…. ……………………………………………………………………………………
İsveç………………………………………………………………………………………
162
İsviçre ……………………………………………………………………………………
İtalya ……………………………………………………………………………………..
Japonya……………………………………………………………………………………
Kanada ……………………………………………………………………………………
Lüksemburg………………………….................................................................................
Suriye……………………………………………………………………………………...
Suudi Arabistan ………………………………………………………………………….
163
Ek 4. Ülkelerin Ad Olarak Verilmediği Açıklamalı Örnek Testi (ÜAVAÖT)
Adı Soyadı:
Sınıfı:
Okulu:
Değerli Öğrenciler aşağıdaki ülkelerle ilgili olarak bazı bilgiler verilmektedir. Verilen
bilgileri dikkatlice okuduktan sonra iki soruyu cevaplamanız istenmektedir: I. Söz
konusu ülkelerde demokrasi olup olmadığını işaretleyerek, cevabınızın nedenini
bırakılan boşluklara yazınız. II. Söz konusu ülkenin devlet şeklini yazınız ve
cevabınızın nedenini açıklayınız.
A Ülkesinde
·
Parlamenter hükümet sistemi vardır.
·
Parlamento 2 meclisten oluşmaktadır.
·
Karma seçim sistemiyle yöneticiler iş başına gelmektedir.
·
Seçimler belli aralıklarla yenilenir.
·
Halkın egemenliğini seçim aracılığıyla kullanır.
·
Çok partili sistem mevcuttur.
·
Cumhurbaşkanını meclis seçmektedir.
·
Ülkedeki göçmen işçilerin temel hakları güvence altına alınmıştır.
A Ülkesinde
I. ( ) Demokrasi vardır. Çünkü,…………………………………..….…………………..
………………………………………………………………………………………
( )Demokrasi yoktur. Çünkü, ……………………………………….…………………..
…………………………………………………………………………………………
II. A Ülkesinin devlet şekli ………………….dır. Çünkü, …………………………….
………………………………………………………………………………………….
164
B Ülkesinde
·
İki partili sistem mevcuttur.
·
Parlamento iki meclisten oluşmaktadır.
·
Meclis üyelerini seçimle halk belirler.
·
Seçimler belli aralıklarla yenilenir.
·
Hükümet başkanlık sitemine göre oluşturulur. Cumhurbaşkanı yoktur.
Devlet başkanını parlamento değil halk seçmektedir.
·
Halk egemenliğini seçim aracılığıyla kullanır.
·
Ülkeden Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne giden dosya olmamıştır.
B Ülkesinde
I. ( ) Demokrasi vardır. Çünkü, …………………………………………….................
…………………………………………………………………………………….
(
) Demokrasi yoktur. Çünkü, ……………………………………………………..
…………………………………………………………………………………....
II. B Ülkesinin devlet şekli …….dır. Çünkü, ………………………………………….
…………………………………………………………………………...............
C Ülkesinde
·
Ülkede kraliyet makamı bulunmaktadır. Kraliyetin siyasal yetkisi yoktur.
Sembolik olarak bulunmaktadır.
·
Çok partili bir sistem mevcuttur.
·
Parlamenter hükümet sistemi mevcuttur.
·
Ülkenin sosyal yapısı farklı etnik kökenlerden oluşmaktadır.
·
Halk tercihlerini sadece seçim aracılığıyla gösterir.
165
·
Mecliste hükümetin kurulabilmesi için en çok oyu alan iktidar partisinin
dışında muhalefet partilerinden de temsilcilerin olma zorunluluğu vardır.
·
Azınlıklar
vatandaş
olarak
tüm
haklardan
eşit
biçimde
yararlanabilmektedir.
C Ülkesinde
I. ( ) Demokrasi vardır. Çünkü, ……………………………………………………….
…………………………………………………………………………………..
(
) Demokrasi yoktur. Çünkü, ……………………………………………………...
……………………………………………………………………………………
II. C Ülkesinin devlet şekli …..….dır. Çünkü, …………………………………………
………………………………………………………………………………………
D Ülkesinde
·
Tek partili bir sistem mevcuttur.
·
Ülkede yasama ve yönetim 1227 üyeli senede bir defa toplanan Milli Halk
Kongresinin elindedir.
·
Cumhurbaşkanı yoktur. Devlet başkanını 4 yılda bir yapılan seçimle
kongre seçer.
·
“Birey devlet karşında önemsiz bir varlıktır. Önemli olan devletin
birliğidir.”anlayışı hâkimdir.
·
Basın ve yayın ülkenin resmi ideolojisine ters bir görüş sunamaz.
D Ülkesinde
I. (
) Demokrasi vardır. Çünkü, ……………………………………………………….
…………………………………………………………………………………….
( ) Demokrasi yoktur. Çünkü, ……………………………………………………..
166
…………………………………………………………………………………….
II. D Ülkesinin devlet şekli ………………….dır. Çünkü, ……………………………..
……………………………………………………………………… …………...
E ülkesinde
·
Çok partili sistem mevcuttur.
·
Yarı başkanlık hükümet sistemi uygulanır.
·
Halk tercihlerini seçim aracılığıyla gösterir.
·
Meclisteki üyeleri halk, cumhurbaşkanını meclis seçmektedir.
·
Hükümet en çok oyu alan iktidar partisi tarafından kurulur.
·
Herkesin yaşama hakkı olduğuna inanılır. Bu yüzden ülkede idam cezası
uygulanmaz.
E Ülkesinde
I. (
) Demokrasi vardır. Çünkü, ………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
(
) Demokrasi yoktur. Çünkü, ………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
II. E Ülkesinin devlet şekli ………….dır. Çünkü, ……………………………………..
………………………………………………………………………………………...
167
F Ülkesinde
·
Krallık makamı bulunmaktadır.
·
Kral ve ailesinin hiçbir siyasi yetkisi yoktur.
·
İki partili sistem mevcuttur.
·
Parlamenter hükümet sistemi vardır.
·
Parlamento iki meclislidir.
·
Halk seçimle meclisteki üyeleri belirler.
·
Tek turlu çoğunluk sistemiyle seçimler yapılmaktadır. Seçimler düzenli
aralıklarla tekrarlanır.
·
Vatandaşların sosyal güvenlik hakları güvence altına alınmıştır.
F Ülkesinde
I. (
) Demokrasi vardır. Çünkü, ……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………
(
) Demokrasi yoktur. Çünkü, ……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………
II. F Ülkesinin devlet şekli ……………………….dır. Çünkü, ………………………
……………………………………………………………………………………….
G Ülkesinde
·
Ülkenin cumhurbaşkanın üstünde en yüksek güç olan ayrı bir dini lider
bulunmaktadır.
·
Ülkede bir den fazla parti bulunmaktadır.
·
Cumhurbaşkanı 4 yılda bir yapılan seçimlerle halk tarafından belirlenir.
·
Temel hak ve hürriyetler ülkenin temel ideolojisine göre kısıtlamalara
uğramaktadır.
168
G Ülkesinde
I. (
) Demokrasi vardır. Çünkü, ……………………………………………………..
…………………………………………………………………………………..
(
) Demokrasi yoktur. Çünkü, ……………………………………………………..
…………………………………………………………………………………..
II. G Ülkesinin devlet şekli ……………………………………….dır. Çünkü,………..
………………………………………………………………………………………
H Ülkesinde
·
Krallık makamı vardır. Kralın siyasi yetkisi yoktur.
·
Çok partili bir sistem mevcuttur.
·
Tek meclisten oluşur. Meclis üyeleri 3 yılda bir yapılan seçimlerle
belirlenir.
·
Her
türlü
etnik
ve
ırk
ayrımcılığına
karşı
bireyler
yasalarla
korunmaktadır.
H Ülkesinde
I. (
) Demokrasi vardır. Çünkü, ………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
( ) Demokrasi yoktur. Çünkü, ……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………
II. H Ülkesinin devlet şekli ………………………………….dır. Çünkü, …………..
……………………………………………………………………..…………………
169
J ülkesinde
·
Çok partili sistem mevcuttur.
·
Parlamenter hükümet sistemi mevcuttur.
·
Halk tercihlerini seçim, referandum, temsilcilerin azli, halk vetosu, halk
teşebbüsü gibi araçlarla göstermektedir.
·
Cumhurbaşkanını meclis seçer.
·
Ülkedeki azınlıkların kendi dillerinde okullar açabilmelerine izin
verilmiştir.
J ülkesinde
I. ( ) Demokrasi vardır. Çünkü, …………………………………………..
…………………………………………………………………………………….
(
) Demokrasi yoktur. Çünkü, ……………………………………………………..
………………………………………………………………………………………
II. J Ülkesinin devlet şekli ………………….dır. Çünkü, …………………………….
………………………………………………………………………………………...
K ülkesinde
·
Krallık makamı vardır.
·
Kral dışında birde halk meclisi bulunmaktadır.
·
Halk meclisi üyelerini kral belirlemektedir.
·
Mecliste alınan kararlarda en son sözü kral söylemektedir
·
Belli suçlardan mahkûm olanlara idam cezası verilmektedir.
K Ülkesinde
I. (
) Demokrasi vardır. Çünkü, ………………………………………………………
170
……………………………………………………………………………………
( ) Demokrasi yoktur. Çünkü, …………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
II. K Ülkesinin devlet şekli …………………………………….dır. Çünkü, ………….
…………………………………………………………………………………………
L Ülkesinde
·
Şeklen çok partili olmasına karşın fiilen tek parti baskındır.
·
Bu partinin başkanı her seçimde %100 ‘ yakın oy alarak başa
gelmektedir.
·
Seçimler belli aralıklarla yapılmaktadır.
·
Yarı başkanlık hükümet sistemi mevcuttur.
·
Tek meclislidir.
·
Vatandaşlar baskı ve zorlama altında oy vermektedirler. Seçimlerin
serbestliği bulunmamaktadır.
L Ülkesinde
I. (
) Demokrasi vardır. Çünkü, ……………………………………………………..
………………………………………………………………………………..
(
) Demokrasi yoktur. Çünkü, ……………………………………………………..
……………………………………………………………………………………
II. L Ülkesinin devlet şekli………………… dir.Çünkü,………………………………
………………………………………………………………………………..…
171
ÖZGEÇMİŞ
KİŞİSEL BİLGİLER
Adı-Soyadı
: Nazenin FİDAN
Doğum Tarihi
: 12/03/1982
Doğum Yeri
: Mardin
Adres
: Kocaköy İ.Ö.O. Kocaköy/ DİYARBAKIR
İş Tel
: 0412 811 20 39
E-Posta
: [email protected]
ÖĞRENİM DURUMU
2005-2009
: Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, Eğitim
Bilimleri Anabilim Dalı, Adana.
2000-2004
: Dicle Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Sınıf Öğretmenliği Bölümü,
Diyarbakır.
1998-2000
: Diyarbakır Nevzat Ayaz Anadolu Lisesi.
1993-1998
: Mardin Anadolu Lisesi.
1988-1989
: Sakarya İlköğretim Okulu.
İŞ DENEYİMİ
2009-
: Diyarbakır İli Kocaköy İlçesi Kocaköy İlköğretim Okulu.
2006-2009
: Şanlıurfa İli Siverek İlçesi Mimar Sinan İlköğretim Okulu.
2004-2006
: Şanlıurfa İli Harran İlçesi Buldum İlköğretim Okulu.